Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samyagdarzana 181 ityAdika gurunA guNonuM varNana karIne te rAjAe ghaNA lokone gharmamAM AsthAvALA karyA. paraMtu eka jaya nAmano vaNika nAstika hato. te ghaNA lokone bharamAvato ke puNya, pApa, parabhava vagere kaMI nathI. tethI rAjAe tene zikSA karavA mATe potAno hAra jayanA dAgInAmAM gupta rIte mukAvI dIdho. pachI ghoSaNA karAvI ke rAjAno hAra khovAI gayo che tene lAvIne je Apaze tene zikSA karavAmAM Avaze nahIM. nahIM to zikSA karavAmAM Avaze. pachI badhI tapAsa karatAM jayanA gharamAMthI hAra nIkaLavAthI jayane bAMdhIne rAjA pAse lAvyA. rAjAe vadha karavAnI AjJA karI. svajanoe ene choDAvavA mATe rAjAne prArthanA karI. tyAre rAjAe kahyuM ke telano bharelo thALa laI AkhA gAmamAM pharIne Ave. TIpuM eka paNa paDaze to talavArathI mAthuM uDADI devAmAM Avaze. e bacavAno upAya maLavAthI te jAya telano thALa laI upayogapUrvaka AkhA gAmamAM pharIne rAjA pAse Avyo. pachI rAjAe tene Astika tharmano upadeza Apyo. tethI pratibodha pAmI teNe zrAvaka dharmanA vrato aMgIkAra karyA. rAjAne bhagavAne kahelA tattva upara jevI dRDha zraddhA hatI tevI zraddhA rAkhavAthI samyagdarzana nirmaLa thAya. e pAMceya lakSaNa viSe zrImadla jaNAve che ke -- "samyakdazAnAM pAMca lakSaNo che : zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA." krothAdika kaSAyonuM zamAI javuM, udaya AvelA kaSAyomAM maMdatA thavI, vALI levAya tevI AtmadazA thavI, athavA anAdikALanI vRttio zamAI javI te 'zama', mukta thavA sivAya bIjI koI paNa prakAranI icchA nahIM, abhilASA nahIM te 'saMvega'. jyArathI ema samajAyuM ke bhrAMtimAM ja paribhramaNa karyuM; tyArathI have paNI thaI, are jIva! have thobha, e 'nirveda'. mAhAtmya jenuM parama che evA niHspRhI puruSonAM vacanamAM ja tallInatA te 'zradghA'-'AsthA'. e saghaLAM vaDe jIvamAM svAtmatulya buddhi te 'anukaMpA'. A lakSaNo avazya manana karavA yogya che, smaravA yogya che, icchavA yogya che, anubhavavA yogya che. aghika anya prasaMge'". (va.pR.226) ||34|| cha jayaNA che jayaNA SaT bheda sudarzanandIpaka te vyavahAra dIpAve, kruguru-deva prati 'kara joDI na zira namAvI bhaje gurubhAve. dAna' na de bahu vAra bhalA gI, vAta kare na paricita dAkhe, lAbha-alAbha-vicAra karI varate, jayaNA vyavahArathI rAkhe. artha :- have samyagdarzananI jayaNA eTale jatanA arthAt sAvadhAnIo che. tenA SaT eTale cha = bheda che. te samyakdarzanarUpa dIpakane dIpAvanAra hovAthI samakitInA vyavahArane paNa dIpAve che. je kuguru, kudevane hAtha joDe nahIM e pahelo bheda, bIjo te kuguru kudevane zira namAve nahIM te e viSe dRSTAMta mithyAtvI devone hAtha joDavA ke zira namAvI vaMdana karavuM nahIM. (1) kudeva kugurune hAtha joDavA nahIM ane (2) temane zira namAvavuM nahIM te viSe. (1) anya tIrthIonA zaMkarAdi devonuM vaMdana vagere karavuM nahIM ke zira namAvavuM nahIM. (2) sAMkhya, bauddhAdika anya darzanIoe grahaNa karela arihaMta mUrtionuM paNa pUjana vaMdana kadApi karavuM nahIM. --
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 saMgrAmamUra rAjAnuM draSTAMta eka saMgrAmasUra nAmano rAjA hato. teNe samudranI aMdara rAjakanyAne joI tene levA mATe gayo. tyAM tene maraNAMta saMkaTa AvyuM. tyAM rAkSase ema kahyuM ke tuM mArI pratimAne banAvIne pUja, nahiM to tane huM khAI jaIza. te kahe bhale mArA prANa jAya paNa huM tema karavAno nathI. pachI te rAkSase kahyuM ke viSNu sAthe jinapratimA che tene praNAma karI pUjana kara; nahIM to huM A kanyAnuM bhakSaNa karIza. te sAMbhaLI kumAra bolyo ke "kalpAMta kALe paNa tArA kahevA pramANe huM karavAno nathI, to zA mATe vAraMvAra pUchyA kare che." A pramANe tenA draDha nizcayathI saMtuSTa thayelo rAkSasa tarata ja potAnuM divyarUpa pragaTa karIne bolyo ke "he sAhasika ziromaNi! indra karelI tArI prazaMsAne nahIM mAnato evo huM tArI parIkSA karavA mATe Avyo hato. tArA prasAdathI mane paNa samakita prApta thayuM che. pachI te deva rAjakanyA sAthe saMgrAmazUranA gAMdharva lagna karAvI potAnA sthAne gayo. saMgrAmasUra rAjA samakita zuddhi arthe be yatnAne viSe sAvaghAna cittavALo thaIne kaSTamAM paNa ahiMsAdika niyamo pALI pAMcamA devalokamAM gayo. tyAMthI cyavI eka avatAra laI mokSapadane pAmaze. trIjo bheda ke temane gurubhAve bhaje nahIM, cotho bheda te kuguru kudevane bhalA jANI ghaNIvAra pUjyabuddhie dAna Ape nahIM. AvI caDhe to anukaMpAbuddhithI ApI chUTe. temanI sAthe vAta kare nahIM e pAMcamo bheda ane temanI sAthe paricaya vadhAre nahIM e jatanAno chaThTho bheda che. sadevagurune vaMdana, pUjana vagere karavAmAM AtmalAbha jANI tathA kuguru kudevane vaMdanAdi karavAthI mithyAtvane poSaNa maLatuM jANI taje. ema lAbha-alAbhano vicAra karI vyavahArathI jatanAne samyavruSTi jIva pALe che. kuguru bhajana, tene dAna, vAta, paricayano tyAga. mithyAtve karIne lisa che citta jenA evA tApasone gurubhAve bhajI temane kuzaLa pUchavuM ke temane gurumAnI gharmabuddhithI ekavAra athavA anekavAra bhojanAdi ApavuM, te mithyAtvane poSaNa ApanAra che. paNa te kriyAnuM varjavuM te samakitanI trIjI ane cothI yatnA kahevAya che. temaja te mithyAtvIo sAthe vAta karavI nahIM ke paricaya vaghAravo nahIM. te samakitazuddhinI pAMcamI tathA chaThThI yatnA kahevAya che. te upara dRSTAMta saddAlaputranuM draSTAMta - pollAsapura nAmanA nagaramAM saddAlaputra nAmano zrAvaka raheto hato. te gozALAnA niyatavAdane mAnanAra hato. te gozAlakane guru mAnato hato. paNa ekavAra bhagavAna mahAvIrano upadeza sAMbhaLyo. te kuMbhAra hovAthI bhagavAne tene pUchyuM ke he sadAlaputra! A mATInA vAsaNo kema banAvyA? te kahe mATIno piMDa cakra upara mUkIne taiyAra karyA che? bhagavAne kahyuM A to udyamathI taiyAra karyA ke udyama vinA? tyAre niyatavAda pramANe eNe kahyuM ke te udyama vinA thAya che. pharI bhagavAne pUchyuM-e vAsaNo koI phoDI nAkhe to tene tuM zuM daMDa kare ? tyAre potAnA niyatavAda pramANe to je thavAnuM hoya tema thAya che te vAta mUkI huM tene tarjanA karuM. tyAre bhagavAne kahyuM je kaMI paNa thAya che te puruSArthathI ja thAya che. chatAM udyama vinA thAya che ema tAruM kahevuM mithyA che. ekAMte mAneluM sarva asatya che. paNa syAdvAdathI mAne te ja satya che. ityAdi bhagavAnanI yuktithI pratibogha pAmelA zreSThIe potAnI strI sahita zrAvakanA vrata aMgIkAra karyA ane gozALA pratyenI zraddhAno tyAga karyo. have ekavAra saddAlaputrane tyAM gozALo Avyo. paNa tene gurubhAve sevyo nahI. paNa tenI sAme mahAvIra bhagavAnanA yathArtha guNagAna karyA ane bolyo ke tamane bhojana, vastra vagere je ApuM chuM te gharmabuddhithI Apato nathI ema kahI tenI sAthe vizeSa vAta paNa karI nahIM tathA paricaya paNa vaghAya nahIM.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samyagdarzana 183 ema tene gharmamAM draDha jANI gozALo vilakho thaI tyAMthI vihAra karI gayo. zrI jinendranA vAkyathI jenuM citta bogha pAmyuM che, jeNe gozALAnA mithyApakSano tyAga karyo che ane je samyakatvanI yatnAone ghAraNa karavAmAM pravINa che tevo saddAlaputra zrAvaka gharmanI ArAdhanA karI svarge gayo. rUpAA cha AgAra chUTa cha bhedathI zAstra viSe kahIM Apagharma samAna, na bhAve; "rAjabaLe, samudAyavaze, vaLI phoja viSe, suratrAsa satAve, tema vaDIla-dabANa thatAM vana, ghora dukALa viSe rjIvikArthe jo viparIta sudRSTitaNuM paNa vartana hoya, na doSa parArthe. artha - have zAstromAM samyagdarzananA cha AgAra arthAtu cha prakAranI chUTa jaNAvela che; te gharmamAM Avela Apatti samAna gaNI chUTono upayoga samyavRSTi jIva bhAvapUrvaka karatA nathI. temAMnI pahelI chUTa te rAjAnA baLathI koI kAma karavuM paDe, bIjAM lokonA samudAyavaza koI kArya karavuM paDe, trIjAM phojamAM jaI koI kArya karavuM paDe, cothuM devatAnA trAsathI kaMI karavuM paDe ane pAMcamuM mithyAtvI evA mAtApitA vagere vaDIlonA dabANathI kaMI karavuM paDe tathA chaThThuM-koI vanamAM AvI paDyA hoIe ke bhayaMkara duSkALamAM AjIvikA arthe koI niSegha karela kArya karavuM paDe to te sarva AgAra eTale chUTarUpe gaNAya che. A sarvemAM samyavRSTi jIvanuM viparIta vartana hoya to paNa tene vratAdino bhaMga mAnela nathI. kemake te paranA dabANathI karavAmAM Avela che, svecchAe nahIM. te upara draSTAMta - kArtikazeThanuM draSTAMta - rAjAnA baLathI kArya karavuM paDyuM. pRthvIbhUSaNa nagaramAM munisuvrata svAmIthI pratibogha pAmelo kArtika zeTha raheto hato. eka divasa nagaramAM airika nAmano tApasa Avyo. kAyama eka mahinAnA upavAsa karIne pAraNuM karato hato. kArtika zeTha sivAya sarva loko tenA bhakta banyA. tethI tApasa kArtika zeTha upara dveSa rAkhavA lAgyo. eka divasa rAjAe tApasane potAne tyAM pAraNA mATe bolAvyo. tyAre tApasa kahe ke kArtika zeTha mane pIrase to ja huM pAraNuM karuM. tethI rAjAe zeThane bolAvI kahyuM ke A tApasane mArA ghare AvI jamADo. zeThe kahyuM - ApanI AjJAthI huM jamADIza. manamAM AgAra che tethI vratano bhaMga nathI. paNa mArI icchAthI jamADato nathI. jamADatI vakhate tApase potAnA nAka upara AMgaLI ghasIne izAro karyo ke have tAruM nAka kapAyuM ke mane jamADavA AvavuM paDyuM. avasara Avye kArtika zeThe vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. ArAdhanA karI sautharmendra thayA ane te tApasa marIne sau gharmendrano erAvaNa nAmano hAthI thayo. indra enA upara besavA jAya che ke te hAthI aneka rUpa kare che. indra upayogathI joyuM to e airika tApasano jIva che ema jANI tenI tarjanA karI. tethI te mULasvarUpamAM Avyo. kArtika zeTha indrano jIva che, te mahAvideha kSetramAM manuSya avatAra laI mokSapadane pAmaze. ema svecchAe nahIM paNa samudAyavaza, ke devanA trAsathI ke vaDIlonA dabANathI vagere kaMI karavuM paDe to tene cha AgArarUpe gaNavAmAM Avela che. I36aaaa cha bhAvanA samyagdarzananI upamA SaTu ciMtavavI upayogI gaNI che :"mokSamaeNla, dvAra sugharmataNuM, zivamaMdira-pITha bhaNI te.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 guNa-nizAna tijorI samAna, bhaimiSa sama sarva sahe samakitI, bhAjana che sat, zIlataNuM, nahi pAtra vinA Takato rasa, nIti. artha :- have samyagdarzananI cha bhAvanAo jaNAve che : samyagdarzananI nIce pramANe cha prakAranI upamAonuM ciMtavana karavuM te AtmAne kalyANarUpa mAnela che. temAM paheluM e ke samyagdarzanane mokSarUpI vRkSanuM mUla jANavuM, bIjAM tene AtmagharmamAM praveza karavAnuM dvArA jANavuM, trIjAM tene mokSamaMdira caNavAmAM pITha eTale pAyA samAna jANavuM, cothuM tene tijorI samAna guNano bhaMDAra jANavuM kemake "sarva guNAMza te samakita che.', pAMcamuM tene bhUmi samAna jANavuM kemake samakitI jIva pRthvI samAna sarva saMkaTane sahana kare che. chaThTha samyagdarzanane sat eTale AtmA ane zIla eTale sadAcAranuM bhAjana arthAtu pAtra jANavuM kemake pAtra vinA AtmaanubhavarUpa rasa TakI zakato nathI. e ja nIti arthAtu rIti che. e viSe zrImadjIe kahyuM ke - "pAtra vinA vastu na rahe, pAtra AtmikajJAna; pAtra thavA sevA sadA, brahmacarya pratimAna." -zrImad rAjacaMdra cha bhAvanAo upara draSTAMta nIce mujaba - vikramarAjAnuM draSTAMta :- cha bhAvanAthI yukta samakitamAM rAkhela vRDhatA. kusumapurane viSe haritilaka nAme rAjA hato. tene vikrama nAme putra thayo. tene batrIsa rAjakanyA paraNAvI hatI. ekadA azubha karmanA udayathI kumArane kAsa, zvAsa ane jvarAdika vyAdhiono upadrava thayo. teNe nivAravA mATe ghaNA maMtra taMtra ane auSaghAdi karyA chatAM roga maTyo nahIM. chevaTe vyAdhi zAMta thavA mATe rAjAe ghanaMjaya nAmanA yakSanI mAnatA karI ke jo putrane sAruM thaI jaze to so pADAnuM balidAna ApIza. to paNa roga maTyo nahIM. eka divasa nagaranA udyAnamAM kevaLI bhagavaMta paghAryA. tenA darzana mATe rAjA tenA putrane paNa sAthe laI gayo. dezanA sAMbhaLyA pachI rAjAe pUchyuM ke mArA putrane A mahAvyAdhi thavAnuM kAraNa zuM? kevaLI bhagavaMta bolyA ke - pUrve A kumAra pAnAme rAjA hato. teNe eka divasa dhyAnamAM UbhelA munine bANavaDe mArI nAkhyA. tethI praghAnoe te rAjAne pAMjarAmAM nAkhI tenA putrane rAjya para besADyo. thoDA divaso pachI rAjAne pAMjarAmAMthI choDI mUkyo. tyAMthI jaMgalamAM gayo. tyAM pharIthI munine joI tADana karyuM. tenA phaLamAM aMte marIne sAtamI narake gayo. baghI narakomAM babbe traNa traNavAra utpanna thayo. pachI tyAMthI pAMce sthAvaramAM tathA anaMtakAyamAM ghaNuM bhaTakyo. anaMta avasarpiNi utsarpiNio vyatIta karI pachI akAma nirjarAvaDe pUrva bhavamAM zeTha putra thaI tyAM tApasI dIkSA lIdhI. tyAMthI have A bhavamAM tAro putra thayo che. munighAtanA bAkI rahelA pApa karmonAM udayathI A roganI utpatti thaI che. e sAMbhaLI kumArane jAtismaraNajJAna UpasyuM. tethI kevaLI bhagavaMtane kumAre kahyuM ke he pUjya! mArA para kRpA karIne mane saMsArarUpI kuvAmAMthI gharmarUpI doraDAvaDe kheMcI kADho. te sAMbhaLI kevaLI bhagavaMte dayAvaDe upara jaNAvela bhAvanAthI yukta evA samakitanuM mAhAtya varNavyuM. tethI samakita sahita teNe zrAvakagharma aMgIkAra karyo. eka divasa te yakSa Avyo ane kahe ke mArI zaktithI tAro A vyAdhi zAMta thayo che mATe mane so pADA Apa. kumAra hasIne bolyo ke mAro roga to kevaLI bhagavaMtanI kRpAthI gayo che. mATe tane pADA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samyagdarzana 185 mAMgatA zarama kema nathI AvatI? huM eka kuMyuAnI paNa hiMsA karavAno nathI. tyAre yakSa kahe huM mAruM baLa batAvIza. ema kahI adRzya thaI gayo. eka divasa vanamAM Avela maMdiramAM prabhunI pUjA karIne kumAra ghare Avato hato. te vakhate mArgamAM kumAranA be paga pakaDIne tene pRthvI para pachADIne yakSa bolyo ke are! hajI sudhI tuM tAro Agraha mUkato nathI? tyAre kumAra kahe ke he yakSa! tuM jIva hiMsA choDI de. kahyuM che ke 'paropakAra karavo te puNyane mATe che. ane parane pIDA ApavI te pApane mATe che.' ke kumAranuM AvuM vacana sAMbhaLI yakSa bAlyo ke tuM jIva hiMsA na kare to mAtra mane praNAma kara. kumAra kare - praNAma ghaNA prakAranA che. hAsyapraNAma, vinayapraNAma vagere ghaNA tenA prakAra che. tyAre yakSa kahe bhAvapraNAma kara. kumAra kahe - tuM ja saMsArasAgaramAM DUbelo che to tane bhAvapraNAma karavAthI mane zo lAbha thAya. A pramANe yuktithI rAjakumAre yakSane pratibodha pamADyo. eTale saMtuSTa thaI teNe kumAra upara puSpavRSTi karI ane kahyuM ke saMkaTa samaye yAda karaje. ema kahI potAnA svasthAnake cAlyo gayo. vikramarAjAnI jema samakitanuM cha bhAvanAthI yukta mAhAtmya jANI tene vaLagI rahevAthI A bhava 52bhava bannemAM zubhano udaya thAya che. / / 37 / aa artha :-- cha sthAnaka sthAnaka samyagdarzananAM paT sujJa vicAra karI samajI le, haMsa samAna viveka-sucaMcu anubhava-amRtano rasa pI hoH-- che jaiva cetana-lakSaNavaMta, ajIva zarIra sadA zaba jevuM; jIva vinA na jaNAya kazuMya, nIM nija bhAna, gaNAya ja kevuM? che jIva nitya, vicAra karo, zizune stanapAna na koI zikhAve, pUrva bhave puruSArtha karela anubhavamAM vaLI koIka lAve. have samyagdarzananA cha sthAnaka che tene jaNAve che :-- A cha sthAnakane te sunna! tuM vicAra karIne samajI le. tathA haMsa pakSInI jema vivekarUpI samyak cAMcavaDe jaDa cetanano bheda karI AtmaanubhavarUpa amRtarasanuM pAna karI le. tenA mATe nIce pramANe cha sthAnakanuM svarUpa vicAravuM. paheluM sthAnaka te 'prathama pada AtmA che." te jIva cetana lakSaNavaMta che. jyAre ajIva eTale acetana evuM zarIra te to sadA zaba eTale maDadA jevuM che, jagatamAM jIva nAmano padArtha na hoya to kazuMya jaNAya nahIM. ApaNA AtmAne potAnuMya bhAna nathI to te kevuM zAna kahevuM. "ghaTa paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahIM, kahIe kevuM jJAna.'' Atmasini bIjI sthAnaka te 'AtmA nitya che.' jo te jIva nitya na hoya to janmatA bALakane stanapAna karavAnuM koNa zIkhave che? koI nahIM. te to enA pUrvabhavanA saMskAra che, pUrvabhavamAM zIkheluM ja che mATe tene AvaDe che. pUrvabhavamAM je je puruSArtha karyAM hoya te vaLI koIka ne koIka bhavamAM anubhavamAM AvI jAya che. arthAt jAtismaraNazAnaDe pUrvabhavamAM teNe zuM zuM karela te jANI jAya che. ethI e ja AtmA pUrvabhavamAM hato, te tenA nityapannAnI siddhi kare che. te upara dRSTAMta -
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 indrabhUti gautamanuM draSTAMta - AtmA che, te nitya che. indrabhUti gautama potAnI buddhithI vyAkaraNa vagere sarva zAstro bhaNIne vidvAna thayA. paraMtu temane vedano artha vicAratAM jIvanA hovApaNA viSeno saMzaya hato. paraMtu tene sarvajJapaNAnuM DoLa karatAM hovAthI koIne pUchIne saMzaya dUra karI zakatA nahotA. mahAvIra bhagavAnane vAdamAM jItavA mATe indrabhUti gautama bhagavAna pAse AvyA. bhagavAnanI samavasaraNanI riddhi joI vicAra karatA hatA. teTalAmAM bhagavaMta bolyA ke he indrabhUti gautama! tamane sukha zAtA che? te sAMbhaLI gautame vicAryuM ke aho! zuM mAruM nAma paNa e jANe che? vaLI vicAra thayo ke jagatamAM prasiddha evuM mAruM nAma koNa na jANe? paNa emanA mIThA vacanathI huM saMtoSa pAmuM tema nathI. jo mArA mananA saMzayane dUra kare to huM kharA sarvajJa mAnuM. teTalAmAM prabhue kahyuM "he indrabhUti! tuM jIva che ke nahIM evI zaMkA kare che ane temAM dalIlo kare che ke ghaTa, paTa, lAkaDA vagere padArthonI jema jIva hoya to te pratyakSa kema dekhAto nathI? mATe te che nahIM evuM je tAruM mAnavuM che te ayogya che. he AyuSyamAna ! te AtmA iMdriyo vaDe agrAhya hovAthI, te AtmA nathI ema kahyuM. paNa jema tArA manano saMzaya meM jANyo temaja huM pratyakSa rIte sarvatra evA jIvane jouM chuM. kevaLa huM ja jouM chuM ema nathI; paraMtu tuM paNa "huM' evo zabda bolI tArA dehamAM AtmA rahelo che ema batAvI Ape che. chatAM teno tuM abhAva kahe che A to jema koI kahe ke mAtA vaMdhyA che athavA mArA moMDhAmAM jIbha che ke nahIM e vAkyanI jema tArA potAnA vAkyamAM virogha Ave che. te AtmAnuM svasaMvedana pratyakSa che mATe teno tuM svIkAra kara. A pramANe traNa jagatanA svarUpane jANanAra bhagavaMte sarva jIvone pratibogha karavAnA upAyanI nipuNatAthI gautamano saMzaya dUra karyo ane sarvane te AtmA nitya che ema samajAvI ApyuM. eTale pacAsa varSanI vaye indrabhUti gautame pAMcaso ziSya sahita bhagavAna pAse dIkSA grahaNa karI. bhagavAne temane prathama gaNadhara pade sthApana karyA. -u.prA.bhA.bhA.1 38. che karatA jIMva jJAnataNo, samabhAva-vibhAva rRpe bananAro, karma vibhAva vaDe vaLage bahu, zubha azuMbha anAdi vacAro; bhogavato rjIva karma-phaLo, pharI cAra gati dukhadAyI, are re! puNyathI sukha maLe paranuM, vaLI pApathI duHkha, na tethI tare re! artha :- nizcayanayathI jIva potAnA jJAnAdi guNono ja kartA che. paNa vyavahAranayathI te AtmA samabhAva ke vibhAvabhAvano kartA bane che. jema kuMbhAra mATI, cakra ane daMDa vaDe ghaDAno kartA thAya che tema AtmA kaSAyAdika vibhAvabhAvo vaDe azubha ke zubhabhAvo vaDe zubha karmono kartA bane che. vibhAva bhAvathI jIvane ghaNA karmanuM vaLagaNa thAya che. A zubha azubha bhAvanA vicAro jIvane anAdikALathI lAgelA che. have cothuM sthAnaka te "AtmA bhoktA che." A jIva potAnA ja bAMdhelA karmonA phaLane bhogave che. te karmaphaLa bhogavatA chatAM arere! pharI rAgadveSa karI navA karma bAMghI duHkhadAyI evI cAra gatimAM rajhaLyA kare che. temAM puNyavaDe tene para evA bhautika padArthonuM zAtAvedanIya sukha maLe che ane pApathI janma jarA maraNa ke Adhi vyAdhi upAdhi vagerenA duHkho jIvane bhogavavA paDe che. e zubhAzubha bhAvanA kAraNe jIva saMsArathI pAra pAmato nathI. mATe zrImadjI kahe che ke : "teha zubhAzubha chedatAM, upaje mokSa svabhAva." e upara draSTAMta che te nIce pramANe :
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samyagdarzana 187 agnibhUtinuM draSTAMta - AtmA karmano kartA bhoktA che. have agnibhUti paNa potAnA pAMcaso ziSyone sAthe laI prabhu pAse doDI Avyo. zrI mahAvIra prabhue tene paNa tenA gotra ane nAmanA saMbodhanathI bolAvI tenA manano saMdeha kahI Apyo ke he gautama gautrIya agnibhUti! tane karma che ke nahIM? e viSe niraMtara manamAM gUMcavADo rahyA kare che ! tane A zaMkA paraspara viruddha bhAsatAM vedapadothI thaI che. vaLI tuM ema mAne che ke "arUpI AtmAne rUpI evA karmanuM grahaNa ane nAza kema saMbhave?" te tAruM mAnavuM ayukta che. kAraNa ke AtmAno mukhya guNa jJAna che ane te arUpI che. chatAM brAhmI jevA auSadho vaDe athavA ghI, dUgha vagere sAttvika padArthovaDe tene lAbha thato joIe chIe, temaja madirA ke jhera jevA padArthovaDe jJAnaguNa haNAto jovAmAM Ave che. eTale amUrta evA AtmAne paNa mUrta evA padArthovaDe lAbha ke hAni thavI jarUra saMbhave che. jo karma na hoya to eka sukhI ane bIjo duHkhI, eka zeTha ane bIjo nokara, evA bhedo tathA A sRSTinI baghI vicitratAonuM bIjAM kayuM kAraNa saMbhave? rAjA ane raMkanI uccatA-nIcatAmAM kaMIka kAraNa to avazya hovuM joIe, ane te kAraNa temanA zubhAzubha karma che. koIpaNa kriyA niSphaLa jatI nathI. dAna vigere zubha kriyAo ane hiMsA vigere azubha kriyAonA phaLa avazya hoya che. tethI trIjuM pada AtmA karmano kartA che to cothuM pada AtmA karmaphaLano avazya bhoktA bane che. e pramANe prabhunA mukhathI prakAza pAmatI yuktio sAMbhaLI agnibhUtino karma viSayaka saMzaya UDI gayo. tene zraddhA thaI ke "karma che ane tenA phaLa paNa che. tethI teja vakhate teNe paNa potAnA pAMcaso ziSyo sAthe prabhu pAse dIkSA grahaNa karI. -kalpasUtra /39o mokSa mahA sukhadAyI niraMtara, karma ghaTADI, maTADI vare je, te jIMva ghanya, ghare nahi janma pharI bhavamAM, jagane zikhare te; mokSa-upAya sugharma gharo tapa, jJAna, sudarzana, bhakti, virAge, karma ghuMTe samabhAva, kSamAditha; mukti vare sahu karma ja tyAge. artha - have pAMcamuM sthAnaka te "mokSapada che. "mokSa kahyo nija zuddhatA." -zrImad rAjacaMdra AtmAnI karmamaLa rahita saMpUrNa zuddha avasthA te ja mokSapada che. te mokSa sthAnaka niraMtara mahAsukhadAyI che. te mokSanuM aMze sukha, karmamaLa ghaTavAthI samyagdarzanavaDe maLe che. ane te kamano sarvathA nAza thaye kevaLajJAna pragaTavAthI jIva zAzvata sukhazAMtine pAme che. te jIva ghanya che ke je pharI saMsAramAM kadI janma levAno nathI ane jagatanA zikhara upara eTale lokanA aMte mokSa sthAnamAM jaIne birAjamAna thAya che. e mokSanuM sukha kevuM che? to ke traNa lokanA indro, devo ke cakravartIone je sukha che, te sarvane ekatra karIe to paNa te mokSasukhanA anaMtamA bhAgamAM paNa AvI zake nahIM. ema jinezvaroe potAnA anubhavathI mokSapadane anaMtasukhathI bharapUra tathA avinAzI jaNAvyuM che. have chaThThuM sthAnaka te "mokSano upAya che te mokSano upAya sAco Atmadharma che. te bAra prakAranA tapa vaDe, samyakajJAna vaDe, samyakdarzanavaDe, devagurunI bhaktivaDe tathA samyakracAritrarUpa vItarAgabhAva vaDe sAdhI zakAya che. udayamAM Avela sukhaduHkhanA prasaMgomAM samabhAva rAkhavAthI tathA krodhAdi kaSAyonA udayamAM kSamAdi bhAvone ghAraNa karavAthI bAMdhelA kamane choDI zakAya che. ane sarvakarmano tyAga thaye
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 AtmA potAnI zuddha muktadazAne pAme che, je anaMta sukharUpa che. e upara draSTAMta - prabhAsa gaNagharanuM draSTAMta - mokSa che, mokSano upAya che. caMpAnagarImAM soma brAhmaNane tyAM yajJa thato hato. tyAre indrabhUti vagere vidvAno paNa AvelA hatAM. ane prabhAsa paNa Avyo hato. have indrabhUti vagere vipro mahAvIra svAmI bhagavAna pAse gayA che e vAta lokonA mukhethI sAMbhaLIne prabhAsa vicAra karavA lAgyo ke kharekhara rUpaghAraNa karIne sAkSAt Izvara ja potAnA ghAmathI amane pavitra karavA mATe AvyA jaNAya che. tethI emanI caturAI vagere huM paNa jouM to kharo. A pramANe vicArI te prabhAsa paNa zrI bhagavAna mahAvIra pAse Avyo. tene joI prabhu bolyA ke "he AyuSyamAna prabhAsa! tArA manamAM zaMkA che ke mokSa che ke nahIM? tane Avo saMzaya thavAnuM kAraNa paraspara viruddha evA veda vAkyo che. vaLI he prabhAsa! vedamAM paNa saMsAra ane mokSanuM svarUpa batAvela che. temAM zarIranI sAthe je rahe te jIva che. zarIra sAthe ekameka thaIne rahelo jIva sukhaduHkha pAme che ane zarIrarahita eTale mokSaavasthAmAM rahela jIva sukhadu:khane sparzato nathI. ema kahevAno Azaya A che ke mokSamAM rahela jIva bhautika sukhadu:khane sparzato nathI. te to potAnA svabhAvathI ja utpanna thatAM sukhane anubhave che. vaLI te mokSa sukha prAptino upAya zuM che? to ke samyagdarzana, jJAna ane cAritra vinA bIjA koI upAyathI te mokSasukha meLavI zakAtuM nathI. te ja teno sAco upAya che. te viSe darzana-sasatikAmAM kahyuM che ke : samyagdarzana, jJAna ane saMyama saMpUrNa prApta karavA e ja mokSa sAthavAno sAco upAya che. te upAya narabhavane viSe ja sAthavA yogya che; kAraNake tattvanA jANa puruSo svazaktivaDe ahIM ja prathama mokSa eTale kamathI mukti meLave che. pachI AyuSyano aMta Avye mokSa sthAnamAM jaI birAje che bhagavAnanA mukhathI uparokta yuktiyukta vacano sAMbhaLIne prasanna thayelA prabhAse potAno saMzaya dUra thavAthI potAnA traNaso ziSya sahita bhagavAna pAse AvI dIkSA grahaNa karI. uparokta pramANe samakitanA 67 bola eTale bheda saMpUrNa thayA. 40 je mana samyagdarzanamAM ati nizcala, te pada uttama leze, jJAna tapAdi sudraSTi vinA nahi koI rIte zivasAghana deze: saMyama, jJAna taNuM bIja samyagdarzana, te zama-jIvana jANo, zruta tapAdi taNuM adhiSThAna, kahe munipuMgava te ja pramANo. artha - jenuM mana samyagdarzanamAM ati draDha che te uttama mokSapadane pAmaze. jJAna, tapa, saMyama Adi samyagdarzana vinA koI rIte paNa mokSanA sAdhana banaze nahIM. yathArtha saMyama eTale samyaka cAritra ane samyaka jJAnanuM bIja paNa samyagdarzana che. samyagdarzana sahita jJAna ane cAritrane ja zama-jIvana jANo, arthAtu A ratnatrayathIyukta mahAtmAnuM jIvana ja zAMtimaya ke samatAvALuM jANo. samasta gruta ke tapAdinuM adhiSThAna eTale AghAra paNa A samyagdarzana che, ema zrI munipuMgava eTale muniomAM zreSTha evA jinezvara bhagavAna kahe che. tene ja pramANabhUta mAno. navapadajInI pUjAmAM paNa samyagdarzana viSe jaNAve che : "je viNa nANa pramANa na hove, cAritra taru navi phaLiyo; sukha nirvANa na je viNa lahiye samakita darzana baLiyo re." bha0 -zrI yazovijayajI //41aaaaN
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samyagdarzana 189 jema kRpALu kahe zivamArga acUka jaNAya, chuTAya ja tethI, te vitarAga sulakSaNavaMtanI thAya pratIti, sudarzana ethI; je vItarAga, kahe ja yathArtha, kharo zivamAraga te ja svIkAruM, e suvicAra gaNAya sujJAnaja, jIva-ajIvanuM kAraNa sAruM. artha :- jema paramakRpALuprabhu kahe che temaja mokSamArga acUka jaNAya che. e mArgane ArAghavAthI ja saMsAranA duHkhothI chUTI zakAya. tevA sulakSaNavaMta vItarAganI pratIti thAya to ethI vyavahAra samakita Ave che. je vItarAga puruSo kahe che te ja yathArtha hoya. tene kharo mokSamArga mAnIne svIkAra karuM. e suvicAra ja samyajJAna gaNAya. je jIva ajIvanA bhedajJAnanuM sAcuM kAraNa che. jema A paramakRpALu kahe che tema ja mokSamArga che, tema ja mokSamArga hoya, te puruSanAM lakSaNAdi paNa vItarAgapaNAnI siddhi kare che, je vItarAga hoya te puruSa yathArthavaktA hoya, ane te ja puruSanI pratItie mokSamArga svIkAravA yogya hoya evI suvicAraNA te paNa eka prakAranuM gauNatAe jIvAjIvanuM ja jJAna che." (va.pR.599) //42aa. evI pratIti, ruci, guru-Azraya, nizcaya ANa anusaravAno de sphaTa, vistRta jJAna jIMvAjIMvanuM kramathI, samakita thavAno: ema sugurunI ANa upAsI, karI kSaya rAga thaze vItarAgI. suMguru-joga vinA samakita thavuM ja kaThina gaNo, sadbhAgI. artha - upara kahI tevI bhagavAnanA vacano pratyenI pratIti eTale zraddhA, ruci ke zrI gurunA AzrayathI, te jIva nizcaya eTale nakkI zrI gurunI ANa eTale AjJAne anusaraze. tethI tene skUTa eTale spaSTa vistRta eTale vistArathI kramapUrvaka jIvaajIva tattvonuM jJAna thaze. pachI te nizcaya samyagdarzanane pAmI Atmaanubhavane mANaze. ema sadguru bhagavaMtanI AjJAne upAsI kAlAntare rAgadveSano saMpUrNa kSaya karI te vItarAgI banI jaze. paNa he sadbhAgyavAno! sadagurunA pratyakSa yoga vinA AvuM nizcaya samakita prApta thavuM kaThina che ema jANo. "te pratItithI, te rucithI ane te AzrayathI pachI spaSTa vistArasahita jIvAjIvanuM jJAna anukrame thAya che. tathArUpa puruSanI AjJA upAsavAthI rAgadveSano kSaya thaI vItarAga dazA thAya che. tathArUpa sapuruSanA pratyakSa yoga vinA e samakita AvavuM kaThaNa che." (va.pR.599) //43ii. ko avirAghaka thAya sudraSTi suzAstrathai, tIvra mumukSa dazAthI, te paNa saguru-mArga taNo na upekSita, garva ghare nahi AthI; pratyakSa koI saeNri guru-vANIthI koIkane samakita jagAve, duSama kALa viSe ziva-mArga na taddana lopa, sudarzana bhAve. artha - koI avirAghaka eTale pUrvanA ArAdhaka jIva hoya ke jenI tIvra mumukSudazA eTale saMsAranA duHkhothI chUTavAnI tIvra kAmanA hoya evo jIva jJAnIpuruSanA vacanarUpa zAstrothI samyavRSTipaNuM pAme che. te paNa sadagurunA kahela mArgano upekSita na hoya arthAtu te paNa guru vinA jJAna hoya nahIM, ema mAne che ane potAne pUrvabhavamAM guru maLavAthI A bhavamAM prApta thayela yogyatAno te garva karatA nathI. koI tIvra AtmArthIne evo kadApi sadaguruno yoga na maLyo hoya, ane tenI tIvra kAmanAmAM ne
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 kAmanAmAM ja nijavicAramAM paDavAthI, athavA tIvra AtmArthane lIdhe nijavicAramAM paDavAthI AtmajJAna thayuM hoya to te sadgurumArgano upekSita nahIM evo, ane saguruthI potAne jJAna maLyuM nathI mATe moTo chuM evo nahIM hoya." (va.pR.530) pratyakSamAM koI sUri eTale AcArya jema ke 5.pU.prabhuzrIjI jevA paramakRpALudevanI vANIthI pU.zrI brahmacArIjIne samakita prApta karAve tema paNa banI zake che. kemake duSamakALamAM mokSamArgano taddana lopa thaI gayo nathI. sagurunA AzrayathI temanI AjJAe Aje paNa bhedajJAnanI bhAvanA karavAthI samyagdarzananI prApti thaI zake che. "tevA puruSanAM vacanarUpa zAstrothI koIka pUrve ArAghaka hoya evA jIvane samakita thavuM saMbhave che; athavA koI eka AcArya pratyakSapaNe te vacananA hetuthI koIka jIvane samakita prApta karAve che." (va.pR.599) 44. sadguru de upadezaH "aho! butha, moharaeNpI madirA na pIvAnI, samyagdarzana-bhAna bhulAvatI; Atma-anubhava cAkha, sujJAnI. bhogaNI abhilASa, dazA viparIta, TaLe nija zuddha vicAre; samyagdarzana caMdana jevI ure zamatA-sukhazAMti vaghAre. artha :- sadguru bhagavaMta A pAThanA sArarUpe have upadeza Ape che ke aho! he bugha eTale he samajA jIva! have tAre A ahaMbhAva ke mamatvabhAvarUpa mohanI madirA eTale dArU pIvo nahIM. kemake samyagdarzana eTale pote ja AtmA hovA chatAM tenA ja bhAnane bhulAvanAra evo A saMsArano moha che. mATe he sujJAnI eTale samyakubuddhine gharanAra! have to tuM A mohane choDI Atma anubhavane cAkha ke enuM kevuM anupama sukha che. sukhanI prApti mATe bhogono abhilASa karavo e tArI viparIta dazA che. kAraNa ke te sAcA sukhano upAya nathI. e bhogonI icchA potAnA zuddha AtmAmAM rahela anaMtajJAna, darzana, sukha, zaktino vicAra karavAthI TaLe che. tathA samyagdarzana eTale AtmAno anubhava, te kaSAyabhAvane ghaTADI caMdana jevI zItaLa upazamasvarUpa sukhazAMtine hRdayamAM vadhAre che. 4pA jJAnasamudra samA bhagavAna sva-Atma-pratApa vaDe UchaLe che, zAMta rase jaga sarva DubADI hare bhrama-cAdara eka paLe e. nizcaya eka, vizuddha, amohIM sudarzana-jJAna vaDe jIMva pUrNa; tanmaya tyAM rahIM AtmasamAdhi-baLe kara karmataNuM, budha, cUrNa. artha - potAnI aMdara ja rahelA jJAnanA samudra samAna zuddha AtmArUpa bhagavAna, te hamezAM potAnA jJAna, darzana, cAritrAdi anaMta guNonA pratApa vaDe sadA UchaLyA kare che; arthAt tenI jJAna jyoti sadA jvAjalyamAna che. te bhagavAnarUpa AtmA jyAre potAnA nirvikalpa zAMta anubhavarasano AsvAda kare che tyAre AkhuM jagata temAM DUbI jAya che, arthAt jagata saMbaMdhI sarva vikalpo tyAM nAza pAme che ane AtmabhrAMtirUpa cAdara eTale paDadAne te eka paLamAM khaseDI nAkhe che arthAt AtmabhrAMtino tyAM vinAza thAya che. nizcaya eTale mULasvarUpe jotAM to AtmA eka che, saMpUrNa zuddha che, moha rahita che tathA samyagdarzana jJAnavaDe te paripUrNa che. mATe he bugha eTale samyajJAnanA icchuka evA mumukSu! tArA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) samyagdarzana 191 AtmasvarUpamAM ja tanmaya rahIne AtmasamAdhi eTale AtmasthiratAnA baLe sarva karmone cUrI zAzvata sukhazAMtine pAmI le. II46aaaa huM muni, zrAvaka, sevaka, svArmI rUpe mamakAra, ahaMmati mAne; te vyavahAra viSe DUbI, nA paramArtha svarUpa yathArtha pichAne. te tuSa-jJAna viSe meMDha cAvalabuddhi gharI kuzakA ja phUTe che; deha-gRhAdithI jANI judo chaMva, samyagdaSTi acUka hUMTe che. artha - dehamAM ja jenI Atmabuddhi che evo ahaMmati jIva potAne AtmajJAna vagara ja muni mAne, AtmajJAna sahita zrAvakanA bAra vrata vagara zrAvaka mAne, mumukSatAnA lakSaNa vagara potAne bhagavAnano sevaka mAne ke bhagavAnamAM svAmIrUpe mArApaNuM kare, paNa te jIva AvA upalaka vyavahAramAM ja DUbelo rahI AtmasvarUpa prAptinA yathArtha marmane oLakhI zakato nathI. te jIva to mAtra vyavahArajJAnarUpa tuSa eTale photarAmAM ja cAvalanI buddhi dharIne kuzakA eTale chotarAne ja kUTa kUTa kare tenA jevo che. paNa semyavRSTi jIva to A zarIra, ghara AdithI potAne judo jANI A saMsAranA duHkhothI avazya chUTe che. 4thA dUra bagho kakaLATa karI SaT mAsa bhalo thaI Atama zothe, to tuja ura viSe vasaze nijarUpa alaukika saguru boghe; pudgalathI para cetana jyoti niraMtara nija dazA samaje che, lita bane nahi mohavaze kadI, lakSa rahe draDha jo nija teje. artha:- dehAdi parapadArthamAM ahaMbhAva mamatvabhAvarUpa bagho kakaLATa dUra karI he jIva! have tuM bhalo thaI arthAt tArA AtmAnuM bhaluM icchI mAtra cha mahinA sudhI eka AtmAnI ja zogha kara. to tArA hRdayamAM sagurunA boghavaDe alaukika evA AtmAnA zuddha svarUpano anubhava thaze. je bhavyAtmA " galathI para evI caitanyajyotine ja niraMtara potAnI dazA samaje che, tathA te AtmAnI caitanya jyoti pratye ja jeno sadA draDha lakSa rahe che, te jIva kadI mohavaze saMsAramAM levAze nahIM. 48 vIrasena ane eNrasena hatA be suta udAyana bhUpa taNA, janmathI aMdha hato varasena zIkhe gItazAstra, vakhANa dIse nA, sUrakumAra ghanuSya kaLA bhaNI, loka viSe vakhaNAya sadAya, tethI pitAnI rajA vIrasena laI, banI namra gurukula jAya. artha - vIrasena ane sUrasena te udAyana rAjAnA be putro hatA. janmathI vIrasena AMghaLo hato. te gItazAstra zIkhI gAyaka banyo chatAM tenA koIe vakhANa karyA nahIM. tenA bhAI sUrakumAre ghanuSyakaLA zIkhavAthI te sadA lokamAM vakhaNAvA lAgyo. tethI vIrasena paNa pitAnI rajA laI namra banI bANa vidyA zIkhavA gurukulamAM gayo. 49aaaa. te vinayAnvita aMgha kumAra karI puruSArtha thayo svarathI; Aza ghare yazanI bahu citta, gaNe nahi aMghapaNuM paNa tethI.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 prajJAvabodha-vivecana bhAga-1 eka dine daLa duzmananuM jItavA vIrasena kahe bahu bhAve, Agraha jANI bhUpALa 2jA daI sainya sahita vidAya apAve. artha :-- gurunA vinaya vaDe te aMghakumAra paNa puruSArtha karIne svarabhedI bANavidyA zIkhyo. have te yaza eTale mAna moTAI meLavavAnI manamAM tIvra kAmanAne lIdhe potAnA aMghapaNAne paNa gaNato nathI. tethI eka divasa duzmananA daLane jItavA mATe vIrasena bahu bhAvapUrvaka potAnA pitAne kahevA lAgyo. teno khUba Agraha jANI rAjAe paNa rajA ApI ane senA sahita yuddha karavA mATe vidAya karyo. 50 zabda suNI, zara choDI, harAvI nasADI dIdhuM daLa vIrakumAre; suNI parAkramI aMghakumAra ripu pakaDe bina zabda lagAre. tyAM sUrasena caDhe madade ripu-sainya jItI nija bAMghava lAve. tema na samyagdarzana to, phaLaze nahi jJAna, kriyA; rajhaLAve. artha :- zabdo sAMbhaLIne svarabhedI zara eTale bANa choDI duzmanone harAvI vIrasene badhAne nasADI mUkyA. pachI jANyuM ke A vIrasena kumAra to AMdhaLo che mATe lagAra paNa zabda karyA vagara parAkramI evA vIrasenane duzmanoe pakaDI lIdho. pachI teno bhAI sUrasena madade AvI zatrusenAne jItI potAnA bhAI vIrasenane pAcho choDAvI lAvyo. tema jo samyagdarzanarUpa netra nahIM haze to zastravidyArUpa jJAna ane zastra calAvArUpa cAritra sarva phoka jaze, arthAt mokSanA kAraNarUpa nahIM thAya; paNa e puNya ene saMsAramAM ja rajhaLAvaze. / / 51 / / 'darzanazAnacAritra'nI AgaLa 'samyak' zabda lakhe muni mAtra, te nIrakhI, muni zortho, suziSya kare vinati racavA ziva-zAstra; mAnava janma lahI jIva durlabha, sazruti, samyagdarzana pAme te puruSArtha karI virati gharI zAzvata sukha lahe ziva-dhAme. artha :-- eka zrAvake 'mokSazAstra' racavA mATenI icchA karI. tenuM prathama sUtra 'darzana jJAna cAritrANi mokSamArgaH' ema potAnI bhIMta upara lakhyuM. tyAM umAsvAmI muni vahoravA padhAratAM te joIne temaNe te sUtramAM samyak zabda umerIne 'samyak darzana jJAna cAritrANi mokSamArgaH' ema sudhAra karyo. te zrAvake joyuM tethI teNe potAne te kArya mATe ayogya jANI te muninI zodha karIne temane zivazAstra eTale 'mokSazAstra' racavA vinayapUrvaka vinaMtI karI. jethI temaNe 'mokSazAstra' racyuM. tema jJAna to sarva AtmAmAM che paNa te mithyAjJAna che. te samyak hovuM joIe; to ja samyagdarzana, jJAna, cAritranI ekatAvaDe jIva te muktine pAme che. je prANI durlabha evo manuSyajanma pAmIne satkRti eTale samyajJAna ane samyagdarzanane meLave che, te jIva satpuruSArtha karIne samyagyAritrarUpa viratine dhAraNa karI, mokSadhAmamAM sadAne mATe sukhazAMti pAme che. e zAzvata mokSasukha meLavavAnuM mULakAraNa te, samyagdarzana che. 52 samyagdarzana saMbaMdhI vistAra 16mAM pAThamAM vAMcI gayA. have te samyagdarzanane paramAvagADha karI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-1 193 jeNe kevaLajJAna pragaTa karyuM evA mahAyogIndra zrI pArzvanAtha paramAtmAnuM nirmaLa caritra atre varNavavAmAM Ave che. mahApuruSonA jIvanacaritra ApaNane sAcI sukhazAMtinA mArgadarzaka che. (17) pAnAtha paramAtmA bhAga-1 (doharo) vaMdana guru-caraNe thatAM prabhu pArzva vaMdAya; abheda dhyAne pariNamyA te phaeNpa zrI guru rAya. 1 artha - paramakRpALu zrImad rAjacaMdra sadaguru bhagavaMtanA caraNakamaLamAM vaMdana karatA prabhu pArzvanAthanA paNa vaMdana thAya che. kemake bhagavAna pArzvanAthe je zuddha AtmasvarUpano anubhava karyo che te ja zuddha AtmAno anubhava paramakRpALudeve karela che. dhyAnamAM bhagavAnanA svarUpa sAthe abhedarUpe pariNamavAthI zrI gururAjanuM svarUpa paNa teja che. IDaramAM gaMTIyA pahADa upara zrImadjI je zilA upara birAjamAna thayela te viSe jaNAvyuM ke A siddhazilA ane beThA te siddha; ame ahIM siddhanuM sukha anubhavIe chIe.1AA. praNamI pragaTa svarUpane sarva siddha, jinarAya, sahaja svarUpe sthiratA yAcuM, karo sahAya. 2 artha - jeNe AtmasvarUpa pragaTa karela che evA zrI gururAjane ke sarva siddha bhagavaMtone ke sarva jinezvara prabhune praNAma karIne huM paNa evA sahaja AtmasvarUpamAM sthiratA karavA Apa samakSa yAcanA karuM chuM. te phaLIbhUta thavA Apa prabhu mane sahAyabhUta thAo. //rA pArzvacarita maMgala mahA, suNatAM maMgala thAya; satraddhA maMgala-karaNa, maMgala mokSa manAya. 3 artha - pArzvanAtha bhagavAnanuM caritra mahA maMgalakArI che, arthAt AtmAnuM mahAna hita karanAra che. tenuM zravaNa karatAM jIvanA mamrUgala eTale sarva pApo galI jAya che. te prabhu pratye sAcI zraddhA thavI te paNa maMgala-karaNa eTale AtmAnuM kalyANa karanAra che, ane AtmAnuM kalyANa karavuM ene ja mokSa mAnavAmAM Ave che. sA. podanapura suMdara nagara dakSiNa bharate sAra, indrasamo araviMda nRpa dayA-gharma bhaMDAra. 4 artha:- dakSiNamAM Avela bharatakSetramAM sArabhUta evuM podanapura nAmanuM suMdara nagara che. tyAM indra samAna araviMda rAjA rAjya kare che. je dayAgharmano bhaMDAra che, arthAtu dayAtharmanuM sArI rIte pAlana karanAra che. jA.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 vizvabhUti maMtrI paeNDo tene be saMtAna; moTo kamaTha kuputra ne saraLa maruMbhaMti mAna. 5 artha - teno rUDo evo vizvabhUti maMtrI che. tenA be saMtAna che. moTo kamaTha nAmano kuputra che. ane bIjo marubhUti nAmano saraLa svabhAvI putra che. //pAnA mAthe paLiyuM pekhIne maMtrI kare vicAraH maraNa-dUta cetAvato zaraNa zoghavuM sAra. 6 artha :- mAthAmAM paLiyuM eTale sapheda vALa joIne maMtrI vicAra karavA lAgyo ke A maraNa-dUta AvIne cetAve che ke have maraNa najIka che mATe koI satparuSanuM zaraNa zoghavuM hitAvaha che. IIkA saguru-zaraNa grahI, taje asArarRpa saMsAra, nRpakaramAM soMpI gayo banne nija kumAra. 7 artha - maMtrIzvare sadgurunI zaraNa grahaNa karI asArabhUta saMsArano tyAga karI, potAnA beya putrone rAjAnA haste suparata karI gayo. zA. mabhUtinI nItithI, rAjA rAjI thAya, kamaTha maMtrI-kumArarRpa, rAjya viSe poSAya. 8 artha - maMtrInA nAnA putra marubhUtinA nItimaya vartana vaDe rAjA rAjI thAya che. temaja kamaTha paNa maMtrIno putra hovAthI rAjyamAM poSaNa pAme che. ll eka samaya araviMda nRpa ripune rjItavA jAya; mabhUti sAthe gayo, kamaTha nagarapati thAya. 9 artha - ekavAra araviMda rAjA potAnA zatrane jItavA mATe gayA tyAre marubhUti paNa sAthe gayo. tyAre kamaTha nagarapati thayo. tenA hAthamAM rAjyano adhikAra AvI gayo. lA dekhI strI marubhUtinI kamaTha kAmavaza thAya; nArI nAnA bhAInI putrI tulya gaNAya- 10 artha - te vakhate potAnA nAnAbhAI marubhUtinI strIne joIne kamaTha kAmavaza thayo. jyAre nAnAbhAInI strI to potAnI putrI tulya gaNAya che. (10) chatAM kamaTha kAmAM thaI, kare nArI-zIla-bhaMga; hAhAkAra bathe thayo, dhikka!vikAra anaMga. 11 artha - chatAM paNa kamaThe kAmAMdha thaI te strInuM zIlabhaMga karyuM. tethI badhe hAhAkAra thaI gayo. A anaMga eTale kAma vikArane sadA dhikkAra che. 11aaaa nRpa nagaramAM AvatAM jANe A utpAta; ekAnta marubhUtine vAta kahI sAkSAta. 12 artha - rAjA araviMda nagaramAM pAchA pharyA tyAre thayela A utpAtane jANI ekAntamAM marubhUtine bolAvI A sAkSAta banela banAvanI vAta jaNAvI. ||12aaaa
