________________
૧૪૭
અંદર અસંખ્યાત શરીર રહેલા હોય છે અને તે એક એક શરીરની અંદર અનંતા અનંતા જી રહેલા હોય છે (૨૮) પાંચ પ્રકારના જીવન
ઈન્દ્રિય પાંચ જ છે. સંસારમાં એટલે ચારે ય ગતિમાં જેટલા જીવે છે તે બધાને ઓછામાં ઓછી એક અને વધારેમાં વધારે પાંચ ઈન્દ્રિયે હેાય છે. ઈનિદ્રાના આધારે સંસારના સર્વ જીવોને નીચે પ્રમાણે પાંચ વિભાગમાં વહેંચી દેવામાં આવ્યા છે.
૧. એકેનિધ્ય –જે જેને માત્ર એક જ ઈન્દ્રિય હોય છે એવા ને એકેન્દ્રિય જી કહેવાય છે. તેમને પહેલી પશેન્દ્રિય એટલે ચામડીરૂપી માત્ર એક જ ઈન્દ્રિય હોય છે. બાકીની જીભ, નાક, આંખ અને કાન એ ચાર ઈન્દ્રિયે તેમને હોતી નથી. તે એક ઈન્દ્રિયવાળા જ પિતાને બેરીક સ્પર્શેન્દ્રિય એટલે થામડી દ્વારા જ ગ્રહણ કરે છે. - પૃથ્વીકાય, અપકાય, તેઉકાય, વાઉકાય અને વનસ્પતિકાય આ પાંચે ય કાયના જીવોને એક જ ઈન્દ્રિય હોય છે, તેથી તેમને એકેન્દ્રિય જ કહેવાય છે.
આ એકેન્દ્રિય ને જીભ હોતી નથી માટે તેઓ વસ્તુને સ્વાદ જાણી શકતા નથી.
તેમને નાક હેતું નથી માટે તેઓ વસ્તુની ગંધ પારખી શકતા નથી.
