________________
૨૨૦
મેધ, એટલે પવિત્ર. “ર” અને “વૈર. “વર એટલે શ્રેષ્ઠ અને “ર” એટલે શત્રુતા. કલિ અને કેલિ. કવિ એટલે કલહ અને કેલિ' એટલે ક્રિીડા.
(૫) કાના અને માત્રા વધારો-ઘટાડો. તેનું પરિણામ પણ ઉપર મુજબ અર્થ–પરિવર્તનમાં આવે છે. “રાગ – ગ”, “ચર–ચેરી, કેમલ–કમલ”, સખ્ય—સૌખ્ય. . (૬) અનુસ્વારને વધારે કે ઘટાડે. તેનું પરિણામ પણ ઉપર મુજબ અર્થ-પરિવર્તનમાં આવે છે. કટક-કંટક”, “તત્ર’–‘તંત્ર”, “વશ–વંશ, “મદ-મંદર, અધીયઉ–અંધીય' (અધીયતામ-અધીયતામ) વગેરે.
(૭) અક્ષર-પરિવર્તન. પદને કોઈપણ અક્ષર ફેરવી નાખવાથી અર્થમાં પરિવર્તન થાય છે. જેમ કે“વચન’–‘વમન”, “નયણું–શ્વય”, “ષષ્ઠી (૬૦)–“પછી? (છી) કમલ–કવલ”, “સ્વજન-ધજન. “સ્વજન” એટલે સગાં અને શ્વજન” એટલે કૂતરાં.
(૮) પદચ્છેદ બેટે કરવે. પદરચ્છેદ ખોટે કરવાથી પણ અર્થમાં ફેરફાર થઈ જાય છે. જેમકે–દીવાનથી – દીવ નથી”, “નરે–“ન રો”, “કરવાળું –કર વાળું” વગેરે.
(૯) અક્ષરોનાં ઉચ્ચારણમાં ફેર પડવાથી પણ અર્થમાં પરિવર્તન થાય છે. જેમ કે-“સકલ–આખું, “શકલ-ટુકડે, સકૃત’–એક વાર, “શકૃત”—વિ8ો. - અશુદ્ધ પાઠનું લખવું, લખાવવું, પ્રકાશિત કરવું, ભણવું, ભણાવવું, ઉચ્ચારણ કરવું એ જ્ઞાનની આશાતના છે તથા “સ્વ” અને “પર” ઉભયને અહિતકારી છે.