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-1 mata maMtrIno rRpa pUche : '"kaho zI zikSA thAya ?' "prathama gunhe mAphI paTe, vaLI muja bhAI gaNAya.' 13 = artha :- marubhUti maMtrI che mATe rAjAe AvA aparAdhanI zI zikSA thavI joIe teno mata ApavA jaNAvyuM. tyAre marubhUtie javAbamAM kahyuM ke A eno prathama gunho che ane vaLI mAro bhAI paNa gannAya che mATe ene mAphI ApavI ghaTe. 514/ surgI e utta2 maMtrIne nRpa kahe : ''karavo nyAya; rAnItithI vartIzuM, zoka na karIza jarAya'' 14 artha :- maMtrI marubhUtino Avo uttara sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke eno yathAyogya nyAya karavo paDaze. ame rAjanIti pramANe vartIzuM. tuM jarAya paNa te viSe zoka karIza nahIM. / / 14 / / vidAya karIne maMtrIne, teDyo kamakumAra, dhamakAvyo jana dekhatAM; dhruje kamaTha apAra. 15 artha - maMtrIne vidAya karI rAjAe kamaThane bolAvyo. lokonA dekhatAM tene bahu dhamakAvyo. tethI te tharathara dhrujavA lAgyo ke jANe have mane rAjA zuM karaze? / / 15 / / zyAma mukha zarame banyuM, upara lagAvI meza, mastaka mUMDAvI, hU~ne dhoLAve ja nareza. 16 195 artha - eka to zaramane lIghe mukha zyAma banI gayuM ane vaLI te mukha upara rAjAnI AjJAthI kALI meza lagADI tenuM mastaka muMDAvIne AkhA zarIre cunAnuM potuM mAravAmAM AvyuM. / / 16 / / vAnara-mukhA pazuIpa karyo gadheDe svAra, zerI zerIe pheravI kADhyo rAjya bahAra. 17 - artha :-- tenuM vAnara jevuM mukha banAvI pazurUpe tene gadheDA upara svAra karyo. pachI zerIe-zerIe pheravIne tene rAjyanI hada bahAra kADhI mUkyo. / / 17 / / bhUtAcala giri para vase tApasa loka aneka, temAM bhaLI tapa te kare sarpa samo ghI Teka. 18 artha : - bhUtAcala nAmanA parvata upara aneka tApasa loka vase che. temAM te bhaLI jaI tapa karavA lAgyo. paNa hRdayamAM to jene sarpa samAna krodhano Aveza bharelo che. / / 18 / / be kara UMcA karI ghare zilA zira para teha, jANe phIghara pheNa e vera-viSe bharI deha, 19 artha :- kamaTha potAnA be hAtha UMcA karI zira upara moTI zilAne pakaDIne rahela che. te evo dekhAva Ape che ke jANe phaNIghara eTale phalane ghAraNa karanAra nAge potAnI pheNa caDhAvI hoya kemake kamaThano deha to verarUpI viSathI bharapUra bharelo che. 196 samAcAra surNA bhAInA, gayo maMtrI nRpa pAsa, vInave : "AzA hoya to, tApasa-darzana-Aza.' 20
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 artha :- potAnA bhAI kamaTha tApasa thayo che evA samAcAra sAMbhaLIne maMtrI marubhUti rAjA pAse jaI vinavavA lAgyo ke ApanI AjJA hoya to mArA bhAI tApasanA darzana karavAnI icchA che. mArA rAjA kahe, "karavo nahIM durAcArIno saMga; duSTa taje nahi duSTatA, veza mAtra bahiraMga." 21 artha - tyAre rAjAe kahyuM ke he marubhUti! durAcArIno kadI saMga karavo nahIM. kemake duSTa loka kadI paNa duSTatAne choDatA nathI. teno tApasa vagereno veSa gharavo e to mAtra bahAranA raMga che; aMtaramAM evo tapano tene koI bhAva nathI. 21 bhrAta-mohavaza nA khaLyo, vInave vAraMvAra; sajjana saraLa svabhAvathI kare sneha, upakAra. 22 artha - bhAInA mohavaza marubhUti rokyo rahyo nahIM, ane vAraMvAra rAjAne vinavavA lAgyo. kemake saraLa svabhAvI sajjano hamezAM sarva pratye sneha ane upakAra ja kare che. sArA caMdana cheda khame chatAM kare suvAsita ghAra, vaLI darpaNa ujvaLa bane rAkha ghasya nirdhAra. 23 artha - jema caMdananuM vRkSa potAnA upara karela ghAne sahana karI chedanAra evA kuhADAne suvAsita ja kare. athavA darpaNa upara rAkha ghasavAthI te paNa potAnI ujvaLatAne ja pragaTa kare che. 23aaaa haTha karI maMtrI ekalo gayo sahodara pAsa; kahe: "kSamA karajo, muni, aparAthI huM dAsa. 24 artha - tema haTha karIne maMtrI arubhUti potAnA sahodara eTale bhAI kamaTha pAse ekalo gayo. tyAM kamaThane kahevA lAgyo ke he muni! mane kSamA karajo. huM aparAthI chuM, huM tamAro dAsa chuM. rajA rAye muja mAnyuM nahIM, tamane dIgho trAsa; thanAra te sau thaI gayuM, tuma viNa rahuM udAsa. 25 artha - rAjAe mArI vAta mAnI nahIM ane tamane rAjyamAMthI bahAra kADhI trAsa Apyo. je thavAnuM hatuM te thaI gayuM. paNa have huM ApanA vinA udAsa rahuM chuM. //rapA ema kahI caraNe name; duSTa lahI e lAga, zira para zilA pheMkato; thAya prANano tyAga. 26 artha - ema kahIne marubhUti kamaThanA caraNamAM paDyo ke duSTa evA kamaThe lAga joIne tenA mastaka upara hAthamAM rahelI zilA pheMkI dIdhI. tethI marubhUtinA prANa cAlyA gayA. rajA tApasa maLI kADhI mUke, thayo cora bhIla-saMga, pakaDAtAM pUro thayo, mAra khamI atyaMta. 27 artha - tApase paNa maLIne ahIMthI kamaThane kADhI mUkyo. tethI te have bhIlono saMga karIne cora thayo. te ekavAra pakaDAtAM atyaMta mAra khamIne marI gayo. razA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-1 197 avadhijJAnI muni maLe, naMdI pUche rAya : "maMtrI muja Avyo nahIM, kAraNa nahIM kaLAya." 28 artha :- ekavAra avadhijJAnI muni maLatAM temanI vaMdanA karIne rAjA pUchavA lAgyo ke mAro maMtrI marubhUti pAcho Avyo nahIM ane tenuM kAraNa paNa kaLavAmAM AvyuM nathI. 28 suNI marubhUtinuM maraNa nRpa thayo dilagIra, vAya paNa vege gayo, dariye gaMgA-nIra. 29 artha - avadhijJAnI muninA mukhathI marubhUtinA maraNane sAMbhaLIne rAjA ghaNo dilagIra thayo, ane vicAravA lAgyo ke meM tene ghaNo vAryo chatAM paNa te bhAtRpremanA vegathI tene maLavA gayo. jema gaMgAnA pANIne vAryuM paNa vArI zakAya nahIM paNa te samudramAM bhaLI jaI potAnuM astitva khoI de che tema marubhUti paNa vAya na vaLyo ane vegathI jaIne motane bheTI potAnA astitvane khoI nAkhyuM, arthAt hato na hato thaI gayo. ra9vA sukhadAyaka saMgati baeNlI kare duSTano saMga, adhogati te notare, karo na koI kusaMga. 30 artha -sukhadAyaka evI satsaMgatine bhUlIne je duSTa lokono saMga kare che te adhogatine ja notare che. mATe kadI paNa koIe kusaMga karavo nahIM. 30nA ArtadhyAna aMte thatAM maMtrI hAthI thAya, salaka vanamAM vicare, giri sama suMdara kAya. 31 artha - marubhUti maMtrIne maraNa vakhate ArtadhyAna thavAthI, te marIne hAthI thayo; ane salakI nAmanA vanamAM pharavA lAgyo. te hAthInI kAyA pahADa jevI vizALa ane suMdara hatI. ||31aaaa eka dina araviMda nRpa dekhe vAdaLa rUpa; jina-maMdira banAvavuM, AvuM eka anupa-32 artha - eka dina rAjA araviMda vAdaLAnuM rUpa joIne tenA AkAranuM eka anupama jinamaMdira banAvavuM evo vicAra karavA lAgyo. 3rA ema vicArI cItare tyAM vAdaLa vikharAya, ura aMkura vairAgyano pragaTI vaghato jAyaH 33 artha - ema vicAra karI te vAdaLAno AkAra cItaravA lAgyo. teTalAmAM to vAdaLA vIkharAI gayA. tethI tenA hRdayamAM vairAgyano aMkUra phUTyo ane te samaye samaye vaghavA lAgyo. 33yA. Ama zarIra chUTI jaze, asthira sarva jaNAya, moha nahIM de sUjhavA, Atmahita rahI jAya. 34 artha - te vairAgya dizAmAM vicAravA lAgyA ke mAruM A zarIra paNa akasmAta Ama chUTI jaze.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 vAdaLAnI jema A jagatamAM sarva asthira jaNAya che. chatAM A moha mane kaMI savaLuM sUjhavA deze nahIM. ane mAruM Atmahita karavuM rahI jaze. 34 khAtAM meNA kodarA bhAna rahe nahi jema, bhAna vinA bhava-duHkha huM sahuM mohavaza tema. 35 artha :- jema meNA kodarA khAvAthI tenA nazA vaDe kaMI bhAna rahetuM nathI tema mArA svarUpanA bhAna vagara huM paNa mohavaza saMsAranA anaMta duHkhone sahana karyA karuM chuM. 35 ema vicArI aMtare saguru-zaraNe jAya, uttama dIkSA Adare, avadhijJAnI thAya. 36 artha - ema aMtaramAM vicAra karIne araviMda rAjA sadagurunA zaraNe jaI uttama dIkSA AdarIne puruSArtha karI avadhijJAnI thayA. [36aaaa sArthavAha saMge muni yAtrA arthe jAya, sallakI vanamAM AvatAM kopyo te gajarAya. 37 artha - have e muni koI sArthavAhanI sAthe yAtrA arthe jatAM te sallakI nAmanA vanamAM AvyA. tyAM te marubhUtino jIva je hAthI thayo hato te A baghA sArthavAha vagerene jotAM kopAyamAna thayo. //37nA chinnabhinna karI saMghane mAryA prANI aneka, muni bhaNI doDyo karI madajharato aviveka. 38 artha :- AkhA saMghane chinnabhinna karIne teNe aneka prANIone mArI nAkhyA. madajharato avivekI evo te karI eTale hAthI have araviMda muni bhaNI doDavA lAgyo. 38aaaa AtmadarzInA darzane, pUrvika pApa paLAya, puNyataruM phaLa cAkhatAM, zAMti ura bhaLAya. 39 artha - AtmAnuM darzana jene thayela che evA AtmadarzI araviMdamuninA darzana mAtrathI tenA pUrve karelA pApa bhAgavA lAgyA, arthAt pApanI avadhi pUrI thavA lAgI ane puNyarUpI vRkSanA phaLano udaya thayo. te phaLano rasa cAkhatA tenA hRdayamAM zAMtino udaya thayo. 39 muni-ura para zrIvatsanuM dekhI lakSaNa sAra, gaja jANe araviMda A, pUrvasmRti-anusAra. 40 artha - araviMdamuninA hRdaya upara zrIvatsa eTale sAthIAnuM sArabhUta lakSaNa joIne hAthIne jAtismaraNajJAna UpasyuM tethI jANyuM ke oho! A to mArA pUrvajanmanA araviMda rAjA che. 40. municaraNe mAthuM mUMkI karato pazcAttApa, kRpA karI muni bogha de haravA gajasaMtApaH 41 artha - have munibhagavaMtanA caraNamAM mAthuM mUkIne te hAthI pazcAttApa karavA lAgyo. muni paNa kapA karIne hAthIno saMtApa dUra karavA botha devA lAgyA. 41
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-1 199 maMtrI mara hAthI thayo, ArtadhyAnano doSa; pApa karyA teM bahu are! pazuyoni dukhakoSa. 42 artha - he gajarAja! tuM pUrve maMtrI hato. paNa maraNa vakhate ArtadhyAnanA doSasahita maraNa karIne tuM hAthI thayo chuM. teM bahu pApa karyA che. are! A pazuyoni to duHkhano ja koSa eTale bhaMDAra che. 4rA. gharmadhyAna ghara he karI samyagdarzana ghAra, prANa Take tyAM lagI have pALa aNuvrata bAra.43 artha - he! karI eTale hAthI have tuM gharmadhyAna kara. tathA samyagdarzanane ghAraNa karIne jyAM sudhI tArA prANa Take tyAM sudhI bAra aNuvratanuM pAlana kara. II43 komaLahRdayI hAthI e mana nide nija pApa; satya gharma-vidhi munie upadezI niSpApa.44 artha - komaLa hRdayavALo have te thaIne potAnA pApanI manamAM niMdA karavA lAgyo. tethI munie paNa hAthIne have niSpApa evI satya gharmavidhino upadeza Apyo. 4pA samyagdarzana saha ghare gaja vrata gurunI sAkha, muni saMgha saha cAliyA, vana suthI hAthI sAtha. 45 artha -samyagdarzana sAthe gurunI sAkSIe teNe bAra vrata ghAraNa karyA. have muni saMgha sAthe cAlavA maMDyA tyAre te hAthI paNa vana sudhI temanI sAthe Avyo. 4pA vartI gajapati vanamAM vase, vaghArato vairAgya, saguvacana na vIsare bhAvamuni mahAbhAgya. 46 artha :- vratI thayelo gajarAja have vanamAM vairAgya vaghArato vasavA lAgyo. te sadagurue Apela pratijJAorUpa vacanane bhUlato nathI. te have mahAbhAgyazALI bhAvamuni banela che. 46aaaa haNe nahIM trasa jIvane, sAvaghAna gajarAja, maitrI, kSamA, samatA ure, jIve saMyama kAja. 47 artha :- trasajIvone have haNato nathI. jIvadayA pALavAmAM sadA sAvadhAna rahe che. jenA hRdayamAM sarva jIvo pratye maitrIbhAvanA che, kSamA che tathA samatA che. tenuM jIvana have saMyamane mATe che. I47nA upavAsa-sAhasa kare, khAya seMkA tRNa pAna, vaparAte raste phare, DaoNLA jaLanuM pAna.48 artha - upavAsa karavAno paNa je sAhasa kare che. sUkhA ghAsanA pAMdaDAne khAya che. vaparAyela rastAmAM ja phare che. ane DoLAelA jaLanuM ja je pAna kare che. 48. dekhyA viNa Daga nA bhare, nahi jaLa-paMke nhAya, zIla-bhaMga kardI nA kare, hAthaNI bhaNI na jAya. 49 artha - joyA vagara paga mUkato nathI. paMka eTale kIcaDa jevA pANImAM jIvajaMtuno sadbhAva
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 0 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 joIne je nAhato nathI. kadI potAnuM zIlabhaMga karato nathI. brahmacarya pALe che, mATe kadI hAthaNI bhaNI paNa jato nathI. II49aaaa AtmavicAra viSe rahe, deva, guruM para prema; tapathI nirbaLa, kSINa tana thayuM hAthInuM ema. 50 artha - je AtmavicAra kare che, deva, guru para jene prema che. upavAsa Adi tapanuM ArAghana karavAthI hAthInuM zarIra have nirbaLa ane kSINa banI gayuM. //5vA eka dine tRSApIDita peTho nadIpaTa mAMya, kAdava-khANa viSe kaLyo, maraNa vicAre tyAMya. 51 artha - eka divase pANInI tarasathI pIDita thayelo te nadI paTa eTale nadInI pahoLAImAM peTho. pANInI aMdara kAdavanI khANamAM te kaLI gayo. have tyAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI. mATe ahIM maraNa thaze ema vicAravA lAgyo. palA. jJAnInuM zaraNuM grahI, banI nirbhaya, taiyAra, Ubho karma khapAvavA; sahanazIlatA sAra. para artha - manamAM jJAnInuM zaraNa grahIne nirbhaya banI, have maravA taiyAra thayo. sahanazIlatAne ja sArarUpa gaNIne have karma khapAvavA tyAM Ubho rahyo. parA kamaTha kalaMkI marIM thayo, UDaNa sApa nardI-tIra, gaja upara paDI te Dase, maraNa kare gajavIra. 23 artha - karmathI kalaMkita evo kamaTha marIne have te nadInA tIra upara uDaNa sarpa thayo. te hAthI upara paDIne tene Dasyo. tethI jeNe Atma vIratva vaghAryuM che evA gajavIranuM tyAM maraNa thayuM.pA. nirmaLa bhAve marI karI svarga bArame jAya, gharmaprabhAva mahAna che; guru-zaraNe sukha thAya. 54 artha - nirmaLabhAvathI karI eTale hAthInuM maraNa thavAthI te bAramA azruta nAmanA svargamAM utpanna thayo. gharmano prabhAva mahAna che ke jethI guruzaraNa vaDe hAthI jevA pazune paNa sukha thayuM. 54o. lokottama sau saMpadA, anupama indriya-bhoga, suphaLa phaLyuM tapa-kalpataru, maLyo sakaLa sukha joga. 55 artha - lokamAM uttama evI saMpattine te pAmyo. svargamAM anupama indriyabhoganI tene prApti thaI. karela tArUpI kalpavRkSanA salphaLa tene maLyA. jethI svargamAM sakaLa sukhano joga tene maLI Avyo. //papA jayavaMto vartA sadA, jaina gharma jagamAMya, pazu sarakhAM te sevatAM, dukhadariyo tarI jAya. pa6 artha - jagatamAM jainadharma sadA jayavaMta vargo ke jenI sevana karavAthI pazu sarIkhA prANIo paNa saMsAranA duHkha dariyAne tarI jAya che. pakA
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-1 2 0 1 sukhamAM te khaLI nA rahyo, gharma ghare uramAMya, yAtrA, kalyANaka pUMjA, gharma-zravaNa priya tyAMya. 57 artha - devalokamAM paNa te pArzvanAtha bhagavAnano jIva indriyasukhamAM maLI rahyo nahIM, paNa gharmane hRdayamAM ghArI rAkhIne tIrthonI yAtrA ke bhagavAnanA kalyANakamAM jAya che. tyAM prabhunI pUjA kare che tathA prabhunA mukhe gharmazravaNa karavuM e tene priya lAge che. palA videhamAM vijayArthano vidyutagati bhUpALa, agnivezakumAra rRpa thayo deva cava bALa. 58 artha - mahAvideha kSetramAM vijayArtha nAmanA parvata upara vidyAtharono rAjA vidyutagati rahe che. tyAM bhagavAna pArzvanAthano jIva je devarUpe thayela che te svargamAMthI cyavI agnivegakumAra nAme vidyAghara rAjAnA putrarUpe janmyo. paTA. ummara saha bhakti ane bhalAI vaghatI jAya; jJAnI sAdhu-saMgathI jJAna-virAgI thAya. 59 artha :- temanI uMmaranI vRddhi sAthe bhagavAna pratyenI bhakti tathA bhalAI paNa vaghatI gaI tathA jJAnI sAdhupuruSonA saMgathI tene jJAna vairAgyanI prApti thaI. /palA gharI mahAvrata muni thayA, zAstra-nipuNa paNa teha; himagirinI guphA viSe ghare dhyAna videha. 60 artha - jethI paMcamahAvrata ghAraNa karIne muni banyA. tathA zAstrajJAnamAM paNa nipuNatA meLavI. ekavAra himagiri nAmanA parvatanI guphAmAM videha eTale dehabhAna bhUlIne te dhyAnamAM lIna thayA. 60nA kamaTha jIva narake jaI duHkha sahI cira-kALa, ajagara himagirimAM thayo, deha ati vikarALa. 61 artha :- kamaThano jIva narake jaI cirakALa sudhI duHkha bhogavIne A himagiri para ajagara thayo, jeno deha ati vikarALa eTale bhayaMkara hato. prerita kusaMskArathI gayo guphAmAM kura, gaLe muninA dehane; muni samabhAve zura. 62 artha -pUrvanA kusaMskArathI prerAIne krura evo te guphAmAM gayo. tyAM muninA zarIrane gaLI gayo chatAM zUravIra evA muni to samabhAvamAM ja sthita rahyA. //6rA svarga soLame Upajyo munirjIva padeva mahAna, avadhijJAne jANiyuM: sukha nahi gharma samAna. 63 artha :- munino jIva kALadharma pAmI soLamAM devalokamAM mahAna riddhighArI devapaNe utpanna thayo. tyAM paNa avadhijJAnathI jANyuM ke gharma samAna jagatamAM koI sukhI karanAra nathI. 63
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 0 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 bhIDa bhoganI ghaNI chatAM deva na visare gharma samyagdarzana nizadina darzAve ziva-nzarma. 64 artha - devalokamAM bhogonI ghaNI bhIDa hovA chatAM paNa te deva, gharmane visaratA nathI paNa samyagdarzana hovAthI te hamezAM ziva-zarma eTale mokSasukhane ja sarvazreSTha darzAve che. II64 azvapure videhamAM vajavIrya nRpanAma; vijayA paTarANI-vRMkhe deva-janma abhirAma. 65 artha - videhakSetramAM azvapuramAM vajavIrya nAmanA rAjAnI vijayA nAme paTarANInA kUkhe pArzvanAtha bhagavAnano jIva devalokathI cyavIne abhirAma eTale manohara svarUpe avataryo. tenuM nAma vajanAbhi rAkhavAmAM AvyuM. A bhagavAnano chaThTho bhava che. 6pA vajanAbhi sulakSaNo janamana-raMjanahAra; vidyA bhaNI yaza pAmiyo, rAjya kare sukhakAra. 66 artha - vajanAbhi sulakSaNAyukta hovAthI lokonA manane raMjana karanAra thayo. aneka prakAranI vidyA bhaNIne jagatamAM yaza pAmyo, tathA moTo thaye te sarvane sukha Apato rAjya karavA lAgyo. II66aaaa cakraratna puNyodaye Ayugha-zALAmAMya, pragaTyA pachI ja khaMDane jIMtI vase sukhamAMya. 67 artha - puNyodaye tenI Ayurgha zALAmAM cakraratna pragaTyuM. tethI cha khaMDane jItIne sukhamAM vasavA lAgyo. AzcaryanI vAta e che ke te cakravaDe ekapaNa jIvanI hiMsA karyA vagara teNe te khaMDane sAdhyA. ||67nI cauda ratna, nava nidhi sau sukha-sAmagrI hoya, pUrva puNyanI velanAM anupama phaLa e joya. 68 artha - tenA rAjyamAM cauda mahAratno tathA nava nizAna hatA ke je vaDe icchita vastra, zastra, alaMkAra, zAstra, vAjIMtra, vAsaNa ane ratnAdi meLavI zakAya. tathA channe karoDa gAma tenA tAbAmAM hatA. batrIsa hajAra rAjA mahArAjAono te svAmI hato. sAtaso uttama ratnanI khANa hatI tathA jene channu hajAra rANIo hatI. karoDonI senA tathA corAzI hajAra hAthI vagere hatA. abhuta siMhAsana, chatra, cAmara vagere teno vaibhava hato. ema sarva prakAranI bhautika sukhasAmagrI jene tyAM upalabdha hatI. A sarva pUrva janmamAM karela puNyarUpI velanA, anupama phaLo tene prApta thayA. //68aaaa kheDUta dANA khAya paNa, bija sAcavatA jema; cakravartI sukha bhogave gharma sAcavI tema. 69 artha - kheDUta loko dANa khAya che paNa pharIthI anAjanI vAvaNI mATe bIjane sAcavI rAkhe che, tema A cakravartI paNa sukhane bhogavatA chatAM gharmarUpI bIjane sAcavI rAkhe che. kalA kSemaMkaramuni-Agamana suNI harakhyo nRparAya, sadagurubhakti-vegathI vaMdana kAje jAya. 70
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-1 20 3 artha - kSemakara nAmanA muni bhagavaMtanuM Agamana sAMbhaLIne rAjAnuM mana ghaNuM harSita thayuM. saguruktinA vegathI eTale ati utsAhathI te rAjA muni bhagavaMtane vaMdana karavA cAlyA. //70nA pradakSiNA traNa daI name guru-caraNe gharI bhAva, vinaya sahita bese samIpa, gaNI saphaLatA-dAva. 71 artha - zrIgurune traNa pradakSiNA daI bhAvapUrvaka gurunA caraNamAM namana karyuM. ane mArA jIvanane saphaLa banAvavAno dAva Avyo che ema jANI vinayasahita temanA samIpamAM beTho. II71aaaa guru-upadeza suNI vadhyo vajanAbhi-vairAgya; ramaNI, rAjya baghAM nIrasa mAne bhUpa subhAgya. 72 artha - zrI guruno upadeza sAMbhaLI vajanAbhi cakravartIno vairAgyabhAva ghaNo vadhI gayo. tethI subhAgyavAna evo rAjA te ramaNI, rAjya Adi sarvane nIrasa mAnavA lAgyo. 172aaaa bhava-tana-bhoga-svarUpano naravara kare vicAraH "bhavATavImAM bahu bhamyo, toya na pAmyo pAra. 73 artha - have naravara eTale naromAM zreSTha evo cakravartI rAjA bhava eTale saMsAra, tana eTale zarIra ane pAMca indriyanA bhoganA svarUpano vicAra karavA lAgyo, ke aho! huM saMsArarUpI aTavI eTale jaMgalamAM ghaNo bhamyo to paNa A saMsAranA pArane pAmyo nahIM. trAhi trAhi pokArato naraka viSe bahu vAra; pazuM parAthI mUDha thaI pAmyo duHkha apAra. 74 artha - cakravartI rAjA cAragatirUpa saMsAranA duHkhono have vicAra kare che : jyAre narakagatimAM janmyo tyAre duHkhano mAryo ghaNIvAra "trAhi trAhi' eTale mArI koI rakSA karo, rakSA karo ema pokAra karato hato. pazuyonimAM paNa janma laI parAdhIna avasthA bhogavI mUDha thaIne apAra duHkhane huM pAmyo. 74 parasaMpatti pekhIne jhUryA suragatimAMya, naragatinAM dukha to pragaTaH bhavamAM sukha nahi kyAMya. 75 artha - devagatimAM paNa paranI saMpatti joIne IrSyA vaDe ghaNo jhuryo. tathA manuSyagatimAM garbha janma, bAlyAvasthA, yuvAvasthA, vRddhAvasthA, roga, maraNAdi duHkhe to pratyakSa jaNAya che. mATe cAragatirUpa saMsAramAM kyAMya sukha nathI. 75aa. puNyAdri tIrthakaro tajatA sukhasaMyoga, bhavavAse sukha hota to sAghata nahi zivayoga. 76 artha - puNyAdri eTale puNyanA parvata jevA tIrthakara bhagavaMto paNa A saMsAramAM maLela devatAI sukhasaMyogano tyAga kare che. jo A saMsAravAramAM sukha hota to te paNa mokSanI sAthe joDANa thAya evA zivayoganI sAdhanA karatA nahIM. 76aaaa tana asthira vRNAjanaka, temAM sAra na koya; sAgarabhara jaLathI zuo toya pavitra na hoya. 77
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 04 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 artha - have zarIranuM svarUpa kevuM che te cakravartI vicAre che : A zarIra asthira che, nAzavaMta che. dhRNA utpanna kare tevA maLa-mUtranI khANa che. temAM kaMI sArabhUta tattva nathI. samudra jeTalA pANIthI ene ghovAmAM Ave to paNa te pavitra thAya ema nathI. /77LA. sata ghAtumaya maLa-bharI carma kothaLI kAya; ulaTAvI jarI jo juo ati apavitra jaNAya. 78 artha :- cAmaDAnI kothaLI evI A kAyAmAM sAta ghAtumaya maLa bharela che. ene jarA ulaTAvIne juo arthAt aMdaranuM bahAra lAvIne juo to hADa, mAMsa, maLa, mUtrAdi evA ati apavitra padArtho ja draSTigocara thaze. 78 nizadina nava tAro malina, trivitha tApanuM mUla; temAM sukha zuM zoghavuM? he! jIMva, have na bhUla. 79 artha - zarIranA malina evA nave dvAramAMthI rAtadivasa mela ja nikaLe che. e Adhi, vyAdhi ane upAdhinuM mULa che, arthAt zarIra che to Adhi, vyAdhi ane upAdhi che. siddhone zarIra nathI to A trividha tApa paNa nathI. mATe AvA maLamUtranI khANa samA zarIramAM zuM sukha zodhavuM? he jIva! have tuM bhUla mA. //79aaaaN poSAtAM dukha-doSa de, zoSAtAM sukhakAra; durjana-deha-svabhAva sama, upakAre apakAra. 80 artha - A zarIrane poSatAM te vikAranuM kAraNa thaI duHkharUpa evA aneka doSa UbhA kare che. ane ene tapAdi vaDe zoSatA zAMta paDyuM rahI sukhanuM kAraNa thAya che. durjana ane A dehano svabhAva barAbara che. upakArano apakAra Ape evo A kRtadhrI deha che. 80nA naratana pAmI tapa karuM, e nahi mamatA kAja; Atmayoga upajAvIne karuM saphaLa ziva-sAja. 81 artha - mAnava deha pAmIne have huM icchAone rokavArUpa tapa karuM. A zarIra mamatA eTale mArApaNuM karavAne lAyaka nathI. paNa A deha vaDe Atmayoga eTale AtmajJAna pragaTe evA jJAnI puruSano yoga meLavI tenI AjJAthI mokSa prAptinA sAghana sevI tene saphaLa karuM. 81aaaa are! ari jaga jIvanA bhoga ja de bhava-roga; bhogavatAM lAge bhalA, pachI paDAve poka. 82 artha - have cakravartI rAjA bhoganI bhayaMkaratAne ciMtave che - are! Azcarya che ke A bhoga ja jagata jIvonA zatru che. e ja saMsAra rogane vaghAre che. bhogavatAM te mIThA lAge paNa tenA phaLamAM duHkha ApIne poka paDAve che. "kAma bhoga pyArA lage, phaLa kiMyAka samAna; mIThI khAja mujAvatA, pache duHkhI khAna!" -bRhada AlocanA 82aaaa viSathara-viSathI paNa vadhuM, dukhadAyI bahu kALa; gharma ratna hara jAya vaLI, poSe lAlaca-lALa. 83
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-1 2 0 5 artha - viSaghara eTale sarpanA viSathI vadhAre duHkhadAyI evA A bhoga che. viSa to eka bhava mAre paNa A bhogo to ghaNA kALa sudhI, ghaNA bhavo sudhI jIvane du:khanA ApanAra thAya che. gharmarUpI ratnane A bhogo harI jAya che ane tenI lAlaca-lALa eTale bhogonI lAlasAne vizeSa te vadhArI de che. "viSayarUpa aMkUrathI, TaLe jJAnane dhyAna; leza madIrA pAnathI, chAke jyama ajJAna." -zrImad rAjacaMdra 83yA. jema jema maLatA rahe bhoga coga je vhAya, tema tema tRSNA vadhe, ahi-viSa-laharI vAya. 84 artha - jema jema jIvane icchita bhogano yoga maLato rahe tema tema vizeSa meLavavAnI tRSNA paNa vadhatI jAya che. jema ahi eTale sarpanuM jhera zarIramAM vadhatuM jAya tema tema tenA ghenanI laherIo paNa vadhatI jAya che. 84. vaMtUro pInArane kaMcana sarva jaNAya, tema mohavaza jIvane bhoga bhalA samajAya. 85 artha - jema ghatUro pInArane bIjAM badhuM pILuM sonA jevuM jaNAya che tema mohane AdhIna evA jIvane bhoga paNa bhalA eTale sukhakara bhAse che. pA. cakravartI-pada pArTIne bhoga viSe garakAva, rahyo, toya mana nA ghare jarAya tRtibhAva. 86 artha - huM cakravartI pada pAmIne bhogomAM cirakALa garakAva thaIne rahyo. chatAM mana jarA paNa tRtine pAmatuM nathI. 86aaaa. rAjasAja bIja pApanuM, pAya verasRpa jhera, vezyA sama lakSmI capaLa, moharipuno kera. 87 artha - A rAjano sAja eTale ThAThamATha te pApanuM bIja che. te bIjA sAthe zatruvaTa bAMdhIne veranuM jhera vaghAre che. A lakSmI paNa vezyA jevI capaLa che, puNyavaMtanI dAsI che. puNya paravAryuM ke te jatI rahe che. A badho kera eTale jAlma te moharUpI zatruno ja che. II87nA keda samo gRhavAsa gaNa, paga-beDI nija nAra, svajana sipAI sAcave, saMkaTarRpa AhAra.88 artha - he jIva! have tuM gRhavAsane keda samAna jANa. potAnI strIne paganI beDI samAna jANa. putra, sagAM, Adi kuTumbIjanone sipAhI samAna jANa ke je tane sAcavIne e kedamAMthI bahAra nIkaLavA detA nathI. ane te kedamAM paDyo paDyo tuM trividha tAparUpa saMkaTane bhojanarUpe sadA Aroge che. II88aaaa samyagdarzana-jJAna-vRtta, tapa Adi che sAra, A bhava, parabhava sukha de; bAkI sarva asAra."89 artha - samyagdarzana, jJAna, cAritra ane tapa Adi padArtho ja A jagatamAM sArarUpa che. je A bhava temaja parabhavamAM paNa sukha ApanAra che. te sivAya bAkI badhuM asAra che. 89ll
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 0 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 ema vicArI tyAgI de cakravartI-pada-bhAra, soMpI sutane rAjya te bane mahA aNagAra. 90 artha - ema vicArIne cakravartIpadano badho bhAra manathI utArI potAnA putrane rAjya soMpI teo mahA aNagAra eTale mahA muni mahAtmA banI gayA. /90nA ghanya!samaja denArane, ghanya! samaja gharanAra, ghanya vIrya ne dhairyane, mokSamArga-saradAra. 91 artha - evI uttama samaja denAra sadaguru bhagavaMtane ghanya che. temaja evI samaja lenAra evA nikaTa mokSagAmI cakravartIne paNa ghanya che. enA zuravIrapaNAne temaja enI ghIrajane paNa ghanya che ke je mokSamArganA saradAra arthAt mokSamArgamAM paNa mukhiyA banIne rahyA. II91aaaa zruta-sAgaramAMhI rame, vahe mokSane paMtha, nija svabhAve sthira thatA, vajanAbhi nigraMtha. 92 artha :- have vajanAbhi cakravartI nigraMtha muni banIne zAstra samudramAM ja sadA ramI, mokSanA mArge AgaLa vadhyA kare che, tathA nija svabhAvamAM sthira rahIne AtmadhyAnane ja poSe che. 9rA eka dine vanamAM UbhA munivara gharane dhyAna, staMbha samAna aDola che; pUrva karma baLavAna. 93 artha :- eka divasa vanamAM munivara staMbha samAna aDola dhyAna gharIne UbhA che. paNa pUrvakarma baLavAna hovAthI Avela upasargane sahana kare che. II93yA kamaTha jIva ajagara maTI chaThThI narake jAya, bAvIsa sAgara dukha khamI bhIla bhISaNa te thAya. 94 artha - kamaThano jIva ajagaranA bhavamAMthI marI chaThThI narakamAM jAya che. tyAM bAvIsa sAgaropama sughI duHkha bhogavIne bhISaNa eTale bhayaMkara evo bhIlano avatAra pAme che. II94 zikAra bhIla karato phare, Avyo jyAM bhagavAna, yogArUDha rahyA, gaNe kAdava kaMku samAna. 95 artha - te bhIla jaMgalamAM zikAra karato phare che. have jyAM muni bhagavaMta dhyAnamAM UbhA che tyAM te AvI caDhyo. muni bhagavaMta to mana, vacana, kAyAnA yogane damI AtmadhyAnamAM ArUDha thaIne rahyAM che. temane mana to kAdava ho ke kaMku banne samAna che. II9pA kaMcana kAca samAna che, tema mahela masANa, duSTa, dAsa; jIvana, maraNa; nahIM dehanuM bhAna. 96 artha - samabhAvavALA A muni bhagavaMtane to sonuM ke kAcano TukaDo beya samAna che. mahela ho masANa eTale smazAna ho banne samAna che. koI duSTa banIne duHkha Ape ke dAsa banIne sevA kare, athavA jIvana ho ke maraNa ho, banne pratye tene samabhAva che. AtmAkAra vRtti thatAM potAnA dehanuM paNa jene bhAna nathI, evA A muni bhagavaMta che. I96aaaa
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) pArzvanAtha paramAtmAbhAga-1 2 0 7 nirmama, nirbhaya, nagnaphaeNpa dekhI kope bhIla; bANe munitana vIMghato te nirdaya, kuzIla. 97 artha - nirmamatvabhAvavALA, nirbhaya evA muninuM nagnarUpa joIne te bhIla kopAyamAna thayo. nirdayI ane kuzIla svabhAvavALA evA bhIle te muni mahAtmAnA zarIrane bANathI vIMdhI nAkhyuM. thIraja munivara nA taje, gharmadhyAnamAM lIna; deha tajI raiveyake Upaje muni pravINa. 98 artha -bANathI vIMghAtA chatAM paNa munivare gharmadhyAnamAM lIna rahIne ghIrajano tyAga karyo nahIM. tethI A nazvara dehano tyAga karI AtmadhyAnamAM pravINa evA muni mahAtmA raiveyaka svargamAM jaIne utpanna thayA. 98. avadhijJAne jANI le : gharmataruM sukhadAya bhAve, poSe tyAM rahyA taMdI sau jinarAya. 99 artha - tyAM avadhijJAnavaDe jANI lIdhuM ke gharmarUpI kalpavRkSanuM ja A sukhadAyaka phaLa maLyuM che. tethI tyAM paNa sarva jinezvarone vaMdana karIne gharmabhAvane ja bhAve che ane poSe che. II99aaaa ahamiMdra-sura ekaThA maLatA sahaja svabhAva; gharmakathA, munigaNa-kathana kare vaghAre bhAva. 100 artha - sahaja svabhAve ahamiMdra devo ekaThA maLe tyAre gharmakathA karIne ke muni mahAtmAonA guNonuM stavana karIne potAnA bhAvomAM vRddhi kare che. 100 kAma-dAha nahi temane, strI-sukha cahe na citta; samAna ahamiMdro viSe rUpa, kaLA ke vitta. 101 artha - te ahamiMdra devone kAma vAsanAnI baLatarA nathI. te strI sukhane manathI cAhatA nathI. tethI tyAM strIo paNa hotI nathI. sarva ahamiMdronA rUpa, kaLA ke riddhi samAna hoya che. 101aaaa raudra-dhyAnathI bhIla marI muni-hatyAthI jAya, naraka sAtamI bhayabharI, tyAM te bahu pastAya. 102 artha :- raudra dhyAna vaDe marIne te bhIla muni hatyAnA kAraNe bhayathI bharelI evI sAtamI tamane tamaprabhA narakamAM jaIne paDe che. tyAM te bahu pastAya che, paNa chUTavAno koI upAya nathI. /102aaaa tyAMnA duHkha nA kahIM zake sarva prakAre koya, jANe zrI bhagavAna ke je bhogavatA hoya. 103 artha :- narakanA duHkho sarva prakAre koI kahevA samartha nathI, kAM to zrI kevaLI bhagavAna potAnA jJAna vaDe jANe che, kAM je bhogavatA hoya te ja anubhave che. /103 duHkha khamyuM nava jAya paNa nahi ko zaraNa sahAya, kSaNa kSaNa icche maraNa paNa maraNa akAla na thAya. 104 artha -narakanuM duHkha khamI zakAya evuM nathI. paNa tyAM jIvane koI zaraNa ApanAra nathI ke sahAya
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 08 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 karanAra nathI. tyAM jIva kSaNe kSaNe maraNane icche che. paNa akAle tyAM maraNa thaI zakatuM nathI; AyuSya pUruM thaye ja maraNa nIpaje che. 104 duHkha niraMtara bhogave, nahi nidrA nirAMta; teno lava sva-vaza sahe to rjIva lahe bhavAMta. 105 artha :- tyAM narakamAM jIva niraMtara duHkha bhogave che. te duHkhamAM tene nidrA nathI temaja kSaNa mAtra paNa nirAMta nathI. te duHkhano lava eTale aMza mAtra paNa A jIva svAdhInapaNe A bhavamAM samabhAve bhogavI le to te jIva A duHkharUpa saMsAranA aMtane pAmI jAya, arthAt mokSane meLavI le. /105/ (18) pArTsanAtha paramAtmA bhAga-2 (doharA) ayodhyA uttama nagara bharata khaMDamAM jANa; vajabAhu narapati mahA IkvAkuM-kula-bhANa. 1 artha - bharatakhaMDamAM uttama evI ayodhyAnagarI che temAM IkvAkuM kulamAM bhANa eTale sUryasamAna vajabAhu nAmano rAjA rAjya karato hato. lA. prabhAkarI rANI-khe kuMvara yazano kaMda, raiveyaka-sura avatare, nAma ghare 'AnaMda. 2 artha - te rAjAnI prabhAkarI nAmanI rANInA kukhe yazano kaMda evo deva je raiveyaka vimAnamAM hato. te tyAMthI cavIne avataryo. ahIM tenuM nAma AnaMda rAkhavAmAM AvyuM. A bhagavAna pArzvanAthano jIva che. rA yauvanavaya-saMpa vathI, maLyo sakaLa sukhajoga; mahA-maMDaLIka pada ghare, pUrva puNyasaMyoga. 3 artha - te kumAranI yauvanavaya ane saMpatti vRddhi pAmI tathA bhautika sarva sukha sAmagrIno tene yoga maLI Avyo. have pUrva puNyanA saMyogathI te mahA-maMDaLIka rAjAnI padavIne pAmyA. 13 nRpa AnaMda-pade name rAjA ATha hajAra, nakSatro sama narapati zarza AnaMda vicAra. 4 artha - AnaMdarAjAnA caraNamAM ATha hajAra rAjAo namavA lAgyA. tArA nakSatra samAna bIjA rAjAo madhye AnaMda rAjA zazI eTale caMdramA samAna zobhAne pAmyA. 4 vipulamati munine pUMche vaMdI AnaMdarAyaH "saMzaya muja manamAM thayo, Apa-kRpAthI jAya. 5
