________________
વ્યંજન–શુદ્ધિ અને ભાષા–શુદ્ધિ
શ્રી પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પ્રબોધ-ટીકા
ભાગ બીજો આવૃત્તિ બીજીમાંથી ઉદ્ભૂત. પ્રાણ પુરુષોએ ઉપદેશેલા સત્ય સિદ્ધાંતે આપણું સુધી ભાષાના વાહન મારફત પહોંચે છે. એ ભાષાનું બંધારણ “વ્યંજને” એટલે અક્ષરે, તેનાં બનેલાં પદે અને પદેનાં બનેલાં વાક્યો પર આધાર રાખે છે. તેની એ રચનામાં જે કાંઈ પણ ફેરફાર થાય તે તેના મૂળ આશયને ક્ષતિ પહોંચે છે અને તેટલા અંશે જ્ઞાને પાસક સત્યજ્ઞાનથી વંચિત રહે છે. તેથી એ અક્ષર–રચનાને બરાબર વફાદાર રહેવું—એ જ્ઞાનોપાસકનું કર્તવ્ય છે.
અક્ષર-રચનામાં નીચે જણાવેલી રીતે વિપર્યાસ થવા સંભવ છે –
(૧) કાનાને વધારો-ઘટાડે. કેઈપણ પદમાં એક સ્થળે કાને વધારી દેવાથી કે ઓછો કરવાથી અર્થમાં મેટું પરિવર્તન થઈ જાય છે. જેમકે :–
પત્ર અને પાત્ર. “પવન અને પાવન પ્રમદ” અને “પ્રમદા”. પ્રમદ એટલે હર્ષ અને પ્રમદા