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-2 209 artha :- ekavAra AnaMdarAjA vipulamati nAmanA munirAjane kahe che ke mArA manamAM eka saMzaya thayo che, te ApanI kRpAthI jAya ema che. / / 5 / / pratimA paththara AdinI, pragaTa acetana Apa; pUjaka-niMdakane maLe kema puchyuM ke pApa?' 6 artha :- paththara AdinI bhagavAnanI pratimA te pragaTa acetana eTale jaDarUpa jaNAya che to tenI pujA karanArane ke tenI niMdA karanArane puchyuM ke pApanuM phaLa kevI rIte ApI zake ? / / 6 / / jJAnI munivara boliyA : '"samAghAna suNa, rAya; zubha azubha bhAvo vaDe puNya, pApa baMghAya. 7 artha :-- muniomAM zreSTha evA vipulamati jJAnI bhagavaMta bolyA ke he rAjA! tenuM samAghAna sAMbhaLa. zubha ane azubha bhAvo vaDe jIva puNya ke pApano baMdha pADe che. gA puSpa-raMganA yogathI sphaTika krAMti badalAya, tema nimittAthIna nija bhAvo paNa palaTAya. 8 - artha : jema raMgIna phulano saMyoga thavAthI sphaTika ratnanI kAMti paNa te raMgavALI jaNAya che tema nimittane AdhIna potAnA bhAva paNa palaTAya che. / / 8 / / dvividha nimitto jANiyeH aMtaraMga, bahiraMga; satya vase tene ure, je samaje sarvAMga. 9 artha :- nimitto be prakAranA che. aMtaraMga ane bahiraMga. tenA hRdayamAM satya vase che ke je sarvAMge = A nimittonA svarUpane jANe che. te jIva barnimitto vaDe aMtarAtmAnI zuddhi kare che, cAlyA aMtaraMga-arthe gaNo bAhya mu-samudAya; jevA aMtarabhAva nija, tevo baMgha sadAya. 10 artha :- aMtaranA bhAva sudhAravA mATe ja bAhya nimittonA sAdhano che ema jANo, jevA aMtaranA bhAva che tevo ja hamezAM karmano baMdha paDe che. 100 vItarAga muddA nIrakha, sAMbharaze bhagavAna; te ja bhAva kAraNa samaja mahA puNyakara jANa. 11 artha :- vItarAga bhagavaMtanI muddAnA darzana karatAM bhagavAnanA guNonuM smaraNa thaze. AvA zubha nimitto vaDe je bhAva thAya che te ja mahApuNyanA karanAra jANa. / / 11 / / darpaNavat bhagavAna che, sukha-dukhadAtA nAMti, rAgadveSa nahiM temane; samajo e ura mAMhi. 12 artha :- bhagavAna to darpaNa samAna rAgadveSarahita nirmaLa che. tenA jJAnarUpI darpaNamAM AkhuM vizva jhaLake che. te bhagavaMta koIne paNa sukhanA ke duHkhanA denAra nathI. kAraNa temanAmAM rAgadveSano sarvathA abhAva che. A vAtane hRdayamAM khUba vicArIne samajo ke bhagavAna to vItarAga che. / / 12 /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 1 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 tenuM ciMtana, dhyAna, japa, stuti, pUjAdi vighAna; suphaLa phaLe nija bhAvathI de mukti-sukha-dAna. 13 artha - vItarAga bhagavAnanI mudrAnuM ciMtana karavAthI ke e vItarAga bhagavAnanI mudrAnuM dhyAna karavAthI ke tenA Apela maMtrono jApa karavAthI ke tenA guNonI stuti karavAthI, ke tenI pUjA Adi vidhAna eTale anuSThAna vaDe bhakti karavAthI potAnA ja bhAvAnusAra te salphaLanA ApanAra thAya che. ane aMte mokSasukhanA dAtAra bane che. ||13aaaa. jevA guNa prabhunA kahyA, tevI ja jinamudrA ya sthira svarUpa, rAgAdi viNa, dhyAnamUrti dekhAya. 14 artha - zAstromAM prabhunA jevA guNa kahyA che tevAM ja jinamudrAmAM jaNAya che. bhagavAna rAgadveSathI rahita hovAthI svasvarUpamAM sthita che. tevI ja bhagavAnanI mUrti paNa dhyAnAvasthAmAM svasvarUpamAM sthita jaNAya che. 14. kRtrima, kArIgara-racita, jinavarabiMba gaNAya; to paNa tenA darzane prabhu-bhAve ura jAya. 15 artha - jinezvara bhagavAnanI pratimA te kRtrima, kArIgara dvArA banAvela hovA chatAM paNa tenA darzana karavAthI prabhunA zuddha bhAvomAM ApaNuM mana jAya che. uparA e upara dRSTAMta che; suNa, bhUpati guNavAna; vezyA-zaba smazAnamAM, tyAM muni, vyasanI, zvAna. 16 artha - enA upara eka draSTAMta che te he guNavAna evA rAjA! tuM sAMbhaLa. smazAnamAM eka vezyAnuM maDaduM paDeluM hatuM. tyAM muni, vyasanI ane zvAna eTale kUtarAnuM AvavuM thayuM. /16 zaba khAvA krUtaro cahe, vyasanamana lobhAya jIMvatI gaNikA hoya to vAMchita bhoga pamAya. 17 artha - te maDadAne kUtaro khAvA icche che, vyasanInuM mana te vezyAmAM Asakta thAya che ke jo A gaNikA eTale vezyA jIvatI hota to huM enA vaDe icchita bhoga pAmI zakata. 1LA muni maDaduM dekhI kahe : "narabhava durlabha toya, gaNikAe tapa nA karyuM; blazo have na koya." 18 artha - jyAre muni bhagavaMte vezyAnA maDadAne joIne kahyuM ke devadurlabha evo manuSya deha pAmIne paNa A vezyAe icchAnirogharUpa tapa karyuM nahIM, arthAta tattva samajI icchAone ghaTADI nahIM. tethI he bhavyo! evI bhUla tame karazo nahIM, arthAtu Avo manuSyabhava pAmIne icchAone ghaTADajo. 18 Ama acetana aMgathI trivitha bhAva-phaLa thAya, vyasanI nara narake gayo, bhUMkha-dukha zvAna kamAya. 19 artha :- Ama acetana eTale jaDa evA vezyAnA zarIra vaDe traNa prakAre jIvonA bhAva thayA, ane tenuM phaLa paNa teo potAnA bhAva pramANe pAmyA. vyasanI manuSya tene bhogavavAnA bhAvavaDe marIne
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-2 2 1 1 narake gayo. ane kUtarAne vezyAnuM maDaduM joI bhUkhanuM duHkha UbhuM thayuM. ./19o. sAdhu svarga viSe gayA, lahI bhAva-phaLa jema; tema acetana biMba paNa phaLa de, bhAve tema. 20 artha - tathA sAghu muni mahArAja uttama bhAva vaDe svarganA bhogI thayA. jema A muni, vyasanI ane kUtaro, jaDa evA zabavaDe bhAva pramANe judA judA phaLanA bhoktA thayA, tema acetana evI pratimA paNa jIvone potAnA bhAva pramANe phaLa ApanAra siddha thAya che. sArA jema ratnaciMtAmaNi manavAMchita-dAtAra; tema acetana biMba de vaNa mAgye phaLa sAra. 21 artha :- jema acetana evo ratnaciMtAmaNi manavAMchita phaLano dAtAra bane che tema acetana evI prabhunI pratimA paNa vagara mAgye ja sArarUpa phaLane ApavAmAM nimittabhUta bane che. 21 ghara abhAva pratimA prati, niMdA kare ajANa; triloke trikALamAM aghamAghama te jANa." 22 artha - mokSanA kAraNasamI pratimA pratye abhAva ANIne je ajJAnI tenI niMdA kare tene tuM traNeya lokamAM ane traNeya kALamAM aghamamAM paNa aghama jANa. ema vipulamati muni bhagavaMte AnaMdarAjAne jaNAvyuM. 22aaaa. ityAdika upadezathI AvI ura pratIti; jinapratimA-pUjana viSe rAya ghare dRDha prIti. 23 artha - AvA aneka upadezathI AnaMdarAjAne pratimA pratye hRdayamAM satya pratIti AvI ke prabhu pratimAnuM vidhAna zAstrokta che. tethI jinapratimAnA pUjana viSe rAjAne draDha prIti utpanna thaI. //ra3o eka dina AnaMda nRpa dekhe paLiyuM eka, bhoga-udAsIna bhAva saha kare vicAra-viveka- 24 artha :- eka divasa AnaMdarAjA mAthAmAM eka sapheda vALa joIne pAMca indriyonA bhogo pratye viraktabhAvavALA thayA; ane AtmAnA hita ahitanA vivekapUrvaka vicAra karavA lAgyA ke - sArA. bAyakALa kuMpaLa samI, yauvana pAna samAna, pAkuM pAna jarA-samaya, maraNa vAyaro mAna. 25 artha - bALakanI kAyA te to jhADapAnanA kuMpaLa jevI che. yauvana avasthA pAna samAna che ane jarAvasthA te pAkelA pAna samAna che, ke je kharI javAnI taiyArImAM che. tathA maraNa che te vAyarA samAna che. maraNarUpa vAyarAno jhapATo Avyo ke vRddhAvasthArUpa pAkela pAna zIdhra kharIne nIce paDI jaze. evI A dehanI kSaNikatA che. garapA koI garbha viSe mare, mare janmatAM koI, bALapaNAmAM paNa mare, juvAna maratA joI- 26
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 1 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 artha - koIka jIva garbhamAM AvIne marI jAya che, koI janma samaye maraNa pAme che. koI bALapaNamAM mare che ane vaLI koI to yuvAvasthAmAM ja maraNa pAmI jAya che. rA. niyama nahIM varSo taNo, maraNa acAnaka thAya, eka niyama nakkI kharo-janme te marI jAya. 27 artha - ATalA varSa cokkasa jIvIzuM evo koI niyama nathI. maraNa acAnaka thAya che. paNa eka niyama cokkasa che ke je janme che te jarUra marI jAya che. rakSA giri nIce nada Utare, tema eNvana vahIM jAya; bhogamagna rjIva UMghato maraNa samaya pastAya. 28 artha - jema pANI pahADa uparathI nIce UtarI nadIrUpe sadA vahyA kare che. tema samaye samaye manuSyanuM jIvana paNa mRtyu tarapha vahI rahyuM che, arthAt samaye samaye jIvana ghaTI rahyuM che. chatAM bhAgamAM magna banelo jIva mohanadrAmAM UMdhyA kare che ane maraNa samaye pastAya che ke meM kaMI sAruM karyuM nahIM. riTA. pArTI pahelI pALa je bAMdhe te ja sujANa; AtmahitamAM DhIla kare, te nara nahi vidvAna. 29 artha - pANI AvatA pahelAM je pALa bAMdhI le te ja sujANa eTale samyakrarIte tattvano jANanAra che. paNa je AtmahitamAM DhIla kare te manuSya vidvAna eTale vicakSaNanI koTImAM gaNAya nahIM. saMtapuruSoe kahyuM che ke - "tAre mAthe kopi rahyo kALa re, UMgha tane kema Ave, jotajotAmAM AyuSya jAya re, UMgha tane kema Ave, pANI pahelAM bAMthI le ne pALa re, UMgha tane kema Ave, tArA DahApaNamAM lAgI lAya re, UMgha tane kema Ave" 29o. jIvana-jaLa ulecatI rAtadivasa-ghaTamALa, sUrya-caMdra be baLada jo, kALareMTa nihALa. 30 artha - jIvanarUpI pANIne rAtadivasarUpI ghaTamALa ulecI rahI che. arthAtu bahAra pheMkI rahI che. reMTane ghaTa eTale ghaDAnI mALa hoya che. te kuvAmAMthI pANIne bahAra kADhI ulece che. sUrya eTale divasa ane caMdra eTale rAta. ema rAtadivasarUpI be baLada vaDe te kALarUpI reMTa sadA pharyA kare che ane te jIvanarUpI pANIne rAtadivasarUpI ghaDAonI mALa vaDe bahAra pheMkyA kare che. arthAt samaye samaye jIvana ochuM thatuM jAya che. mATe samayasara A amUlya jIvanane tuM AtmArthe upayogamAM laI le, nahiM to Akhare pastAvuM paDaze. 30aaaa. bhUpati, ghanapati, surapati, suMdara-jhuMpa-avatAra; hAthI hoddA choDIne, senApati maranAra. 31 artha - have AnaMdarAjA bAra bhAvanAone vicAre che : 1. anityabhAvanA:- rAjA ho ke zeTha ho, indra ho ke rUpanA avatAra samI suMdarI ho, hAthI upara savArI karanAra ho ke ucca hoddAone pAmelA ho ke senApati ho, sarvane pota potAnuM AyuSya pUrNa thaye
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-2 2 1 3 avazya karavuM paDaze. evuM A saMsAranuM anitya svarUpa che. //31aaaa "daLa -baLa, devI-devatA, mAtapitA parivAra, koI bacAvI nA zake maraNa -samaya, vicAra. 32 artha - 2. azaraNa bhAvanA - senAnuM baLa hoya ke devI devatAnuM zaraNa hoya, mAtA, pitA, strI, putrAdino parivAra ke vaidya, hakIma, DaoNkTara vagere hAjara hoya chatAM paNa maraNa samaye jIvane koI bacAvI zakanAra nathI. jema jaMgalamAM siMha haraNane pakaDe che tyAM tene koI bacAvanAra nathI tema A saMsAranuM svarUpa sadA azaraNamaya che. 3rA nirghana ghana vinA dukhI, tRSNAvaza ghanavAna; kyAMya na sukha saMsAramAM, vicArI jo, vidvAna. 33 artha :- 3. saMsAra bhAvanA - A saMsAramAM nirjana puruSa ghananA abhAve potAne duHkhI mAne che. temaja ghanavAna paNa tRSNAne vaza thaI vizeSa meLavavAnI kAmanAe du:khI che. mATe A saMsAramAM kyAMya sukha nathI. ema he vidvAna eTale he samajAjana! A vAtane tuM sthira cittathI vicArI jo. //33ii ajIva ekalo avatare, mare ekalo e ja; svapna samAM sAthI-sagAM, jara dukha koI na le ja. 34 artha - 4. ekatva bhAvanA - A saMsAramAM jIva ekalo ja janme che ane mare tyAre paNa ekalo ja mare che. baghAM sagAMsaMbaMdhIo duHkha prasaMge svapna samAna banI rahe che, arthAt te duHkhane jarIka paNa levA samartha thatA nathI. pote ekalo ja karmanA phaLarUpe AvelA duHkhane bhogave che. ema ekatvabhAvanAnI vAstavikatA ciMtavavA yogya che. 34 "kAyA paNa para vastu to, jagamAM nija zuM hoya? svajana' zabda yathArtha nahi, anya ghanAdika joya. 35 artha :- 5.anyatva bhAvanA :- A saMsAramAM dugha ane pANInI jema ekamekapaNe rahela potAnI kAyA eTale zarIra paNa para pugala vastu che, arthAtu para evA pugala paramANunuM banela che. to A jagatamAM bIjAM potAnuM zuM hoI zake? mATe bIjA sagAM vahAlAone svajana kahevA e zabda yathArtha nathI, arthAta mithyA che. tema ghana Adi to potAnA AtmAthI pratyakSa jAdA jaNAya che. tethI te potAnA koI kALe hoI zake nahIM ema anyatva bhAvanAnuM ciMtavana niraMtara kartavya che. rUpA tvacA cAdare dIpatA, asthi-piMjara deha, aMdara najara karI juo, dugathI-ghara eha. 36 artha - 6. azuci bhAvanA - tvacA eTale cAmaDIrUpI cAdara vaDe A hADakAnA piMjara jevA A dehanI zobhA jaNAya che. e zarIranI aMdara zuM zuM bharela che te tarapha jarA najara karI jozo to te durgaghamaya evA hADa, mAMsa, lohI, maLa, mUtrAdinuM ja ghara jaNAze. tenuM pramANa zarIranA nave dvAra maLathI kare che. ema zarIranuM svarUpa azuci eTale apavitra jANIne teno moha tyAgavA yogya che. 36aaaa
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 prajJAvodha-vivecana bhAga-1 jhokAM khAtA jagajano, moha-nIMdanuM jora; lUMTatA sarvasva ja badhe are! karma rUpa cora. 37 artha :- 7. Asrava bhAvanA H- moharUpI nidrAnA baLe jagatanA javo jhoMkA khAI rahyA che. tethI karmarUpI coro AvIne jIvanuM sarva Atmaghana lUMTI jAya che. karmanuM AvavApaNuM te Asrava kahevAya che. mATe AsavabhAvanAne jANI ATheya karmarUpI corone potAnA Atmaghanane lUMTatA bacAvavA. / / 37 / / sadgurunA upadezathI moha-nIMda UMDI jAya; to upAyo AdaryuM, karmacora rokAya. 38 artha :- 8. saMvara bhAvanA :- sadgurunA upadezathI moharUpI nidrAnuM baLa nAza karI zakAya che. mATe samyakdarzana, jJAna, cAritra ane taparUpI DhALa vaDe AvatA ATheya karmarUpI bANone rokavA. saMvara eTale AvatA karmane rokavA. e ja muktino sAco upAya che. / / 38 / / jJAna dIpa tapa-tela bharI, ghara zodhuM bhrama khoI; pUrva cora kADhuM bathA, chUpo rahe na koI. 39 artha - ha. nirjarA bhAvanA :- sabhyajJAnarUpa dIpamAM taparUpI tela bharIne AtmAnI bhrAntine choDI daI, sahajAtmasvarUpamaya potAnA AtmArUpI gharanI have zogha karuM. pUrve bAMdhelA karmarUpI corone udayAvalImAM AvatAM pahelAM ja bAra prakAranA tapa AdarIne AtmaghyAna vaDe naSTa karuM, temAM eka paNa karmarUpI corane pI rIte aMtaramAM rahevA dauM nahIM. ema sattAmAM paDelA karmonI nirjarA karavI e ja mokSaprAptino sAco upAya che. "nija kALa pAya vidhi jharanA, tA sau nijakAja na saranA; tapa karI jo karma bipArthe, soI zivamukha darasAvai.' ka DhALavA artha :-- potAnA samaye pAkyuM karma jhare tethI potAnA AtmAnI siddhi thAya nahIM. paNa je tapa karIne karmone khapAve te ja mokSasukhane pAme che. 39nA paMca mahAvrata pALatAM, samiti paMca prakAra, prabaLa paMca indriya gtye, thAya nirjarA sAra. 40 artha :-- paMca mahAvrata temaja pAMca samitine sabhyaprakAre pALatA tathA prabaLa evI pAMca indriyone aMtarathI jItatA, sArarUpa evI sakAma nirjarA sAdhI zakAya che. mATe nirjarA bhAvanAne bhAvI karmonI nirjaza kartavya che. 4aa caudarajju bhara lokanuM puruSa sama saMsthAna; temAM jIva anAdithI bhame bhurtI nijabhAna. 41 artha :-10. lokasvarUpa bhAvanA :- mApamAM caudarA pramAtra ane cha dravyathI bharelo puruSAkAre A loka che. tene koIe banAvyo nathI. temAM ApaNo jIva anAdikALathI karmAnusAra potAnA svarUpanuM bhAna bhulIne cAragatirUpa saMsAramAM bhamyA kare che. / / 4 / mAgyuM . surataru sukha de, ciMtAmaNi paNa tema; vijra mAgye, viNa ciMtavyuM, sukha ke sudharmaprema, 42
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-2 215 artha - 11. gharmadurlabha bhAvanA - kalpavRkSa pAse je mAge te bhautika sukha Ape che, tema ratnaciMtAmaNi paNa Ape che. paNa vItarAga bhagavaMte boghelA satutharma pratyeno prema to vagara mAgye temaja vagara ciMtavya paNa sukhano ApanAra thAya che. "sahajAnaMda pada re nIko, gharmaghuraMthara zrI jinajIko; bhavajala tAraNa nAvA, bhAkhyo dazavitha sahaja svabhAvA. sa. vAMcchita sukhanI re dAtA, surataru sama jasa che avadAtA; durgati paDatAM re ghAre, gharma te kahIe cAra prakAre. sa"ArA kanaka, kIrti, sura-rAja sukha, sarvasulabha chaMva, jANa; durlabha che saMsAramAM samyaka darzana-jJAna."43 artha - 12. bodhidurlabha bhAvanA - suvarNa, yaza ke devatAnA sukha athavA rAjyavaibhava vagere A jagatamAM pAmavA te sarvasulabha che, ema he jIva tuM jANa. paNa A saMsAramAM samyak eTale sAcuM, yathArtha darzana ane jJAna pAmavuM te ati durlabha che. jIva nava grevaiyaka sughI anaMtavAra jaI Avyo chatAM hajA samyakdarzana jJAnane pAmyo nathI. mATe jagatamAM sarvathI durlabhamAM durlabha vastu te ja che. IT43nA hita-udyama manamAM gharI, sAgaradatta muni pAsa; sarva tajI saMyama lItho; eka mokSanI Aza. 44 artha -have mArA AtmAnuM hita thAya-kalyANa thAya evo udyama ja mAre karavo che. ema AnaMdarAjAe manamAM vicAra karIne sAgaradatta nAmanA muni bhagavaMta pAse sarva rAjyavaibhava tajIne saMyama grahaNa karyo. jene have mAtra mokSanI ja abhilASA che. II44 tIrthaMkarapada sthAnako samyaka darzana sAtha, bhAvyAthI AnaMdamuni thanAra pArasanAtha. 45 artha - have AnaMdamuni A bhavamAM samyakadarzana sAthe tIrthaMkarapada prAptinA sthAnakone bhAvavAthI bhaviSyamAM pArasanAtha bhagavAna thanAra che. 4pAA kuza karI kAya kaSAya muni tapa tapatA ati ghora, pragaTI bahuvidha labdhio jaNAya Atama-jora. 46 artha - kAyA ane kaSAyabhAvone kuza karI have muni atyaMta ghora tapa tapavA lAgyA. jethI aneka prakAranI labdhio pragaTa thaI tathA AtmAnI zaktionuM jora vadhavA lAgyuM. [46aaaa muni je vanamAM vicare tyAM jaLa, phaLa bharapUra; siMha-mRga, ahi-mora paNa kare vera-bhaya dUra. 47 artha - AnaMdamuni je vanamAM vicare tyAM jaLa ane phaLa bharapUra che. tathA temanA prabhAve tyAM siMha ane mRga, ahi eTale sApa ane mora paNa potAnA verabhAvone bhUlIne nirbhayapaNe pharyA kare che. I4LA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 prajJAvabodha-vivecana bhAga-1 dehabhAva bhUlI AtmamAM magna UbhA munirAyaeka dine kSIravana viSe; suNo, have zuM thAya. 48 artha :-- eka divasa kSI2vana nAmanA jaMgalamAM dehabhAvane bhUlI AtmAmAM magna banIne muniyomAM zreSTha evA AnaMdamuni dhyAnamAM UbhA che. tyAM have zuM thAya che te sAMbhaLo. 548 / / kamaTha jIva marI narakathI kSIravane siMha thAya; pUrva-bhavAMtara verathI munine phADI khAya. 49 artha :-- kamaThano jIva narakabhUmimAMthI nikaLIne te ja kSIravanamAM siMha banIne bhramaNa kare che. tyAM munine dhyAnamAM UbhA joI pUrvabhavonA verabhAvathI AnaMdamunine phADIne khAvA lAgyo. / / 49 / / pazukRta upasargo sahe kSamAzUra munirAya, maraNa sudhI ghI bhAva zubha, Anata-surendra thAya. 50 artha :- siMha jevA hiMsaka pazunA karela upasargone kSamAmAM zUravIra evA A muni maraNanA aMta sudhI zubhabhAvone dhAraNa karIne sahana karavA lAgyA. tenA pariNAme samAdhimaraNa sAghI navamA Anata nAmanA devalokamAM surendra eTale devonA indrarUpe avataryA. // 50 / / avadhijJAne jANiyuM : "karyuM hatuM tapa ghora, azubha karma daMDyA hatAM dharma-dhanikanA cora; 51 artha - tyAM avadhijJAnathI surendre jANyuM ke manuSyabhavamAM ghaNuM ghora tapa karyuM hatuM, tathA gharmarUpI ghanane ghAraNa karanAra ghanikonA cora evA azubha karmone khUba daMDyA hatA. tenA pariNAme A indranA vaibhavane huM pAmyo chuM. // 5 // kaSAya tacheM pALyuM hatuM sucAritra nirdoSa, samyagdarzana saha karyo jina-AjJAno poSa. 52 artha :-- krothAdi kaSAyabhAvo tajIne nirdoSapaNe samyakcAritranI pratipAlanA karI hatI tathA samyakdarzana sAthe jinezvaranI AjJAne poSaNa ApyuM hatuM, arthAt bhagavAnanI AjJA pramANe varto hato tenuM A phaLa che. 52aa ema aneka prakArathI sevyo gharma mahAna, durgati-pAta nivArI te de suravaibhava-dAna. 53 artha :- ema aneka prakArathI mahAna evA vItarAga prarUpita Atmadharmane meM sevyo hato. te dharmanA prabhAve durgatinA pApone nivArI huM A devatAI vaibhavanuM dAna pAmyo chuM. / / 53 // samyagdarzana nirmaLuM, mAtra eka AdhAra; vrata-tapa-yogya na deha A, jinavara-bhakti sAra." 54 artha :-- have ahIM A devalokamAM mAtra mane eka nirmaLa samyagdarzanano ja AdhAra che. kemake vrata ke tapa karavAne yogya A deha nathI. devatAo gati Azrita vrata ke tapa kadI karI zakatA nathI. mATe mAre to have sArarUpa evI eka jinezvaranI bhakti ja kartavya che. / / 54 / /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-2 2 17 pAMce kalyANaka viSe bhaktibhAvathI jAya; jaI samavasaraNamAM suNe divya vANI sukhadAya. 55 artha - have pArasanAtha bhagavAnano jIva je indra thayela che te bhaktibhAvathI tIrthakara bhagavaMtonA janma Adi pAMce kalyANakomAM jAya che tathA samavasaraNamAM jaIne bhagavAnanI sukhadAyaka evI divya vANInuM paNa zravaNa kare che. papA. mithyAvRSTi devane daI gharma-upadeza, samyagdarzana-dAna de, karuNAmUrti sureza. 16 artha - devalokamAM paNa karuNAnI mUrti samA evA A indra mithyAdraSTi devone gharmano upadeza ApI samyagdarzananuM dAna de che, arthAt samyagdarzananI prApti karAve che. pakA kAzI deza A bharatamAM nagara banArasa sAra, tIrtharAja jana sahu kahe; azvasena nRpa ghAra. 57 artha - A bharatakSetramAM kAzI nAmanA dezamAM banArasa nAmanuM sArabhUta nagara che. tene sarva loko tIrtharAja kahe che. tyAM azvasena rAjA rAjya kare che. ApaNA avadhijJAna sahita te sakaLa sAra guNaghAma; prabhurRpa ravinAM udayagiri vAyArANI nAma. 18 artha :- rAjAnI rANInuM nAma vAmAdevI che. te vAmA rANIrUpa girI eTale parvatamAMthI avadhijJAna sahita temaja sarva sArabhUta guNonA ghararUpa evA prabhu pArasanAthanA jIvano ravi eTale sUryarUpe udaya thayo. 58aaaa. mahApuruSa-motI taNI vAmAdevI chIpa; Anata-indra cavI rahe vAmA-udara samIpa. 59 artha - mahApuruSarUpa motIne janma ApanAra vAmAdevIrUpa chIpa che. tenA udaramAM Anata nAmanA navamAM svargathI indra cyavIne bhagavAnarUpe AvI vasyA. jema samudramAM rahela chIpanA mukhamAM svAti nakSatramAM varSela varSAdanuM biMdu sIdhuM paDatAM te motI banI jAya che tema. palA svapna soLa zubha dekhIne mAtA mana harakhAya, pati sanmukha vidita karI pUMche "suphaLa zuM thAya?' 60 artha - bhagavAna udaramAM AvavAthI temanI mAtA soLa zubha svapnone joIne ati harSa pAmI. tathA pati sanmukha te sarva vidita karIne pUchavA lAgI ke A svapnonuM zuM zubha phaLa thatuM haze? 60aaaa. avadhijJAne jANIne rAya kahe phaLa sAra: "gajendra-darzana-kAraNe jagapati putra vicAra. 61 artha - azvasena rAjA avadhijJAnathI jANIne teno sAra kahevA lAgyA ke prathama svapnamAM gajendra eTale uttama airAvata hAthInA darzana thavAthI tamAro putra jagapati eTale traNa jagatano nAtha thaze. IkarA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 vRSabha-svapnathI zreSTha te, siMha-suphaLa baLavAna; *lakSmI-snAna-phaLa snAtra che, suragiri para sanmAna." 62 artha - bIjA svapnamAM vRSabha eTale uttama baLadanA darzana thavAthI A sarvamAM zreSTha thaze. trIjA siMha svapnanuM A salphaLa che ke te jaMgalanA rAjA siMha samAna ati baLavAna thaze. cothA svapnamAM uttama hAthI vaDe snAna karAtI lakSmIdevInA darzana thavAthI tenA phaLamAM te putrane janmatA ja suragiri eTale suvarNamaya evA meruparvata para devo laI jaI kSIra samudranA jaLavaDe abhiSeka karIne temanI snAtrapUjA karaze, tathA temanI bhAvapUrvaka bhakti karIne bahumAna karaze. karo "be mALA-phaLa suNa sakhI, dvivigha gharma-upadeza; zazI-sUrya-darzana phaLe, zAMti-kAMti vizeSa. 63 artha - be phUlanI mALAnA pAMcamA svapnamAM darzana thayA tenuM phaLa he sukhanI sahelIrUpa vAmAdevI tame sAMbhaLo ke te dvivigha eTale be prakAre gharmano upadeza karaze. eka munigharmano ane bIjo zrAvaka gharmano. chaThThA zazI eTale caMdramAnA svapnanA phaLamAM te putra sarva jIvone zAMtino ApanAra thaze. tathA sAtamA svapnamAM sUryanA darzana thavAthI te putra vizeSa kAMtivAna eTale prabhAvazALI thaze. I63 masya-yugala-phaLa jANa A sakaLa sukhanI khANa; kaLaza-phaLa nidhi pAmaze, 10sarathI lakSaNavAna. 64 artha - matsya yugala eTale mAchalAnA joDAnA AThamA svapnamAM darzana thayA tenA phaLamAM ema jANo ke te putra sarva sukhanI khANarUpa thaze. navamAM svapnamAM uttama kalaza dITho. tenA phaLamAM te nithi eTale uttama ghana-vaibhavane pAmaze. dazamA sara eTale sarovaranA svapnathI te uttama lakSaNavAna putra thaze. 64 11sAgara-phaLa gaMbhIratA, siMhAsana jagarAya, vimAna-phaLa gaNa amara-jIMva tuja kaiMkhamAMhI samAya. 65 artha - agyAramA kSIrasAgara svapnanA phaLamAM te sAgara jevo gaMbhIra thaze. bAramA siMhAsana svapnanA phaLamAM te jagarAya eTale jagatamAM rAjA thaze. teramA devavimAna svapnanA phaLamAM ema mAnavuM ke te kUkhamAM Avela jIva amara eTale devalokamAMthI AvIne avatarela che. I6pA wgharaNIndra-gRha-darzane avadhijJAna sahita, uparatnarAzinA svapnathI guNagaNa-ratnajaDita. 66 artha - gharaNendranA gharanA darzana caudamA svapna thavAthI te putra avadhijJAna sahita janma leze. tathA paMdaramA ratnarAzinA svapnavaDe te guNonA samUharUpa ratnothI jaDita evo putra janmaze. 66aaaa aMgArA dIThA thakI karmadahana guNa mAna; mukhathI gaja peTho dITho te ja pArzva-bhagavAna." 67 artha - soLamA svapnamAM agnizikhAnA darzana thavAthI te putramAM kamane dahana karavAno eTale bALavAno mahAna guNa haze. mukhamAMthI gaja eTale hAthIno praveza thatAM joyo mATe te ja pArzvanAtha bhagavAnano jIva che." I6nA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-2 2 19 caitra vadi bIjanI nizA garbhakALa vikhyAta, asaMga ghaTa-nabha ghaTa thakI tema pArzva ne mAta. 68 artha - caitra vadI bIjanI rAtrie prabhunuM svargalokathI cyavana thaI vAmAmAtAnA garbhamAM AvavuM thayuM. te garbhakALa jagatamAM vikhyAta che. ghaDAmAM rahela AkAza jema ghaDAthI alipta che, asaMga che tema vAmA mAtAnA udaramAM rahelA hovA chatAM paNa pArzvanAtha prabhu asaMga che. II68aaaa prabhunA puNya-prabhAvathI sura-Asana kaMpAya; avadhijJAne jANiyo prabhu-garbha-mahimAya. 69 artha - prabhunA puNya prabhAve devatAonA Asana kaMpAyamAna thayA. tethI avadhijJAnanA baLe devoe jANyuM ke aho! A to prabhuno garbha praveza mahimA che ke jenA prabhAve ApaNA Asana kaMpAyamAna thayA. phalA harSa sahita indrAdi sura utsava kAje jAya; vArANasI nagarI viSe mAtapitA pUjAya. 70 artha - indrAdi devo harSa sahita prabhuno garbha mahotsava karavA vArANasI nagarIe gayA; ane tyAM jaI prabhunA mAtApitAnI pUjA karI. II70aaaa pUjI bheTa gharI name garbhavartI-prabhu-pAya, jaya jayakAra karI bahuM vAdya sahita gIta gAya. 71 artha - pachI garbhamAM rahela prabhune bhAvathI pUjI, temanA caraNamAM bheTa gharIne namaskAra karyA. tathA bahu jaya jayakAranA zabdo uccArI vAdya eTale vAjiMtra sahita prabhunA guNagAna karavA lAgyA. II71nA dizAkumArI devao bhakti UlaTa ghara ura, indrarAja- AdezathI vasI nRpa- aMtaHpura. 72 artha - daze dizAnI dizAkumArI devIo hRdayamAM bhaktino ati ullAsa ANIne indrarAjanA AdezathI rAjAnA aMtaHpuramAM jaIne vasI. 72aa utsava UjavI kRtArtha thaI deva gayA nija sthAna; upajAve sukha mAtane bahuvigha devI sujANa. 73 artha :- garbha kalyANakano utsava UjavI kRtArtha thaI sarva devo potapotAnA sthAne gayA. pachI sujANa eTale vilakSaNa evI devIo bahu prakAre prabhunI mAtAne sukha upajAvavA lAgI. //73ii vasatA nirmaLa garbhamAM jJAnatraya bhagavAna; sphaTika haNyamAM dIpatA ratnadIpaka sama mAna. 74 artha - nirmaLa evA mAtAnA garbhamAM mati, kRti, avadhi e traNa jJAnathI yukta bhagavAna nivAsa kare che. te sphaTikanA harmsa eTale mahelamAM jema ratnano dIpaka dedIpyAna thAya tenA samAna jANo. ||74 pUrva dizA ravi UgatAM zobhe suMdara jema, tribhuvanapati suta ura gharI zobhe mAtA tema. 75
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-1 artha :-- jema sUryano prAtaHkALamAM udaya thatAM pUrva dizA suMdara rIte zobhAyamAna bane che tema traNabhuvananA nAtha evA suta eTale putrane kukSImAM ghAraNa karavAthI mAtA paNa zobhAyamAna thayA. / / 75 / / garbha agAu cha mAsathI, varNI nava mAsa kubera, nitya paMca AzcaryasA kare bhakti nRpa-ghera. 76 220 artha :- prabhunA garbha-praveza agAu cha mahinAthI tathA vaLI prabhu garbhamAM rahyA te nava mahInA sudhI indranA AdezathI kuberadeva prabhunA pitAne ghera hamezAM ratnonI, suvarNanI, puSpanI vRSTi karIne e paMca Azcarya vaDe potAnI bhakti pradarzita kare che. / / 76 / / * mAgazara viMda ekAdazI janmyA pArzvakumAra; mAtapitA saha tribhuvane vyApe harSa apAra, 77 artha :- mAgasara vadI agyArasanA divase prabhu pArzvakumArano janma thayo. mAtApitAnA harSanI sAthe traNeya lokamAM apAra harSa vyApyo. narakanA jIvone paNa kSaNamAtra sukha upajyuM, IInA vArANasIne pradakSiNA de vI sura jayakAra, indra sakala zacivRnda sau UbhA nRpadhara bhAra. 78 artha :-- te samaye devatAoe AvI vArANasI nagarInI pradakSiNA karIne jayajayakAranA zabdoccAra karyA tathA sarva indro potAnI zaci eTale indrANInA vRnda arthAt samUha sAthe rAjAnA gharanI bahAra AvIne UbhA rahyA. kiTatA indrANI aMdara gaI, gupta stave jinarAya, UMghADI jinamAtane, sparze prabhunA pAya. 79 = artha :- - saudharmendranI iMdrANI prathama mahelanI aMdara gaI ane jinezvaranA darzana karIne gupta rIte manamAM prabhunuM stavana karavA lAgI. pachI prabhunI mAtAne avasvApinI nidrA vaDe UMghADIne prabhunA caraNano sparza karyo. arthAt prabhunA caraNamAM potAnuM mastaka mUkI namaskAra karyAM. / / 79 / / mAyAmaya bALaka mUkI. prabhune zaci laI jAya; soMpe patinA hAthamAM, darzana saune thAya. 80 artha * prabhunI mAtA pAse mAyAmaya eTale mAyAthI banAvela bALaka mUkIne indrANIe prabhune laI jaI potAnA pati saudharmendranA hAthamAM soMpyA. tethI have sarvane prabhunA alaukika darzana thayA. 508055 prabhune khoLAmAM mUkI indra ane sau sura, sahastra navANuM yojane jAya meru para dUra. 81 artha * saudharmendra prabhune potAnA khoLAmAM mUkI sarva devo sAthe navvANuM hajAra yojana giri para javA mATe ravAnA thayA. 5815 dUra meru
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-2 2 21 meru-zikhara pAMDuka zilA arthacaMdra-AkAra, hema siMhAsana para ghare padmAsana prabhu sAra. 82 artha - meru girInA zikhara upara ardhacaMdrAkAre pAMDuka nAmanI eka zilA che. te zilA upara Avela hema eTale sonAnA siMhAsana upara sArabhUta evA prabhu padmAsane birAjyA. 82aaaa kSIra-sAgara-jaLathI bharI amara kalaza laI jAya, prathama indra ghArA karI ndavarAve jinarAya. 83 artha :- kSIra samudranA jaLathI bharela kalazAone amara eTale devo laI javA lAgyA. te jaLavaDe prathama indra prabhunA zira para abhiSeka karIne prabhune navarAvyA. 83nA nIlavarNA prabhu-deha para kalaza-nIranI ghAra; jANe nIlagiri para thatI vRSTi aparaMpAra. 84 artha - nIlavarNa eTale AsamAnI varNa vAlA prabhunA deha upara pANInA kalazAonI paDatI ghAra jANe nIlagiri parvata upara aparaMpAra varasAdanI vRSTi thaI rahI hoya ema jaNAyuM. 84 gaMthodaka snAne paeNrI vidhi karI lUche kAya; divya vastra-bhUSaNa vaDe zaNagAre jinarAya. 85 artha - gaMthodaka eTale sugaMghavALA jaLavaDe prabhunI snAnavidhi pUrI karIne temanI parama audArika kAyAne lUMchI divya vastra tathA AbhUSaNavaDe tene zaNagAravAmAM AvI. II8pA. dekhI janma-mahotsava surapatinI prabhuprIta, bahu sura satraddhA kare, tarjI zraddhA viparIta. 86 artha - janma mahotsavamAM indronI prabhu pratyenI prIta eTale bhakti joIne ghaNA devatAo satraddhAvaMta thayA arthAt potAnI viparIta zraddhAne tajI daI vyavahAra samakitaghArI thayA. TakA jaya jaya zabda deva sau gayA banArasa pura, nRpamaMdira prabhune meMkI, mAtanIMda karI dUra. 87 artha - jaya ho, jaya ho, prabhu pArzvanAthanI jaya ho, ema zabdoccAra karatA karatA sarva devo banArasa nagaramAM gayA. rAjamaMdiramAM prabhune padharAvI, mAtAnI avasthApinI nidrAne harI lIdhI. II8zA utsava UjavI deva sau jAtA nija nija sthAna; rAjA paNa AnaMdathI devA lAgyA dAna. 88 artha - tyAM prabhuno janmotsava ujavIne sarva devo potapotAnA sthAne gayA. rAjA azvasena paNa putranA AnaMdathI sarvane dAna devA lAgyA. 88aaaa. indra amRta mUkIyuM prabhu-aMgUThe sAra, poSaNa pAme te cUMsI, ghAve nahIM kumAra. 89 artha - indra prabhunA aMgUThAmAM amRtano saMcAra karyo. prabhu paNa te aMgUTho cUsIne poSaNa pAme
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 22 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 che; paNa kadI mAtAnuM ghAvaNa letA nathI. dA. vagara zIkhe vidyA baghI, kaLA aneka prakAra, jANe, mANe sukha mahA, pUrva-karma-anusAra. 90 artha -prabhu pArzvakumAra vagara zIkhe badhI vidyAone, aneka prakAranI kaLAone jANe che. tathA pUrvakarmAnusAra mahAna sukhane mANe che; arthAt indriya sukhonI bharamAramAM paNa AtmAnA mahAna evA nirdoSa sukhane anubhave che. 90gA. (19) pAnAtha paramAtmA bhAga-3 (doharA) pUrNa juvAnI khIlatAM prabhutana zobhe ema; namanI cAMdanI nirmaLa nabhamAM jema. 1 * artha - prabhu pArthakumAranI pUrNa yuvAnI khIlatAM prabhunA zarIranI zobhA evI lAgatI hatI ke jANe AkAzamAM zarada pUrNimAnA caMdramAnI nirmaLa cAMdanI khIlI hoya tema jaNAtuM hatuM. 1] soLa varSanA prabhu thaye, azvasena bhUpALa, sneha-nsalila bhInAM vacana vade pitA premALa. 2 artha - prabhu soLa varSanA thayA tyAre temanA pitAzrI azvasena rAjA sneharUpI salila eTale pANIthI bhInA evA premALa vacana kahevA lAgyA. rA "eka rAjakanyA varo, karo ucita vyavahAra; vaMza-vela AgaLa vadhe, sukha pAme parivAra. 3 artha - he pArzvakumAra! eka rAjakanyA sAthe pANigrahaNa karo ane jagatane ucita evo A vyavahAra Adaro. jethI vaMzanI vela AgaLa vadhe ane parivAranA badhA sadasyo sukhI thAya. (3) nAbhirAjanI Aza paNa paeNrI prathama avatAra; tema amArI kAmanA pUro, pArzvakumAra."4 artha:- nAbhirAjAnI Azane paNa prathama avatAra zrI RSabhadevajI bhagavAne pUrI karI hatI. tema amArI kAmanAne paNa he pArzvakumAra! tame pUrI karo. jo pitAvacana suNI prabhu kahe vinaya sahita te vAra, "RSabhadeva sama huM nahIM Apa ja karo vicAra. 5 artha - pitAnA vacana sAMbhaLIne te samaye ja vinayapUrvaka prabhu kahevA lAgyA ke he pitAjI! huM
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 223 RSabhadeva samAna AyuSyavALo nathI. mATe e saMbaMthI Apa ja gaMbhIratApUrvaka vicAra karI juo. //pA muja jIvana so varSanuM, soLa gayAM he! tAta, trIsa varSe tyAgI thavuM, pharI na kaho e vAta. 6 artha - mAruM jIvana to so varSanuM mAtra che. temAMnA paNa he tAta! soLa varSa to vItI gayA che. ane trIsa varSanI vaye mAre saMsAra tyAgI dIkSA grahaNa karavI che. mATe pharIvAra evI vAta kRpA karIne mane karazo nahIM. llphA. alpa oNvanamAM alpa sukha, alpa prayojana kAja, koNa upadrava saMghare? samajuM cho, nararAja."7 artha :- alpa evA A kALanA manuSya jIvanamAM alpamAtra indriyasukha che. te alpa indriyasukha prayojana arthe A gRhasthAzrama svIkArI trivighatAparUpa upadravane koNa saMghare? he naronA rAjA! Apa to samajA cho, mATe A vAtane sArI rIte Apa samajI zako cho. /LI. suNa uttara nRpanAM nayana AMsuthI bhIMjAya, putra vivAha nahIM kare jANI mukha karamAya. 8 artha - prabhu pArzvakumArano Avo uttara sAMbhaLIne rAjAnA nayana AMsuthI bhIMjAI gayA, ane vicAravA lAgyA ke A putra have vivAha karaze nahIM ema jANI mohavaza temanuM mukha karamAI gayuM. pATA kamaTha jIva muni-ghAtathI paMcama narake jAya, sattara sAgara dukha khamI, traNa sAgara bhaTakAya. 9 artha - have kamaThano jIva muni bhagavaMtanI ghAta karavAthI pAMcamI narake gayo. tyAM sattara sAgaropama sudhI duHkha khamIne pazugatimAM paNa traNa sAgaropama sudhI bhaTakyo. III pazugatimAM bahu dukha sahI pApa pUrNa jyAM thAya, kriyA zuMbha karatAM thayo mahIpAla nararAya. 10 artha - pazugatimAM ghaNA duHkha sahana karIne jyAM pApa pUrNa thavA AvyA tyAre zubhakriyA karatA te mahIpAla nAmano rAjA thayo. 10nA vAmA mAtAnA pitA, mAtAmaha prabhunA ya, paTarANI maratAM ghare tapasI bhekha dukhadAya. 11 artha:- te mahipAla rAjA, prabhunI mAtA vAmAdevInA ja pitA che. mATe prabhu pArzvakumAranA paNa mAtAmaha eTale nAnA thayA. te rAjA mahIpALe potAnI paTarANInuM maraNa thatAM duHkhadAyI evo tApasano veSa aMgIkAra karyo. 11aaaa bhamatAM tapasI Aviyo nagara banArasa vhAra, vanavihAra karI pure Ave pArzvakumAra. 12 artha :- tApasa bhamato bhamato have banArasa nagaranI bahAra AvI caDhyo. tyAM vanakrIDA karIne pArzvakumAra paNa nagaramAM AvI rahyA hatA. 12aaaa
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 24 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 tapasI dekhI oLakhe, gaja-ArUMDha bhANeja; vaMdana paNa karato nathI-uddhata bALa gaNe ja. 13 artha :- tApasa pArzvakumArane dekhIne oLakhI le che ke A to hAthI para ArUDha thayelo mAro bhANeja che. chatAM te mane vaMdana paNa karato nathI. mATe A bALaka uddhata che ema gaNavA lAgyA. /13mA. tApasa tapato dhUNao, kASTha kApavA jAya, tyAM prabhu hita gaNI boliyA: mA haNa, tApasarAya. 14 artha :- vanamAM A tApasa potAnI cArebAjA dhUNI ghapAvIne tapa tape che. tyAM dhUNI arthe kASTha eTale lAkaDuM kApavA te javA lAgyo tyAre aMtaramAM prabhu tenuM hita jANIne bolI UThyA ke he tApasarAya! A kASTane haNa mA! arthAt teno cheda kara nahIM. 14 nAgacugala e kASThamAM peThuM che chupAI; vagara vicAryuM kApaze to jANe chedAI." 15 artha - kAraNa ke A lAkaDAnI aMdara nAga-nAgaNinuM yugala chupAIne beThela che. vagara vicAryuM A lAkaDAne kApavAthI te bicArA jIvo chedAI jaze. 15aa. tapasI krodhe ghamaghamyo, "re bALaka, nAdAna, hari-hara-brahmA sama ghare zuM sacarAcara jJAna? 16 artha :- prabhunA AvA dayAmaya vacana sAMbhaLIne te tApasa krothathI ghamaghamI uThyo ane kahevA lAgyo ke are bALaka, nAdAna tuM zuM brahmA, viSNu, mahezanI jema sacarAcara jJAna gharAve che? cara eTale hAlatA jIvo ane acara eTale sthira evA ekendriya jIvo viSenuM kaMI jJAna gharAve che? I16aaaa tapasI mAtAmaha chatAM, kare na vinaya-vighAna? madavaza jJAnI mAnIne kema kare apamAna?" 17. artha - huM tapasI chuM, tArI mAtAno pitA chuM, tAro nAno chuM. chatAM paNa tuM mArA pratye vinayanI rIta Acarato nathI ane vaLI ahaMkAravaza potAne jJAnI mAnI mAruM apamAna kare che ? 1NA. ema vadI kuhADIthI kApe kASTha mahAna, nAga-nAgaNI paNa haNe, te krothI ajJAna. 18 artha - ema kahIne tApase kuhADIthI te moTuM lAkaDuM kApI nAkhyuM. te kroghI evA ajJAnInA kAraNe nAga-nAgaNI paNa haNAI gayA. 18aaaa kaTakA sarpa-zarIranA dekhI vade kumAra: "dayA gharmanuM mULa che, jJAna ja prathama vicAra. 19 artha - sApanA zarIranA kaTakA thayelA joIne pArzvakumAra bolI UThyA ke "gharmanuM mULa dayA che." gharma ArAghatA pahelA jJAna meLavavA prayAsa karavo joIe. 19aaaa tapasI pApa-tapa tuM kare, poSe nija ajJAna, dayA ghare na ura viSe; vase na tapamAM jJAna." 20
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamaTha tApasa AvI zrI zArthIkAza thI lArtAlALa WITTTTTTTT !'
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 225 artha :- he tapasI! jethI pApa upaje evuM tapa tuM kare che ane potAnA ajJAnane ja poSe che. kemake dayAgharmane tuM hRdayamAM gharato nathI ane kevaLa tapa karavAthI jJAna upajatuM nathI. 20nA "tuM kuMvara niMdA kare," tApasI bole ema, paMca paeNNI nizadina tapuM, bALaka samaje kema? 21 artha :- tapasI kahe tuM kuMvara mArI niMdA kare che. huM to rAtadivasa cArebAju dhUNI lagADIne ane upara sUryano tApa ema paMca prakAre tApAgnine sahana karuM chuM. tuM bALaka A vAtane zuM samaje? pAranA vaLI upavAsa ghaNA karuM, khAuM sUkAM pAna; eka page Ubho rahuM, kahuM kharuM, tuM mAna." 22 artha - vaLI upavAsa ghaNA karuM chuM. bhojanamAM paNa sUkAM pAna khAuM chuM ane eka page Ubho rahuM chuM. A huM tane kharuM kahuM chuM te mAna. //rarA. prabhu kahe, "hita nA thatuM jo tapa hiMsAyukta; viveka vaNa varcA thakI nahi jIMva-vaghathI mukta. 23 artha - prabhu pArzvakumAra javAbamAM kahevA lAgyA ke jo tapa hiMsAyukta che to tethI AtmAnuM kaMI hita thatuM nathI. viveka vagara vartana karavAthI ke jIvonA vaghathI kamoMthI mukta thaI zakAtuM nathI. //ra3rA. dayA vinA tapa pApar3epa, jJAna vinA tanaphleza; khAMce choDAM kaNarahita zramaphaLa maLe na leza. 24 artha - jIvadayA vinAnuM tapa pAparUpa che ane jJAna vinAnuM tapa te mAtra kAyakleza che. dANA vinAnA choDA khAMDavAthI karela zramanuM phaLa maLatuM nathI, tema jJAna vinAnuM tapa paNa niSphaLa che. jIrA dAvAnalamAM aMgha na doDe, paNa baLI jAya; tema karo ajJAna tapa, paNa nahi mukti thAya. 25 artha - dAvAnalamAM AMdhaLo mANasa bhale doDe paNa draSTi nahIM hovAthI kyAM javuM te jANI zakato nathI, tethI dAvAnalamAM te baLI mare che. tema ajJAnasahita tapa game teTaluM karo paNa te muktine ApanAra thatuM nathI. rapA paMgu dekhe vana baLe, paNa doDI na zakAya; tema kriyAvaNa jJAna paNa nahi mokSe laI jAya. 26 artha - pAMgaLo thayela mANasa vanane baLatuM dekhe chatAM paNa te doDI zakato nathI. tema kriyA karyA vinA ekaluM jJAna paNa jIvane mokSe laI jAya ema nathI. ra6 jJAnasahita AcAra jo, to zivanagara javAya; A hita-vacana vicArajo, zAMtithI sukha thAya." 27 artha:- paNa samyak jJAnanI sAthe samyak AcaraNa hoya to ja mokSanagaramAM javAya evuM che. kahyuM che ke - "jJAna kriSNAm mokSa:' - mokSazAstra "jJAna sAthe kriyA hoya to ja mokSanI prApti che."
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 2 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 A AtmAne parama hitakArI vacana che, teno vicAra karajo. vicAra karI AcaraNamAM mUkavAthI jIvanA vikalpo zamI jaI zAMti thAya, ane hRdayamAM zAMti thaye AtmAnuM nirAkula evuM sAcuM sukha anubhavAya. ||rA nAgacugala suNa jinavacana, krUra bhAva bhela jAya; padmAvatI-gharaNendra thaI gAya gharma-mahimA ya. 28 artha :- nAga-nAgaNI banne bhagavAna pArzvanAthanA AvA vacana sAMbhaLIne aMtaramAM krUra bhAva bhUlI gayA ane bhagavAnanA zaraNamAM dehatyAga karIne bhavanavAsI gharaNendradeva ane padmAvatIdevI nAme avataryA. ane tyAM paNa vItarAga tharmano sadaiva mahimA gAvA lAgyA. If28aaaa nAga-yugalanA bhAgyano mahimA kahyo na jAya, prabhudarzana-prApti thaI maraNa-samaya sukhadAya! 29 artha :- nAga-nAgaNI yugalanA bhAgyano mahimA kahyo jAya tema nathI, ke jene maraNa vakhate sukhadAyaka evA prabhunA darzananI prApti thaI ane uttama vacano karNagocara thayA. rA. maraNAMte tapasI thayo jyotiSa saMvaradeva, prabhu pArzva sahaje ghare paropakAranI Teva. 30 artha:- te tApasa karIne saMvara nAmano jyotiSI deva thayo. ane prabhu pArzvakumAra sadA paropakAra karavAnI Tevane ghAraNa karIne jagatanA jIvone sukha ApatAM kALa nirgamana karavA lAgyA. IT30nA trIsa varSanI vaya thatAM banato eka banAva; dUta ayodhyA nRpataNo darzAve zubha bhAva. 31 artha :- bhagavAna pArzvakumAranI trIsa varSanI uMmara thatAM eka banAva banyo. ayodhyAnagarInA rAjAno dUta AvI prabhunA darzana karI kahevA lAgyo ke amArI ayodhyA nagarInA mahArAjA jayasenane ApanA pratye ghaNo ja prema che, tethI A uttama ratno vagere vastuonI bheTa Apane mokalAvI che. 31aaaa pArzva prabhu dUtane pUMche : "kema ayodhyA sAra?" hAtha joDI dUte kahyA tIrthaMkara-avatAra. 32 artha - pArthaprabhu dUtane pUchavA lAgyA ke ayodhyAnagaramAM sArabhUta zuM che? tyAre hAtha joDI dUta bolI UThyo ke prabhu! ayodhyA nagarImAM to aneka tIrthakaroe avatAra lIdhA che. bhagavAna RSabhadeva, ajItanAtha, abhinaMdana svAmI, sumatinAtha ane anaMtanAtha prabhunI te janmabhUmikA che. 3rA dIkSA, mokSataNI kathA suNI jAgyo vairAgya "svarga-sukho bahu bhogavyAM devabhave, ava jAgya. 33 artha :- pUrva tIrthakaronI tathA mokSaprAptinI kathA sAMbhaLIne prabhune tIvra vairAgya utpanna thayo. are! pUrve devanA bhavamAM svargalokanA sukho paNa A jIve ghaNIvAra bhogavyA chatAM tRpti thaI nahIM, mATe he jIva, have tuM jAga. 33
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 tyAM tRpti jo nA thaI, narabhavamAM zuM thAya? sAgarajaLathI nA chIMpI tRSNA TIpe jAya? 34 artha :* svarganA sukhothI paNa jIvane tRpti thaI nahIM to A manuSyalokanA tuccha sukhothI tRpti kevI rIte thaze? samudranA jaLathI je tRSA chIpI nahIM te mAtra jaLanA biMdu vaDe kema chIpe? / / 34 / / iMthanathI agni varSa, nadIthI na jaladhi gharAya, tema ja tRSNA paNa vadhe bhoge kI na zamAya. 35 artha :-- lAkaDA nAkhavAthI jema agni vadhe che, nadIonA jaLathI jema jaghi eTale samudra dharAto nathI. tevI ja rIte tRSNA paNa bhogathI vRddhi pAme che paNa kadI zamAtI nathI. / / 35 / / asidhAre madha cATatAM kSaNa mukha mIThuM jema, jIbha kapAtAM dukha ghaNuM viSama viSaya-phaLa tema. 36 artha :-- asi eTale taravAranI dhAra upara coMTela maghane cATatAM kSaNa mAtra moDhuM mIThuM lAge, paNa taravAranI dhArathI jIbha kapAI jatAM tenuM du:kha ghaNuM bhogavuM paDe che. tema pAMca indriyanA viSayo bhogavatA to bhalA lAge paNa tenA phaLa ghaNA viSama duHkhakara Ave che. / / 36 / / jIva viSayavaMza nA ghare hradaye guru-upadeza; pApa bahuvidha Acare, dayA ghare nahi leza. 37 227 artha :-- viSayane vaza paDelo A jIva zrI gurunA upadezane hRdayamAM dhAraNa karato nathI ane aneka = prakAranA pApa Acare che. paNa potAnA AtmAnI dayAne leza mAtra paNa hRdayamAM vicArato nathI. / / 37 / / asatya, corI, jArInuM viSaya-poSa che mULa; parigraha, AraMbho sA~ te arthe, jIva-zULa. 38 artha :jUTha bolavuM ke corI karavI ke vyabhicAra sevavA e badhAnuM mULa to viSaya poSavAnI kAmanA che. parigraha bhego karavo ke pApa kAryanA AraMbho karavA te sarva AnA arthe che. AvI mohamayI pravRtti jIvane karma baMdhAvanAra hovAthI te zULarUpa ja che. / / 38 / / jana sAmAnya samAna meM khoyAM varSa aneka, mamatAvaza tapa nA karyuM, have gharuM tu Teka. 39 - artha :- sAmAnya lokonI jema meM aneka varSa jIvananA khoI nAkhyA. mamatAne vaza thaI tapa paNa nA karyuM. have dRDhapaNe Tekane ghAraNa karuM, arthAt RSabhadevAdi bhagavaMto je mArge gayA te mArge javAno have dRDha nizcaya karuM. / / 3 / / karavI DhIla ghaTe nahIM, narabhava A vahI jAya,' bhoga-vimukha thaIne prabhu tyAge tatpara thAya. 40 artha :-- have DhIla karavI ucita nathI, arthAt sAmAnya manuSyanI jema saMyama vagara have kALa nirgamana karavo mane ucita nathI. manuSyabhavanI amUlya kSaNo samaye samaye vyatIta thaI rahI che ema vicArI prabhu pArzvakumAra bhogathI vimukha thaI saMsArane tyAgavA tatpara thayA. // 40 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 prajJAvodha-vivecana bhAga-1 laukAMtika sura AviyA jANI jina-vairAgya; stutimaMgalamaya uccare : "ghanya !jina, mahAbhAgya. 41 artha :- bhogathI vimukha ane mokSanI sanmukha evA prabhunA vairAgya jAnnI lokAMtika devo tyAM AvI caDhyA. bhagavAnanI maMgalamaya stuti karIne kahevA lAgyA ke hai mahA bhAgyavAna! indriyone jItanAra jina Apane dhanya che.' / / 4 / / udAsIna-asi ApanI dekhI moTha palAya, ziva-ramaNI rAjI thaI, bhavijana-mana ha2khAya. 42 artha :- prabhunI udAsInatArUpI asi eTale taravArane joIne cAritramohanI senA bhAgavA mAMDI. tethI mokSarUpI ramaNI rAjI thaI ke have mane prabhu AvIne maLaze. temaja bhavyAtmAonA mana paNa prabhuno vairAgyabhAva joI harSita thayA. / / 42 / / bhavajaLa nija bhujA baLe kema apAra tarAya? prabhuvANI-vimAnathI bahujana zivapura jAya. 43 artha :-- A saMsArarUpI apAra samudra potAnA bhujabaLe kema tarI zakAya? e to prabhuvANIrUpa vimAnamAM besIne ghaNA bhavyo bhavasamudrane oLaMgI mokSanagarIe jAya che. mATe Apano A saMsAratyAga ghaNA jIvone kalyANakAraka thaze. 43 / / svayaMbuddhane bodha A, ravi jovAne dIpa; aNaghaTatuM amane chatAM, vinati Apa samIpa : 44 artha : = * svayaMbuddha evA Apa prabhu samakSa AvA bodhasvarUpa vacano uccAravA te to sUryane jovA mATe dIpaka gharavA samAna che. te amane aghaTita che, chatAM Apa samIpa ame eka vinaMti karavA AvyA Art. 118811 avasara A dIkSAto jaNAvavAne kAja, ame niyoge Aviye; jANo cho jinarAja." 45 artha :- A avasara Apano dIkSA grahaNa karavAno che, ema jaNAvavAne mATe ame niyogathI AvyA chIe. te he jinarAja! Apa to sarva jANo che. anAdikALathI AvI prathA che ke bhagavAnane vairAgya upaje tyAre pAMcamA devalokanA aMtamAM rahenArA A brahmacArI ekAvatArI lokAMtika devo AvIne prabhune dharmoddhAra karavA dIkSA grahaNa karavAnI vinaMti kare che. / / 45 / / prabhu-caraNe vaMdana karI laukAMtikra sura jAya, saudharmAdi svarganA indrAdika harakhAya. 46 artha * prabhunA caraNakamaLamAM vaMdana karIne A lokAMtika devo potAnA sthAne gayA. pachI prabhunA = dIkSA grahaNa karavAnA bhAva jANI saudharma Adi svargalokanA indro paNa harSita thayA. // 46 tapa-kalyANlR kAraNe Ave deva ane; kSIra-sAgara jaLa lAvIne kare prabhu-abhiSeka. 47 artha :- prabhunA tapa kalyANaka athavA dIkSA kalyANaka nimitte lAkho devo AvI pahoMcyA. kSIra
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 2 29 samudrathI jaLa lAvIne prabhuno abhiSeka karyo. II4nA vastrAlaMkAre sajI vimaLA pAlakhImAM ya. pArthaprabhu pagharAvIne meMke azvavanamAM ya. 48 artha - vastra ane alaMkAravaDe prabhune zaNagArI vimaLA nAmanI pAlakhImAM pArthaprabhune birAjamAna karyA. te pAlakhIne upADI prabhune azva nAmanA vanamAM laI gayA. 48aaaa indra upADe pAlakhI, apAra jina mahimA ya! vaDanI nIce UtarI, prabhu digaMbara thAya. 49 artha - prabhunI pAlakhIne indroe upADI. kemake jina evA prabhuno mahimA aparaMpAra che. azvavanamAM prabhu vaDanI nIce UtarI sarva vastrAdine pariharI digaMbara thayA. digu eTale dizA ane aMbara eTale vastra, arthAta dizA che vastra jenA evA digaMbara thayA. IT49aaaa. prabhu paMca muSTi vaDe upADe zira-keza, sarve parigraha tarjI banyA yathAjAta parameza. 50 artha :- have prabhue paMca muSTi vaDe mAthAnA sarva vALa ukheDI nAkhI, sarva parigrahane tajI daI, yathAjAta eTale jevA janmyA hatA tevA digaMbara banIne te paramezvararUpe have zobhavA lAgyA. /pA. mAgazara vadi ekAdazI paMca-mahAvratavAna, pArzva-prabhu saMyama baLe le manaparyavajJAna. 51 artha - mAgazara vadI agyArasane divase prabhu paMcamahAvratadhArI muni banyA. te ja divase saMyamanA baLe pArthaprabhune manaparyavajJAna uparyuM. 1pa1pa. deva gayA nija sthAnake, prabhu ArAghe yoga, ghare mauna samabhAva saha, TaLe karmaphaeNpa roga. para artha :- sarva devo potapotAnA sthAne gayA. ane prabhu have mana vacana kAyAnA yogane sthira karavAmAM tatpara thayA. maunavrata ghAraNa karyuM. ane Avela karmanA udayane samabhAve sahana karavA lAgyA. jethI temano karmarUpI roga nAza pAmavA lAgyo. parA dayA svAmInI sau upara, sarvataNA rakhavALa; jagavijayI mohAdinA kharekharA kSaya-kALa. 53 artha :- prabhunI dayA sarva jIvo upara che. te jIvanI rakSA karanAra che. paNa jagata upara vijaya meLavanAra evA mohAdi zatruone kSaya karavA mATe to kharekharA te kALa jevA che. piyA vera taje vanacara oNvo, ghare paraspara prIta, siMha ramADe ajazizuM talluM vartana viparIta.54 artha :- prabhu jyAM vicare che tyAM vanacara jIvo verabhAvane bhUlI jaI paraspara premabhAve varte che. siMha jevA kura prANIo paNa potAnuM viparIta vartana tajI daIne aja eTale bakarInA baccAne premapUrvaka ramADe che. A badho prabhAva jIvadayAthI bharapUra evA pArzva prabhuno che. pittA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 30 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 eka vakhata dIkSAvane prabhu UbhA bana zAMta; jyotiSI saMvara kamaTharjIva jAya gagana ekAMta. 25 artha :- eka vakhata, jyAM dIkSA lIdhI hatI te ja vanamAM zAMta banIne prabhu dhyAnamAM UbhA che. tyAM kamaThano jIva je saMvara nAme jyotiSI deva thayo che te ekalo AkAzamAM thaIne jAya che. papAA vimAna prabhu para khaLI rahe nabhamAM chatra samAna; avadhijJAne devane thayuM veranuM bhAna. 56 artha :- saMvaradevanuM vimAna prabhu upara AvatA chatra samAna thaIne aTakI gayuM. tyAre avadhijJAnathI jANatAM te devane prabhu sAthe potAnA pUrvabhavanA veranuM smaraNa thayuM. /pakA krogha karI varSAvato varSA muzaLaghAra, prabaLa vAyu phUMkI kare jaLathaLa ekAkAra. 57 artha :- tethI have krogha karIne prabhu upara te muzaLadhAra varasAda varSAvavA lAgyo. mAyAnA baLe prabaLa vAyu pheMkIne jaLa ane thaLa ekAkAra bhAse, sarvatra pANI ja dekhAya ema karavA lAgyo. //paNA ghara karALa vaikriyarRpa bana nirdaya de trAsa; aDola prabhu UbhA rahyA, upasargo sahIM khAsa. 58 artha :- vaikriya labdhivaDe bhayaMkara vikarALa rUpa ghAraNa karIne nirdaya banI te prabhune trAsa ApavA lAgyo. paNa prabhu to upasargone sahana karatAM aDolapaNe tyAM ja UbhA rahyAM. pa8 ratnadIpanI jyoti nA hAle pavane jema, citta acala prabhunuM rahyuM ApattimAM tema. 59 artha:- ratnadIpakanI jyoti kadI pavana vaDe calAyamAna thAya nahIM, tema ApattimAM paNa prabhunuM citta sthiratAne bhaje che. palA merugiri Dole nahIM pralaya-pavanamAM jema, pArzvaprabhuno deha paNa hAlyo alpa na ema. 60 artha - pralayakALano pavana phUMkAya tyAre paNa meruparvata DolAyamAna thAya nahIM. tema pArthaprabhuno deha paNa kiMcitmAtra hAlyo nahIM. 60nA vizvapUjya jinacaMdra para zULa nAkhe e deva, nija zira para AvI paDe, thika durjana kuTeva. 61 artha :- vizvapUjya tathA jinomAM caMdramA samAna evA prabhu upara te deva dhULa nAkhe paNa te ja potAnA zira upara AvIne paDe che. durjananI AvI kuTevane sadA dhikkAra che. 61. prabhuM thakavavA pArTInI rela caDhAvI turta, kaTi-kaMTha-paeNra paeNra caDhyuM cahe mAravA ghUrta. 62 artha - prabhune thakavavA mATe teNe vegamAM pANInI rela caDhAvI. kaTi eTale kamara sughI tathA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ N zrI pArzvaprabhu upara maThano upasa - ((
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 2 31 kaMThapura eTale gaLA sudhI pANInuM pUra caDhAvI te dhUrta prabhune mAravA icche che. karA puNya-udayathI kaMpatAM Asana ekAeka; gharaNIndra padmAvatI doDI Ave cheka, 63 artha :- prabhunA puNyodaye ekAeka gharaNIndra tathA padmAvatInA Asana kaMpAyamAna thayA. tethI avadhijJAnavaDe jANIne tarata ja prabhu pAse te doDI AvyA. IT63nA prabhu caraNa-taLa sparzIne, nija pIThe ghara pAya. jaLa upara prabhu ANiyA; phaNA chatrapaeNpa thAya. 64 artha:- prabhunA caraNataLano sparza karI, te caraNane potAnI pITha upara gharI, Avela pUranA jaLanI upara prabhune lAvI dIghA, tathA prabhunA zira upara chatrarUpe nAganI pheNAo ghAraNa karIne rahyo. //64 padmAvartI pUjA kare stuti manohara gAya; saMvara phaNIpati-draSTithI DarIne nAsI jAya. 65 artha - padmAvatI devI prabhunI pUjA karIne manohara stuti gAvA lAgI. have te saMvaradeva je prabhune upasarga karato hato te A phaNIpati gharaNendranI draSTi paDatAMja DarIne bhAgI gayo. 6pAA kolAhala maTatAM prabhu sakSama guNasthAna, sthira thaIne Adare nirvikalpaka dhyAna. 66 artha :- A kolAhala maTatAM prabhu dhyAnamAM je sAtamA guNasthAnamAM hatA, tyAMthI have vizeSa svarUpamAM sthiratA karIne nirvikalpa dhyAnane AdaravA lAgyA. 66aaaa. prathama zuklapada dhyAnamAM kSapakazreNi baLa sAra; banI zake to sarvano moha dahe, nahi vAra. 67 artha - have prabhu AThamA guNasthAnamAM AvIne zukladhyAnano prathama bheda te pRthakatvavitarka vIcAra nAme che, tene AdaravA lAgyA ane baLavAna sArarUpa je kSapakazreNi che te para ArUDha thayA. A zukladhyAnanI kSapakazreNimAM eTaluM baLa che ke jo banI zakatuM hoya to sarva jIvonA mohanIyakarmane te bALI nAkhe, temAM vAra lAge nahIM. paNa bIjAnA kamone koI laI zakatuM nathI, tethI tema thaI zakatuM nathI. IIkazo. bIjA zuklapada dhyAnathI pragaTe kevaLajJAna; phAgaNa vadi caudaza dine jJAna-mahotsava mAna. 68 artha :- have pRthakatvavitarka vIcAra nAmanA zukladhyAnanA prathama bhedavaDe jenA kaSAyo kSaya thaI gayA che te mahAmuni bIjA ekatvavitarka avIcAra nAmanA zukladhyAnane dhyAvavAne yogya bane che. tethI kSaNamAtramAM te sarva ghAtIyAkarmano nAza karI kevaLajJAna pragaTAve che. A ekatvavitarka avIcAra nAmanA bIjA zukladhyAnamAM yogIpuruSa pRthakatvarahita eTale judI judI rIte vicArarahita paNa vitarka eTale bhAvakRtasahita evuM dhyAna karatA eka dravya, eka aNu athavA eka paryAyane eka yogathI ciMtavana kare che. tethI A dhyAnarUpI agninI jvAlAthI darzanAvaraNa, jJAnAvaraNa,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 mohanIya ane aMtarAyakarmanA AvaraNone kSaNamAtramAM te naSTa karI de che. ane kevaLajJAna pragaTAvI atyaMta zuddha banI samasta lokAlokane te yathAvat nihALe che. te samaye bhagavAna sarvakALane mATe sarvajJa banI jAya che. ane anaMta jJAna, darzana, sukha, vIryanA svAmI thAya che. bhAvathI te bhagavaMta mukta banI jAya che. evuM kevaLajJAna prabhu pArzvanAthane phAgaNa vadI caudasanA divase utpanna thayuM. te divasa prabhunA kevaLajJAna mahotsavano che. 68 sarvopara upakAra A kalyANakane kAja, ati utsAhe Aviyo devendrAdi samAja. 69 artha :- sarvoparI upakArI evA A kevaLajJAna kalyANakane UjavavA mATe ati utsAhapUrvaka indro devo vagere tyAM AvI pahoMcyA. anupama samavasaraNa race umaTe bhavirjIva tyAMya, pAme sura-nara-vRMda ne pazu-paMkhI zivachAMya. 70 artha :- devoe anupama samavasaraNanI racanA karI. je joIne bhavya lokonA ToLA umaTavA lAgyA. tyAM samavasaraNamAM devo ane manuSyonA vRMda eTale samUha tathA pazupakSIo paNa zivachAMya eTale AtmakalyANa karavA mATe prabhunA upadezathI zItaLa chAyAno anubhava karavA lAgyA. I70aaaa dayAgharma-mUrti prabhu, anahada dhvani-upadeza, samaje sau nija vANImAM rahe na saMzaya leza. 71 artha - dayAgharmanI mUrti samA prabhu anahada evI OMkAra dhvanivaDe upadeza ApavA lAgyA. sarva jIvo prabhunA vacana atizayavaDe potapotAnI bhASAmAM prabhunI vANIne samajavA lAgyA. koIne paNa lezamAtra saMzaya rahyo nahIM, arthAt sarvanI zaMkAnuM samAdhAna thaI gayuM. 71nA zatru mitra banI jatA samavasaraNanI mAMya, sarpa-pheNa para deDakAM rame, bhIti nahi kAMya. 72 artha - prabhunA samavasaraNanI aMdara zatruo paNa mitra banI jAya che. sarpanI pheNa upara deDakA rame che, temane paNa sarvathI koI bhItI eTale bhaya lAgato nathI. II7rA bilADI-paga phUMkatA uMdara bhaya sau khoya, mRgapatizira mRga cATatA, prema paraspara hoya. 73 artha - bilADInA pagane nirbhaya banIne uMdara phUMke che. mRgapati eTale siMhanA mastakane mRga eTale haraNa cATe che. ema paraspara eka bIjA pratye premabhAva darzAve che. samavasaraNamAM evo prabhuno pratApa che ke jenA yogabaLe zatruo paNa potAnA zatrutvane bhUlI jAya che. ll73mA indra pUMjA prabhunI kare stuti karI besI jAya; svayaMbhUM gaNaghara guNa mahA prazna pUMche sukhadAyaH 74 artha - samavasaraNamAM prathama indra prabhunI stuti karIne besI jAya che. pachI daza gaNagharomAMnA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ mIrapuramAM zrI bhIDabhaMjanapArzvanAtha bhagavAnanI pratimA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 233 mukhya evA svayaMbhU nAmanA mahAguNI gannaghara, bhavyonA kalyANa arthe sukhadAyaka evA prazno prabhune pUchavA lAgyA. // 4 // "zuM prabhu jagamAM jANavuM? bhajavuM, tajavuM zuM ya? cAra gati zAthI thatI? icchuM suNavA huM ya." 75 artha :- he prabhu ! A jagatamAM jANavA yogya zuM che ? tathA bhajavA yogya ane tajavA yogya zuM che ? temaja cAragatimAM jIvane zA kAraNathI javuM paDe che? e viSe huM paNa ApanA mukhethI sAMbhaLavA icchuM chuM, te kRpA karI kaho. / / 75) * '"suNa svayaMbhU," prabhu kahe,'sasa tattvasamudAya, mukhya jANavA yogya che; tethI zraddhA thAya.' 76 artha :- tyAre have prathama zuM jANavA yogya che te prabhu kahe che - prabhu kahe, he svayaMbhU! te sAMbhaLa. sAta tattvono samudAya e ja mukhya jANavA yogya che. jIva, ajIva, Asrava, saMvara, baMdha, mokSa ane nirjarA A sAta tattvo che. te jANavAthI ja jIvane potAnA vAstavika svarUpanuM jJAna thAya che ane tenI zraddhA thAya che. / / 76 / / janma-maraNa jethI TaLe, mokSa-mArga samajAya, zivakAraNa je bhAva te grahavA yogya gaNAya. 77 artha - tathA te zraddhA sahita saMyamadharma pALavAthI jIvanA sarvakALanA janmamaraNa TaLe che. A mukhya sAta tattvo jANavAthI mokSano mArga jIvane samajAya che. tathA mokSanA kAraNarUpa je zuddhabhAva che te grahaNa karavA yogya che ema jIvane lAge che. [77]aa pragaTa-AtmasvarUpa nara bhajavA yogya mahAna, jenA vacanabaLevo pAme padma nirvANa. 78 artha :- have zuM bhajavA yogya che te jaNAve che ke : mokSanI prApti arthe jene AtmasvarUpa pragaTa che te ja mahAna puruSa sadaiva bhajavA yogya che. te mahApuruSanA vacanabaLa jIvo mokSamArga pAmI nirvANa eTale mokSapadane pAme che. / / 8 / / duHkharUpa jagavAsa A, viSayasukho dukhamULa; viSama bhayaMkara bhava gaNI, taja bhavabhAvanI zULa. 79 artha :-- have zuM tajavA yogya che te prabhu jaNAve che H- A jagatamAM vAsa karavo e ja duHkharUpa che. pAMca indriyanA viSayamAM sukhanI kalpanA e ja duHkhanuM mULa che. A saMsArane viSama ane bhayaMkara jANI, te bhavabhAva eTale saMsArabhAvanAnA mULa kAraNa evA rAgadveSane zULarUpa jANI teno sarvathA tyAga kara. 5795 nakAdika jagaduHkhanuM pApakarma che mULa; svargAdika sukhasaMpadA puNya thakI anukULa. 80
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 34 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 have cAra gatimAM javAnA kAraNa zuM che te jaNAve che : artha - jagatamAM naraka, tiryaMcAdi gatiomAM duHkha bhogavavAnuM mULa kAraNa te pApakarma che. hiMsA, jUTha, corI, abrahma, parigraha mUrchA athavA sAta vyasana vagerethI jIvane pApano baMgha thAya che. tathA svarga, manuSyAdi gatiyomAM sukhasaMpattinI anukULa sAmagrI maLavI te puNya thakI maLe che. dAna, zIla, tapa, bhAva, bhakti, svAdhyAya ane japa Adi karavAthI jIvane puNyano baMdha thAya che. 180nA satatattvamAM prathama jIMva, nija bhUMlathI bhamanAra, vyavahAre saMsAra rjIva karmayoga gharanAra. 81 artha - have jANavA yogya je sAta tattva che, tene vistArathI samajAve che : sAta tattvamAM prathama jIva tattva che. jIva potAnA svarUpane bhUlI jaI parane potAnuM mAnI te pratye rAgadveSa karI A saMsAramAM bhamyA kare che. vyavahArathI A saMsArI jIva karmayoga sahita che. 181aaaa nizcaya nija svarUpa to zivasukhano bhaMDAra; sarva karma satsAghane kSaya kIghe bhavapAra- 82 artha - nizcayanayathI eTale mULasvarUpe jotAM to potAno AtmA ja mokSasukhano bhaMDAra che. sarva kamane satsAghana vaDe eTale mokSanA upAya evA jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhaktiAdi vaDe kSaya karavAthI A jIva bhavapAra thaI zake ema che. 82aa. lokazikhara para siddha oNva anaMta zivapadamAMhIM, pragaTa anaMta guNo sahita, vase AtmasukhamAMhI. 83 artha - lokazikhara eTale lokanA aMtabhAgamAM bhavapAra thayelA anaMta siddha jIvo sarvakarmathI mukta evA zivapadamAM potAnA anaMta pragaTa guNo sahita AtmasukhamAM birAjamAna thaIne rahelA che. davA pudgala, gharma, atharma, nabha, kAla, arjIva avaghAra; jIva, arjIva be tattvakaeNpa, dravya chaye vicAra. 84 artha :- cha dravyonuM baneluM A AkhuM vizva che. temAMnA jIva dravyanI vAta uparanI gAthAo vaDe jaNAvI. have bIjA dravyo te pudgala, gharmAstikAya, adharmAstikAya, nabha eTale AkAzAstikAya ane kALa dravya che. A pAMce ajIva dravya che ema huM mAna. saMkSepamAM jIva ane ajIva tattva kahetA temAM A chae dravyono vicAra samAI jAya che, kema ke eka jIva dravya vinA bAkInA baghA dravyo ajIva kahetA jaDa dravyo che. je pote koNa che tene paNa jANatA nathI. 84 Asrava, saMvara, nirjarA, baMgha, mokSa paNa tema; jIva-ajIva-dazA kahI sau sarvajJa ema. 85 artha - tema Asrava, saMvara, nirjarA, baMgha ane mokSatattva e jIva ane sajIva ema be tattvonA mizraNathI utpanna thayelI sarva avasthAo che ema zrI sarvaze jaNAvyuM che. 8pAA pugala mukhya ajIvamAM, karmarUpa e thAya, paMcendriya, manano viSaya zUlapaNe samajAya. 86
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 23 5. artha - jIva tattva sivAya bAkI badhA ajIva tattva che. te ajIva tattvamAM paNa mukhya pugala dravya che, je karmarUpe pariName che. pudgalanI banelI kArmaNa vargaNAone karmarUpe pariNAvavAmAM pAMca indriyo ane mana dvArA thatA rAgadveSanA bhAvo che. mATe karma bAMghavA e pAMca indriyo ane manano viSaya che ema sthaLapaNe samajAya che. sUkSmapaNe jotAM to AtmAnA bhAva ja karmabaMghanuM kAraNa che. divya jJAne sUkSma paNa mUrta svarUpa jaNAya; bAkI pAMce dravya to amUrtarUpa manAya. 87 artha divyajJAna eTale kevaLajJAna vaDe pudgala paramANunuM sUkSma mUrta eTale rUpI svarUpa che te jaNAya che. bAkI pudgala dravya sivAya bIjA jIva, gharma, agharma, AkAza ane kALa dravya e pAMca dravyo to amUrta eTale arUpI dravyo che. 8LA gati sthiti pudgala-jIvanI trilokamAM je thAya; temAM gharma-agharma de udAsIna sahAya. 88 artha - pudgala ke jIva dravyanI gati eTale cAlavApaNuM ke sthiti eTale eka ThekANe sthira rahevApaNuM, je traNeya lokamAM thAya che, temAM lokamAM sarvatra rahela gharmAstikAya dravya te te padArthane cAlavAmAM temaja agharmAstikAya dravya te te padArthane sthira rahevAmAM udAsInarUpe sahAyaka hoya che. udAsInarUpe eTale pote calAve nahIM paNa je padArtha cAlavA mAMDe temAM te udAsInapaNe sahAyaka hoya athavA je padArtha sthira rahe te sthiratAmAM paNa te udAsInapaNe sahAyaka hoya che. 88. tema ja nabha avagAhane, pariNamane de kALa; ema arjIva jaDa tattva sau lakSaNathI ja nihALa. 89 artha - tevI ja rIte nabha eTale AkAza dravya che. te padArthone avagAhanA eTale avakAza Ape che. arthAt jagyA Ape che tathA kALa dravya che te padArthanA pariNamanamAM sahAya kare che. jagatamAM rahela sarva dravyono pariNamanazIla evo svabhAva che. temAM A kALadravya sahAyabhUta che. ema pAMceya ajIva evA jaDa tattvone tenA lakSaNothI jANI zakAya che. dA. jIMva-lakSaNa upayoga che, te traNa bhede hoya; zubha, azubha ke zuddhajhuMpa; mokSa zuddhathI jAya. 90 artha - jIva dravyanuM lakSaNa jJAna upayoga che. tenA traNa bheda che. te zubha upayoga, azubha upayoga ane zuddha upayogarUpe che. zuddha upayogathI ja jIvane mokSa prApti thAya che. II90nA zubha-azuMbha bhavahetupheMpa puNya-pApanuM mULa; bhAvAstravarRpa bhAva te, dravyAstrava anukULa. 91 artha - zubha ane azubha upayoga te saMsAranA kAraNarUpa che athavA puNya, pApanA mULa che. zubhabhAva karavAthI zubha karmono Asrava ane azubhabhAva karavAthI azubha karmono Asrava thAya che. te zubha ke azubha bhAva dravya karmonA AmravanuM eTale AvavApaNAnuM kAraNa bane che. tene Asrava tattva kahevAmAM Ave che. II91aaaa
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 36 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 *AsravapUrvaka baMgha che, kSIra-nIra sama jANa; sarve AtmapradezamAM aSTakarmanuM sthAna. 92 artha - karmono Asrava thavAthI te jIvanI sAthe baMghAya che, tene baMdha tattva kahe che. paNa jIva sAthenA A karmabaMghane kSIra-nIravatu jANavo, arthAt dUgha ane pANInI jema judA hovA chatAM ekameka thaIne rahyAM che, tevI ja rIte karma ane AtmAno saMbaMgha jANavo. AtmAnA asaMkhyAta pradeza che. te AtmA saMsArI avasthAmAM potAnA sarva pradeze jJAnAvaraNIyAdi ATheya karmothI baMghAyelo che. I9rA. temAM mukhya mohanIya sadgothe vahIM jAya; vItarAgatA Adarye ghaNI nirjarA thAya. 93 artha - te ATheya karmomAM mukhya mohanIya karma che. tenA vaLI be bheda che. teno pahelo bheda darzana mohanIya che. te satpaSanA boghathI haNAya che. ane bIjo bheda cAritramohanIyano che. te jema vItarAgatA vadhatI jAya tema cAritra mohanIyane Azraye rahelA kamanI ghaNI nirjarA thatI jAya che. II93aaaa pasaMvara Atma-sthiratA, bhAva-nirjarA te ja, sarva karmano kSaya thatAM mokSatattva pote ja."94 artha - AtmAmAM sthiratA thatAM dravyakarmo AvatA rokAya che. tene saMvaratattva kahe che. ema vItarAgabhAvane AdaravAthI sattAmAM paDelA ghaNA karmonI nirjarA thAya che tene nirjarAtattva kahe che. ema karatAM karatAM sarve karmo jyAre AtmA uparathI nirjarI jAya arthAt kSaya thaI jAya tene mokSatattva kahevAmAM Ave che. sarva karmothI mukta thayelo AtmA pote mukta svarUpa ja che. 'cho mokSasvarUpa." I94 jinavANI suNa sarvane thayo ati AnaMda; sUrya-kiraNa sparzI khIle jema kamaLanAM vRMda. 95 artha :- A pramANe jinezvara prabhunI vANI sAMbhaLIne sarvane ghaNo AnaMda thayo. jema sUryanI kiraNanA sparzathI kamaLanA samUho khIlI UThe che tema sarvajano ati ullAsane pAmyA. II9pA ghaNA mahAvrata Adare, aNuvrata gharamAM koI; pazu-pakSI paNa vrata bane, surane samakita hoya. 96 artha :- ghaNA mumukSuoe paMca mahAvrata ghAraNa karyA. vaLI koIe zrAvakanA aNuvrata aMgIkAra karyA. pazupakSIoe paNa vrata lIghA ane keTalAya devatAo samatine pAmyA. II96aaaa. kamaTha-jIva paNa prabhu kane pAmyo samakita ratna, tApasa-jIvo sAtaso, suNI sAthe zivayatna. 97 artha - prabhu sAthe aneka bhavasughI vera lenAra evo kamaThano jIva paNa prabhu pAse AvI upadeza sAMbhaLIne samakitarUpI ratnane pAmyo. sAtaso tApasa jIvo paNa prabhuno bogha sAMbhaLIne mokSa mATe sAco puruSArtha karavA lAgyA. I9zA. indataNI vinati suNI karavA jana-upakAra, aneka deza viSe prabhu, karatA rahyA vihAra. 98
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) pArzvanAtha paramAtmA bhAga-3 2 37 artha - zakendranI vinati sAMbhaLIne prabhu, lokonA upakAra arthe aneka deza videzamAM vihAra karatA vicaryA. 98aaaa prabhukRpAthI muni thayA soLa hajAra pramANa; chavvIsa hajAra sAghavI, zrAvaka lAkha sujANa. 99 artha - prabhunI kRpA vaDe soLa hajAra sAdhu thayA, chavvIsa hajAra sAdhvI banI ane eka lAkha manuSyo zrAvakagharmane pAmyA. II99thA zrAvikA traNa lAkha gaNa, pazugaNa paNa saMkhyAta, asaMkhya devI deva sau zivapaMthe prakhyAta. 100 artha - bhagavAna pAse traNa lAkha zrAvikAoe gRhasthagharma aMgIkAra karyo tathA saMkhyAta evA pazunA samUhoe paNa bhagavAnano upadeza sAMbhaLyo. temaja asaMkhyAta devI devatAo paNa mokSanA mArge vaLyA. evA paramopakArI prabhuno jagatamAM sadA jaya jayakAra ho. ||100nA vicarI varSa sitterathI kaMIka ocho kALa, sametagiri-zikhare prabhuM kare yoga-saMbhALa. 101 artha - sittera varSathI kaMIka ochA kALa sudhI A pRthvItalane pAvana karI have bhagavAna pArzvanAtha sametazikhara parvata para AvI pahoMcyA. tyAM manavacana-kAyAnA yoganI saMbhALa karavA lAgyA arthAt manavacanakAyAnA yogane dhyAnavaDe sthira karavA lAgyA. /101| trIjA zuklapada dhyAnathI je sayogI sthAna, sUkSma kAyayoge rahI yoga nirodhe, mAna. 102 artha - have bhagavaMta sUkSmakriyA apratipAti nAmanA trIjA zukladhyAnanA bheda vaDe teramA sayogI guNasthAnane tajavA lAgyA. tenA mATe AtmAne prathama bAdara kAyayogamAM sthira karIne bAdara vacanayoga ane bAdara manayogane sUkSma karavA lAgyA. pachI bAdara kAyayogane choDIne sUkSma vacanayoga ane sUkSma manoyogamAM sthiti karIne bAda kAyayogane sUkSma karavA lAgyA. tyArapachI sUkSma kAyayogamAM sthiti karIne kSaNamAtramAM te ja samaye vacanayoga ane manoyoga beyano nigraha karavA lAgyA. ema sUkSma eka kAyayogamAM sthiti karIne je dhyAna karavA lAgyA te sUkSmakriyAapratipAtI nAmano zukladhyAnano trIjo bheda che. ema sUkSma kAyayogamAM rahIne manavacanakAyAnA yogano prabhu nirogha karavA lAgyA. II10rA zukla dhyAna aMtima pade kriyA sUkSma paNa nAMhi, alpa kALa ayogI rahI, sadA vase zivamAMhI. 103 artha :- have zukladhyAnano aMtima cotho bheda te vyuparatakriyAnivarsI nAmano che. te dhyAnamAM sUkSmakriyA paNa chUTI jAya che. ane alpakALa eTale a i u R chuM ATalA hrasva akSara mAtra bolIe teTalo kALa te aMtima caudamA ayogI guNasthAnakamAM sthiti karIne sarva karmothI rahita thaI te zuddhAtmA UrdhvagAmI svabhAvavALo hovAthI upara UThIne mokSasthAnamAM jaI sadA tyAM nivAsa kare che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAvadha-vivecana bhAga-1 A caudamA ayogI guNasthAnamAM zailezIkaraNa eTale meruparvata jevI aDaga samAdhi hoya che. jyAM manavacanakAyAnA badhA yoga sthira thAya che. kevaLI bhagavaMtane deha choDatI vakhate evI aDaga samAghi hAya che. pAMca hrasva akSara upara kahyA te bolIe teTalo ja vakhata te aDaga samAghi rahe che pachI saMpUrNa karmothI rati thayela AtmA siddha avasthAne pAmI lokAnte jaI sarvakALa sukhamAM birAjamAna thAya che. / / 103 / / zrAvaNa suda sAtama dine, prabhu pAmyA nirvANa; zivakalyANaka kAja sau deva maLe te sthAna. 104 238 artha :--zrAvaNa suda sAtamanA divase prabhu pArzvanAtha sammetazikhara upara nirvANa eTale mokSapadane pAmyA. prabhunA mokSakalyANakane ujavavA mATe sarva devo te sthAne AvI maLyA. / / 104 / / dAna-nayA-bhakti karI nija nija sthAne jAya, sadarzana, maitrI, kSamA, graho sAra sukhadAya. 105 artha :- prabhunI bhaktibhAve dahanakriyA eTale agnisaMskAranI kriyA karIne sarva devo potapotAne sthAne gayA. mATe he bhavyo! tame paNa A saMsArane choDI mokSapadane pAmo. tenA arthe samyagdarzananI prApti karo tathA sarva jIvo pratye maitrIbhAva bhAvo ane je karma udayamAM Ave tene samatAe bhogavI laI kSamAbhAvane dhAraNa karo. kemake jagatamAM A uttama guNo ja sArabhUta che. je pariNAme AtmAne anaMta zAzvata sukhanA ApanAra che. / / 105 / / bhagavAna pArzvanAtha kevaLajJAna pAmI sarvadhA asaMga thayA. te asaMgatA kone kahevAya? to ke sarva parabhAvathI chUTIne AtmAnA sahajAtmasvarUpamAM ramaNatA karavI e ja 'mahApuruSonI asaMgatA' che. te asaMgatA paramasukharUpa che. te kema prApta thAya? tenA upAya jemAM batAvavAmAM AvyA che te A pATha che. (20) mahAtmAonI asaMgatA (sadguru zrotriya brahmaniSThapada sevAthI zuddha jJAna thaze - e rAga) * vaMdana sadgurupAda-padmamAM punita prema saha karyA karuM, cakora-citta sama rAjacaMdra guru huM ya niraMtara hRdaya dharuM; viSaya-virecaka vacanAmRta tuja aMto~dha thavA U~caruM, vAraMvAra vicArI AjJA uThAvavA puruSArtha karuM. artha :- paramakRpALu zrImad sadguru bhagavaMtanA pAda padma eTale caraNakamaLamAM punita eTale pavitra, nirmaLa premabhAva sahita vaMdana karyA karuM tathA cora pakSInA cittamAM jema caMdramAno vAsa che tema huM paNa zrImad rAjacaMdra guru bhagavaMtane sadA mArA hRdayamAM dhAraNa karIne rAkhuM evI mArI abhilASA che. pAMca indriyanA viSayonuM virecana karAvanAra evA ApanA vacanAmRtone mArA aMtaraAtmAnI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) mahAtmAonI asaMgatA 239 zogha karavA mATe vAraMvAra teno pATha karuM. ane temAM darzAvela AjJAone paNa vAraMvAra vicArI te pramANe vartavA puruSArtha karuM. |1|| jJAnadazA saha vatya sadguru mAtra asaMga svarUpa thavA, jaLa-kamaLa sama yoga viSe nirlepa rahyA bhavaroga javA; kaLikALamAM vikaTa kArya karavA kaTibaddha prabuddha thayA, athAga yatna aMtarmukha yoge sAthI bhavabaja bALI gayA. artha - zrImad sadguru bhagavaMta mAtra asaMgasvarUpane pAmavA mATe arthAt bAMdhelA karmone bhogavI tethI nivRtta thavA arthe AtmajJAnadazA sahita mAtra udayAthInapaNe varyA. temaja bhavaroga eTale saMsArarUpI roganuM nivAraNa karavA mATe manavacanakAyAnA yoga pravartAvavAmAM paNa jaLamAM kamaLa rahe tema nirlepa rahyA. A bhayaMkara kaLikALamAM paNa AtmAnuM vikaTa kArya karavA teo kaTibaddha eTale kamara kasIne jAgrata rahI prabuddha eTale jJAnI thayA. tathA athAga puruSArtha karIne aMtarmukha upayoga rAkhI AtmakalyANane sAthI bhavabIja eTale saMsAranuM bIja evuM je mithyAtva tene bALIne bhasma karI gayA. rAA "sahaja svarUpe sthiti jIvanI thaye mokSa DUtarAga kahe, sahajasvarUpa rahita nathI jIMva, paNa nahi te nijabhAna lahe; sahajasvarUpanuM bhAna thavuM te sahajasvarUpe sthiti samajo, sahajasthiti bhUlyo rjIva saMge, bhAna thavAne saMga tajo. artha :- sahaja AtmasvarUpamAM jIvanI sthiti thAya tene zrI vItarAga prabhu mokSa kahe che. 1. "sahajasvarUpe jIvanI sthiti thavI tene zrI vItarAga "mokSa' kahe che." (va.pR.469) ApaNo AtmA mULasvarUpe sahaja AtmasvarUpathI rahita nathI. paNa haju sudhI te potAnA svarUpanA bhAnane pAmyo nathI. te potAnA sahaja svarUpanuM jIvane bhAna thavuM, te ja jIvanI sahaja svarUpe sthiti che ema jANo. 2. "sahajasvarUpathI jIva rahita nathI, paNa te sahajasvarUpanuM mAtra bhAna jIvane nathI, je thavuM te ja sahajasvarUpe sthiti che." (va.pR.469) parapadArthano mohabuddhie saMga karavAthI A jIva potAnA AtmAnI sahajaAtmasvarUpamaya anaMtaRddhine ja bhUlI gayo che. mATe tenuM bhAna thavA have sarva prakAranA saMgano tyAga karo. 3. "saMganA yoge A jIva sahajasthitine bhUlyo che; saMganI nivRttie sahajasvarUpanuM aparokSa bhAna pragaTe che." (va.pR.469) Ilal tIrthakara, gaNaghara sau vadatA, uttama eka asaMgapaNuM; sarve satsAghana te arthe upadezAmAM ema gaNuM. sakaLa satkRta-vacana-udadhi-jaLa asaMgatA-aMjali viSe. samAya che; vidvAna, vicAro; sAra sarvano e ja dIse. artha :- tIrthakara bhagavaMto ke gaNagharo e sarve eka asaMgapaNAne ja sarvottama kahe che. tathA bhakti, svAdhyAya, japa, tapa vagere sarve satsAghano paNa te mAtra asaMgapaNuM pAmavA mATe ja upadezavAmAM AvyA che ema jANo. 4. "e ja mATe sarva tIrthaMkarAdi jJAnIoe asaMgapaNuM ja sarvotkRSTa kahyuM che, ke jenA aMge sarva AtmasAghana rahyAM che." (va.pR.469)
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 sarva salphAstranA vacanarUpI udadhi eTale samudranuM jaLa te mAtra asaMgatArUpI hAthanI aMjalimAM ja samAI jAya che. mATe he vidvAno A asaMgatAnA svarUpano vicAra karo. kemake sarva zAstrono sAra te mAtra asaMgapaNuM pAmavuM e ja jaNAya che. 5. "sarva jinAgamamAM kahelAM vacano eka mAtra asaMgapaNAmAM ja samAya che; kemake te thavAne arthe ja te sarva vacano kahyAM che." (va.pR.469) jA. varNana paramANuthI mAMDI cauda rajubhara lokataNuM vaLI zailezIkaraNa sughInI sarva kriyAnuM saphaLapaNuM gaNAya, asaMgapaNuM jo Ave. te arthe sau koI karo; asaMga lakSa cUMkI jJAnAdi kriyA karI bhavamAM na pharo. artha:- eka paramANuthI mAMDIne cauda rajupramANa A lokanuM varNana karyuM che. te tathA meSonmeSathI mAMDIne eTale AMkhanA palakArAnA asaMkhyAtamAM bhAga mAtra samayanI kriyAthI mAMDIne cheka caudamAM guNasthAnanI aMtima zailezIkaraNa eTale parvata jevI aDola sthiti prApta thAya tyAM sughInI sarva kriyAnuM varNana bhagavaMte karyuM che. te mAtra A asaMgatA prApta karavA arthe karyuM che. sarva kriyAnuM saphaLapaNuM paNa A asaMgatA Ave to ja gaNAya che. te asaMgapaNuM prApta karavA arthe ja sarva kriyA karo. paNa asaMgatA prApta karavAno lakSa cUkI jaI jJAnAdi ke tapAdi kriyA mAtra karI tenA phaLamAM cAragatirUpa saMsAramAM paribhramaNa na karo. "eka paramANuthI mAMDI cauda rAjalokanI ane meSonmeSathI mAMDI zailezIavasthA parvatanI sarva kriyA varNavI che, te e ja asaMgatA samajAvavAne arthe varNavI che." (va.pR.469) //pA. sarva bhAvathI asaMgatA thavI duSkaramAM duSkara karaNI, AlaMbana vaNa tenI siddhi thavI duSkara atyaMta gaNI, zrI tIrthakara tethI boghe satsaMgati bhavajaLa taravA, anupama AlaMbana jagajIMvane sahajasvarUpa-asaMga thavA. artha - sarva parabhAvathI chUTavArUpa asaMgapaNuM pAmavuM te duSkaramAM duSkara kArya che. mATe AlaMbane eTale koI AghAra vinA tenI siddhi thavI te atyaMta duSkara gaNI che. tethI zrI tIrthakara bhagavaMto bhavajaLa taravA mATe satsaMgano Azraya karavA bogha Ape che. te jagatavAsI jIvane sahajasvarUpamaya asaMgadazA prApta karavAmAM anupama AlaMbana che. kemake te satsaMga paNa eka prakArano saMga hovA chatAM AtmAne asaMga banAve che. 6. "sarva bhAvathI asaMgapaNuM thavuM te sarvathI duSkaramAM duSkara sAghana che; ane te nirAzrayapaNe siddha thavuM atyaMta duSkara che. ema vicArI zrI tIrthakare satsaMgane teno AghAra kahyo che, ke je satsaMganA yoge sahajasvarUpabhUta evuM asaMgapaNuM jIvane utpanna thAya che." (va.pR.469) 6aaaa. satsaMgati paNa ghaNI vAra bhava bhamatAM jIMvane maLI gaI, ema vade vItarAga prabhu, satsaMga-saphaLatA nathI thaI; kAraNa ke satsaMga oLakhI jANyo nathI ati hitakArI, parama snehathI nathI upAsyo, prAsa take mUMDhatA ghArI.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) mahAtmAonI asaMgatA 241 artha - "satsaMga paNa jIvane saMsAramAM bhramaNa karatAM anekavAra maLI gayo ema zrI vItarAga bhagavaMta kahe che. paNa te satsaMga saphaLapaNAne prApta thayo nahIM. kemake te satsaMgane oLakhI AtmAne te parama hitakArI che ema jANyuM nahIM. ane paramapreme te satsaMgamAM thayela bogha athavA AjJAne bhAvapUrvaka upAsI nahIM. ema taka prApta thayA chatAM paNa mUDhatAne ghArI te takano upayoga jIva karI zakyo nahIM. 7. "te satsaMga paNa jIvane ghaNI vAra prApta thayA chatAM phaLavAna thayo nathI ema zrI vItarAge kahyuM che, kemake te satsaMgane oLakhI, A jIve tene parama hitakArI jANyo nathI; parama snehe upAsyo nathI; ane prAsa paNa aprApta phaLavAna thavA yogya saMjJAe visarjana karyo che, ema kahyuM che." (va.pR.469) IILA. A ja vAtanI vicAraNAthI AtmaguNa amane pragaTyo, sahajasamAdhi suthI javAyu te satsaMgati bhajo bhajo." e udgAro guruM rAjanA sarva vicAraka ura gharo, bIjI vAta TUMkAvI, jana sau sadA susaMga karyA ja karo. artha :- uparanI gAthAmAM kahI e ja vAtanI vicAraNA karavAthI amArA AtmAmAM AtmaguNa AvirbhAva pAmyo eTale AtmaguNa pragaTyo ane cheka AtmAnI sahajasamAghi eTale AtmapariNAmanI svasthatA sudhI javAyuM, te A badho pratApa zrI satsaMgano che. mATe he bhavyo! tame paNa evI satsaMgatinI bhajanA karo arthAta AtmajJAnI puruSono ke tenA vacanAmRtono ja samAgama karyA karo eja AtmakalyANano sarvathI zreSTha ane sugama upAya che. "A ame kahyu te ja vAtanI vicAraNAthI amArA AtmAmAM AtmaguNa AvirbhAva pAmI sahajasamAdhi paryata prApta thayA evA satsaMgane huM atyaMta atyaMta bhaktie namaskAra karuM chuM." (va.pR.469) upara kahyA te udgAro paramakRpALu zrI gururAjanA che. mATe sarva vicAraka bhavyo! A vAtane hRdayamAM ghAraNa karI, tathA bIjI sarva saMsArI vAtane TUMkAvI sadA satsaMga karyA ja karo. "satsaMga e sarva sukhanuM mULa che; "satsaMga maLyo ke tenA prabhAva vaDe vAMchita siddhi thaI ja paDI che." (va.pR.75) IITA prathama gauNa gaNa sau sAghanane, upAsavo satsaMga sadA, mukhya hetu nirvANa taNo te, sarvArpaNa saha ati umadA; jarUra tethI sulabha thaze sau sAghana ziva-sAghaka kAje, "Atama-sAkSAtkAra amAro" vacana dIdhuM A guru rAje. artha - sahathI pahelA bIjA sarva sAghanane gauNa karI satsaMganI sadA upAsanA karavI. kemake nirvANa eTale mokSa prAptinuM mukhya kAraNa te che. te satsaMga ati umadA eTale ghaNo ja zreSTha hovAthI tenI sarvArpaNapaNe eTale manavacana kAyAnA traNeya yoga vaDe tenI upAsanA karavI. te satsaMganA baLe mokSane sAthe evA sarva sAdhananI prApti sulabha thaI jaze. evo amAro 'Atma-sAkSAtkAra' eTale Atma- anubhava che tethI kahIe chIe. ema paramakRpALu zrI gururAje ApaNane A vacana ApyuM. 8. "avazya A jIve prathama sarva sAghanane gauNa jANI, nirvANano mukhya hetu evo satsaMga ja sarvArpaNapaNe upAsavo yogya che; ke jethI sarva sAghana sulabha thAya che, evo amAro AtmasAkSAtkAra
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 che." (va.pR.469) "sarva duHkhathI mukta thavAno abhiprAya jene thayo hoya, te puruSe AtmAne gaSavo, ane AtmA gavaSavo hoya teNe yamaniyamAdika sarva sAghanano Agraha apradAna karI, satsaMgane gaSavo; tema ja upAsavo." (va.pR.393) IITii. "te satsaMgati prApta thaye kalyANa kamAya na jo oNva to, jarUra A jIMvano ja vAMka che, ahita-hetuM nathI tajato. satsaMgayoga apUrva, alabhya ja, ati durlabha jagamAM jANo, tene bAda kare te mAThAM kAraNa cAra ure ANo : artha:- te satsaMga prApta thayA chatAM paNa jo jIva AtmakalyANarUpI kamANI kare nahIM to jarUra A jIvano ja vAMka che. kemake tevA yogamAM teNe AtmAne ahitakArI evA mAThA kAraNono tyAga karyo nahIM. satsaMgano yoga prApta thavo te apUrva vAta che. te alabhya eTale teno lAbha prApta thavo sulabha nathI. te satsaMgane AvA pApamaya jagatamAM pAmavo te ati durlabha che. evo satsaMga prApta thayo hoya chatAM paNa tene bAtha kare athavA phaLavAna thavA na de evA cAra mAThI kAraNa che. tene tame khAsa karIne hRdayamAM dhAraNa karI tethI dUra rahevA sadA jAgRta rahejo. 9. te satsaMga prApta thaye jo A jIvane kalyANa prApta na thAya to avazya A jIvano ja vAMka che; kemake te satsaMganA apUrva, alabhya, atyaMta durlabha evA yogamAM paNa teNe te satsaMganA yogane bAtha karanAra evA mAThAM kAraNono tyAga na karyo!" (va.pR.469) I/10 mithyAgraha, svacchaMdapaNuM, paramAda ane viSayo-cAre rokI rahe jana-mana, tethI sa-saMga upekSA jIMva ghAre; tethI ja satsaMga thAya saphaLa nA, niSThA eka na satsaMge; jarphera saphaLa satsaMga thAya jo apUrva bhaktithI ura raMge. artha - te cAra mAThA kAraNa nIce pramANe che - (1) mithyAgraha (2) svacchaMdapaNuM (3) pramAda ane (4) pAMca indriyanA viSayo. e cAre vastuo lokonA manane rokI rAkhe che. tethI jIvo satsaMganI upekSA kare che, arthAt satsaMga karavAnI kharI abhilASA thatI nathI. ane uparokta kAraNomAM manane rokI rAkhavAthI maLela satsaMga paNa temane phaLavAna thato nathI. athavA satsaMgamAM ekaniSThA eTale draDhazraddhA na AvI hoya ke AthI ja mAruM kalyANa thaze to paNa satsaMga phaLavAna thAya nahIM. paNa jo hRdayanA sAcA apUrva bhaktibhAvathI satsaMganI upAsanA karI hoya to jarUra satsaMganI saphaLatA thAya. 10. "mithyAgraha, svacchaMdapaNuM, pramAda ane iMdriyaviSayathI upekSA na karI hoya to ja satsaMga phaLavAna thAya nahIM, athavA satsaMgamAM ekaniSThA, apUrvabhakti ANI na hoya to phaLavAna thAya nahIM." (va.pR.469) "aciMtya jenuM mAhAbhya che evuM satsaMgarUpI kalpavRkSa prApta thaye jIva daridra rahe ema bane to A jagatane viSe te agiyAramuM Azcarya ja che." (pR.652) "satsaMga ne satyasAghanA vinA koI kALe paNa kalyANa thAya nahIM. jo potAnI meLe kalyANa thatuM hoya to mATImAMthI ghaDo thavo saMbhave. lAkha varSa thAya topaNa ghaDo thAya nahIM, tema kalyANa thAya nahIM." (va.pR.703) 11nA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) mahAtmAonI asaMgatA 243 evI eka apUrva bhakti saha upAsanA satsaMgataNI alpakALamAM naSTa kare mithyAgraha Adi kuTeva ghaNI; ema anukramathI sau doSa chUMTI jIMva thAya asaMga sadA, eka asaMga thavAne sevo satsaMgati sahu nara-amadA. artha:- jo evI eka apUrva bhAvabhakti sAthe satsaMganI kharA hRdayathI upAsanA karI hoya to jIvanA mithyAgraha eTale khoTI mAnyatAo ke khoTA Agraho karavA AdinI ghaNI kuTevo alpakALamAM nAza pAmI jAya. tathA krame karIne te jIvanA sarva doSo chUTI jaI sadAne mATe te asaMgadazAne pAme. mATe evI anaMtasukharUpa asaMgadazAne pAmavA mATe he nara ke pramadAo eTale nArIo! tame sarva eka satsaMganI ja upAsanA karyA karo. "jo evI eka apUrvabhaktithI satsaMganI upAsanA karI hoya to alpa kALamAM mithyAgrahAdi nAza pAme, ane anukrame sarva doSathI jIva mukta thAya." (va.pR.469) I/12aaaa. parahita-hetuM satsaMganI oLakha ati durlabha bhavamAM, thAya mahat ko puNyayogathI oLakhANa UMDI oNvamAMke nizcaya karI A ja satsaMga, sapuruSa ura sAkha pUre; to saMkocavI japhaeNra pravRtti jIve taka samajI ure. artha - AtmAne paramahitakArI evA satsaMganI oLakhANa thavI jIvane jagatamAM ati durlabha che. koI mahatuM eTale mahAna puNyano udaya thavAthI ja te satsaMganI kharekharI UMDI oLakhANa jIvamAM thaI zake che. tevI oLakhANa thaye jo nizcaya thAya ke A ja satsaMga che, A ja sapuruSa che ema potAnuM hRdaya sAkSI pUratuM hoya, to teNe hadayamAM A taravAnI sAcI taka maLI AvI che ema mAnIne saMsAranI mithyApravRttine jarUra saMkocavI. kemake AraMbha ane parigraha e ja vairAgya upazamanA kALa che. 11. "satsaMganI oLakhANa thavI jIvane durlabha che. koI mahatuM puNyayoge te oLakhANa thaye nizcaya karI A ja satsaMga, sapuruSa che evo sAkSIbhAva utpanna thayo hoya te jIve to avazya karI pravRttine saMkocavI." (va.pR.470) /13NI. vaLI doSa potAnA jovA kSaNe kSaNe, kAryo kAryo, prati prasaMge, bArka najare, joI kSaNa karavA Aryo; maraNa svIkAro, paNa nA bhakti-sneha bIje vaghavA dejo, te satsaMga ja jIvana jANI bhavahetuM bhaNI ghUMTha dejo. artha :- tathA potAnA doSo kSaNe kSaNe koIpaNa kArya karatAM athavA pratyeka prasaMge bArIka najare eTale tIkSNa upayoga karI jovA, ane AryapuruSoe te doSane joyA pachI parikSaNa karavA. pari eTale cAre bAjAthI joI te doSone kSINa karavA, rahevA devA nahIM. te satsaMgane mATe dehatyAga karavAno avasara Ave to maraNa svIkAravuM paNa te satsaMgathI vizeSa bhaktisneha bIjA koI padArthane viSe thavA devo nahIM; evo draDha nizcaya rAkhavo. te satsaMgane ja potAnuM jIvana jANI saMsAranA kAraNo bhaNI pUTha dejo, arthAt pramAde karIne svAdalapaTatA Adi doSonA kAraNe satsaMgamAM puruSArtha gharma maMda rahe che ane satsaMga phaLavAna thato nathI, ema jANIne puruSArtha vIrya Atma
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 kalyANa sAdhavA mATe gopavazo nahIM. "potAnA doSa kSaNe kSaNe, kAryuM kAryo ane prasaMge prasaMge tIkSNa upayoga karI jovA, joIne te parikSaNa karavAnuM ane te satsaMgane arthe dehatyAga karavAno yoga thato hoya to te svIkAravo, paNa tethI koI padArthane viSe vizeSa bhaktisneha thavA devo yogya nathI. tema pramAde rasagAravAdi doSe te satsaMga prApta thaye puruSArtha gharma maMda rahe che, ane satsaMga phaLavAna thato nathI ema jANI puruSArtha vIrya gopavavuM ghaTe nahIM." (va.pR.470) 14 satsaMgati te sanduruSa che; thaI oLakha paNa jo na rahe yoga niraMtara, to satsaMge prApta thayelo bogha cahe; pratyakSa saguru tulya jANa te bogha vicAre pharI pharI. te ArAdhye samakita Upaje; apUrva vAta A kharekharI !" artha :- satu eTale AtmA. evo AtmA jene prApta che evA puruSano saMga te satsaMga che. evA satsaMganuM ke evA satparuSanuM oLakhANa thayA chatAM paNa teno yoga niraMtara raheto na hoya to satsaMgathI je bogha prApta thayo che te boghane pratyakSa sadaguru ja mane upadeza karI rahyA che ema jANIne vAraMvAra vicAravo tathA ArAghavo arthAt te pramANe vartavuM. e pramANe ArAghana karavAthI jIvane pUrve kadI UpajyuM nathI evuM apUrva samyagdarzana pragaTe che. A kharekharI adbhuta vAta che, arthAt sapuruSanA parokSapaNAmAM paNa te satpaSanI vItarAga mudrAne ke temanA vacanAmRtone pratyakSa satparuSa tulya jANI ArAghana karavAthI samakita pAmI zakAya che. 12. "satsaMganuM eTale puruSanuM oLakhANa thaye paNa te yoga niraMtara raheto na hoya to satsaMgathI prApta thayo che evo je upadeza te pratyakSa satparuSa tulya jANI vicAravo tathA ArAghavo ke je ArAghanAthI jIvane apUrva evuM samyakatva utpanna thAya che." (va.pR.470) 15nA "jIMve mukhyamAM mukhya rAkhavo avazya nizcaya A rIte, mAtra AtmahitArthe jIMvavuM, karavuM te paNa te prIte; udayabaLe triyoga-vartanA thatI hoya te bhale thatI. to paNa yogarahita thavAne karuM ghIme ghIme kamatI. artha - jIve mukhyamAM mukhya evo nizcaya avazya rAkhavo ke mAre je kaMI paNa karavuM che te AtmAnA hita arthe ja bhaktibhAvasahita karavuM che, ane tene mATe ja jIvana jIvavuM che. te AtmakalyANano lakSa bhUlyA vagara karyodayanA baLathI manavacanakAyArUpa e triyoganI pravartana jema thatI hoya tema thavA daIne paNa te traNeya yogathI rahita evI ayogI kevaLInI dazA prApta karavA mATe ghIme ghIme sarva pravRttine ghaTADatA ghaTADatA teno sarvathA aMta ANuM. kemake sarva duHkhathI mukta thavAno sAco upAya e ja che. 13. "jIve mukhyamAM mukhya ane avazyamAM avazya evo nizcaya rAkhavo ke je kaMI mAre karavuM che, te AtmAne kalyANarUpa thAya te ja karavuM che, ane te ja arthe A traNa yoganI udayabaLe pravRtti thatI hoya to thavA detAM, paNa chevaTe te triyogathI rahita evI sthiti karavAne arthe te pravRttine saMkocatA saMkocatA kSaya thAya e ja upAya kartavya che." (va.pR.470) /16aaaa te mATe mithyAgraha tajavo, vaLI svaccheda pramAda tajo, indriyanA viSayo jIMtavA, e mukhya upAya sadA samajo;
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) mahAtmAonI asaMgatA satsaMga-yoga viSe ArAghana avazya AnuM karyA ja karo; viyogamAM to jarUra jarUra te ArAdhana kardI nA vIsaro. artha :-- te pravRttine saMkocavA mATe mithyAgrahane tajavo ane svacchaMdapaNe vartavAnuM mUkI devuM, tathA anAdino zatru evo pramAda che tene choDavo, temaja pAMca indriyonA viSayomAM jIvanI Asakti che tene tyAgI indriya vijayI banavuM. pravRttine saMkocavA mATeno indriya vijaya e prathama mukhya upAya che ema sadA dhyAnamAM rAkhavuM, satsaMganA yogamAM to A cAra bAbatonuM avazya ArAdhana karyA ja karavuM tathA satsaMganA viyogamAM to jarUra jarUrathI AnuM ArAdhana karyA ja rahevuM, e vAtane kadI paNa visaravI nahIM. 245 "te upAya mithyAgrahano tyAga, svacchaMdapaNAno tyAga, pramAda ane indriyaviSayano tyAga e mukhya che. te satsaMganA yogamAM avazya ArAdhana karyAM ja rahevA ane satsaMganA parokSapaNAmAM to avazya avazya ArAdhana karyAM ja karavA;" (va.pU.490' ||13|| susaMga-prasaMge nyUnapaNuM jIvanuM dUra thAya susaMga-baLe; svAtmabaLa viNa viyogamAM to sAghana anya na koI maLe. nijabaLa paNa satsaMge prApta thayelA bodha bhaNI na vaLe, varlDa nahi jo bodha pramANe, taje pramAda na paLe paLe, artha :- satsaMganA prasaMgamAM jIvanuM puruSArthabaLa ochuM hoya to satsaMganA baLe te jIvanuM nyUnapaNuM dUra thavA yogya che. paNa satsaMganA viyogamAM to mAtra eka potAnuM svaAtmabaLa ja sAdhana che. te sivAya bIjuM koI tene baLa ApanAra sAdhana nathI. mATe satsaMganA viyogamAM satsaMgathI prApta thayelA bodhane vicArI potAnuM baLa vAparIne te pramANe varte nahIM, vartavAmAM thatA pramAdane paLe paLe choDe nahIM, to jIvanuM koI divase paNa kalyANa thAya nahIM. "kemake satsaMgaprasaMgamAM to jIvanuM kaMIka nyUnapaNuM hoya to te nivAraNa thavAnuM satsaMga sAdhana che, paNa satsaMganA parokSapaNAmAM to eka potAnuM AtmabaLa ja sAghana che. jo te AtmabaLa satsaMgathI prApta thayelA evA boghane anusare nahIM, tene Acare nahIM, AcaravAmAM thatA pramAdane choDe nahIM, to koI divase paNa jIvanuM kalyANa thAya nahIM." (va.pU.4906 ||18|| to kalyANa na koI divase thAya jIvanuM koI vaDe," A zikhAmaNa amRta sarakhI jIva bhUlI bhavamAM rakhaDe. asaMgatAno mArga anupama, ati saMkSepe Ama kahyo; samakita pAmyA viNa nahi kadIye asaMgatAmAM koI rahyo. = artha :-- upara pramANe satsaMganA viyogamAM AtmabaLa pragaTAve nahIM, to koI bIjA sAdhana vaDe jIvanuM kalyANa koI divase panna thAya nahIM. A paramakRpALudeve ApelI amRta sarakhI zikhAmaNa che. tene jo jIva bhUlI jaze to pharIthI anaMta saMsAramAM ja rakhaDyA karaze. asaMgatA prApta karavAno A anupama mArga paramakRpALudeve ati saMkSepamAM ApaNane upara pramANe jaNAvyo che. samakita pAmyA vagara koI paNa jIva kadIe asaMgatAmAM rahI zakyo nathI. mATe prathama satpuruSanI AjJAne anusarI samakti pAmI asaMgatA prApta karavI e ja jIvane zreyarUpa che. ''saMkSepamAM lakhAyelAM jJAnInA mArganA Azrayane upadezanArAM
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 A vAkyo mamaHjIve potAnA AtmAne viSe niraMtara pariNAmI karavA yogya che; je potAnA AtmaguNane vizeSa vicAravA zabdarUpe ame lakhyA che." (va.pR.470) I/19o. samyagdaSTi mahApuruSanI aMtarcaryA gahana kahI, bole to paNa mauna sadA te, khAya chatAM upavAsa sahI. mahArAjya-vaibhavanA bhogI, yogI anupama to ya kahyA, ghora raNe mAnava-vagha karatA, aho! ahiMsaka to ya rahyA. artha - samyavruSTi mahApuruSanI aMtardhAtmacaryA ghaNI gahana hoya che. te bole che chatAM sadA mauna che kemake temane bolavAno bhAva nathI. khAtA chatAM paNa upavAsI che kemake e mAtra zarIra TakAvavAM Asakti rahitapaNe bhojana le che. mahAna cha khaMDa rAjyavaibhavanA bhogI hoya to paNa temane anupama yogI kahyAM che. kemake temane rAjya pratye aMtarathI mamatvabhAva nathI. temaja ghora raNabhUmimAM mAnavano vagha karavA chatAM paNa aho! Azcarya che ke temane ahiMsaka gaNavAmAM AvyA che. kemake temanuM pravartana rAjyanI nyAyanIti pramANe duSTane zikSA ane sarjananI rakSA karavA arthe kevaLa icchArahitapaNe hoya che. ekavAra bharata cakravartIne yuddha bhUmimAM mAnavavagha karatA jANI puMDarika gaNaghare bhagavAna RSabhadevane pUchyuM ke bhagavaMta! hamaNAM bharatanA pariNAma kevA vartatA haze? tyAre prabhu kahe--tArA jevA. aho! kyAM cAra jJAnanA ghartA zrI puMDarika gaNathara ane kyAM yuddha karatA bharata mahArAjA. pariNAmanI lIlA AzcaryakAraka che. 20 dadhi mathatAM mAkhaNa je jAyuM piMDaape rahe chAza viSe, topaNa temAM kadI bhaLe nahi; jJAnadazA ya apUrva dIse. Atma-anubhavano mahimA kavi koI pUro nahi gAI zake; aMtaryAga sudraSTi ure vasato, vacane na samAI zake. artha :- dathi eTale dahiMne mathatAM nikaLela mAkhaNa je chAsa upara piMDarUpe jAmI rahe che, te pharI kadI paNa chAsamAM bhaLatuM nathI. tema jJAnI puruSonI jJAnadazA paNa tevI ja apUrva che ke je ekavAra pragaTyA pachI pharI te jJAnI puruSo saMsAramAM prathamanI jema bhaLI zakatA nathI. kemake temanA aMtaramAM bheda paDI jAya che. ekavAra anAdi mithyAtvanA mithyAtvamohanIya, mizramohanIya ke samakita mohanIyarUpe traNa TukaDA thayA pachI te pharI kadI ekarUpe thavAnA nathI. bhale te samakitane vamI nAkhe topaNa te TukaDAo eka thavAnA nathI. Ama Atmaanubhavano mahimA koI kavi game teTalA kAvya race to paNa gAI zake nahIM. je samyavruSTi mahAtmAnA hRdayamAM sAco aMtaryAga vase che, tenuM varNana vacana dvArA koI rIte paNa thaI zake ema nathI. kemake te aMtaraMga AtmacaryA che. garavA masyavagha karanAra janone jaNAya jaLamAM joI rahyo, paNa zara sAthI nabhamAM pharatuM matsya vadhavA lakSa kahyo; tema mahAtmA samyavruSTi jaNAya jana sAmAnya samA, kriyA aneka kare nahi cUke Atma-mahAbhya, na anya tamA. artha :- have e mahAtmAonI kevI asaMga aMtaraMga AtmacaryA hoya che te nIce samajAve che :
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) mahAtmAonI asaMgatA 247 masyaveda eTale mAchalIne vIMghanAra vyaktine joI lokone ema jaNAya ke A to nIce jalamAM joI rahyo che paNa te to zara eTale bANane kheMcI nabha eTale AkAzamAM rahelA matsya kahetA mAchalAnI putalIne vIMghavA mATe tAkI rahyo che. tema samyavruSTi mahAtmAo dekhAve sAmAnya mANasa jevA jaNAya, kriyA paNa aneka karatA hoya chatAM temanA hRdayamAM rahela AtmAnuM mAhAtma tene kadI cUkatA nathI. arthAt bhUlatA nathI. temanA manamAM bIjA koI jagatanA padArthanI tamA eTale icchA nathI. te to hRdayathI sAva nirlepa che. purA cakravartI yuddhothI pApI parigrahI che ya khaMDa taNo, kayI gatimAM jAze evo vaNika kare vicAra ghaNo; bharata cakravartI tyAM thaIne jAya jano sanmAna kare, vaNika vimukha vicAre DULyo besI rahe nija hATa pare. artha :- cakravartI aneka yuddho karavAthI pApI che, cha khaMDano adhipati hovAthI mahA parigrahI che. mATe te kaI gatimAM jaze, e saMbaMdhI ghaNA vicAra eka vaNika potAnI dukAna upara beTho beTho karato hato. te samaye bharata cakravartInI savArI te tarapha thaIne javA lAgI. tyAre sarva nagarajano temanuM sanmAna karavA lAgyA. paNa te vaNika to AvA vimukha eTale viparIta vicAramAM DUbelo hovAthI potAnI dukAna upara ja besI rahyo ane bharata mahArAjAnuM sanmAna karyuM nahIM. 23. bharatabhUpa-najare caDhatAM te avadhijJAne kaLI gayA, sainika pAse pakaDAvIne vaNika para ati zuddha thayA; pharamAvI phAMsInI zikSA, mahAjano tyAM vInavI rahyA, "alpa aparAthI-zira bhAre daMDa ghaTe nahi, karo dayA." artha - bharata mahArAjAnI najare te vaNika AvI gayo. mahArAjAe avadhijJAnathI bacI paristhitine yathAyogya jANI lIdhI. pachI sainikane mokalI te vaNikane pakaDAvI, mahArAjA tenA upara ati krodhAyamAna thayA ane phAMsInI zikSA pharamAvI dIdhI. tethI nagaranA mahAjano cakravartIne vinaMti karavA lAgyA ke mahArAja! ATalA alpa aparAdhIne zire ATalo bhAre phAMsIno daMDa karavo ghaTato nathI mATe tenA upara dayA karo. rajA "eka ja zarate rahe jIvato; "kahe bhUpa,"jo Ama kare, Toke tela vaDe bhara thALa laI zira para sahu nagara phare; TIpuM tela DhaLe te sAthe zira kapAze asi-ghAre, cokI vaNika taNI karaze A rakSaka khullI taravAre." artha :- tenA javAbamAM mahArAjA bharatacakrI kahevA lAgyA ke A eka ja zarate jIvato rahI zake; jo huM kahuM chuM tema kare to. te A ke Toke eTale Toca sughI telano bharelo thALa zira para laIne AkhA nagaramAM phare. telanuM TIpuM eka paNa DhoLAvuM joIe nahIM. nahIM to talavAranI ghAre zira kApI nAkhavAmAM Avaze. tenA mATe khullI taravAre A rakSako A vaNikanI cokI karaze. rapA bhayabharI zarate paNa bacavAnI bArI suNI taiyAra thayo, thALa bharI cauTAM corAzI pharI nagara nRpa pAse gayo.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 ghaNI sAvaghAnIthI thALI nRpa-caraNe eNka namana kare, "Apa kRpAthI rahyo jIvato" kahI zvAsa nirAMte bhare. artha - bhayathI bharelI zarata hovA chatAM paNa maraNathI bacavAnI bArI maLI gaI ema jANI te tema karavA taiyAra thayo. telathI bharelA thALane upADI AkhA nagaranA corAzI cauTAmAM pharIne rAjA pAse AvI ghaNI sAvadhAnIthI thALane rAjAnA caraNamAM mUkIne kahevA lAgyo ke mahArAja ! ApanI kRpAe jIvato rahyo chuM. ema kahI nirAMtano zvAsa lIdho. tyAM sudhI zvAsa addhara hatA ke jo TIpuM paDI gayuM to mAruM mAthuM kapAI jaze. 26aaaa bharata bhUpa smita saha upadeze: "Aja nathI maranAra tame; prathama jANI zikhAmaNa kAje kRtrima krogha karela ame. nagara viSe utsavanI AjJA karI hatI sau sthAna viSe kaho badhe pharatAM zuM joyuM? kayI cIja suMdara atize?" artha - have bharata mahArAjA smita eTale sahaja moTuM malakAvIne kahevA lAgyA ke Aja tame maranAra nathI e ame prathama avadhijJAnathI jANIne zikhAmaNa ApavA mATe ja A kRtrima krogha karela che. tathA nagaramAM utsavanI AjJA karIne sau sthAnane zaNagAravA jaNAvela, te badhAmAMthI kaho tame badhe pharatA temAMthI zuM zuM joyuM? temAM kaI cIja ati suMdara che? te kaho. 2zA. vaNika kaheH "nathI meM kaMI dIThuM, jIva hato muja thALa viSe; koI prakAre rahuM jIvato e vaNa vAta na anya dIse. maraNa taNo bhaya bhAre mAthe, UMcA zvAse nagara pharyo, game tema karI najara na cUkyo; Apa kRpAthI huM Ugaryo." artha - tyAre vaNika kahevA lAgyo ke mahArAja! meM emAMthI kaMI joyuM nathI. mAro jIva to thALamAM hato. huM koI prakAre paNa jIvato rahuM e vinA bIjI vAta mArA hRdayamAM kAMIpaNa hatI nahIM. mAre mAthe to maraNano bhaya hato, tethI UMcA zvAse huM to AkhuM nagara pharyo chuM. game tema karIne paNa thALamAMthI huM najara cUkyo nahIM ane ApanI kRpAthI Aje huM UgarI gayo chuM, arthAt bacI gayo chuM. 28 bharata cakravartI kahe, "bhAI, eka ja bhavanuM maraNa TaLe, te mATe tuM najara na cUkyo, utsava-AnaMde na bhaLe; paNa mAre che maraNa TALavAM bhavo anaMta taNAM hamaNAM, to kahe kema najara huM cUkuM? rAjya, riddhi ne yuddha ghaNAM. artha :- have bharata cakravartI kahevA lAgyA ke bhAI, eka ja bhavanuM tAruM maraNa TaLe tenA mATe tuM najara cUkyo nahIM ane utsavamAM thatA AnaMdamAM tuM bhUlyo nahIM. jyAre mAre to anaMtabhavanA maraNa Aja bhavamAM TALavAM che. to kahe huM kema najara cUkuM ? mAre to aneka rAjakAja, riddhi ane yuddha karavA paDe che. temAM huM bhAvapUrvaka Atmaupayogane lagAvuM to mArA janmamaraNa kema TaLe? Il29 2SabhadevanuM vacana niraMtara muja mana mAMhI ramaNa kare, tuccha jagata tethI bhAse che udAsInatA ura Ubhare;
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ dukAne beTho vicAra karato viNaka bharata catavartInI bajAramAM savArI bajAramAM telanI bharelI thALI upADIne pharato vaNika bharatI thavAnI zrInAtha GOOD vaNika lIdhela dIkSA sabhAmAM bharata cakravartI karela vaNikane zikSA potAnI aMtaradazA varNavatA cakravartI zrI bharata
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) mahAtmAonI asaMgatA 249 to kahe pApa praveze kyAMthI? krama hUMTavAno maLI gayo, te niHzaMkapaNe ArAzuM, muktabhAva draDha ure rahyo." artha - bhagavAna RSabhadevanuM vacana niraMtara mArA manamAM ramaNa karI rahyuM che. tethI A AkhuM jagata mane tuccha bhAse che. tathA vairAgyanA hRdayamAM ubharA Ave che. to kaho mArAmAM pApa kyAMthI pravezI zake? kemake bhagavAna RSabhadevanA pratApe mane karmothI chUTavAno krama maLI gayo che. tenI nizaMkapaNe ArAghanA karuM chuM tathA mArA hRdayamAM saMsAranA duHkhothI mukta thavAno bhAva draDhapaNe rahelo che. ll30aaaa vaNika kahe: "muja ghanya bhAgya!prabhu, zivagAmI-najare caDhiyo, AtmajJAnanI gahana dazAno ukela muja zravaNe paDiyo, maraNasvarUpa batAvI Ape, caDhAviyo sAcI vATe, satya, dayA, prabhu pALI Ape, amApa, raMka hRdaya mATe. artha - have vaNika kahevA lAgyo ke aho! mArA ghanya bhAgya che ke AvA mokSagAmI alipta prabhu mArI najare caDhayA tathA AtmajJAnI puruSanI aMtaraMga gahanadazAno ukela Aje mArA zravaNe paDyo athotu mArA kAne te dazAno marma Aje spaSTa sAMbhaLavAmAM Avyo. maraNanuM sAkSAt svarUpa kevuM hoya te Aje Ape mane batAvI sAcA mokSanA mArge caDhAvI dIdho. he prabhu! mArA jevA raMkanA hRdayane jAgRta karavA mATe Ape amApa satya dayA pALI che ema have huM mAnuM chuM. In31nA zaraNa ApanuM sadA raho, bhava-jaLa taravA muja nAva bano, Apa kaho te karuM have huM, vItyo moha svajana-bhavano." bharata bhUpa kahe, "nikaTa bhavya cho, namaskAra karavA jevA, huM saMsAra-upAdhimAM chuM, gharuM bhAva dIkSA levA. artha:- Apa jevA mahAna AtmAnuM mane have sadA zaraNa raho. tathA saMsArarUpI samudranA jaLane taravA mATe Apa nAva samAna banI raho. Apa je kaho te karavA taiyAra chuM. kemake A bhavanA svajano pratyeno mAro moha have UtarI gayo che. te sAMbhaLI bharatezvara bolyA ke tame to nikaTa bhavya cho, namaskAra karavA jevA cho. jyAre huM to prArabbAthIna saMsAranI upAdhimAM paDyo chuM; paNa dIkSA grahaNa karavAnA bhAva rAkhuM chuM. IkarA paNa prArabdha hajI kheMce che, tyAga taNuM baLa nahi bhALa; Apa cAho kalyANa acUMka to RSabha zaraNa lyo raDhiyALuM. akhila vizvanA nAtha samIpe asaMgatA-rasamAM ramajo, prathama citta dubhAvyuM te muja vartana, bhAvamuni, khamajo." artha :- cakravartI kahe haja mAruM prArabdha ane saMsAra bhaNI kheMce che. tethI karIne joIe tevuM bAhyatyAganuM baLa mArAmAM hajA huM joto nathI. paNa Apa jo acUkapaNe AtmakalyANane ja icchatA ho to RSabha paramAtmAnuM raDhiyALuM evuM zaraNa aMgIkAra karo. akhila eTale samasta jagatanA nAtha evA RSabhadeva prabhunI samIpe sarvasaMga parityAga karI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 5 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 AtmAnA anubhavarasamAM sadA kelI karajo tathA he bhAvamuni! prathama meM tamAruM je citta dubhAvyuM tenI tamo mArA prati kSamA karajo. 33 vikaTa kArya cheeka samaya paNa kevaLa asaMga banI, TakavuM; trilokane vaza karavA karatAM vadhu vikaTa che sthira thavuM. evA asaMgapaNe trikALa rahe puruSArtha vizeSa gharI, te jayavaMta mahAtmAonI oLakhANa paDavI agharI. artha :- eka samaya paNa kevaLa asaMga banIne svarUpamAM sthira rahevuM te traNeya lokane vaza karavA karatAM paNa vadhu vikaTa kArya che. evA asaMgANAmAM puruSArtha vizeSa AdarIne je traNe kALa rahe che, evA karmone haNI vijaya pAmelA mahAtmAonI oLakhANa jagatamAM paDavI ghaNI durlabha che. eka samaya paNa kevaLa asaMgapaNAthI rahevuM e trilokane vaza karavA karatAM paNa vikaTa kArya che; tevA asaMgapaNAthI trikALa je rahyA che, evA satparuSanAM aMtaHkaraNa, te joI ame paramAzcarya pAmI namIe chIe." (va.pR.269) I[34o. anya padArthano tAdAtma adhyAsa jeTalo nija bhAve nivartavo te tyAga gaNe jina, asaMgatA tethI Ave; dravya, kSetra ne kALa, bhAvathI asaMgatA varte jene, aTaLa anubhava svarRpa-lInatA thaye mukta dazA tene. artha - anya padArtha pratye anAdithI thayelo tAdAbhya adhyAsa eTale ekameka bhAve thayelo gADha abhyAsa te AtmAmAMthI nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che. tethI ja asaMgatA jIvamAM Ave che. "AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAbhyaadhyAsa nivartavo tene zrI nityAga kahe che."(pR.452) jagatamAM rahelA sarva dravyo eTale padArtho pratye jene Asakti nathI, koIpaNa prakAranA kSetra pratye jene rAga nathI, game tevo kALa eTale samaya hoya to paNa jene koI bAdha nathI athavA game tevA rAgadveSanA nimitta hovA chatAM paNa jenA bhAvamAM koI aMtara paDato nathI, evuM asaMgapaNuM jene varte che tene AtmAno aTala anubhava thAya che. ane svasvarUpamAM lInatA thaye te mahAtmA jIvatA chatAM muktadazAne pAme che. "bIjA sarva dravyathI asaMgapaNuM, kSetrathI asaMgapaNuM, kALathI asaMgapaNuM ane bhAvathI asaMgapaNuM sarvathA jene varte che te "mukta" che. aTaLa anubhavasvarUpa AtmA sarva dravyathI pratyakSa judo bhAsavo tyAMthI muktadazA varte che." (va.pR.604) //3pA. abola, apratibaddha, asaMga, vikalparahita thaI mukta thatA; te bhagavAna samA satparuSo Ama asaMgapade caDhatA; traNe kALamAM potAno maiM dehAdithI saMbaMdha nathI, evI apUrva asaMga dazAne namana karuM huM tana-manathI. artha - evI muktadazAne pAmelA puruSo abola eTale mauna thAya che. temane bolavAno bhAva nahIM hovAthI paramArthe bolatAM chatAM paNa teo mauna che. apratibaddha eTale sarva prakAranA pratibaMghathI teo
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) sarvotkRSTa siddhi 25 1 mUkAya che. koIno paNa saMga karavAno abhilASa nahIM hovAthI asaMga bane che. tathA udayAthIna mAtra vartana hovAthI sarva prakAranA vikalpathI teo rahita thAya che. evA puruSo kevaLajJAna pAmI sarvathA ghAtIyA kamoMthI mUkAI jaI jIvatAM chatAM muktapaNe pAme che. uparokta pramANe bhagavAna samAna sanduruSo asaMgapadamAM dina pratidina vRddhi kare che. "te puruSa mauna thAya che, te puruSa apratibaddha thAya che, te puruSa asaMga thAya che, te puruSa nirvikalpa thAya che ane te puruSa mukta thAya che." (va.pR.404) traNe kALamAM potAne A dehAdi padArthothI koI saMbaMgha ja nathI evI apUrva asaMgadazA jeNe prApta karI che, tevA mahAtmAone huM tanathI eTale zarIra namAvIne dravyathI tathA manathI eTale sAcA hRdayanA utkRSTa bhAvollAsathI vAraMvAra praNAma karuM chuM. jeNe traNe kALane viSe dehAdithI potAno kaMI paNa saMbaMgha nahoto evI asaMgadazA utpanna karI te bhagavAnarUpa sapuruSone namaskAra che." (va.pR.904) I/36aaaa mahAtmAone asaMgatA ja priya che. te prApta thaye jIvanI sarvotkRSTa zuddhi thAya che. te mATe "zrImad rAjacaMdra" patrAMka 832mAM jaNAve che ke - "sarvotkRSTa zuddhi tyAM sarvotkRSTa siddhi" arthAt pAMca indriyanA viSayo. krothAdi kaSAyo tathA parigrahAdimAM mamatvabhAvano tyAga karI AtmAnI zuddhi karo. jeTalI zaddhi teTalo AtmAno AnaMda anubhavavAmAM Avaze. evI sarvotkRSTa siddhirUpa mukti kema meLavavI tenA upAya atre batAvavAmAM Ave che. (21) sarvotkRSTa siddhi (manamaMdira Avo re kahuM eka vAtalaDI-e rAga) manamaMdira Avo re, mahA prabhu, rAja ghaNI, dila darzana tarase re, apUrva pratyakSa gaNI. mana0 1 artha - he mahAprabhu rAja rAjezvara! Apa mArA ghaNI eTale AtmAnA nAtha cho. mATe mArA manarUpI maMdiramAM Apa padhAro. mAruM mana samyagadarzana mATe talasI rahyuM che. jenI prApti pUrve anAdikALanA bhavabhramaNamAM kyAreya thaI nahIM, te have ApanA dvArA pratyakSa thaI zakaze, ema mAnIne mArA manamaMdiramAM paghAravA Apane huM vinaMtI karuM chuM. /1|| tuja vANI manohara re svabhAva-prakAzazazI, UDe citta-cakorI re zrI rAjaprabhA-tarasI. mana 2 artha :- he prabhu! ApanI anaMta anaMta bhAva ane bhedathI bharelI vANI manohara che, arthAt mArA manane haraNa karanArI che. tathA mArA AtmasvabhAvane prakAzavAmAM te zazI eTale caMdramA samAna che. vaLI mAruM cittarUpI cakora pakSI Apa rAjaprabhunA caMdramA samAna jJAnaprakAzane pAmavA arthe ja tarasI rahyuM che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 tethI he nAtha! Apa jarUra mArA manarUpI maMdiramAM pathArI mane AtmazAMtinA dAtAra thAo. sArA sarvotkRSTa siddhi re prabhu tuja ura ramI, tuja bhakti-prasAde re mane paNa eha gamI. mana0 3 artha - he prabhu! AtmAnI sarvotkRSTa siddhi eTale paramapadanI prApti te to ApanA hRdayamAM sadAya ramI rahI che. paNa ApanA zuddha AtmAnI bhaktirUpI prasAdI mane maLavAthI mArA manane paNa e ja AtmAnI sarvotkRSTa siddhi gamI gaI che kemake "bhaktinA baLe jJAna nirmaLa thAya che. nirmaLajJAna mokSano hetu thAya che. (va.pR.530) /phA. samyakatva dazAthI re Rddhi-siddhi jIva vare, samyaka tapa-jJAne re vaLI bahu labdhi vare. mana 4 artha :- AtmAnI zuddha svarUpamaya nirmaLa samyakdazA prApta thaye jIva Rddhi-siddhine pAme che arthAt darzana prApta thayA pachI AvI nirmaLa dazA AtmAnI hoya che tathA samyakajJAna ane sammacAritrarUpa tapa vaDe vaLI te nirmaLa AtmA bahu labdhine pAme che. jema gautama svAmIe labdhinA baLe khIranA pAtramAM aMgUTho rAkhI paMdaraso tApasane jamADyA hatA. "aMgUThe amRta vase, labdhitaNo bhaMDAra." athavA viSNu munie namuci maMtrInA munio para thatA upadravane vikriyA Rddhi vaDe moTuM zarIra karIne nivAryo hato. temaja 5.u.5.pU. prabhuzrIjIe saMdezara gAmamAM bhakti nimitte Avela traNa hajAra mANasanuM akasmAta pAMca hajAra thaI javAthI TUMka samayamAM rasoI banI zakaze nahIM ane baghAne jamADI zakAze nahIM, ema mumukSuonA kahevAthI pa.u.pa.pU. prabhuzrIjIe akSINa mahAna RddhinA baLe bhojana sAmagrIne vastra vaDe DhaMkAvI badhAne jamADavAno Adeza Apyo hato. jethI baghA jamI rahyA pachI paNa bhojana sAmagrI vadhI hatI. te riddhionA prakAra A pramANe che : 1. ATha riddhio : (1) buddhi Rddhi (jJAna vRddhi), (2) cAraNa kriyA Rddhi (jyAM icche tyAM gamana karavAnI zakti), (3) vikriyA Rddhi (zarIranAM nAnA prakAranAM rUpa banAvI levA te), (4) tapa Rddhi (jethI kaThina tapa karI zakAya te), (5) bala Rddhi (jenA vaDe mana vacana kAyAnuM baLa manamAnyuM karI zakAya), (6) auSadhi Rddhi (jeno parasevo athavA zarIranI havA sparzavAthI lokonA roga dUra thaI jAya te), (7) rasa Rddhi (jenA baLathI lakhuM sUkuM bhojana paNa rasamaya ane pauSTika thaI jAya) (8) akSINa mahAna Rddhi (jenA prabhAvathI bhojana sAmagrI athavA sthAna vadhI jAya.)" nityaniyamAdi pATha (pR.265) aSTa mahAsiddhio nIce pramANe che :1. mahimA siddhi - kahetA zarIrAdikane meruparvata karatAM paNa moTAM karavAnI zakti. 2. laghimA - kahetA zarIrAdikane vAyu karatAM paNa laghu karavAnI zakti. 3. garimA :- kahetA zarIrAdikane indranA vaja thakI paNa atyaMta bhAre karavAnI zakti. 4. prApti - kahetA bhUmie rahyAM chatAM aMgulane merUnA zikhare pahoMcADavAnI zakti. 5. prAkAmya :- kahetA pANIne viSe paNa pRthvInI peThe gamanAdi karavAnI zakti. 6. IzitA :- kahetA railokya riddhikaraNa tathA tIrthakara, cakravartI, indraAdi riddhi vidurvAnI zakti.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) sarvotkRSTa siddhi 2 53 7. vazitA - kahetA sarva jIvane vaza karavAnI zakti. 8. apratighAta - kahetA parvatamAM paNa praveza karavAnI zakti. vaLI te uparAMta paNa aMtardhAna, adrazyakaraNa, nAnArUpakaraNa ityAdi aneka camatkArika zakti jIvane prApta thaI zake che. "(2)labdhi = prApti; koI guNa samyakatva Adi prApta thAya te labdhi che tathA riddhi siddhi camatkAra Adine paNa loko labdhi kahe che." -boghAmRta bhAga-3 (pR.205) zrImad rAjacaMdra' mAMthI - "je kAMI siddhi, labdhi ityAdi che te AtmAnA jAgRtapaNAmAM eTale AtmAnA apramatta svabhAvamAM che. te bathI zaktio AtmAne AzIna che. AtmA vinA kAMI nathI. e sarvanuM mULa samyaka jJAna, darzana ane cAritra che." -vyAkhyAnamAra-2 (pR.779) "labdhi, siddhi sAcI che; ane te apekSA vagaranA mahAtmAne prApta thAya che; jogI, vairAgI evA mithyAtvIne prApta thatI nathI. temAM paNa anaMta prakAra hoIne saheja apavAda che. evI zaktiovALA mahAtmA jAheramAM AvatA nathI; tema batAvatA paNa nathI. je kahe che tenI pAse tevuM hotuM nathI. labdhi kSobhakArI ane cAritrane zithila karanArI che. labdhi Adi, mArgethI paDavAnAM kAraNo che. tethI karI jJAnIne teno tiraskAra che. jJAnIne jyAM labdhi, siddhi AdithI paDavAno saMbhava utpanna thAya che tyAM te potAthI vizeSa jJAnIno Azraya zodhe che. AtmAnI yogyatA vagara e zakti AvatI nathI. AtmAe potAno adhikAra vaghAravAthI te Ave che." -vyAkhyAnasAra-2 (pR.779-80) "aSTa mahAsiddhi Adi je je siddhio kahI che, "OM' Adi maMtrayoga kahyAM che, te sarva sAcAM che. Atmazvarya pAse e sarva alpa che. jyAM AtmasthiratA che, tyAM sarva prakAranA siddhiyoga vase che. A kALamAM tevA puruSo dekhAtA nathI, tethI tenI apratIti AvavAnuM kAraNa che, paNa vartamAnamAM koIka jIvamAM ja tevI sthiratA jovAmAM Ave che. ghaNA jIvomAM sattvanuM nyUnapaNuM varte che, ane te kAraNe tevA camatkArAdinuM dekhAvApaNuM nathI, paNa tenuM astitva nathI ema nathI. tamane aMdezo rahe che e Azcarya lAge che. jene AtmapratIti utpanna thAya tene saheje e vAtanuM niHzaMkapaNuM thAya, kemake AtmAmAM je samarthapaNuM che, te samarthapaNA pAse e siddhilabdhinuM kAMI paNa vizeSapaNuM nathI." (va.pR.467) "upadezAmRta' mAMthI :- atre koI adabhuta vicAro ane Atmika sukha anubhavamAM Ave che te kahI zakAtuM nathI. anaMta zakti che, siddhio che, pUrvabhava paNa jaNAya che, AnaMda AnaMda varte che, eka ja zraddhAthI! kahyuM-lakhyuM jatuM nathI." (pR.16) vItarAga svabhAve re mahAmuni moha haNI, vare kevaLa-labdhi re nave nija guNa gaNI. mana 5 artha - mahAmuni to potAnA AtmAno vItarAga svabhAva pragaTAvI, parapadArtha pratye rahelA mohane sarvathA haNI kevaLajJAnarUpa labdhine pAme che. kevaLajJAna pAme AtmAnA guNone ghAtanAra cAra ghAtIyA karma te mohanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karma che, teno kSaya thaI nava labdhionI prApti thAya che. te nIce pramANe : mohanIya karmano kSaya thavAthI (1) kSAyika samyakatva ane (2) kSAyika cAritraguNa pragaTe che. jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI (3) kevaLajJAna. ane darzanAvaraNIya karmanA kSayathI (4) kevaLadarzanaguNa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 prajJAvodha-vivecana bhAga-1 pragaTe che. tathA aMtarAya karmanA kSayathI (5) anaMta dAna, (6) anaMta lAbha, (7) anaMta bhoga, (8) anaMta upabhoga ane (9) anaMta vIrya guNa pragaTe che. A badhA AtmAnA guNo che athavA AtmAnI ja zaktio che te saMpUrNa pragaTa thAya che. / / 5 / / pAme anaMtuM re have nahi kAMI kamI, sukha bahu indra-narendro re pUMje prabhu-pAya namI. mana0 6 artha have kevaLa labdhine pAmavAthI mahAmunio AtmAnuM anaMtasukha pAme che. temanA sukhamAM koIpaNa prakAranI khAmI nathI. evA kevaLajJAnane pAmelA tIrthaMkarone ghaNA indro tathA narendro eTale cakravartIo paNa AvIne prabhunA caraNakamaLamAM namaskAra karI temanI pUjA kare che. kA upakAra kare, bahu jIva tare. mana7 = artha :- sarvotkRSTa Atmasiddhi jeNe prApta karI che evA zreSTha tIrthaMkara puruSottama prabhu jIvone tAravA mATe have pragaTa upakAra kare che, temano anupama upadeza sAMbhaLIne ghaNA jIvo saMsAra samudrane ta2I jAya che. gA puruSottama uttama re pragaDha upadeza anupama re suNI prabhucaraNa upAsI re prabhurUpa koI thaze, tajI saMsAransukho re, banI muni mokSe jaze. mana 8 artha :- sarvotkRSTa siddhinA ghAraka evA prabhunI AjJA upAsI koI zrIkRSNa, rAvaNa ke zreNika - mahArAjA jevA to prabhurUpa thaze arthAt pote panna tIrthaMkara banaze ane bIjA aneka jIvo paNa saMsArasukhane tyAgI muni banIne mokSe jaze. sanatkumAra cakravartI hovA chatAM paNa sarva tyAgI muni banIne mokSe padhAryA. // 8 // deza-saMyamI gRhI re. yathAzakti bhakti kare, bhAvo muni sarakhA hai sadA uramAMhi ghare. mana 9 re artha H-- je munidazAne aMgIkAra na karI zake te jIvo deza-saMyama eTale zrAvakanA vratone grahaNa karIne yathAzakti bhagavAnanI bhakti kare che. zrI hemacaMdrAcArya lakhe che ke bhagavAna mahAvIrano zrAvaka parivAra eka lAkha ogaNasATha hajAra tathA zrAvikAno parivAra traNa lAkha aDhAra hajArano hato. temAnAM mukhya daza zrAvakonI ArAghanAne bhagavAne paNa vakhANI hatI. te daza zrAvakamAM (1) AnaMda, (2) kAmadeva, (3) culannIpitA, (4) surAdeva, (5) cullazataka (3) kuMDakolika (7) sadAlaputta, (8) mahAzataka, (9) nandinI piyA ane (10) sAliTI piyA nAme hatA. sAco zrAvaka te kahevAya ke jene muni thavAnI bhAvanA hoya; paNa zaktinA abhAve te munivrata laI zakato nathI. paNa muni sarakhA bhAvo rAkhavAnI je hamezAM koziza kare che. bharata cakravartI gharamAM rahetAM chatAM paNa tevI bhAvanAvALA hatA. bharata cakravartIne laDAI karatAM jANI bhagavAna RSabhadevane puMDarika gaNaghare pUchyuM ke bhagavan ! bharata cakravartInA have kevA pariNAma haze? tyAre bhagavAne kahyuM ke tArA jevA, karyAM gaNadhara bhagavAna ane kyAM bhayaMkara yuddha karatAM bharata mahArAjA. paNa bannenA bhAvo bhagavAne sarakhA kahyA. Ama pariNAmanI lIlA ajaba che. janaka videhI paNa gharamAM rahevA chatAM videhIpaNe vasatA hatA. IIII
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) sarvotkRSTa siddhi 2 5 5 cakravartI-pade paNa re nahIM sukha te gaNatA, vaLI siddhadazAnA re apUrva guNo suNatA. mana, 10 artha:- samyavRSTi bharata cakravartI jevA cakravartI pada para sthita hovA chatAM paNa temAM sukha gaNatA nathI. sukha to Atma anubhavamAM gaNe che. tethI divijaya mATe jatAM vacce suMdara guphA joI tyAM ja paMdara divasa AtmadhyAnamAM lIna rahI gayA. vaLI siddhadazAnA anaMta jJAna, darzana, sukha, vIrya Adi apUrva guNone sAMbhaLI cakravartIpadane paNa teo tuccha gaNe che. [1] ema mokSanA paMthe re bhAva-kriyAthI vahe, vratazakti na dekhe re te satraddhA lahe. mana0 11 artha :- ema mokSanA mArgamAM pravartavA arthe bhAva mokSanA rAkhI udayAthIna kriyA karIne AgaLa vadhe che. je samyavruSTi AtmAo potAmAM dravya vrata pALavAnI zakti jotAM nathI evA zreNika mahArAjA jevA bhagavAnanA vacano pratye aMtarathI draDha zraddhA rAkhe che ke bhagavAne jema padArthanuM svarUpa kahyuM che tema ja che, tema ja hoya, bIjI rIte hoI zake ja nahIM. 11aaaa vrata-vIrya vadhe ke re aNu-mahAvrato ghare, gaNI ghora bhavATavI re vaTAve prabhu-Azare. mana. 12 artha :- je samyadraSTinA apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya maTI jaI vrata pALavAnuM vIrya vadhe to te zrAvakanA aNuvratone grahaNa kare che. tathA jenA pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya cAlyA jAya te zrAvaka muninA paMca mahAvratone ghAraNa kare che. te A saMsArane ghora bhayaMkara jaMgala jANI prabhunA boghanA AdhAre baLa meLavIne tene vaTAvI pAra kare che. "gIca jhADImAM bhUlA paDelA mANasane vanopakaMThe javAno mArga koI dekhADe ke "jA, nIce nIce cAlyo jA. rasto sulabha che, A rasto sulabha che." paNa e bhUlA paDelA mANasane javuM vikaTa che; e mArge jatAM pahoMcazuM ke nahIM e zaMkA naDe che. zaMkA karyA vinA jJAnIono mArga ArAdhe to te pAmavo sulabha che." (va.pR.668) sarvotkRSTa zuddhi re thatI yoga-karma gaye, sarvotkRSTa siddhi re sadA sahajAtma rahe. mana0 13 artha - AtmAnI sarvotkRSTa zuddhi to kramAnusAra puruSArtha karatAM jyAre mana, vacana, kAyAnA yogathI rahita thaye tathA nAma, gotra, AyuSya ane vedanIya e cAra aghAtIyA karmano paNa nAza thaye pragaTa che. e ja bhAva paramakRpALudeve "apUrva avasara'mAM vaNyo che te nIce pramANe : "mana vacana kAyA ne karmanI vargaNA, chUTe ja haM sakaLa pudagala saMbaMgha jo; evuM ayogI guNasthAnaka tyAM vartatuM, mahAbhAgya sukhadAyaka pUrNa abaMgha jo. apUrva sarvotkRSTa zuddhi prApta thavAthI te AtmA sadA sahajAtmasvarUpamAM ja ramaNatA kare che ane te ja sarvotkRSTa siddhi che. tyAM zuddhAtmAne, para evA eka pudgala paramANuno paNa saMga nathI. te to have sarva karma kalaMkathI rahita zuddha niraMjana paramAtmA che. ll13 "eka paramANu mAtranI maLe na sparzatA, pUrNa kalaMka rahita aDola svarUpa jo; zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya, agurulaghu amUrta sahajapadarUpa jo." apUrva
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 prajJAvodha-vivecana bhAga-1 gharmadhyAna prayoge re azubha vicAro TaLe, varSe Atma-vicAro re atIndriya sukha maLe. mana 14 artha :- bhakti, svAdhyAya, smaraNa Adi dharmadhyAnano prayoga karavAthI AtmAnA azubha vicAro = TaLe che ane zubha vicAro Ave che. vaLI te Atma vicAro vadhatAM aMtaramAM dehathI bhinna evo AtmA che teno bheda paDI jAya che. ane tenA phaLasvarUpe atIndriya evuM AtmAnuM sukha anubhavamAM Ave che. "vastu vicArata dhyAvarte, mana pAme vizrAma; rasa svAdata sukha upaje, anubhava yAko nAma.'' -samayasAra nATaka ||14|| tharmadhyAnamAM leyA re sadAye zukla rahe; AtmArtha ja sAthe re karma aneka dahe. mana 15 = artha :- jyAre samyakdgaSTi mahAtmA dharmadhyAnamAM lIna hoya che tyAre temanI sadAya zukla lezyA rahe che. tyAM samyagdRSTi jIva AtmArtha ja sAthe che ane aneka prakAranA karmone dahe che arthAt karmone bALI nirjarA kare che. / / 15 / / vairAgya-viveke re dehAdithI bhinna gaNI, nIrakhI nija zuddhi re nihALe ziva-maNI. mana16 artha :-- te samyagdaSTi jIva vairAgya ane viveka arthAt bhedajJAnanA baLe dehAdithI AtmAne bhinna bhAvatAM bhAvatAM potAnI vizeSa vizeSa Atmazuddhine pAmI mokSarUpI lakSmIne nihALe che, arthAt mokSanA zAzvata sukhane pAme che. / / 16 / uttama dharmathyAne2e rahe apramattadazA, vadhatA pariNAme re Take be ghaDI sahasA. mana0 17 artha :- uttama dharmadhyAnamAM AvavAthI te samyagdaSTi jIva sAtamA guNasthAnakanI apramattadazAne pAme che. tyAM vadhatA pariNAme jo sahasA eTale ociMtu te dharmadhyAnamAM be ghaDI sudhI TakI rahevAyuM to tyAMthI AThamA guNasthAnamAM javAnI zreNino prAraMbha thAya che. / / 17 / / to zreNi manohara re jIva AraMbhI zake, zukla dhyAnanI zuddhi 2e niSkriyatAthI Take. mana0 18 artha :-- AtmakalyANane ApanArI te zreNi hovAthI manohara che. evI zreSTha zreNIne tevA dazAvAna puruSa AraMbhI zake che, arthAt tenI zarUAta karI zake che. tyAM zukladhyAnano prathama bheda pRthakatvavitarkavIcAra nAmano hoya che. te zukladhyAnanI vizeSa zuddhi, tyAM niSkriyatA eTale sthiratA karavAthI thAya che. / / 18 / / dhyAnadhAraNA chUTe re iMdriyAtIta sthiti, kevaLa aMtarmukha re vikalparakSita mati. mana 19 artha :- A zukladhyAnanA prathama bhedamAM piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta dhyAnanI ane dhAraNAo baghI chUTI jaIne indriyathI atIta eTale judI sthiti thAya che. tyAM AtmAno upayoga kevaLa aMtarmukha bane che ane mati vikalparahita hoya che, te vaDe jIva mohanIya karmano kSaya kare che. / / 19 /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) sarvotkRSTa siddhi 2 57 koTi karma khapAve re muni kSINamohI bane, zrata-ekatva dhyAne re baghAM ghAtakarma haze. mana. 20 artha :- upara pramANe zreNimAM karoDo kamane khapAvI AThamuM, navamuM, dasamuM guNasthAnaka vaTAvIne muni bAramA kSINamoha guNasthAnakane pAme che. tyAM zukla dhyAnano bIjo bheda ekatvavitarkaavIcAra nAmano hoya che, te dhyAna vaDe zrata-ekatva eTale bhAvakRtanA AghAre eka zuddha AtmAnuM ja dhyAna dharIne ghAtIyA karma je jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya nAmanA zeSa rahela che tene paNa tyAM haNe che. rA. kevaLadarzana-jJAne re AtyaMtika zuddhi vare, lokAloka nihALe re prabhu bhAva-mukti ghare. mana0 21 artha - have cAreya ghAtIyAkarma naSTa thavAthI te mahAtmA kevaLajJAna ane kevaLadarzana pAmI AtmAnI AtyaMtika eTale saMpUrNa zuddha dazAne pAme che. tethI lokAloka sarva tenA jJAnamAM sahaje darzita thAya che. te samaye sayogIkevaLI bhagavAna A dehamAM birAjatAM chatAM paNa bhAvathI to te mokSamAM ja birAjamAna che. rilA thayA deva sarvajJa re sadAya anaMta sukhI, zIla-aizvarya-svAmI re sarvopakArI-mukhI. mana. 22 artha - te have sarvajJadeva thayA che. mATe te sadAya anaMtasukhanA bhoktA che. tathA zIla eTale AtmasvabhAvarUpa aizvaryanA svAmI che. temaja sarvano upakAra karavAmAM mukhya che. rajA jenuM nAma ja letAM re janamanA roga ghaTe, bhavabhrAMti anAdi re bhavya jIvonI maTe. mana. 23 artha - je sahajAtmasvarUpI che evA prabhunuM nAma letA paNa janmamaraNanA roga ghaTe che tathA saMsAramAM sukha che evI je anAdinI bhavya jIvonI bhrAMti che te paNa maTe che. zrI vrajabhAI gaMgAdAsa - paramakRpALudeva eka mahino vaso rahI zrI uttarasaMDAnA sImADAmAM eka baMgalo hato tyAM birAjamAna hatA. tyAre huM darzana karavA mATe gayela. darzana karatI vakhate gaLagaLIne prabhune meM kahyuM prabhu mane kaMI AvaDatuM nathI, bhaNela nathI to mArI zI vale thaze? tyAre bhagavAne kahyuM ke A bhavamAM tamane vizeSa samajaNa nathI to tamo eka bhagavAnanuM lakSa rAkhajo, zraddhA rAkhajo ema kahI "paramaguru sarvazadeva" no maMtra Apyo ane jaNAvyuM ke e ja smaraNa rAkhajo; bhaNelA karatAM tamAruM kalyANa vaheluM thaze. AvatA bhavamAM jJAna thaze ane trIje bhave mokSa thaze ema kahyuM hatuM. sArA tenA jJAna-caraNanuM re parama aizvarya, aho! yogIone agocara re kahI zake koNa, kaho. mana. 24 artha - prabhunA anaMtajJAna ane kSAyika cAritranuM je parama utkRSTa aizvarya che te aho! yogIone paNa agocara che, arthAt anaMtajJAna vaDe bhagavAna je bhUta, vartamAna ane bhaviSyamAM thatA padArthanA anaMta paryAyone jANe che te yogIonA jJAnathI paNa bahAranI vAta che. to pachI te aizvaryanuM varNana bIjA to koNa karI zake. rajA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 58 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 chellA aMtarmuhUrve re prabhu sUkSma kriyA kare, pachI thAya ayogI re dazA akriya vare. mana. 25 artha - terame guNasthAnake sthita evA sayogI kevaLI paramAtmA te have ayogIdazAne pAmavA mATe AyuSyanA chellA aMtarmuhUrta zarIranI kriyAne sUkSma kare che, arthAt zukladhyAnano trIjo bheda je sUkSmakriyA apratipAtI nAmano che te vaDe A zarIrathI rahita thavA mATe sarva kriyAne sUkSma kare che. pachI te mana vacana kAyAnA yogathI paNa rahita banIne akriyadazAne pAme che. te ayogI kevaLI nAmanuM caudamuM guNasthAnaka che. tyAM bhupatakriyAnivarsI nAmano zukladhyAnano cotho bheda hoya che. vyuparata eTale aTakI javuM tyAM sarva kriyAo aTakI jaI nivRtta thAya che. A ayogI guNasthAnamAM prabhu A pAMca hrasva svara 'phu 3 8 ' bolIe teTalo samaya rahe che. ApaNA cheka chellA samaye re nirmaLa, zAMta bane; janma-jarAdi chUTyAM re rahe AnaMdaghane. mana 26 artha - caudamA guNasthAnakanA chellA samaye parvata jevI aDola zailezIkaraNa avasthA pAmIne prabhu saMpUrNa zuddha banI svabhAvamAM sarvathA zAMta thAya che. sarvakALanA janmajarAmaraNAdi jenA chUTI gayA che evA prabhu have AnaMdaghana banIne rahe che, arthAta bhaviSyamAM AvanAra anaMtakALa sudhI teo anaMta AnaMdano anubhava karaze. 26aaaa siddhAtmA prasiddha re niraMjana zuddha sadA, ati nirmaLa niSkala re pragaTa nija sau saMpadA. mana. 27 artha :- sarva karmothI rahita thayela paramAtmA siddhadazAne pAme che te sarvotkRSTa kRddhinA kAraNe sarvotkRSTa siddhine pAmyA che. jagatamAM evA siddhAtmAo prasiddha che ke je sadA karmarUpI aMjanathI rahita thaIne niraMjana banI sadA zuddha svarUpamAM nivAsa kare che. teo ati nirmaLa che tathA niSkala eTale zarIrathI rahita che. temaja potAnA AtmAnuM sarva svAdhIna aizvarya temane pragaTa thayela che. rakSA yathAkhyAta cAritra re vIrya anaMta ghare, jJAna-darzana karI re sarvottama zuddhi vare. mana28 artha :- jemane yathAkhyAta eTale kSAyika cAritradazA tathA anaMta vIryaguNa pragaTa thayela che temaja anaMtajJAna ane anaMta darzanane pAmela hovAthI teo sarvottama AtmazuddhinA ghAraka che. 28 karma-mukta prabhu te re sighAve lokAgra bhaNI, Urdhva gatithI sahaje re acaLa sthiti tyAM ja gaNI. mana0 29 artha - have sarva karmothI mukta thayela prabhu lokanA agrabhAge rahela mokSanagarIe sighAve che. AtmAno urdhvagAmI svabhAva hovAthI sarvakarmathI mukta evo AtmA saheje upara uThIne lokAMte potAnI acaLa evI AtmasthitimAM sarvakALane mATe birAje che. rA. siddha devAdhidevanuM re saukhya akathya kahyuM, atyaMta atIndriya re bAghArahita rahyuM. mana. 30
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) sarvotkRSTa siddhi 259 artha - devAdhideva eTale devonA paNa deva evA siddha paramAtmAnuM sukha akathya kahyuM che, arthAt te sukhanuM varNana vANIthI kadI paNa kahI zakAya ema nathI. te mokSa sukha atyaMta eTale saMpUrNapaNe atIndriya eTale indriyothI rahita che, arthAt AtmAnA svabhAvathI ja utpanna thayeluM hovAthI te sadA bAghApIDA rahita che. 30 kRtakRtya prabhunuM re sukha anaMta chatAM, kahI zake na koI re pUruM bahu varNavatAM. mana. 31 artha - karavAnuM jeNe sarva karI lIdhuM che evA kRtakRtya prabhunA AtmAnuM sukha anaMta che. te sukhanuM varNana ghaNuM ghaNuM karavA chatAM paNa tenuM pUruM varNana koI karI zake ema nathI. /31 je sukha sura, nara re bhogave indriyathI, traNa kALanA bhogo re Rddhi, siddhi-saMcayathI. mana 32 artha :- je sukha devatAo ke manuSyo, bhUta, bhaviSya ke vartamAna traNe kALamAM puNyabaLe aneka prakAranI Rddhi ane siddhiono saMcaya karIne indriyo vaDe bhogave che, te sukho paNa AtmAnA sukhanI tulanAmAM AvI zake nahIM. 3rA te manohara sukho re tuccha gaNAya ati, jIrNa tRNane tole re siddhinA sukha prati. mana 33 artha :- indriyothI bhogavAtA sukho manane manohara lAgatAM chatAM paNa te AtmaanubhavanA sukha AgaLa to sAva tuccha gaNAya che. te sarvotkRSTa siddhi eTale mokSanA sukhanI tulanAmAM to te indriyasukha sAva jIrNa thayelA tRNa eTale taNakhalAnI tole Ave che. [33NA. sukha eka samayanuM re atIndriya siddha taNuM, svabhAve UpajatuM re sauthI anaMtagaNuM. mana 34 artha - atIndriya evA siddha paramAtmAnuM svabhAvathI ja utpanna thayeluM eka samayanuM sukha te traNeya kALanA deva manuSyonA bhautika indriya sukhothI anaMtagaNuM che. 34 lokAloka svarUpe re vyoma anaMta baLe, che jJAna ghanIbhUta re siddhanuM sarva nabhe. mana0 35 artha - vyoma eTale AkAza dravya sarvatra loka aloka svarUpe anaMta patharAyela che. temaja siddha bhagavaMta paNa jJAnaghananA piMDa hovAthI temanuM jJAna paNa sarva nabha eTale sarva lokAlokane viSe phelAyela che. rUpA jaga traNeya jotAM re siddha samuM na jaDe, tethI siddhane siddhanI re upamA devI paDe. mana. 36 artha - urdhva, agho ane madhya ema traNeya lokane jotAM siddha bhagavAna samAna koI jaDatuM nathI. te siddha bhagavaMta konA jevA che? to ke siddha jevA. ema siddha bhagavaMtanI upamA siddhane ja ApavI paDe che. kemake tenA jevo saMpUrNa karmamalathI rahita zuddhAtmA jagatamAM bIjo koI nathI. 36aaaa
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 60 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 nabha-kALano cheDo re jaNAya na koI thakI, tema guNo svAbhAvika re anaMta prabhunA nakI. mana. 37 artha :- jema AkAza ke kALano aMta koIthI jANI zakAya ema nathI. tema zuddha svabhAvathI pragaTela prabhunA anaMtaguNone paNa koI jANI zake ema nathI. IT3LA sarvajJa ja jANe re mAhAsya e siddha taNuM, kahe satya ghaNuM te re toya hajIya UNuM. mana. 38 artha :- e siddha paramAtmAnuM saMpUrNa mAhAbhya to sarvajJa bhagavaMta ja jANI zake che. te sarvajJa bhagavAna siddhonA mAhAbhyanuM ghaNuM satya varNana kare che. chatAM paNa temAM hajI uNapa ja rahe che. ||38 vANI agocara re ghaNA guNa siddha taNA, sarva zaktinI vyakti re rahI nahIM kAMI maNA. mana 39 artha - siddha bhagavaMtanA ghaNA guNo to vANIthI agocara che arthAt vANI dvArA te varNavI zakAya ema nathI. te siddha bhagavaMtane sarva Atmika guNonI vyakti eTale pragaTatA thaI gaI che. temanAmAM have koI paNa prakAranI maNA eTale khAmI rahI nathI. //3lA. trilokanA tilaka re dhanvAtIta vase; trilokanI Toce re, niraMtara nija rase. mana 40 artha - te siddha bhagavaMta traNa lokanA tilaka samAna che, arthAt sarvanA uparI che. tathA dhaMdhAtIta eTale rAgadveSa, mAna apamAna, harSazoka, jIvanamRtyu vagere baghA kaMkathI je rahita che. temaja traNa lokanI Toca upara arthAta lokAnta mokSasthAnamAM hamezAM potAnA Atma anubhava rasamAM nimagna banIne tyAM ja nivAsa kare che. 40nA svAbhAvika, nirupama re jJAna-sukhAmRtano AsvAda anuttara re mANavA siddha bano. mana0 41 artha - svAbhAvika eTale AtmasvabhAvathI pragaTelo, nirUpama evo jJAnarUpI sukhAmRta eTale AtmAnaMdano AsvAda mANavA he bhavyo! tame paNa siddha avasthAne pAmo. kemake te avasthA anuttara che, arthAta jagatamAM tenAthI caDhiyAtI bIjI koI avasthA nathI. te ja sarvoparI che ema mAno. 41aaaa barno dIvo upAsI re davAoNpa Apa bane, tema siddhanI bhakti re kare yogI sthira mane. mana 42 artha :- battI eTale diveTa, te divAnI upAsanA eTale teno sparza karIne pote paNa dIvArUpa che. tema siddha bhagavAnanI bhakti, yogIpuruSo sthira mane karI te siddhadazAne pAme che. II4rA sabuddhithI TALI re vikalponI jALa jUnI, sthirapada-paricayathI re tadrupa thAya muni. mana 43 artha :- prathama mahAmuni potAnI sabuddhivaDe anAdinI junI vikalponI jALane TALe che. pachI sthirapada evA zuddhAtmAno vAraMvAra dhyAnamAM paricaya karIne te svarUpamAM tadrupa bane che, arthAtu temAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) sarvotkRSTa siddhi 261 tanmaya thAya che. 43ii. kuzAgra vicAraka re kare mati sthira sadA, eka zuddha svarUpe re vare siddha-skha tadA. mana 44 artha - temAM kuzAgra eTale tIkSNa buddhivALA vicAraka yogIo potAnI matine sadA samyabhAvamAM sthira rAkhe che. vAraMvAra eka zuddha svarUpamAM ja sthiratA karatAM karatAM aMte zreNi mAMDIne kevaLajJAna pAmI siddhanA zAzvata sukhane sarvakALane mATe meLavI le che. II44. karyo anya vicAro re nahIM nija sukha maLe, gaMgAjaLa mIThuM re DhaLI jaladhimAM bhaLe. mana 45 artha - je jIva zuddha sahajAtma svarUpanuM ciMtana mUkI daI anya vicAro ja karyA karaze te nija Atmasukhane meLavI zakaze nahIM. jema gaMgAjaLa mIThuM hovA chatAM jaladhi eTale samudramAM bhaLI jaIne khAruM thaI jAya che, tema AtmavicAro mUkI daI anya sAMsArika vicAro karanAra manuSyanuM jIvana trividha tApanA duHkho bhogavIne khAruM jheramaya banI jAya che. 4pA. tethI tIvra mumukSu re mohano DhALa tajI, zuddha paMtha na choDe re guruM-gamathI samajI. mana 46 artha - tethI je tIvra mumukSu che te to A mohanA anAdinA DhALane have tajI daI, gurugamathI mokSaprAptino zuddha mArga jANI, tene kadI choDaze nahIM. "tIvra mumukSatA e che ke ananya preme mokSanA mArgamAM kSaNe kSaNe pravartavuM." (pR. 288) II46aaaa zeya heya, upAdeya re yathArtha jo jIva lahe, heyatattva taje te re siddhinuM bIja grahe. mana 47 artha - gurugamathI jo padArthanA svarUpane joya eTale jANavA yogya, heya eTale tyAgavA yogya ane upAdeya eTale grahaNa karavA yogya jema che tema jo jIva yathArtha samajI le ane tyAgavA yogya vastune tyAgI de, to te sarvotkRSTa siddhinuM bIja je sammadarzana che tene te jarUra pAme. //4mA susaMga, suzAstro re upAsavAM siddhi cahI, mokSamArga ja cUkyA re AzA jo bIjI rahI. mana0 48 artha - jo tame sarvotkRSTa AtmasiddhinA sukhane pAmavA icchatA ho to satsaMga ane salphAstronI upAsanA karo arthAt satsaMga karIne ke sanzAstro vAMcIne te pramANe vartavA puruSArtha karo. te zAstro vAMcIne jo mAnAdinI ke devalokAdinI icchA rahI to tame mokSa yA ema mAnajo. I48 priya ghana strI Adi re jyAM suthI na siddha mIThA, jJAna, kriyA kahyA karo re, nathI hajI nAtha dIThA. mana 49 artha - jyAM sughI ghana, strI Adi priya lAge che tyAM sudhI siddhinA sukha mIThA lAgyA nathI. "jJAnIpuruSane joyA pachI strIne joI jo rAga utpanna thato hoya to jJAnI puruSane joyA nathI, ema tame jANo." (pR. 376)
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 jJAnanI moTI moTI vAto karo ke game teTalI kAyaklezavALI kriyA karo paNa hajI sudhI teNe guNonA piMDa evA paramakRpALanAthane bhAvabhaktipUrvaka dIThA nathI, ema jJAnI puruSo kahe che. "saMsAra spaSTa prItithI karavAnI icchA thatI hoya to te puruSe jJAnInAM vacana sAMbhaLyAM nathI; athavA jJAnIpuruSanA darzana paNa teNe karyA nathI, ema tIrthakara kahe che." (pR. 376) I49aaaa sudraSTithI dekhe re siddhasvarUpa -maNi, bhoga roga manAye re taje rAjya tRNa gaNI. mana 50 artha - samyavruSTi jo jIvanI thAya to siddha bhagavaMtanuM paramotkRSTa zuddha svarUpa tene kaustubhamaNi karatAM paNa vizeSa mUlyavAna jaNAya. tathA saMsAranA bhoga tene roga samAna bhAse. evA jIvo rAjyane paNa tRNa samAna gaNIne tajI de che. pA. deha bhinna ja bhAse re pArakI veTha gaNe, rahe nitya udAsIna re mukhe siddha-guNa bhaNe. mana 51 artha - samyavruSTi mahAtmAne to potAno deha paNa potAnA AtmasvarUpathI bhinna bhAse che. jethI bhojana, snAna Adi dehanI kriyA karavI ke gharanA kAmakAja karavA te temane pArakI veTha karavA jevAM lAge che. "jAlasau jagabilAsa, bhAlasau bhuvanavAsa, kAlasau kuTuMbakAja, lokalAja lArasI;" anArasIdAsa te to hamezAM udAsInabhAve jagatamAM nirlepa rahe che ane mukhathI hamezAM siddhano mukhyaguNa je sahAjAtmasvarUpa che tene bhaNyA kare che arthAta teno lakSa rahyAM kare che. palA evI siddhanI bhakti re siddhinI sIDI kharI, tevA bhaktanA saMge re laho satya raMga jarI. mana para artha - sahajAtmasvarUpane niraMtara bhajavArUpa je siddhanI bhakti che, te ja sarvotkRSTa Atmasiddhi prApta karavAnI sAcI sIDI arthAtu nisaraNI che. tevA bhagavAnanA svarUpane bhajavAvALA bhaktanA saMge tame paNa jarA sAcA gharmanA raMgane pAmo. "sAco raMga te gharmano sAhelaDIyA, bIjo raMga pataMga re guNavelaDiyA; gharma raMga jIraNa nahIM sAhelaDIyA, deha te jIraNa thAya re guNavelaDiyA."AparA sarvotkRSTa zuddhinuM kAraNa bhagavAna vItarAga dvArA upadiSTa syAdvAdayukta siddhAMta che. pratyeka vastu potAnA guNothI oLakhAya che. anaMta guNadharmothI yukta vastunA svarUpane samajAvanArI apekSA sahita kathana paddhatine syAdvAda, apekSAvAda athavA anekAntavAda kahe che. e jainadharmano prANa che. anekAntavAdathI yukta vArtA pramANabhUta che, satya che. tethI viparIta koI paNa vAtane ekAnta kahevI te mithyA che. A pAThamAM anekAntavAdanI prAmANikatA eTale satyatAne aneka draSTAMtothI samajAvavAno prayatna karela che. je nIce pramANe che :
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) anekAMtanI prAmANikatA 263 (22) anekAMtanI prAmANikatA (anurupa) vAda-vivAdathI jAdu sahajAtmasvarUpa che, siddha syAdvAdathI, pAmyA, vaMdu zrI guru rAja te. 1 artha - pratyeka AtmAnuM mULasvarUpa sahajAtmasvarUpa che, arthAt te vAdavivAdathI sAva juduM che. kemake sahajAtmasvarUpane pAmelA mahAtmAomAM koI vAda vivAda hoto nathI, te sarvano Atma-anubhava eka sarakho hoya che. siddha bhagavaMta paNa syAdvAdathI kahevAya che. mULa svarUpe jotAM te paNa zuddha AtmA che. siddhapaNuM te to temanI eka paryAya arthAt avasthA che. evI sahajAtmasvarUpamaya dazAne pAmelA zrI gururAjane huM bhAvabhakti sahita vAraMvAra praNAma karuM chuM. 1|| ekAMtika mato sarve dekhe madhyastha draSTie; samyaka netre badhuM sIdhuM, vRSTi tevI ja sRSTi che. 2 artha - ekAntavAdathI yukta sarva matone arthAt tharmone madhyastha draSTithI eTale syAdvAdayukta samyaka draSTithI jotAM temanuM kathana paNa savaLuM jaNAya che. kemake jevI draSTi tevI sRSTi dekhAya che. //rA virogho khaMDavA mATe syAdvAdI ja samartha che, yathArtha vastugharmono jaNAve paramArtha te. 3 artha - matamatAMtaranA virodhone khaMDavA arthAt bhAMgI nAkhavA mATe eka syAdvAdI ja samartha che. kemake te pratyeka vastumAM rahela anaMta guNadharmonA paramArthane syAdvAda zailIthI yathArtha jaNAve che. aA gharmo anaMta vastumAM vase che te vicAratAM, anekAMta prakAre te darzAvAya ucAratAM. 4 artha - pratyeka vastumAM anaMta guNa vase che, te vicAratAM jaNAya che. te anaMta guNagharmone anekAntavAda vaDe kahevAmAM Ave to eka pachI eka darzAvI zakAya che. jo mANase mANase bhinna mati vasu-vicAranI, sAghano sarvanAM bhinna, ruci bahu prakAranI. 5 artha :- mANase mANase vastu saMbaMdhI vicAra karavAnI buddhi bhinna hoya che, tathA tenA sAghano paNa jAdA jAdA hoya, temaja temanI ruci paNa bahu prakAranI hoya che. pA. tethI vicitra vANInA abhiprAyo ukelavA, enekAMtika draSTi che; upAso sau sukhI thavA. 6 artha :- tethI vANInA AvA vicitra abhiprAyone ukelavA mATe eka mAtra anekAMtika draSTi
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 eTale apekSAyukta kathana paddhati ja zreSTha che. tethI viparIta mAnyatAone TALI sukhI thavA mATe tenI ja upAsanA karo. IIkA prasiddha eka draSTAMta kahuM, lejo vicAramAM; rAjamaMdira pAse che hAthI madhya bajAramAM. 7 artha - te apekSAvAdane samajavA mATe eka prasiddha draSTAMta kahuM chuM. tene dhyAnathI vicAramAM lejo. rAjamaMdira pAse bajAranI madhyamAM eka hAthI Ubho che. zA. cAre bhAgoLanA loko kahe vAto aneka e; pUrva bhAgoLamAM bole, "hAthI pazcima bAjue."8 artha - cAreya dizAnI bhAgoLamAM UbhA rahelA loko aneka judI judI vAto karavA lAgyA. pUrva dizAnI bhAgoLamAM Ubhela vyaktie kahyuM ke A hAthI pazcima dizAe Ubho che. 8aaaa loko pazcimanA bole, "hAthI pUrva bhaNI bhalo," uttare vAta A cAle, "dakSiNe hAthI sAMbhaLyo." artha :- pazcima dizAmAM Ubhela vyakti kahe ke A hAthI pUrva dizAmAM Ubho che. uttara dizAmAM A vAta cAlavA lAgI ke hAthI to dakSiNa dizAmAM Ubho che. lA. dakSiNa bhaNanA loko dekhADe, "hAthI uttare'; virothI vacano sarve, suNI roSa na ko ghare. 10 artha - dakSiNa dizA bhaNI UbhelA loko hAthIne uttara dizAmAM batAve che. A sarva paraspara virothI vacano che. chatAM je apekSAvAdane jANe che te A badhuM sAMbhaLIne manamAM roSa lAvatA nathI. kemake apekSAthI jotAM A badhuM kathana satya che. II10nA apekSA bolanArAnI samaje samajA jano, tenuM nAma anekAMta, taLe Agraha ekano. 11 artha - je syAdavAdane jANe che evA samajAjano bolanAranI apekSAne jANe che. tenuM ja nAma anekAntavAda che. je ekAntanA Agrahane taje che tene te samajAya che. |11aaaa buddhimAM vAta beThI to vAdavivAda nA rahe : potAnA bApane koI kAkA zabda bhale kahe. 12 artha - anekAntanI vAta jo buddhimAM besI gaI to kaMI paNa vAdavivAda rahetA nathI. pachI bhalene koI potAnA pitAne kAkA zabdathI bolAve. ||12aaaa. mAmA, bhANeja, bhatrIjA, pitA, pitrAI, putra ke sagAI joIne bole, anekAMtika sUtra te. 13 artha - mAmA, bhANeja, bhatrIjA, pitA, pitarAI ke A mAro putra che ema je kahe te potapotAnI bIjA sAthenI sagAI joIne bole che. temAM kaMI khoTuM nathI. e ja anekAMtika sUtra che arthAta e ja syAdvAda zailIyukta kathana paddhati che. 13aaaa.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) anekAMtanI prAmANikatA 2 65 aneka aMze nihALe hAthIne hAtha pheravI, tapAsI pUchaDI bole "aho! sAvaraNI navI." 14 have pharI bIjAM draSTAMta A vAtane vizeSa samajAvavA mATe Ape che : artha :- aneka AMghaLAo bhegA thayA. te hAthI upara hAtha pheravIne jovA lAgyA ke te vaLI kevo hoya? je AMghaLAnA hAthamAM pUMchaDI AvI te bolyo ke aho! hAthI to sAvaraNI jevo che. ||14. kAnane sparzato koI kahe che "jhUMpaDA samo', suMDhane sparzato bole "sAMbeluM mAnI lo tamo." 15 artha :- je AghaLAe hAthIno kAna spardho te kahevA lAgyo ke hAthI to sUpaDA jevo che. sUMDhane sparzanAra AMghaLo bolyo ke hAthIne tame sAMbelA samAna mAnI lyo. //pAA cophera peTane sparzI eka "koThI samo' kahe; tapAsI pagane koI staMbharUpa ja' te lahe. 16 artha:- cophera peTano sparza karanAra AMthaLo bolyo ke hAthI to koThI jevo che. jenA hAthamAM paga Avyo te AMghaLo tapAsIne kahevA lAgyo ke te to staMbharUpa che arthAt thAMbhalA jevo che. 16aaaa. e AkAre ja hAthIne grahe AgrahI aMgano, sarvAge hAthI nA mAne, ekAMta mata aMghano. 17 artha :- ema eka aMganA AkAre hAthInuM svarUpa AgrahathI mAne ane hAthInA bIjA sarva aMgane na mAne. te AMdhaLAno ekAnta mata jANavo. 1thI potAno pakSa sAco che', sarva vAda vade ati; sAcA mahAvate saune, choDAvyA nija aMgathI. 18 artha - potAno pakSa sAco che ema kahI sarva AMthaLAo paraspara ati vAdavivAda karavA lAgyA. tyAre satyane batAvavA mATe mahAvate saune pota potAnA jhAlI rAkhela hAthInA aMgathI choDAvyA. 18 pharI pharI bIjAM aMgo jhalAbe hAtha oLakhe; yathArtha AkRtivALo hAthI sarva have lakhe. 19 artha - sau AghaLAone hAthInA bIjA aMgo paNa pharI pharI jhalAvIne batAvyA. tethI sarva aMgothI yukta e ja hAthInI yathArtha AkRti che ema te sarvanA khyAlamAM e vAta samajAI gaI. 19aaaa sarvAge tema AtmAne anekAMtamati lakhe, aneka gharmane jANI AtmA yathArtha oLakhe. 20 artha - tema anekAMtamativALo arthAt syAdvAda buddhivALo vItarAgano anuyAyI AtmAne sarvAge eTale tenA sarva prakAranA ghamasahita jAe che. svAduvAdathI te AtmAnA aneka guNadharmone jANI tenA vAstavika svarUpane oLakhI le che. ra0nA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 prajJAvodha-vivecana bhAga-1 ekAMte mokSanI siddhi koI rIte nahIM bane 'AtmA nathI", kahe te to mokSa kono thayo gaNe 21 artha :-- AtmAnA guNadharmone ekAMte mAnavAthI mokSanI prApti koI rIte paNa thAya tema nathI. cAravAka darzanavALA eTale nAstika matavALA AtmA nathI ema mAne che to pachI AtmAne mokSa prApta thavAno prazna ja nathI. II21|| 'AtmA eka ja mAne to ananya zuddha rUpa te; bhave duHkho gaNe zAne ? mokSa sAdhya na temane, 22 artha :-- A vizvamAM 'eka ja AtmA che' ema vedAMta mAne che, to te ananya che arthAt te bIjA rUpe nathI mATe te zuddha svarUpe ja che. to pachI saMsAramAM zuddha AtmAne duHkha zAnuM? ane AtmAne duHkha ja nathI to pachI mokSa sAdhya karavAno upAya zA mATe karavo. te vyartha jannAya che. / / 22 / / 'mAtra kSaNika AtmA' jo mokSa zAzvata nA ghaTe; 'izvarI yojanA' mAnyuM, nA parArthInatA maTe, 23 artha :-- 'AtmA to kSaNika mAtra che.' ema bauddha matavALA mAne che. ema mAnavAthI te AtmA mokSamAM paNa zAzvata karato nathI. tathA A jagatane izvarI yojanA' eTale izvaranI lIlA mAnavAthI prANIbhUtane sadaiva IzvaranI parAdhInatA rahI. te kadI svataMtra thaI zake ja nahIM. ane svataMtratA vinA parAdhIna avasthA jIvane kadI sukhanuM kAraNa hoI zake nahIM. / / 23 / / 'akartA mAtra AtmA' jo, baMdhAyo kema te dIse ? 'karma-kartA sadA' mAnya karma-mukta na ko thaze. 24 artha :-- sAMkhya matavALA AtmAne mAtra akartA mAne che. te covIsa prakRtti ane paccIsamo puruSa = te AtmA ema mAne che. covIsa prakRtithI puruSarUpa AtmAnuM bhinna thaI javuM tene mokSa mAne che, paNa jo AtmA akartA ja che to pachI te karmothI baMdhAyo kevI rIte? teno vicAra Avavo joIe. koI matavALA ekAnte AtmAne karmano sadA kartA ja mAne che. ema mAnavAthI koI paNa AtmA kadI paNa karmathI mukAI zakaze nahIM. / / 24 / / sarvajJa jema jAgyo che AtmA tema ja mAnatAM, virogho koI nA dIse syAdvAda-dharma sAdhatAM - 25 artha :sarvajJa puruSoe kevaLajJAna vaDe AtmAne jema jANyo che tema ja mAnavAthI koI paNa virodhAbhAsa Avaze nahIM. sarva virodhanA nAzane arthe bhagavaMte syAdvAda-dharmano upadeza karyo che. te pramANe sarvatra jovA yogya che. / / 25 / / 'AtmA' caitanya rUpe 'che', 'nathI' te jaDa sarvathA; sarva jJAnAdi guNono 'eka' AdhAra sarvadA; 26 syAdvAdapUrvaka sarvaze AtmAne kevI rIte jANyo te have jaNAve che :- artha :-- AtmA sadA caitanya svarUpa che. te sarvathA jaDarUpe kadI thato nathI. nigodamAM paNa akSaranA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) anekAMtanI prAmANikatA 267 anaMtamAM bhAge jJAna hoya che. vanaspatikAyamAM te jaDa jevo lAge paNa te jaDarUpa nathI. tyAM paNa enI suMdaratA AtmAne laIne che. sarva jJAna darzanAdi guNono sarvadA eka mAtra AdhAra te AtmA ja che. IFrakA svadravya "ekalo, nitya', paryAye "bahu" rUpa te; azuddha sthitimAM AtmA "karma-kartA" gaNAya che. 27 artha - potAnA svaAtma dravyamAM te asaMkhyAt pradezAtmaka AtmA ekalo ja che. te svabhAve nitya che. teno trikALamAM nAza nathI. paNa paryAyanI apekSAthI jotAM te baharUpa che. paryAyanI apekSAe te AtmAnI avasthA samaye samaye palaTAya che. jyAre AtmA karmayukta azuddha sthitimAM hoya che tyAre te AtmA karmano kartA gaNAya che. zA. avasthAo 'vinAzI" sau, AtmAdi dravya "nitya" che; hoya teno nahIM nAza, nathI te nahi Upaje. 28 artha - sarva dravyonI avasthAo eTale paryAyo vinAzI che. paNa AtmA Adi sarva mULa dravyo nitya che. teno traNe kALamAM nAza thato nathI. kemake je dravya vartamAnamAM che teno kadI paNa nAza thaI zake nahIM. ane je dravya vartamAnamAM nathI te kadI utpanna thaI zake nahIM. "hoya tehano nAza nahIM, nahIM teha nahIM hoya; eka samaya te sau samaya, bheda avasthA joya." zrImad rAjacaMdra 28aaaa anAdi karma-saMyogo jIva sAthe vibhAvathI, svabhAvanuM thatAM bhAna tUTe karmanI saMtati. 29 artha - anAdikALathI rAgadveSa ajJAnarUpa vibhAvanA kAraNe karmanA saMyogo jIva sAthe vaLagelAM che. paNa jIvane jJAna darzanAdi potAnA svabhAvanuM bhAna thatAM karmanI saMtati eTale karmano pravAha tUTavA mAMDe che. rA muktabhAve vare mokSa, bhavya jIvo suyogathI; muktAtmA pUrNa sukhI che, chUTyA saMsAra-saMgathI. 30 artha - muktabhAvamAM mokSa che' paNa rAgadveSa ajJAnano sarvathA nAza thaye jIva bhAva mokSane pAme che. te rAgadveSa ajJAnano sarvathA nAza bhavya jIvo sadguruno samyagU yoga prApta thavAthI ja karI zake che; bIjI rIte svacchede ke kuguru Azraye te karI zakato nathI. sarvakarmathI mukAyelA muktAtmAo saMpUrNa sukhI che, kemake rAgadveSa ajJAnarUpa saMsAra saMgathI je sarvathA chUTyA che mATe. 30. zuddha Izvara, saMpUrNa, tevA sarva banI zake, mokSamAM sAmya saMpUrNa kahyuM sarvajJa zAsake. 31 artha - "sarva jIva che siddha sama' tethI sarva jIvo zuddha, Izvara ane saMpUrNa banI zake che. potAnI saMpUrNa AtmazuddhatAne pragaTAvI Izvara banI zake che. mokSamAM gayela sarva jIvonuM saMpUrNa sAmyapaNuM arthAt sarakhApaNuM che. tyAM koI prakAranuM nyUnAvikapaNuM nathI. sarva potAnA svabhAvamAM rahI sarakhA sukhanA bhoktA bane che. ema sarvajJa eTale sarvane jANanAra evA zAsaka tIrthakara bhagavaMte kahyuM che. 31nA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 prajJAvabodha-vivecana bhAga-1 sadguru-yogathI dRSTi sAthya-grAhaka sau karo, bhula-bhulAmaNI choDI sanmArge yatna Adaro. 32 artha * zrI sadguru bhagavaMtano yoga pAmI have sau potAnI dRSTine, sAdhya evo mAtra AtmA che te prApta karavAnI bhAvanA jAge evI karo arthAt have sau Atma-grAhaka thAo. asadguruthI thatI bhulabhulAmaNIne choDI daI have sAcA mokSamArge cAlavAno puruSArtha Adaro. e ja A amulya mAnavadeha maLyAnuM sArthakapaNuM che. / / 32 / / anekAMta eTale syAdvAdapUrvaka gurugame tattvane jANavAthI mananI bhrAnti nAza pAme che. "anaMta kALathI potAne potA viSenI ja bhrAMti rahI gaI che; A eka avAcya, adbhuta vicAraNAnuM sthaLa che." (va.pR.250) ajJAnavaza jIvane aneka prakAranI bhrAnti thaI gayela che. jemake dehane AtmA mAnavo, ghanamAM sukha mAnavuM, strI, putrAdine potAnA mAnavA, ema saMsAramAM sukhabuddhi anAdithI cAlI Ave che. te mananI bhrAMtine kema dUra karavI tenA upAyo A pAThamAM darzAvavAmAM Ave che. (23) mana-bhrAMti (vasaMtatilakA vRtta) * jene nirAMta manamAM samakita pAmya, AtmA kRtArtha samajAya, yathArtha jAmyuM; bhrAMti gaye mana taNI svarUpe rame je, te rAjacaMdra-caraNe zira A name che. 1 artha :-- jene samyagdarzana prApta thavAthI anaMtakALanuM paribhramaNa maTI gayuM ane mokSa nizcita thayo evA jJAnIpuruSonA manamAM have sadA nirAMta che. tathA jema che tema svarUpamAM sthiratA jAmavAthI arthAt thavAthI jene AtmA kRtArtha jaNAyo che. kRtArtha eTale A dehe karavA yogya je samakita hatuM te karI lIdhuM, evo jaNAya che. tathA jene dehamAM Atmabuddhi karavAnI, anAdinI mananI bhrAMti TaLI jaI svarUpamAM ramaNatA thaI che, evA zrImad rAjacaMdra prabhunA caraNakamaLamAM A mAruM zira bhaktibhAvathI namI paDe che. / / 1 / / saMsAra pAra karavA zaraNuM grahuM huM, vikSepa-doSa daLavA karuNA cahuM chuM; AjJA sadA hRdayamAM ramamANa rAkhuM, bhakti-pravAha-pUramAM bhava gALI nAkhuM. 2 artha - A bhayaMkara saMsArarUpI vanane pAra karavA mATe paramakRpALudevanuM huM zaraNa svIkAruM chuM. anAdikALathI huM dehAdisvarUpa chuM, dehastrI putrAdi mArA che evI AtmasrAMtine laIne thato mArA manano vikSepa, tene daLavA eTale cUrI nAkhavA mATe Apa prabhunI mArA para sadA dayA icchuM chuM, ApanI parama kRpA cAhuM chuM. vaLI AtmazAMtine pAmavA, Apa prabhunI sahajAtmasvarUpanA smaraNamAM rahevAnI AjJAne sadAya hRdayamAM 2mamANa eTale ramatI rAkhuM arthAt AtmajAgRtine kadI bhUluM nahIM. tathA ApanI bhaktirUpI nadInA pravAhanuM pUra Avela che. temAM bhaLI jaI bAkI rahela AyuSyane temAMja puruM karI nAkhuM. // 2 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) mana-bhrAMti 2 69 AghAra eka manano jagamAM jaNAya, vizvAsa, hitakara vAta viSe, gaNAya; saMbaMgha sarva pachInA vaghatA vizeSa, atyaMta gADha mamatA vaghatI azeSa. 3 artha - jagatanA sarva kArya karavAmAM AdhArabhUta eka A mana che. bhAvamane AtmA pote ja che. A mana vibhAvabhAvamAM pravRttavAthI bagho saMsAra Ubho thayo che. baMgha ane mokSanuM kAraNa paNa A mana ja che, jyAM manane hitarUpa eTale sukharUpa jaNAya tyAM te vizvAsa karIne zIdhra doDI jAya che. "buddhine hita jyAM lAge, zraddhA temAM ja coTatI; zraddhA jyAM coTatI tyAM ja, cittanI lInatA thatI."-samAdhizataka jyAM manane sukharUpa bhAse tyAM pachInA sarva saMbaMdho vizeSa vadhavA lAge che. ane tyAM atyaMta gADha mamatvabhAvane azeSapaNe eTale saMpUrNapaNe vaghArI de che. [3] mAtA prati zizu taNuM mana jAya zAthI? 'e hitakAra jagamAM" manamAM vasyAthI; jhAjho paricaya thaye mamatA ghaDe che, teno viyoga jara vAra thatAM raDe che. 4 mananI bhrAMtine laIne jagatamAM jAdA jAdA padArthomAM jIva sukha buddhi kare che. te jaNAve che : artha - mAtA pratye bALakanuM mana zAthI jAya che ? to ke e mAruM hita karanArI che evuM tenA manamAM pUrepuruM vaseluM che tethI jAya che. pachI mAtAno jhAjho paricaya thavAthI temAM mane mArApaNuM sthApe che. ane teno thoDA samayano viyoga thatAM paNa te bALaka raDavA bese che. jo te rItanI ja ghanamAM mananI ruci jo; lakSmI vaDe batha maLe hitakArI cIjo; jhaMkhe sadAya dinarAta kamANa kAje, duHkho khame, nahi gaNe vaLI loka-lAje. 5 ajJAnanA kAraNe ghanamAM sukhabuddhinI bhrAMti thaI gaI che te have jaNAve che - artha - bALakanI jema saMsArI jIvane ghanamAM sukhabuddhi thaI gaI che. tethI manane ghana prApta karavAmAM ja rUci rahe che. te ema mAne che ke ghana hoya to badhI bhautika sukha sAmagrI meLavI zakAya. mATe rAtadivasa te ghana kamAvA arthe sadAya jhaMkhato rahe che. te meLavavA aneka prakAranA duHkhone sahana kare che tathA te ghananI prApti arthe game tevAM kAma karatAM lokalAjane paNa gaNato nathI. //pA Asakta sau vyasanamAM oNva je jaNAya, temAMya mAtra hitabuddhi gaNI taNAya; mukhe kahe vyasana nA chUTatuM jarAya, toye abhAva na kharA dilathI karAya. 6 vyasanIne mana vyasana ja bhrAMtithI sukharUpa jaNAya che. te have kahe che. artha:- vyasanamAM je jIvo Asakta che, te paNa temAM mAtra sukhabuddhi karIne ja taNAya che. moDhethI ema bole ke zuM karIe A vyasana jarAya chUTatuM nathI. paNa kharA dilathI te vyasana pratye jIvane abhAva thato nathI. kemake teNe mananI bhrAMtithI temAM sukhabuddhi karela che. kA. dehAdimAM mana rame mamatA gharIne, saMsAra-kAraNa viSe priyatA karIne; saMsArano bhaya nathI mana-mAMkaDAne, mAthe bhame maraNa, bhAna na rAMkaDAne. 7 saMsArI jIvonuM mana hamezAM dehAdimAM ja ramyA kare che te viSe jaNAve che :artha - saMsArI jIva bhrAMtithI deha, strI, putrAdimAM ja sukha mAnI temAM mamatA karIne tyAM ja
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 ramyA kare che. je saMsAra vRddhinuM kAraNa che evA A padArthomAM ja mana priyatA ghaTe che. paNa A caMcaLa evA manarUpI mAMkaDAne arthAt vAMdarAne mohavaza A duHkharUpa saMsAravRddhino bhaya lAgato nathI. kemake ajJAna che. mAthe maraNa sadAya bhamI rahyuM che to paNa A rAMkaDAne eTale vivekabuddhithI hIna evA A garIbaDAne kaMI paNa tenuM bhAna AvatuM nathI. //LI saMsAra-bhAva janayogathI jIva ghuMTe, mAhAbhya bAhya najare paranuM na chUTe; sAdhu banI, bahu bhaNI, yazalAbha lUMTe, toye na bhrAMti ghaTatI, caDhatI ja UMTe. 8 saMsArI jIvone bhrAMtithI jagatanI bAhya vastunuM ja sadA mAhAbhya rahyA kare che te jaNAve che : artha - saMsArI jIvonA saMgathI jIva sadA saMsArabhAvane ja ghUMTyA kare che. tathA temanI draSTi sadAya bAhya bhautika padArtho upara hovAthI tenuM mAhAtma manamAMthI chUTatuM nathI. sAdhu banIne, bahu zAstrAbhyAsa karIne paNa yazano lAbha luMTavA maMDI paDe che. anAdinI je AtmabhrAMti che te to ghaTatI nathI paNa vizeSa abhimAna karIne te AtmabhrAMtine vaghArI UMTIyuM UbhuM kare che. IITA jo puNya-yoga-udaye ghaTa moha, jAge vairAgya, ne anubhavI guru hAtha lAge; sevA karI sugurunI ruci mokSanI jo, sthApe ure acaLa, te ja kharA muni tA. 9 koI sadguruno yoga maLI jAya to badhuM sIdhuM thaI jAya ema jaNAve che : artha - jo puNyayoganA udaye mohanIya karma ghaTI jaI sAco vairAgyabhAva jAge ane AtmA anubhavI saguru jo hAtha lAge to jIvanuM kalyANa thavA saMbhava che. evA saddaguru bhagavaMtanI sevA karIne arthAt temanI AjJA upAsIne rUci mAtra mokSanI ja hRdayamAM acaLapaNe sthApe, te ja kharA ArAdhaka muni kahevA yogya che. lA. samyakatva pAmI mamatA tarjI vicare je, bhrAMtirahita mana-zAMti anubhave che; sanmArga hastagata jo, nahi mokSa dUra, prArabdha pUrNa karI, le oNva ziva-pura. 10 AtmajJAnI mahAtmAo ja kharI AtmazAMtine anubhavI mokSane sAthe che. te viSe jaNAve che - artha - samyagdarzanane pAmI mamatAbhAvane tajI daI je jagatamAM vicare che, evA munio ja AtmabhrAMti rahita thaIne mananI zAMtine anubhave che. samyagdarzana vaDe sAco mokSamArga hastagata che to temane have mokSa bahu dUra nathI. te to potAnA bAMghela prArabdha karmane udayAthIna bhogavI zivapura eTale mokSanagaramAM jaI anaMtasukhamAM sarvakALane mATe birAjamAna thAya che. 10aaaa samyakatva ke suguru-Azraya mokSa mATe che uttamottama upAya ja zira-sATe; nA kAyaro karI zake manarogha keme, A vizvanAca nabhave manaDuM vaheme. 11 manabhrAMtine TALavA mATe sadguruno Azraya sadaiva kartavya che, te jaNAve che : artha - manabhrAMtine TALavAno uttamottama upAya sadguru pratye draDha zraddhArUpa samakita ane teno Azraya che. te vaDe jIvano mokSa thAya che. paNa te mokSanI prApti ziranA sATe thAya che. saMtoe kahyuM che keH harirasa moMghe amUla che, zirane sATe vecAyajI; ziranA sATAM re saMto je kare, mahArasa tene devAyajI. harirasa moMdhe amUla che."
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) mana-bhrAMti 27 1 pharI kahyuM : "harino mAraga che zUrAno, nahIM kAyaranuM kAma jone; parathama pahelAM mastaka mUkI, varatI levuM nAma jone." kAyara puruSo A manano rogha koI rIte karI zake nahIM. kemake A manaDuM to vahema eTale saMdeha, mithyAtva, saMzaya, bhrAMti ane kalpanA vaDe jIvane cauda rAjalokarUpa vizvamAM nAca nacAve che ane tene nabhave che arthAt te nAcane anAdithI A manaDuM navA karma baMghAvIne nabhAvI rAkhe che. /11aaaa. citta-prapaMcathI vikAra thatA haNe je, muktivaltha paraNaze, munio bhaNe che. savArthasiddhi sahaje mana daitya jItya; klezo baghA aphaLa caMcaLatAthI nitya. 12 manarUpI rAkSasane vaza karavAthI ja sarva siddhi sAMpaDe che, te jaNAve che - artha :- cittanA prapaMcathI eTale mananA vikalpathI utpanna thatAM vikArane je haNaze te muktirUpI strIne paraNaze ema muni mahAtmAo jaNAve che. manarUpI daitya eTale rAkSasane jItavAthI sarva arthanI siddhi sahaje thAya che, ane klezanA kAraNo paNa baghA anukULa thaI jAya che. jyAre mananI caMcaLatA to jIvane sadA klezarUpa che. kemake - "caMcaLa citta e ja sarva viSama duHkhanuM mULiyuM che." (va.pR.128) /12aaaa tAdAbhya je svaparanuM zUravIra bhede, te jJAnI caMcaLapaNuM mananuM ya chede. zuddhi kharI mana taNI, nahi kAyazuddhi; bhrAMti gaye manana, jAya upAdhi-buddhi. 13 sAcI zuddhi mananI che, zarIranI nathI, te have jaNAve che - artha - anAdithI cAlyA AvatA sva AtmAnA dehAdi evA para padArtha sAthenA tAdAbhyapaNAne eTale ekamekapaNAne je zUravIra puruSa jJAnarUpI chINI vaDe bhedI nAkhaze, te jJAnI AtmabaLe karIne A mananA caMcaLapaNAne paNa jarUra cheDaze. kharI zuddhi mananI che. "mokSa kahyo nija zuddhatA" mananI zuddhi vaDe ja jIva mokSane pAme che; nahIM ke kAyazuddhi vaDe. AtmA sivAya parapadArthamAM sukha che evI mananI bhrAMti jo cAlI gaI to parapadArthane grahaNa karavAnI buddhi paNa cAlI jAya che. pachI te saMsAranI upAdhine kadI vahorato nathI. II13nA jo cittazuddhi natha sAtha yathArtha bhAve, to mokSa-vAta vacane, phaLa anya Ave; svaccheda vartana manorathanuM na roke ne dhyAna-varNana kare, nahi lAja loke. 14 jo cittazuddhi karIne svacchaMda vartana rokaze nahIM to jIvano mokSa thaze nahIM ema jaNAve che. artha - jo mananI zuddhine sAcA bhAvathI nahIM sAthI to mokSanI vAta mAtra vANImAM raheze ane phaLa paNa mananA vyApAra pramANe bIjAM ja Avaze. zeTha sAmAyikamAM beThA hoya paNa mana bahAra vyavahAra ke vyApAramAM hoya to tenuM phaLa azubha ja Avaze. tema potAnI marajI pramANe svacchedathI vartana karavAnuM je rokatA nathI ane lokomAM dhyAnanuM varNana karatAM paNa jene lAja AvatI nathI, tevA jIvo mokSa pAmavAne yogya thatA nathI. 14 bhrAMti TaLI mana bane sthira jethI tattva te dhyAna, tattva paNa te ja gaNo mahatve; guNo palAyana kare, mana jo na zuddha, AvI ghaNA guNa vase, mana no vizuddha. 15
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 72 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 paramAM sukhanI bhrAMti TaLI jaI, jo mana zuddha thAya to ghaNA guNo pragaTe, te have jaNAve che : artha :- je AtmA saMbaMdhInA tattvajJAnavaDe saMsAramAM sukha che evI bhrAMti TaLI jaI mana sthira thAya tene ja kharU dhyAna athavA mahAna tattvajJAna jANo. jo manazuddhi nahIM haze to guNo baghA palAyana thaI jaze arthAta jatA raheze. ane mana jo vizuddha haze to ghaNA guNo AvIne tamArAmAM nivAsa karaze. 1panA jJAna, vrato, zrata, tapo, para-upakAro, iMdriyano jaya, kaSAya-zamAdi ghAro; toye manojaya vinA bhavano na Aro; pAmo nahIM kaNa karyo kuzakA-kuTAro. 16 mananA jaya vagara game teTalA tapa karo paNa tethI mukti nathI, te viSe have jaNAve che - artha - game teTalo jJAnano kSayopazama hoya, vrato pALe, zruta eTale zAstrajJAna hoya, tapa karato hoya, paropakAravALI buddhi hoya, bAhyathI indriyono jaya hoya, krodhAdi kaSAyonuM zamana hoya, paNa jo mana upara vijaya meLavyo nathI to A saMsArano pAra kadI Avaze nahIM. jema kuzakA eTale choDA khAMDyuM dANa maLaze nahIM ke pANI valoLe mAkhaNa nIkaLaze nahIM tema te jIva muktine pAmaze nahIM. mana akasmAt koIthI ja jItI zakAya che. nahIM to abhyAsa karIne ja jitAya che. e abhyAsa nirgathatAmAM bahu thaI zake che; chatAM gRhasthAzrame sAmAnya paricaya karavA mAgIe to teno mukhya mArga A che ke, te je duricchA kare tene bhUlI javI; tema karavuM nahIM. te jyAre zabdaspardhAdi vilAsa icche tyAre ApavAM nahIM. TUMkAmAM ApaNe ethI dorAvuM nahIM. paNa ApaNe ene doravuM; ane doravuM te paNa mokSamArgamAM. jitendriyatA vinA sarva prakAranI upAdhi UbhI ja rahI che. tyAga na TAgyA jevo thAya che, loka-lajjAe tene sevavo paDe che. mATe abhyAsa karIne paNa manane jItIne svAghanatAmAM laI avazya Atmahita karavuM." (va.pR.108) /16o. bhrAMti samAna nathI roga atIva bhAre, nA vaidya sadguru samA bhava je nivAre; AjJA samAna nathI pathya, vicArI jojo, saMdhyAnasUcaka vicAra davA pI jojo. 17 AtmabhrAMti jevo koI roga nathI, te nivAravA tenA upAya jaNAve che : artha - manane ajJAnavaza evI bhrAMti thaI gaI che ke deha te ja huM chuM. ema dehamAM AtmabuddhinI bhrAMti samAna atIva eTale atyaMta bhayaMkara bIjo koI roga nathI. te bhava rogane maTADavA mATe guru jevA bIjA koI niSNAta vaidya nathI. satparuSanI AjJAe cAlavA samAna bIjAM kAMI pathya nathI. kemake jJAnIpuruSanI AjJA che te, bhavamAM javAne ADA pratibaMgha jevI che." (va.pR.411) temaja gharmadhyAnanuM kAraNa thAya evA satparuSanA vacanonA vicArarUpa auSagha samAna te AtmabhrAMtine TALavA mATe bIjo koI upAya nathI. mATe puruSanA vacanarUpa auSaghane tamo jarUra pI jojo. jethI anAdikALano tamAro AtmabhrAMtirUpa roga jarUra nAza pAmaze. AtmabhrAMti sama roga nahi, sadguru vaidya sujANa; guru AjJA sama pathya nahi, auSagha vicAra dhyAna."-Atmasiddhi 1LA jo bhAvazuddhi manadoDa maTADa pAme, to je alabhya munine, pada tenI sAme je nA thayuM tapa vaDe, sahaje bane te, karmo anaMta bhavanAM kSaNamAM khape che. 18 je mananA vikalpo maTADIne bhAvazuddhi karaze te uttamapadane pAmaze ema jaNAve che :
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) mana-bhrAMti 273 artha - mananI anAdinI doDa maTADIne je bhAvazuddhi pAmaze te bhavya munine paNa durlabha evA uttama padane pAmaze. aneka bAhya tapa karatAM je padanI prApti munine nahIM thaI te bhAvazuddhi vaDe sahaje thAya che ane anaMta bhavanA karmo paNa tethI kSaNamAM nAza pAme che. 18 bhUlI baghA viSaya, zAMta asaMga yogI, akSobhavRttithI thayA paramAtmabhogI; pAtALa ne nabha viSe kSaNamAM pahoMce, te citta jItI na caLe kadI bhoga-lAMce. 19 jenI bhAvazuddhi thaI che tevA manojayI mahAtmAo bhoganA nimittomAM paNa calAyamAna thatA nathI te jaNAve che : artha - je baghA indriyonA viSayone bhUlI jaI zAMta asaMga yogI banI, mananI kSobhakArI vRttione jItIne paramAtmapadanA bhogI thayA che te mahAtmAo kadI calAyamAna thatA nathI. kSaNamAM pAtALa ane kSaNamAM nabha eTale AkAzamAM pahoMcanAra evA manane paNa jeNe jItI lIdhuM che evA mahAtmAo bhoganI lAlasAthI kadI calAyamAna thatA nathI. 19 te vizvavaMdya guru che upakArI mArA, durdazya citta jIMta boghathI tAranArA, che dehaghArI azarIrI dazA vaghArI, te bhAgyazALI nararatna ja mukti-bArI. 20 jeNe durArAdhya manane vaza ApyuM evA paramakRpALu paramAtmA te amArA paropakArI guru che. te vAtane A gALAmAM spaSTa kare che : artha - vizvane vaMdana karavA lAyaka evA paramakRpALu gurudeva te mArA parama upakArI che, ke jeNe durdamya eTale duHkhe karIne damI zakAya evA manane jItI laI jagatanA jIvone tAravA mATe upadeza Apyo che. je dehaghArI hovA chatAM paNa azarIrIbhAve jIvanAra che. jenI AtmadazA samaye samaye vRddhi pAme che evA bhAgyazALI naromAM ratna samAna sadaguru te bhavyone mokSa meLavavA mATe bArI samAna che. "ame dehaghArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe." -zrImad rAjacaMdra (va.pR.290) "azarIrIbhAvapaNe Atmasthiti che to te bhAvana caramazarIrIpaNuM nahIM, paNa siddhapaNuM che; ane te azarIrIbhAva A kALane viSe nathI ema atre kahIe, to A kALamAM ane pote nathI ema kahevA tulya che." (va.pR.354) //ra0AA satsaMga, sapuruSayoga vizeSa sAgha, ajJAna to ja TaLaze kramathI agAgha. ajJAna e ja bhaya, sAghaka sau gaNe che; saMsAra sarva baLato, prabhu ye bhaNe che. 21 mumukSane mana ajJAna eTale AtmabhrAMti e ja moTo bhaya che. tene nivAravA satsaMga ane sapuruSano yoga sAdhavA have bhalAmaNa kare che : artha - satsaMga ane satparuSano yoga meLavI tenI vizeSa ArAdhanA karavI to ja anAdikALanuM agAgha ajJAna kramapUrvaka TaLaze. sauthI moTAmAM moTuM pApa ajJAna eTale mithyAtva che. tethI sau sAdhaka puruSo ajJAnane ja mahA bhayakArI mAne che. e ajJAnanA kAraNe ja jIva saMsAramAM rAgadveSa karIne trivighatApathI Akulita thayA kare che. ema paramakRpALu paramAtmA upadeze che : mumukSu jIvana eTale vicAravAna jIvane A saMsArane viSe ajJAna sivAya bIjo koI bhaya hoya nahIM. eka ajJAnanI nivRtti icchavI e rUpa je icchA te sivAya vicAravAna jIvane bIjI icchA hoya
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAvodha-vivecana bhAga-1 274 nahIM, ane pUrvakarmanA baLe tevo koI udaya hoya to paNa vicAravAnanA cittamAM saMsAra kArAgRha che, samasta loka duHkhe karI Artta che, bhayAkuLa che, rAgadveSanAM prApta phaLathI baLato che, evo vicAra nizcayarUpa ja varte che; ane jJAnaprAptino kaMI aMtarAya che, mATe te kArAgRharUpa saMsAra mane bhayano hetu che ane lokano prasaMga karavA yogya nathI, e ja eka bhaya vicAravAnane ghaTe che.'' (va.pR.43) ||21|| jo pUrva-karma haNavA jIva budghi thAre, ajJAna dUra karavA dRDhatA vadhAre, satsaMga, sadguru upAya acUka gharma, ArAthatAM jarUra dUra thanA2 karma. 22 pUrvakarma ane ajJAnane haNavAno acUka upAya satsaMga ane sadguruno Azraya che. te jaNAve che : artha :-- jo jIva pUrvakarmane haNavA mATenI buddhine dhAraNa kare temaja paramAM sukhabuddhirUpa ajJAnane dUra karavA manamAM rRDhatA vadhAre ane tema karavA satsaMga ane sadguruno dRDha Azraya kare; to tevA AtmadharmanA acUka upAyane ArAdhanAra jIvanA sarva prakAranA karmo jarUra nAza pAmaze. : karavAno dRSTAMta - dRDhaprahArIe aneka pApa karyAM chatAM sadguruno Azraya pAmI badhA karmone nAza dRDha nizcaya karyo to cha mahinAmAM ja sarva karmone naSTa karI kevaLajJAnane prApta karyuM, / / 22 / / ajJAna mULa bhUla, nA samajAya Ape, nA jANI joI bhUla ko manamAMhi thApe; jJAnIjane jarUra oLakhIne ukhADI, tenI ja saMgati karI bhula de maTADI. 23 anAdikALanA ajJAnanI mULa bhula jJAnIpuruSo dvArA ja maTI zake che te jaNAve che - artha :- anAdinuM agRhita mithyAtva athavA ajJAna e ja mULabhUta bhUla che. te potAnI meLe jIvane samajAtI nathI. koI jANI joIne bhUla kare nahIM ke tene manamAM sthApe nahIM; paNa te bhUlanuM bhAna ja jIvane Aja sudhI thayuM nathI. jJAnIpuruSe jarUra te bhUlane oLakhI teno upAya karIne tene ukheDI nAkhI che. mATe tevA jJAnIpuruSonI saMgati karI arthAt temanI AzAe vartIne te bhUla have jarUra maTADI devI joIe. jemake prabhuzrIjIe kRpALudevane kahyuM ke ame anAdikALathI rakhaDIe chIe mATe amArI saMbhALa lo. kRpALudevanI AjJA uThAvavAthI temanI ajJAnarUpa anAdinI mULa bhUla hatI te nAza pAmI. / / 2aa jo svapnamAM maraNa nija jaNAya, kone ? bhrAMti viSe nahi azakya kazuM ya, jone; tevI rIte pa2padAratha nija jANe, pote ja dehamaya mArnI vibhAva mANe. 24 manabhrAMtithI paravastune potAnI mAnI A jIva saMsAramAM rajhaLyA kare che. te viSe jaNAve che ke :- artha :- svapnAmAM jIvane potAnuM ja ma2Na jaNAya che. te krone jaNAya che ? to ke bhrAMtithI potAne ja jaNAya che. ema bhrAMti vaDe kazuMya azakya nathI. tevI ja rIte je padArtho potAthI sAva para che tene ajJAnavaza jIva potAnA mAne che, jemake pote koNa che? to ke A zarIra, te ja huM chuM, ema pote ja potAne dehamaya mAnI vibhAvabhAvomAM sukha kalpI racIpacIne karma upArjana karyA kare che, "svapnadazAmAM jema na banavA yogya evuM potAnuM mRtyu paNa jIva jue che, tema ajJAnadazArUpa svapnarUpayoge A jIva potAne, potAnAM nahIM evA bIjAM dravyane viSe svapaNe mAne che;" (va.pR.436) "tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM.'' (va.pR.212) II24 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) mana-bhrAMti 275 e mAnyatA ja bhavahetu, anAdi sevI, ajJAna e ja, jananI-janakAdi evI kuMkalpanA karI aneka gaNI sagAI, te jAya to japhaeNra mokSa thanAra, bhAI. 25 artha - huM dehAdi svarUpa chuM ane dehastrI putrAdi mArA che e mAnyatA ja bhava eTale saMsAra vRddhinuM kAraNa che. "bIjA dehotaNuM bIja A dehe AtmabhAvanA." -samAdhizataka anAdikALathI A ja bhAvanAne jIve tevI che, e ja tenuM ajJAna che. tenA kAraNe paramAM mAtApitA, strI, putra, mitra AdinI kukalpanA karIne anekagaNI sagAI A jIve vaghArI dIdhI che. paNa he bhAI, have evI bhAva kalpanAo jAya to jarUra tAro mokSa thAya ema che. e ja mAnyatA te saMsAra che te ja ajJAna che, narakAdi gatino hetu te ja che, te ja janma che, maraNa che ane te ja deha che, dehanA vikAra che, te ja putra, te ja pitA, te ja zatru, te ja mitrAdi bhAva kalpanAnA hetu che, ane tenI nivRtti thaI tyAM sahaja mokSa che." (va.pR.436) //rapI te TALavA ja sahu sAghana sAdhavAnAM, satsaMga, sapuruSa Adika sevavAnAM; te kAja jo baLa badhuM vaparAya jenuM, tene ja siddhi sahaje, baLa ghanya tenuM! 26 dehamAM Atmabuddhi TALavA mATe jenuM baLa vaparAze te ja siddhine pAmaze e vAta have jaNAve che - artha - huM dehAdi svarUpa chuM ane deha strI putrAdi mArAM che, e mAnyatAne TALavA mATe ja satsaMga, sapuruSa Adi sarva sAghana upAsavAnA che. te arthe jenuM badhuM AtmabaLa vaparAze te Atmasiddhine sahaja pAmaze; ane tenuM ja AtmabaLa ghanya gaNavA yogya che. e ja nivRttine arthe satsaMga, sapuruSAdi sAghana kahyAM che; ane te sAghana paNa jIva jo potAnA puruSArthane temAM gopavyA sivAya pravartAve to ja siddha che. vaghAre zuM kahIe?" (va.pR.436) //rakA jo ATaluM ja jIMvamAM pariNAma pAme, to so vrato niyama bhakti vinA virAme; zAstro baghAM bhaNI gayo, bhrama jo maTe to, bhrAMti jaze manana, jo parathI haThe to. 27 jo dehamAM rahelI Atmabuddhi TaLe to jIve vrata, niyama, bhakti Adi sarva karI lIghA ema kahe che : artha :- jo ATaluM ja eTale dehamAM para buddhi ane svaAtmAmAM Atmabuddhi yathArtha pariNAma pAmI jAya to te sarva vrata, niyama, japa, bhakti karyA vinA ja sarva vibhAvabhAvathI virAma pAmaze; kemake sarva kriyA karIne paNa dehamAM Atmabuddhi TALavAnI che. tethI Ama jeNe karI lIdhuM te sarva zAstro bhaNI gayo. paNa AvuM thaze kyAre ? to ke parane potAnA mAnavArUpa mULa bhUla arthAt mananI bhrAMti jyAre maTaze tyAre ja kharekhara AtmasiddhinI tene prApti thaze. "ATalo ja saMkSepa jIvamAM pariNAma pAme to te sarva vrata, yama, niyama, japa, yAtrA, bhakti, zAstrajJAna Adi karI chUTyo emAM kaMI saMzaya nathI. e ja vinaMtI." (va.pR.436) /razA rAgAdi bhAva manamAM mUMDhatA jagAve, bhrAMti ati UbhuM kare bhayamAM bhamAve; lezita, zaMkita kare mana roga-kALe, mokSArthI tethI ripu jANI vibhAva TALe. 28 AtmabhrAMtinuM mULa rAgAdi bhAva che te jaNAve che - artha - paravastumAM thatAM rAga dveSAdi bhAva manamAM mUDhatAne janma Ape che. te mUDhatA atyaMta
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 AtmabhrAMtine UbhI karI manamAM Aloka bhaya, paraloka bhaya, akasmAta bhaya, aguti bhaya, vedanA bhaya vagere lAvIne saMsAramAM ja jIvane bhamAve che. roga vakhate paNa huM marI jaIza evI zaMkA manamAM thAya che ane mArA A sagAM vhAlAno saMyoga chUTI jaze Adi bhAvo jIvane klezita kare che; mATe mokSano arthI evo mumukSu jIva to A rAgAdi vibhAva bhAvone zatru jANIne TALavAno ja puruSArtha kare che. 28. rAgAdi-kAdava manojaLanA gayA jo, sarve jaNAya, vitarAga sukhI thayA to; kamoMthI mukta vitarAga thanAra, jo, te railokyanAtha bhagavAna mahAna pote. 29 rAgAdi bhAvo gaye pote traNa lokano nAtha thAya che te jaNAve che - artha - manarUpI jaLamAM rAgadveSAdi bhAvo kAdava samAna che. te jo dUra thAya to tenA nirmaLa banela AtmAmAM AkhuM vizva jhaLake che. te vItarAga banIne sukhI thaI jAya che. jIva karmothI mukta thaIne vItarAga bane to te pote ja traNalokanA nAtha evA mahAna bhagavAnanI koTImAM gaNAya che. gArA bhrAMti vaDe azuci deha manAya sAro, ne deha je jaDa, anAtma manAya mAro; tethI sagAM, parijano nija mAnI varte, saMyogane ja avinAzI gaNI pravarte. 30 mana bhrAMtinA kAraNe badhuM viparIta bhAse che te have jaNAve che : artha:- dehamAM AtmAnI bhrAMti thaI javAthI azuci eTale apavitra evo deha paNa jIvane sAro lAge che. tathA je deha jaDa svarUpa che, AtmA nathI chatAM potAno manAya che. dehanA sagA saMbaMdhIone paNa potAnA mAne che. temaja kuTuMbIonA saMyogane avinAzI jANI temAM ja rAgadveSa karIne pravarte che. 30 viyogamAM jhUrI mare, jaga duHkha dekhe, gALe na toya suvicArarthI Ayu lekhe; bhrAMti TaLI svapara-bheda paDe zI rIte? te carca, te pUMcha gurujana pAsa nitye; 31 bhrAMti vaDe viyogamAM thatA duHkhane maTADavA zrI sadguru bhagavaMtane teno upAya pUcha ema jaNAve che : artha :- kuTuMbIonA viyogamAM jIvo jhUre che ane aMte AyuSya pUruM thaye pote paNa mare che tathA jagatavAsI jIvone duHkhI jue che chatAM ajJAnI evo jIva suvicAra vaDe potAnA AyuSyane gharmakAryamAM gALI lekhe lagADato nathI. mananI bhrAMti TaLIne potAno AtmA para evA dehAdithI bhinna che evo bheda kevI rIte paDe? teno upAya zrI sadaguru bhagavaMta pAse hamezAM pUcha ane tenI carcA karIne A jagatanA sarva duHkhano te aMta ANa. /31nA te iccha, tanmaya banI gaNa iSTa sUtra, ghelo banI ghanika jema cahe suputra, je eka vRddhavayamAM nija jIva jevo, chAno gayo ghara tajI paradeza tevo. 32 artha - anaMta sukharUpa evA AtmAnI prAptine ja tuM iccha. temAM ja tanmaya banI tene ja iSTa sUtra eTale dhyeyarUpa vAkya mAnIne hamezAM te sahajatmasvarUpanA ja smaraNamAM rahe. jema ghelo banIne ghanavAna hamezAM putranI icchA karyA kare che tema. eka zeThane vRddha umaramAM putra thayelo. te putra pUrvano saMskArI hato tethI vairAgya pAmI ghara choDI cAlyo gayo. zeThane tenA pratye ghaNo ja rAga hovAthI hamezAM tenuM ja dhyAna rahe che. koI maLavA Ave ke paradezI Ave tyAre paNa putranI ja vAta kare che. ekalA beThA hoya tyAre paNa tenuM ja ciMtana rahyA kare che. tema vicAravAna jIve bIjA badhA mananA vikalpo mUkI daIne mAtra eka AtmavicAramAM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) tapa 277 ja rahevuM yogya che ke jethI A maLelo mAnavadeha sArthaka thAya. 3rA jenI manabhrAMti eTale AtmabhrAMtino nAza thayo te ja kharA tapasvI che. kAraNa ke AtmajJAna vagaranuM tapa mokSanuM kAraNa thatuM nathI. ane icchAno nirogha karavo e ja kharuM tapa che. tene vistArathI A 'tapa' nAmanA pAThamAM samajAvavAmAM Ave che. (24) tapa (sevo bhaviyAM vimala jinezvara dulahA sajjana saMgAjI - e rAga) vanavuM saguru rAjacaMdra prabhu, satya tapasvI-svAmIjI. narmI narmI prabhune pAye lAguM, Apa ati niSkAmIjI. vanavuM- artha - zrImad sadguru rAjacaMdra prabhune vinayapUrvaka mArA saMsArIbhAvone haNI nAkhavA mATe vinaMtI karuM chuM. kemake paramakRpALudeva te sAcA tapasvI che. temane AkhuM jagata sonAnuM thAya to paNa tRNavat che. aMtaraMga spRhA nathI evI jenI gupta AcaraNA che evA paramaguru te mArA svAmI che. temanA caraNakamaLamAM vAraMvAra paDIne huM namaskAra karuM chuM. Apa sadguru bhagavaMta to ati niSkAmI cho. jene A jagatamAMthI kAMI joItuM nathI evA nispRhI mahAtmAone amArA sadA namaskAra ho. (15) "yathAyogya nigraMtha dazA vaNa, kSaNa chaeNvavuM nA goThejI, e AdhyAtmika vIra-bhAvanA, haiye je te hoThejI. vInavuM 2 artha :- yathAyogya bAhya ane aMtaraMga nigraMthadazA vinA jene eka kSaNa mAtra jIvavuM gamatuM nathI. jene sadA AtmasvarUpamAM ja ramaNatA karavAnI AdhyAtmika eTale AtmA saMbaMdhInI zuravIra bhAvanA che. jenA haiyAmAM e ja bhAvano vAsa che tethI hoThe Ave che. kuvAmAM hoya te ja havADAmAM Ave che. vaizya veSe ane nigraMthabhAve vasatA koTI koTI vicAra thayA kare che." (va.pR.803) //rA manana mAtra paramArtha viSayanuM, nizadina jene rahe chejI, zayana, svapra, bhaya, bhoga e ja che, AhAra e ja je le chejI. vanavuM. 3 artha - paramakRpALudevanI aMtardazAnuM varNana patrAMka 133mAM jovA maLe che. te A pramANe : jene nizadina mAtra eka paramArtha eTale AtmA saMbaMdhInA viSayanuM manana rahyA kare che, je AtmAnuM sukha tyAgIne bIjAM kaMI levA icchatA nathI, jene zayana, svapna, bhaya, bhoga ke AhAra sarva samaye AtmabhAvanAnI ja jAgRti che. AvA parigraha paNa che e ja jehane, rome roma vicArejI, hADa, mAMsa, majjA sarvAgI e ja dhUna (dhvani) uccArejI. svainavuM ja artha :- jene AtmAnA guNo e ja parigraha che. rome rome jene AtmabhAvanAno ja vicAra che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-1 278 hADa, mAMsa, majjA Adi sarva aMgomAM paNa jene e ja Atmadhvanino rakSakAra che. / / 4 / / tethI nathI kaMI jovuM gamatuM, nathI kaMI sUMghavuM gamatuMjI, nathI bolavuM paNa kaMI gamatuM, nI mana maune ramatuMjI. vInavuM 5 artha H-- jagatanA sarva padArthamAM parama udAsInatA hovAthI jene kaMI jovuM gamatuM nathI ke kaMI sUMghavuM - gamatuM nathI. jene kaMI bolavuM gamatuM nathI ke nathI jenuM mana maunamAM ramatuM. III nathI sAMbhaLavuM paNa kaMI gamatuM, nathI cAkhavuM gamatuMjI, nathI sparzavuM paNa kaMI gamatuM, viSaye mana nA ramatuMjI. vInavuM 6 artha :-- jene kaMI sAMbhaLavuM gamatuM nathI ke kaMI cAkhavuM gamatuM nathI, ke nathI kaMI paNa sparzavuM gamatuM. ema viSayomAM jenuM mana bilakula ramatuM nathI. III nathI besavuM-UThavuM gamatuM, sUvuM, jAgavuM sarakhuM jI, narthI upavAsa-azana paNa gamatAM, saMga-asaMga na parakhuM jI. vInavuM 7 = artha :-- jene nathI besavuM ke UThavuM gamatuM, jene sUvuM ke jAgavuM sarva sarakhuM che. jene upavAsa karavo ke azana eTale bhojana karavuM paNa gamatuM nathI. jene A saMga che ke asaMga che evA vicAra mATe paNa avakAza nathI. jene mAtra AtmasvarUpamAM ja lInatA priya che. jJA lakSmI-alakSmI koI na gamatI, Uge na Aza-nirAzAjI; na duHkhanA kAraNa nathI te koI, viSamAtmArthI nisAsAjI, vInavuM 8 artha : jene lakSmI eTale ghana gamatuM nathI ke alakSmI eTale nirghanAvasthA viSeno kAMI vicAra nathI. uparokta padArtho pratye jene koI AzA ke nirAzA paNa ugatI jaNAtI nathI. duHkhanA kAraNa uparanA koI padArtha nathI. duHkhanuM kAraNa to mAtra eka rAgadveSayukta viSama AtmA ja che. viSaya AtmA potAnI icchAnusAra na bane tyAre huM bahu duHkhI chuM ema nisAsA nAkhe che. / / 8 / / AtmA sama, to sarva sukha ja che, te ja samAdhi sAcIjI,' dazA ApanI AvI jANI, vRtti muja tyAM rAcIjI. vInavuM. 9 artha :-- potAno AtmA jo samadazAmAM che to sarva sukha ja che. te ja sarva avasthAmAM sAcI AtmasamAdhi arthAt svasthatA che. ApanI AvI adbhuta dazA jAnnIne mArI vRtti paNa ApanAmAM ja rAcI che. ApanI zuddha AtmadazAne pAmavA mAruM mana paNa Apa pratye AkarSita thayuM che. "AbhecchA evI ja varte che ke saMsAramAM prArabdhAnusAra game tevAM zubhAzubha udaya Avo, paraMtu temAM prIti aprIti karavAno ApaNe saMkalpa paNa na karavo. ja rAtri ane divasa eka 5ramArtha viSayanuM ja manana rahe che, AhAra paNa e ja che, nidrA paNa e ja che, zayana paNa e ja che, svagna paNa e ja che, bhaya paNa e ja che, bhoga paNa e ja che, parigraha paNa e ja che, calana paNa e ja che, Asana paNa e ja che, adhika zuM kahevuM? hADa, mAMsa ane tenI majjAne eka ja e ja raMganuM raMgana che. eka roma paNa eno ja jANe vicAra kare che, ane tene lIdhe nathI kaMI jovuM gamatuM, nathI kaMI suMghavuM gamatuM, nathI kaMI sAMbhaLavuM gamatuM; nathI kaMI cAkhavuM gamatuM ke nathI kaMI sparzavuM gamatuM, nathI bolavuM gamatuM ke nathI mauna rahevuM gamatuM, nathI besavuM gamatuM ke nathI UThavuM gamatuM, nathI sUvuM gamatuM ke
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) tapa 279 nathI jAgavuM gamatuM, nathI khAvuM gamatuM ke nathI bhUkhyuM rahevuM gamatuM, nathI asaMga gamato ke nathI saMga gamato, nathI lakSmI gamatI ke nathI alakSmI gamatI ema che; tathApi te pratye AzA nirAzA kaMI ja UgatuM jaNAtuM nathI. te ho to paNa bhale ane na ho to paNa bhale e kaMI duHkhanAM kAraNa nathI. duHkhanuM kAraNa mAtra viSamAtmA che, ane te jo sama che to sarva sukha ja che. e vRttine lIdhe samAdhi rahe che." (va.pR.224) III te ja tapasyA karma khapAve, gusapaNe ArAthIjI; viralA koIka samajI sAthe, TALe bhavanI vyAdhijI. vanavuM. 10 artha - samabhAva e aMtaraMga tapa che. samabhAvayukta tapazcaryA ja karma khapAve che. e gupta tapa che. paramakRpALudeve jene guptapaNe ArAdhI che. koIka viralA puruSa ja A samabhAvarUpa aMtaraMga tapazcaryAnA svarUpane samajI, sAdhI zake, ane te ja A bhavanA janmajarAmaraNarUpa rogane nivArI zake che. jemake eka kaDavuM vacana paNa samabhAvathI sahana karI kSamA rAkhe to cha mahInA upavAsa jeTalo lAbha thAya. A aMtaraMga tapa che. ane sahana na karI krodha kare to hajAro varSanuM tapa paNa niSphaLa thaI jAya. ./10/t. samyagdarzana vinA tapasyA bhAvakarma nahi kApejI, jema ahiMsA jJAna vinAnI mokSa kadI nahi ApejI. vanavuM 11 artha - samyagdarzana vinAnI tapazcaryA te rAgadveSarUpa bhAvakarmane jaDamULathI kApI zake nahIM. tenuM maMdapaNuM thaI zake paNa mULasahita cheda to AtmajJAna vaDe ja thAya che. tema AtmajJAna vinAnI ahiMsA paNa kadI mokSa ApI zakaze nahIM. mATe ja kahyuM che ke : "prathama jJAna ne pachI ahiMsA, zrI siddhAMte bhAkhyuM; jJAnane vaMdo jJAna ma niMdo, jJAnIe zivasukha cAkhyuM re." -navapadajInI pUjA samajaNa vinAnI kriyA nirarthaka che. jemake eka pADIne kUvAnA kAMThe UbhI joI mAjIne dayA AvI ke bicArI tarasI che. tethI tene ghakko mArI kuvAmAM pADI dIdhI ke bicArI pANI pIze, paNa Ama kriyA karavAthI te marI jaze tenuM ene jJAna nathI. evI jJAna vinAnI kriyA duHkhanuM kAraNa thaI paDe che. mATe prathama samajIne kriyA karavI te ja mokSano hetu che. ||11|| je saMsAra taje paNa bhItara-bhava-bhAvo nahi choDejI, kara tapa ghora cahe sura-sukha te AMkha mIMcIne doDejI. vanavuM) 12 artha - je jIva saMsAra tyAgI dIkSA grahaNa kare paNa aMtaramAM rahelI saMsArI vAsanAone choDe nahIM to te muktine pAmI zakaze nahIM. "upara taje ne aMtara bhaje, ema navi sare arthajI; vaNasyo re varNAzrama thakI, aMte karaze anarthajI; tyAganA Take re vairAgya vinA." ghora tapa AdarIne paNa jo devalokanA sukhane icche to te paNa AMkha mIMcIne ja doDe che ema mAnavuM. te AgaLa jatAM khADAmAM paDI jaze paNa potAnA sthAne pahoMcI zakaze nahIM. tema AtmArthanA lakSa vagaranI badhI kriyA AMdhaLI doDa samAna che. te jIvane mokSe laI javA samartha nathI. II12aa. taje kAMcaLI sarSa manohara, paNa nahi viSa jo tyAgejI, mahA bhayaMkara jema jaNAye saMga-yogya nahi lAgejI. vanavuM) 13
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 0. prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 artha :- jema sApa manohara kAMcaLIne tyAge paNa dADhamAM rahelA viSane tyAgato nathI. tethI te mahA bhayaMkara ja bhAse che paNa saMga karavA yogya lAgato nathI. 13 tema niraMkuza vartana jenuM, viSaya-lAlasA pUrIjI, tenuM tapa nija, jaga ThagavA vA, khAvA zIrA-pUrIjI. vanavuM. 14 artha : - tema jenuM vartana niraMkuza che arthAt je svacchaMdI che, potAnA mananI durvAsanAne rokI zakato nathI ane pAMca indriyono viSayAbhilASa pUrepUro che, tenuM kareluM tapa mAtra potAne ane jagatane ThagavA mATe che arthAta kevaLa zIrApUrI khAvA mATe che tevA jIvo AtmAnA sukhane pAmI zake nahIM. "viSayathI jenI indriyo Arta che tene zItala evuM Atmasukha, Atmatattva kyAMthI pratItimAM Ave." (va.pR.620) I/14 AkAMkSA bhavasukhanI viSa sama, samyagdaSTi bhAgejI; niSkAMkSita guNa ziva-sukha-hetuM, te to icchA bALajI. vanavuM. 15 artha - saMsArasukhanI ke devalokanI icchAne samyagdaSTi AtmAo jhera samAna jANe che. samyavruSTino niSkAMkSita guNa eTale jene koI paNa prakAranA bhautika sukhanI AkAMkSA nathI, te guNa ja zivasukhanuM kAraNa che. samyavRSTine mAtra mokSa abhilASa hovAthI bIjI sarva icchAone te bALIne bhasmIbhUta kare che. 15aa. icchAroghana tapanuM lakSaNa, samatAnI e mAtAjI, karma kApavAnI pharasI e, mokSa-mArga-vighAtAjI. vanavuM- 16 artha - icchAono rogha karavo e tapanuM lakSaNa che. ethI samatAno janma thAya che. bAra prakAranA tapa vaDe icchAone rokavI te karma kApavAnI pharasI samAna che. ane mokSamArge javAnI yogyatAne ghaDanAra che. bAra prakAranA tapamAM upavAsa, uNodarI, vRtti saMkSepa, rasa parityAga, kAyakleza ane saMlInatA e cha bAhya tapa che ane prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane kAyotsarga e che atyaMtara tapa che. 16aaaa zraddhA, jJAna, caraNarUpa ghanane kAma, krogha sau corejI, taparRpa rakSaka bhava-aTavImAM cora haNe nija jorejI. vanavuM 17 artha - AtmAnA mukhya evA darzana eTale zraddhA, jJAna ane caraNa eTale cAritrarUpa ghanane A bhava-aTavImAM kAma, krodha, mAna, mAyA, lobhAdi coro sau corI rahyA che. icchAone rokavArUpa tapa A bhavATavImAM rakSaka samAna che. tene AdarI jIva potAnA AtmabaLe A kAma krodhAdi corone haNI zake che. IT1LA pudgalasukhano bhikhArI je anupama tapa nA sahazejI, sAtA-zIliyuM rjIvana vitAvI, parabhavamAM dukha khamazejI. vanavuM 18 artha - je A paudgalika indriyasukhano bhikhArI haze te A icchAone rokavArUpa anupama tapane sahana karI zakaze nahIM. te to ezaArAmavALuM jIvana vitAvIne, tenA phaLamAM parabhavamAM duHkharUpa pIDAne ja pAmaze.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ra4) tapa 281 "kAma bhoga pyArA lage, phaLa kaeNipAka samAna; mIThI khAja mujAvatAM, piche duHkhakI khAnaH"18. smazAna bhUtAvaLIvALAM ke nirjana vana bhayakArIjI, siMha, vAgha samIpe vasatA muni nirbhayatA guNa ghArIjI. vanavuM. 19 sAcA tapasvIo kema jIvana gALe che te have jaNAve che - artha - smazAna ke jyAM bhUtapretano vAsa hoya athavA bhayaMkara nirjana vana hoya tyAM siMha vAghanI samIpa vasavA chatAM paNa muni sadA nirbhayatA guNanA ghAraka hovAthI upayogane sthira rAkhI zake che. 19mA rahI nirAkuLa svAdhyAye ke dhyAne rAtrI gALajI, anukULa pratikrULa AhAre samatA-vrata-tapa pALajI. vanavuM 20 artha - tevA bhayaMkara vanamAM paNa svAdhyAya ke dhyAnamAM nirAkuLa rahIne muni tyAM rAtrI gALe che. tyAM zarIrane anukULa ke pratikULa upasarga thAya to paNa sahana kare che tathA zuddha AhAra maLe to le che; nahIM to tapanI vRddhi thaI ema mAnI samatArUpI vratane aMgIkAra karI icchAone roke che. 20NA gharma-kriyA utsAhe karatAM kheda nahIM mana lAgejI; ALa maeNke, apamAna kare ko, sahe sahuM samabhAvejI. vanavuM 21 artha - game tevA prasaMgomAM paNa te mahAtmAo gharma kriyAne utsAhapUrvaka kare che. paNa manamAM kheda lAvatA nathI. koI temanA upara ALa mUke, temanuM apamAna kare to paNa sarva samabhAve sahana kare che. kAraNa ke samabhAva paNa tapa che. 21aaaa stuti niMdA karanArA sarakhA gaNatA te tapa sAcuMjI, grahI munipadane nA lajave, jo mana mokSe rAcyuMjI. vInavuM 22 artha - je stuti ke niMdA karanArane sarakhA gaNe che. koI pratye rAga ke dveSano bhAva lAvatA nathI, to temanuM tapa sAcuM che. mAna apamAna citta samagaNe, sama gaNe kanaka pASANa re; vaMdaka niMdaka sama gaNe, isyo hoye tuM jANa re. zAMti jina eka muja vinaMtI." -zrI AnaMdaghanajI je munipadane grahaNa karI doSo sevI lajavatA nathI ane jenuM mana mAtra mokSano ja abhilASa rAkhe che te ja kharA mahAtmA che. "mukta thavA sivAya bIjI koIpaNa prakAranI icchA nahIM, abhilASA nahIM te "saMvega'." (va.pR.226) //rarA. tapaphaeNpa vanamAM vasavuM durlabha pApabhIru jana TakazejI, sadguru-zaraNe koIka viralA vItarAga pada varazejI. vanavuM 23 artha - icchAone rokI tArUpI vanamAM vasavuM te durlabha che. je pApathI DaratA haze te ja temAM TakI zakaze. upara kahyA pramANe satya tapanA svarUpane samajI te pramANe vartIne koIka viralA jIva ja sadaguru zaraNe vItarAga padane pAmaze. 23mA sarva saMga tarjI satsaMge je tRSNA-taraNAM bALajI, te niSphaTaka tapovane vasa AtmA nirmaLa bhALajI. vanavuM 24
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 artha - sarva AraMbha parigrahanA saMgano tyAga karI satsaMgamAM rahI je tRSNArUpI taraNAne bALaze te bhavyAtmA niSphaTaka eTale kAMTA vagaranA tArUpI vanamAM vasIne potAnA nirmaLa evA AtmAnA darzanane pAmaze. rajA. mAnava-bhavapAmI, sadgathI nija svarRpa jo jApuMjI, mamatA tarjI, samatA tapa seve, ghanya puruMSa pramANuMjI. vanavuM25 artha - ghaNA puNyanA udaye A manuSyabhava pAmIne, jo sadguru dvArA potAnuM vAstavika svarUpa zuM che? te jo jANI lIdhuM, ane tenA phaLasvarUpa parapadArthomAM mamatAbhAva mUkI daI je samatArUpI tapane sevaze te ja kharekhara ghanya puruSa gaNavA yogya che ema huM mAnuM chuM. //pA. saguru-yoge samyak tapa ghara taje, vAsanA poSejI, tene pharI tapa-yoga sulabha nahi, niraMkuzatA-doSejI. vanavuM. 26 artha :- sadgurunA yoge icchAone rokavArUpa sAcuM tapa aMgIkAra karI, je tene pAchuM tajI de che ane pharIthI vAsanAne ja poSato thaI jAya che, tene pharI AgAmI bhavomAM tapano yoga thavo sulabha nathI. kemake teNe bhagavAnanI AjJAne pALI nahIM. niraMkuza banIne doSo sevI AjJAno bhaMga karyo mATe pharIthI satparuSanI AjJA maLavI ane tapano yoga thavo tene mATe durlabha che. tathA bhagavaMtanI AjJA bhaMganA phaLa svarUpa cAragatimAM tene bhaTakavuM paDaze. rakA AtmAdikanuM svapaeNpa oLakhI mana vaza karI vairAgyejI, viSaya-vAsanA-saMga tyajIne Atama-dhyAne lAgejI. vInavuM27 artha - kharA tapasvI te ja che ke je AtmAdi cha padanA svarUpane samajI vairAgyavaDe mana vaza rAkhI varte che. tathA pAMca indriyanA viSayonI vAsanAno saMga tajI AtmadhyAnamAM lAge che. razA caLe nahIM kada kAma-vikAre, te ja tapasvI bhArejI, macchara, maghamAkho, vIMchI ke sarpa DaMkha jyAM mArejI. vanavuM 28 artha - anukuLa upasarga AvatAM chatAM paNa je kAma vikArathI calita thatA nathI, te ja bhAre tapanA ghAraka evA sAcA tapasvI che. temane macchara, maghamAkho, vIMchI ke sarpa DaMkha mAre te sahana kare che paNa akaLAtA nathI. 28aaaa. viSa vyApe paNa bhaya nA vyApe, pUrva karma tapa bALajI, duSTa vairI nara-sura-upasargo sahatAM nahi kaMTALajI. vanavuM. 28 artha :- jenA zarIramAM jherI DaMkhavaDe jhera vyApe paNa bhaya vyApato nathI, evA tapasvIo pUrve upArjana karelA karmone bALI bhasma kare che. duSTa ke vairI evA manuSya ke devatAnA karelA upasargone samabhAve sahana karatAM paNa je kaMTALatA nathI. /29ii. vera virogha vinA samabhAve, rahe tapoghana dhyAnejI, rAga-dveSa traNe jagane jIte te TaLatA tapa-jJAnejI. vanavuM. 30 artha :- koI pratye vera virodha karyA vinA samabhAvamAM rahI, parUpa che ghana jenuM evA tapodhana
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) jJAna 283 mUnio sadA AtmadhyAnamAM lIna rahe che. je rAgadveSe traNe jagatane jItI lIdhA, tene paNa jJAnasahita tapa vaDe TALI zakAya che. A30nA tana-mana-vacana taNI guNimAM AtmAne anubhavatAjI, pAMca samiti pALI, TALI vikAra, tapa UjavatAjI. vInavu 31 artha - mana vacana kAyAnI guptimAM rahI dhyAnamAM mahAtmAo AtmAnA sukhane anubhave che. tathA zarIrAdinI pravRtti karavI paDe to IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAnabhaMDamata nikhevaNa samiti ane pAriSThApanikA samitivaDe upayogane jAgRta rAkhI, vikArane TALI tapanI ujjavaLatA kare che. 31 mUrtimAna tapa munivara sAcA karmadhULa khaMkherejI, nirmaLa zuddha svaraeNpanA boghe mokSamArgamAM prerejI. vanavuM. 32 artha - mUrtimAna tapa te sAcA munivara che ke je icchAone rokI karmarUpI dhULane khaMkhere che. tathA nirmaLa zuddha AtmasvarUpano bogha ApI jIvone sadA mokSamArgamAM prere che. evA svarUpamAM ramanArA sAcA tapasvI mahAtmAone amArA agaNitavAra vandana ho. 3rA tapa hoya paNa jJAna eTale sAcI samaja na hoya to te tapa paNa bALa tapa kahevAya che. samyajJAnasahitanuM tapa te mokSane ApanAra che. jema che tema padArthanA svarUpane jANavuM tenuM nAma samyajJAna che. e viSe vistArathI A pAThamAM samajAvavAmAM Ave che. (25) jJAna (harigIta) jJAnI guru zrI rAjaprabhujI zarapUrNazazI samA, laghurAja rUDI vAdaLI rRpa bogha-jaLa-bhAre namyA; saMsAra-sAgaramAM mumukSu chIpa sama mukha kholatA, ne maMtra-jaLabiMdu grahI racatA jIMvana-muktA-latA. 1 artha :- jJAna e AtmAno guNa che. guNa hamezAM guNImAM rahe che. tethI jJAna guNa te guNI evA jJAnImAM sadA samyaka rIte pragaTa rahe che. "jJAna jJAnImAM kaLo; jinavara kahe che jJAna tene sarva bhavyo sAMbhaLo." -zrImad rAjacaMdra jJAnaguNanA ghAraka jJAnI evA gurudeva zrI rAjaprabhujI to zarada pUrNimAnA caMdramAM samAna che. tathA prabhuzrI laghurAjasvAmI te rUDI vAdaLI samAna che, ke jeNe paramakRpALudeve Apela khUba bogharUpa jaLane bharI, bhavyonA hita mATe varasAvyuM.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 saMsArarUpI samudramAM vasatA mumukSu jIvo chIpa samAna mukha kholIne maMtrarUpI jalabiMdunA boghane grahaNa karI potAnA jIvanamAM AtmakalyANarUpa motInI zreNIone racavA lAgyA. tenA punita e guruvaryanA padapaMkaje muja zira name, durlabha, manohara saMta-sevA-virahathI nahi kaMI game; e jJAnamUrti hRdaya skuratI AMkha paeNratI AMsuthI, nirmaLa, niraMjana svarRpa-preraka vacana-vizvAse sukhI. 2 artha - punita eTale pavitra guruomAM vartha arthAt zreSTha evA paramakRpALudevanA caraNakamaLamAM mAruM zira namI paDe che. tathA pa.pU.prabhuzrIjI jevA manane haraNa karanAra saMtapuruSanI sevA prApta thaIne have teno viyoga thaI gayo; tenA virahathI have kaMI gamatuM nathI. e jJAnanI mUrti samA pa.pU.prabhuzrIjInI yAdI hRdayamAM skurAyamAna thayA kare che ane AMkho AMsuthI bharAI jAya che. je nirmaLa ane navIna karmarUpI kAlimAnA baMdhanathI rahita evA niraMjana hatA. je svasvarUpa prApti karavAmAM preraka hatA, temaja temanA vacananA vizvAse Aje paNa sukha anubhavIe chIe. rAA sujJAna sukha, sujJAna AtmA, jJAna saumAM mukhya che, sujJAna guru ke divya dRSTi, jJAna ziva-sanmukha che; sujJAna dhyAna samAna, kApe jJAna-pharazI karmane, sujJAna-dAna mahAna, sthApe parabar3epa prabhu gharmane. 3 artha - sujJAna eTale samyajJAna arthAt sAcI samajaNa e ja kharuM sukha che. pa.pU.prabhuzrIjI kahe che :- "samajaNa e ja sukha che ane aNasamajaNa e ja duHkha che." sujJAna AtmA eTale samyajJAna e ja AtmA che. AtmAnA anaMtaguNomAM jJAnaguNa e mukhya che. jJAna vagara jIvI zraddhA zAnI kare ? jJAna eTale samajaNa vaDe ja AtmAnI oLakhANa thAya che. samyajJAna ja guru eTale mahAna che ane e ja divya AtmadraSTine ApanAra che. tathA jJAna vaDe ja jIvaziva-sanmukha eTale mokSa meLavavAno icchuka thAya che. jJAna vinA pazu sArikhA, jANo iNa saMsAra; jJAna ArAghanathI lahyuM, zivapada sukhakAra." -jJAnapaMcamInA pado samyajJAna e dhyAna samAna mahAna che. AtmadhyAna jema karmane kApe che tema jJAnarUpI pharazI paNa karmane kApanAra che. samyajJAnanuM dAna e ja mahAna dAna che. jema pANInI paraba ghaNA tRSA pIDita jIvone zAMti Ape tema prabhu, gharmane parabarUpe sthApI ghaNA jIvone jJAnarUpI jaLa pIvaDAvIne AtmazAMti Ape che. paramakRpALudeve ke 5.pU.prabhuzrIjIe carotara vagere sthaLomAM vicarI sagharmarUpI paraba sthApI che. tethI aneka bhavya jIvo jJAnarUpI amRtajaLanuM pAna karIne paramazAMti anubhave che. hA jJAnI kharA vitarAga vasatA karma-kAdavamAM chatAM, paMke kanaka para kATa nahi, tevA rahe nirlepa tyAM; loDhA samA ajJAnI jana bahu karma-kATa caDhe aho! pratyakSa vartana temanuM rAgI ane teSI laho. 4
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) jJAna 28 5 artha - jJAnI puruSo kharA vItarAgI che tethI saMsAranI upAdhirUpa karma-kAdavamAM vasatAM chatAM paNa teo sadA nirlepa rahe che. jema aMka eTale kIcaDamAM rahela kanaka eTale sonAne kATa lAgato nathI, tema jJAnI puruSo paNa jJAna ane vairAgyazaktinA prabhAve saMsAramAM rahyA chatAM paNa alipta rahe che. paNa aho! Azcarya che ke loDhA samAna ajJAnI jIvone to karmarUpI kATa ghaNo caDhyA ja kare che. temanuM pratyakSa vartana rAgadveSavALuM hovA chatAM paNa temane tenuM bhAna AvatuM nathI. II4 dava DuMgare lAge, jhare jaLa tyAM ghaNAM jharaNAM taNAM, bhAre zilAnA samUha: evAM drazya netra viSe ghaNAM; paNa AMkha jarI nA dAjhatI, nA palaLatI, kacarAtI nA, che tema samabhAvo maghura, kaTu karma-phaLamAM jJAnanA. 5 artha - DuMgara upara dava lAge, tyAM jaLanAM ghaNAM jharaNAM jhare tathA bhAre pattharanA samUhanA drazyo AMkha vaDe dekhAya to paNa AMkha jarI paNa dAjhatI nathI ke palaLatI nathI ke pattharanA bhAra vaDe kacarAtI nathI. tema madhura eTale zubhakarmanA udayamAM jJAnI rAjI thatA nathI tema kaTu eTale azubha karmanA phaLamAM jJAnI duHkhI thatA nathI. te to sadA samabhAvamAM rahIne AtmAne taTastha rAkhe che. "sukha duHkha donuM vasata hai, jJAnI ke ghaTa mAMhi; giri sara dIse mukarameM, bhAra bhIMjavo nAMhi." -bRhada AlocanA artha :- sukha duHkha beya jJAnInA hRdayamAM vase che. paNa jema pahADa, sara eTale taLAvanuM pratibiMba arIsAmAM paDavA chatAM te arIso bhAre thaI jato nathI ke bhIMjAto paNa nathI. tema jJAnI paNa sukhaduHkhanA prasaMgamAM harSita ke zokita thatAM nathI. pA. bhUpati bhale niveza badalI raMka vinode bane; mA bAla-saMge totaDuM bole, na nijaphaeNpa te gaNe; dAsI uchere rAjakuMvaro bhAva bahu dekhADIne; jJAnI kare tevI kriyA nirlepa rRpa saMtADIne. 6 artha :- rAjA bhale potAno veSa badalI vinodamAM garIbanuM rUpa ghAraNa kare, mAtA potAnA bALaka sAthe totaDuM bole chatAM te rUpe pote nathI ema mAne che, dAsIo rAjakuMvarone uparathI ghaNo bhAva dekhADIne uchere chatAM tenA aMtaramAM mA jevo prema nathI, tema jJAnI saMsAramAM rahyAM chatAM udayAdhIna AvI paDelI kriyAo kare che paNa aMtarathI te nirlepa che. temanAmAM jJAna guNa pragaTa hovAthI aMtaramAM parapadArtho pratye saMtAyelI jAdAI te to sadA vidyamAna che. kAA ajJAnamaya dehAdinI upAsanA jagA~va kare, ajJAnanI dukAnathI ajJAna laI laI saMghare. AvI anAdi kALanI bhUMla bhAgyazALI bhAgaze, ajJAna-duHkho oLakhI, jJAnI upAsI jAgaze. 7 artha - jagatavAsI jIvo ajJAnamaya sthitimAM che. tethI deha, ghara, strI, putrAdine potAnA mAnI
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 temanI ja sevA cAkarImAM samaya vyatIta kare che. ajJAnI evA kuTuMbaAdirUpa dukAnane potAnI mAnI temAM moha karIne ajJAnano ja saMgraha karyA kare che, arthAt deha te huM ane A kuTuMbIo Adi mArA evA moha bhAvone dinapratidina gADha karyA kare che. AvI anAdikALanI bhUlane koI bhAgyazALI haze te ja bhAMgaze. ajJAnathI prApta thatAM cAragatirUpa saMsAranA duHkhone oLakhI koI jJAnI puruSa ja mokSamArgane upAsI jAgRta thaze. IINA saMyama sahita sudhyAna je, che mArga mokSa taNo mahA, teno sulakSa karAvanAra gaNAya samyakajJAna A. suziSya sagurunI kRpA jo vinaya karIne pAmaze, sambotha vAraMvAra ura utAratAM guNa jAmaze. 8 artha :- saMyama eTale sammacAritra sahita gharmadhyAnathI lagAvIne zukladhyAna sudhIno je mahAna mokSamArga che, teno sArI rIte lakSa karAvanAra A samyakajJAna che. mATe kahyuM che ke : prathama jJAnane pachI ahiMsA, zrI siddhAMte bhAkhyuM; jJAnane vaMdo, jJAna ma niMdo, jJAnIe zivasukha cAkhyuM." -zrI navapadanI pUjA zrI gurunI AjJAMkita ziSya jo temano vinaya karIne temanI kRpAne pAmaze to temanA sadgoghane vAraMvAra hRdayamAM utAratAM tenAmAM paNa aneka guNo pragaTa thaze. AtmA vinayI thaI, saraLa ane laghutvabhAva pAmI sadaiva sapuruSanA caraNakamaLa prati rahyo, to je mahAtmAone namaskAra karyo che te mahAtmAonI je jAtinI riddhi che, te jAtinI riddhi saMprApya karI zakAya. (va.pR.183) "sapuruSonI kRpAdruSTi e ja samyagdarzana che." -zrImad rAjacaMdra //8 sujJAnajaLa durdamya tRSNA-dAha-zoSa zamAvaze, vyAdhi, jarA, maraNAdi dukharRpa Agane olAvaze. bhava mULane nirmULa karatI jJAnanadI vahI jAya che, sadgurujahAja grahI ghaNA zivasAgare sukhI thAya che. 9 artha - samyajJAnarUpa jaLa te durdamya eTale duHkhe karIne damI zakAya evA tRSNA eTale icchAnA dAhathI paDatA zoSane zamAvaze tathA te samyajJAnarUpa jaLa, vyAdhi, jarA ke maraNAdi samaye utpanna thatI duHkharUpI agnine paNa jarUra oLavaze. kemake paramakRpALadeva jaNAve che ke - "jJAna tenuM nAma ke je harSa zoka vakhate hAjara thAya. arthAt harSa zoka thavA de nahIM." -zrImad rAjacaMdra saMsArarUpI vRkSanA mULane jaDathI UkheDatI evI jJAnarUpI nadI vahI jAya che. temAM ghaNA jIvo sadgururUpI jahAjamAM besI zivarUpI sAgaramAM jaIne sukhI thAya che, arthAt nadI jema samudramAM bhaLI jaI akSaya thAya che tema sadguru Azraye jIva zivamaMdiramAM jaI akSayapadane pAme che. InlA stapa vinAnuM jJAna ke tapa jJAnahIMna nahi kAmanuM, tethI sutapa, sujJAna saha sAthe susukha ziva-ghAmanuM; je ugra tapathI bahu bhave ajJAna karma vikheratA, aMtarmuhUrta karma te jJAnI sahaja khaMkheratA. 10
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) jJAna 287 artha - samyaktaparUpa kriyA vinAnuM jJAna ke samyakajJAna vinAnI tArUpI kriyA te kAmanI nathI. tethI samyakatapa te samyakajJAna sAthe hoya to ja mokSarUpI ghAmanuM sAcuM sukha pAmI zakAya che. "jJAna vinA kiriyA kahI, kAzakusuma upamAna; lokAloka prakAza kara, jJAna eka praghAna." -jJAnapaMcamInA pado je ghaNA bhavomAM ugra tapa karIne ajJAnI jIva karmano nAza kare, teTalA karmone eka aMtamuhUrta mAtramAM jJAnI puruSo sahajamAM khaMkherI nAkhe che. jJAnI sAsosAsameM, kare karmano kheha; pUrva koDI varasAM lage, ajJAnI na kare teha." -jJAnapaMcamInA pado "jJAnI zvAsozvAsamAM re, kaThina karama kare nAza, vahni jema IghaNa dahe re, kSaNamAM jyoti prakAza re; bhaviyaNa citta gharo, mana, vaca, kAya, amAya re. jJAna bhagati karo." -jJAnapaMcamInA pado /10nA sudhyAnamAM mana rAkhI bhava gALe gueNcaraNe paeNro, mRta zIkhato samabhAva arthe te ja ghavAtmA zro; kara vacanazuddhi satyathI, manazuddhi samyaka jJAnathI, kara kAyazuddhi guru sevI, Atmazuddhi dhyAnathI. 11 artha - je bhavyAtmA zarmadhyAnamAM mana rAkhI gurucaraNe A bhavane pUro gALaze tathA samabhAva keLavavA mATe zrata eTale jJAnIpuruSanA boghelA vacanone samajavAmAM je samaya pasAra karaze te ja AtmA ghanyavAdane pAtra che, ane te ja kharekharo zUravIra che. satya bolIne vacananI zuddhi karo, samyakajJAnanA baLe manazuddhi eTale bhAvazuddhi karo, tathA zrI gurunA caraNa sevIne athavA kAyAne uttama kAryomAM vAparavAnI temanI AjJA upAsIne kAyazuddhi karo, temaja jJAnaprApti thaye AtmadhyAna vaDe athavA hAlamAM vicArarUpa dhyAnavaDe Atmazuddhi prApta karo; e ja Atmahita karavAno sAco upAya che. 11 je vinayathArI, suvicArI, tyAgaze kuMvAsanA, te Atmahita nija sAthaze, kara jJAnanI upAsanA; vinaya gharI sujJAnathI je nitya AtmA bhALaze, tene maraNakALe na pazcAttApa-agni bALaze. 12 artha - je vinayaguNane ghAraNa karI, samyapaNe vicAra karI, pAMca indriyonI kuvAsanAne tyAgaze, te jIva samyajJAnanI upAsanA karIne potAnA Atmahitane sAvaze. je samyajJAnanA baLe vinaya gharI, namra banIne hamezAM sarvamAM AtmA bhALaze arthAta sarva jIvomAM paryAyadraSTi mUkI daI AtmA jovAnI draSTi keLavaze te jIvane maraNakALe pazcAttAparUpa agni bALaze nahIM; paNa karelI AtmabhAvanAnA baLe maraNakALe te bhavyAtmA samAdhimaraNane pAmaze../12nA bhava mAna mAnavano saphaLa jo jJAnasevanamAM gayo, pragaTAvI vIrya sa-saMyame varce ati ujvaLa thayo;
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 abhyAsa karatA jJAnano te dhyAna-svAdhyAye rahe. tapanI kare rakSA muni je mokSanAM sukhane cahe. 13 artha - A manuSyabhava jo samyajJAnanI upAsanAmAM vyatIta thayo to ja tene saphaLa mAna. temaja jJAnanuM phaLa virati che. tethI jeNe te samyajJAnanA baLe susaMyama arthAta samyakucAritra pragaTAvI lIdhuM teno to A bhava ati ujvaLatAne pAmyo. muni mahAtmAonuM mukhya kartavya dhyAna ane svAdhyAya che. te hamezAM jJAnano abhyAsa karatAM AtmadhyAnamAM ke svAdhyAyamAM lIna rahe che. je muni mahAtmAo mokSanA icchuka che te to hamezAM icchAonA nirogha karavArUpa tapanI rakSA kare che. /13 vidvAna te ja gaNAya je nija vIrya tapamAM vApare, sujJAna karma vidAravA supAtra kAje ghana ghare; tarjI viSaya-svAdanI lAlasA, jIMva apramAdI je bane, traNa ratna samyaka jJAna-darzana-caraNane nitye gaNe. 14 artha - te ja kharekharA vidvAna gaNAya ke je potAnA AtmavIryane icchAo rokavArUpa tapamAM vApare che, tathA jenuM samyajJAna paNa karmane vidAraNa eTale karma kApavA mATe hoya che ane jenuM ghana paNa jJAnadAna, abhayadAna, AhAradAna temaja auSadhadAnarUpe supAtra eTale yogya sthAnomAM vaparAya che. je indriya viSayanA svAdanI lAlasAne tajI daIne sadA apramAdI banI samyakajJAna, darzana, cAritrarUpa traNa ratnane meLavavA mATe puruSArtha kare che, te ja kharekharA vidvAna gaNavA yogya che. 14 hiMsA tajI je ekalA vanamAM upadrava sahu sahe, vanavRkSa jevA te muni, sujJAna-bhAva na jo lahe. che jAgatI jyoti ure sujJAnanI vidvAnane, vikalpa tethI nA UThe "sukha-duHkha de che A mane." 15 artha:- hiMsAne tajI daI ekalA vanamAM rahI je sarva upadravane sahana kare, paNa jo te samyagujJAnanA rahasyane jANatA nathI to tene vanamAM vRkSa jevA ja gaNavA yogya che. vRkSa paNa vanamAM sadaiva UbhA rahI ThaMDI, garamI, tApa vagerene to sahana kare che. paNa je vidvAna eTale jJAnIpuruSanA hRdayamAM sadaiva samyajJAnanI jyoti jAgRta che tene A vikalpa UThato nathI ke A mane sukha ke duHkha Ape che; te to hamezAM samyajJAnanA baLe svarUpamAM ja samAIne rahe che. ||15aa dehAbhimAnInI nIMdamAM bahu kALa jIva paDI rahyo, jANyuM have nijarUpa sadguru-boghathI beTho thayoH sarva vicAro pUrvanA mati-kalpanAthI je grahyA, te sUrya UgatA tAralA sama dUra dRSTithI thayA. 16 artha :- dehAbhimAnarUpa mohanI nIMdamAM mAro AtmA ghaNA kALathI paDI rahyo che. teNe je bhavamAM je je deha ghAraNa karyA temAM abhimAna karIne varyAM che. paNa have sadgurunA upadezathI potAnA AtmAnuM vAstavika svarUpa, je A sarva deva, manuSya, tiryaMca, nArakI paryAyathI sAva jAduM che ema jANavAthI AtmAmAM
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) jJAna 289 jAgRti AvI. tathA pUrva ajJAnane kAraNe mati kalpanAmAM je je viparIta vicAryA grahyA hatA te have samyajJAnarUpa sUrya UgatA, tAralA eTale tArAo jema adrazya thaI jAya tema thavA lAgyA. 16aaaa je zAstravanamAM bhaTakatI mati satI samI nahi jANavI, caitanya-kuLa-ghara je taje kulaTA naThArI mAnavI. matirUpa nada dUra dUra doDe zAstra-sAgara zoghatI, paramAtmavedanathI hRdaya bhedAya to sthiratA thatI. 17 artha - kevaLa zAstrarUpIvanamAM bhaTakatI buddhine satI samAna jANavI nahIM. jo te AtmArthanA lakSarUpa potAnA kulIna gharane mUkI daI paraghararUpa zAstramAM ja pharyA kare to tene naThArI evI kulaTA samAna mAnavI. kAraNa AtmArthanA lakSa vagaranuM adhyayana mokSArthe thatuM nathI; paNa mAtra abhimAna poSI saMsAra vaghAranAra thAya che. buddhirUpI nadI mAtra dUra dUra doDa karIne zAstrarUpI samudrane zodhyA kare tethI kaMI vaLe nahIM. zAstrarUpI dUdhapAkamAM buddhirUpI kaDachI pharyA kare tethI kaMI te AtmAnA AsvAdane pAme nahIM; paNa viSayakaSAyathI virakta banIne paramAtmasvarUpa evA AtmAnA anubhavathI hRdaya bhedAya to ja AtmAmAM sthiratA Ave che. ||17thI je mohathI paradravyamAM aNu jeTalI rati Adare, te mUDha ajJAnI banIne svarRpa-viparItatA ghare; tarjI viSaya-Asakti, are! lyo oLakhI AtmA kharo, karI bhAvanA AtmA taNI, tapaguNathI mukti varo. 18 artha:- je mohavaza banIne AtmAthI para evA paulika padArthamAM aNu eTale aMzamAtra paNa rati arthAt rAga karaze te mUDha ajJAnI evo prANI svarUpa viparItatAne pAmaze, arthAt dehabhAvane draDha karaze. tethI have to are! A viSayAsaktine tajI daI A vAstavika AtmAnI oLakhANa karI lyo. re Atma tAro Atma tAro, zIdhra ene oLakho; sarva AtmamAM samadraSTi dyo, A vacanane hRdaye lakho." zrImad rAjacaMdra tathA AtmabhAvanAne bhAvI, icchAone rokavArUpa tapaguNane AdarI, have zIdhra muktine prApta karo. paramakRpALudeve A viSe maMtra yojI draDha karAvyuM ke : Atama bhAvanA bhAvamAM jIva lahe kevaLajJAna re." -zrImad rAjacaMdra /18 saMkleza mithyAbhAva tarjI, jina-vacanamAM rAcI rahyA, AjJA gunI pALatA bhAve, nikaTabhava te kahyA; jina-vacana auSadhi ama samI, viSaye virakti ApatI, vyAdhi, jarA, maraNAdi duHkho kSaya karI bhava kApatI. 19 artha - AtmAmAM rAgadveSa mohathI utpanna thatA saMkaleza pariNAmarUpa je mithyAbhAvo che, tene tajI daI je vItarAga vacanamAM rAcI rahyA che, tathA je bhAvapUrvaka zrI gurunI AjJAne pALe che, tene nikaTabhavI gaNavAmAM AvyA che. vItarAganA vacanAmRta bhavarogane maTADavA mATe amRta auSagha samAna
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 che. je pAMca indriyanA viSayothI jIvane virakti Ape che tathA bhavaduHkharUpa vyAdhine maTADe che. temaja janmajarAmaraNAdinA duHkhone kSaya karI cAragatirUpa saMsArane kApI nAkhe che. 19mA svAdhyAyathI paMcendriyo, traNa yoga paNa vaza thAya che, ekAgra citte dhyAna sAthI vinaya guNa pamAya che; jo hoya soya parovI sUtre, bhUlathI khovAya nA, jo, tema sUtre magna mana to bhrama pramAde thAya nA. 20 artha :- zAstronA svAdhyAyathI pAMca indriyo ane mana, vacana, kAyArUpa traNeya yoga paNa vaza thAya che. svAdhyAyamAM cittane ekAgra karavAthI dhyAnanI sAghanA thAya che, ane svAdhyAyathI samajaNa vaghatAM vinayaguNanI prApti thAya che. vinayaguNa vaDe namra banI karmone hAMkI kADhI tattvanI siddhi kare che. jo soya, sUtra eTale dorAmAM parovelI hoya to bhUlathI paNa khovAya nahIM, tema jJAnI puruSonA vacanarUpI sUtramAM mana magna hoya to pramAdathI utpanna thatI AtmabhrAMti athavA saMsAramAM sukha che evo bhrama jIvane thAya nahIM. 20aaaa zIkhela zAstro vinaya saha te jo pramAde bhela jatAM. thoDA zrame toye pharI parabhava viSe tAjAM thatAM, bhaNatAM ane gaNatAM vinaya sujJAnano sAco thaze, jJAne sumArge cAlatAM saboghathI bhavadukha jaze. 21 artha :- Atma anubhavI puruSonA vacano te ja kharA zAstro che. tene vinayapUrvaka zIkhyA hoya ane pramAdavaza bhUlI javAya to paNa parabhavamAM thoDA parizrame te pharIthI tAjAM thAya che. sapuruSanA vacanAmRtone rUcipUrvaka bhaNatAM eTale vAMcatA tathA gaNatAM eTale vicArapUrvaka teno bhAva samajatAM, te samyajJAna pratye hRdayamAM sAco vinayabhAva pragaTaze tathA te uttama AtmaboghathI saMsAranA janma, jarA maraNAdi duHkhono nAza thaI jaze. ra1nA. vastu-svarUpa yathArtha boghe vacana zrI vitarAganAM, saMdehahara, vairAgyakara, jagahitakara tAraka taNAM; Aryo taNA vedo gaNo anuyoga cAra prakAranA, zIkhI yathAzakti rahasya kadIya jIva visAra nA; 22 artha :- zrI vItarAgapuruSonA vacanAmRto vastunA svarUpano yathArtha bogha Ape che arthAt jIvane satyAsatyanuM bhAna karAve che. te zaMkAne nivAranAra che, mohanuM haraNa karI vairAgyane ApanAra che, jagatanA jIvonuM hita karanAra che tathA saMsArarUpI samudrathI tAranAra che. zrI vItarAga dvArA upadiSTa sarva bogha, te gharmakathAnuyoga, caraNAnuyoga, karaNAnuyoga ane dravyAnuyogarUpa cAra anuyogamAM samAya che. te Arya eTale sAttvika sajjano mATe cAra veda samAna che. tenuM yathAzakti saguru boghe rahasya jANavAthI AtmA nAmano zreSTha padArtha je pote ja che tenuM kadI vismaraNa thaze nahIM. ArA "Adi purANa" samI kathA prathamAnuyoge varNavI, bodhi-samAdhi goLa-vIMTI goLa sama e jANavI;
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) jJAna karaNAnuyoga viSe jaNAze svarUpa loka-alokanuM, ne karma-gatinuM gaNita rUpa e darpaNe avaloka tuM. 23 - artha AdipurANamAM kahelI kathA samAna prathamAnuyoga jANavo. prathamAnuyoganuM bIjuM nAma dharmakathAnuyoga paNa che. jemAM ratnatrayarUpabodhI ane AtmasamAdhirUpa goLIne dharmakathArUpa goLa sAthe vIMTIne ApavAthI te saraLatAthI jIvone gaLe UtarI jAya che ane dharmanI rUci utpanna kare che. "satpuruSonA dharmacaritranI kathAo ke jeno ghaDo laIne jIvane paDatAM avalaMbanakArI thaI pariName te 'dharmakathAnuyoga'.'' (1.pR.755) karaNAnuyoga vaDe lokAlokamAM rahelA padArthonI gaNatarInuM svarUpa jaNAya che. tathA karmanA phaLamAM jIva cauda rAjalokamAM kyAM kyAM bhaTake che te jANI zakAya che. temaja kevA karmathI kaI gati thAya, kevA prakArano jIvane baMgha paDe vage2e gaNita jANavA mATe A karaNAnuyoga darpaNa samAna che. A darpaNamAM joI khoTA karmo nivArI zakAya che. karaNAnuyoganuM bIjuM nAma gaNitAnuyoga paNa che. "dravyAnuyoga tathA caraNAnuyogathI tenI gaNatarInuM pramANa tathA lokane viSe rahelA padArtha, bhAvo, kSetra, kALAdinI gaNatarInA pramANanI je vAta te 'gaNitAnuyoga'.'' (va.pR.755) "karaNAnuyogamAM siddhAMtano samAveza thAya che.'" (2.pR.785) 23 / / caraNAnuyoge aMza ne sarvAMza AcAro kahyA HgRhasthanA AcAra aMze, munipade purA rahyAM; vrata Adare kevI rIte? poSI vaghAre zI rIte? rakSA kare kevI rIte? gRhI ke muni mukti prIte. 24 291 artha :-- caraNAnuyogamAM aMza tathA sarvAMza AcAranuM varNana che. gRhasthanA AcAra aMzarUpa gaNAya che. jyAre muninA AcAra saMpUrNa gaNAya che. munio jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra ema pAMca AcArone saMpUrNa rIte zuddhapaNe pALe che. jyAre gRhasthamAM te aMge paLAya che. muni ke gRhasthanA vratone kevI rIte AdaravA athavA tene poSaNa ApI kema vadhAravA, athavA tenI kevI rIte rakSA karavI tenuM varNana caraNAnuyoganA graMthamAM jaNAvela che. te vratone muni mahAtmAo ke sadgRhastho mukti meLavavAne mATe premapUrvaka pALe che. "A dravyAnuyoganuM svarUpa samajAyA pachI kema cAlavuM te saMbaMghInuM varNana te 'caraNAnuyoga'.'' (va.pR.755) / / 24 / / dravyAnuyoga jIvAdi tattvono prakAzaka dIpa gaNo, te puNya-pApa svarUpa samajAvI kare jAgrata ghaNo; vaLI baMgha-mokSa karAvanArAM kAraNo najare ghare, te jANNa gurugama, jAgRti-puruSArtha karI jIva bhava tare. 25 artha :-- dravyAnuyoga vastunA mULasvarUpane jaNAvanAra che. tene jIva, ajIva, dharma, adharma, AkAza ane kALa dravyo ke navatattva AdinA svarUpane prakAzavA mATe dIpaka samAna jANo. te puNya pApanuM svarUpa samajAvI jIvane ghaNI jAgRti ApanAra che, tathA jIvane baMdha ane mokSa karAvanArA kayA kayA kAraNo che tene spaSTa samajAvanAra che. te kAraNone bhavyAtmA gurugama vaDe jANI AtmajAgRti pAmI,
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 puruSArtha karI, saMsAra samudrane tarI jAya che. "lokane viSe rahelA dravyo, tenA svarUpa, tenA guNa, gharma, hetu, ahetu, paryAyAdi anaMta anaMta prakAre che, tenuM jemAM varNana che te 'dravyAnuyoga." (va.pR.755) pratyakSa satsamAgamamAM bhakti vairAgyAdi draDha sAghanasahita, mumukSue saguru AjJAe dravyAnuyoga vicAravA yogya che." (va.pR.508) rapA. sanzAstra-abhyAse samaja nija AtmahitanI Avaze, te nava navIna saMvega saha niSkapa saMvara lAvaze; tapa AkarAM aThThAI karI ajJAnI je zuddhi ghare, tethI bahuguNI zuddhi tharatA tapa vinA jJAnI khare! 26 artha - sanzAstrano abhyAsa karavAthI potAnA AtmAnuM hita zAmAM che tenI sAcI samaja Avaze. te sAcI samaja navA navA saMvega bhAvo eTale saMsArathI mukta thavAnA bhAvone janma ApI AtmAmAM niSkrapa eTale sthirapaNe saMvara karAvaze arthAta AvatA karmone draDhapaNe rokI lezo. AkarAM tapa aThThAI vagere karIne ajJAnI je zuddhi kare che tenA karatAM anekagaNI zuddhi tapa vagara jJAnIo potAnA aMtarmAtmAmAM pragaTela jJAna, vairAgya vaDe kare che. AtmajJAnathI udabhavelo parapadArtha pratyeno viraktabhAva tenuM A adbhuta pariNAma che. /rakA unmatta hAthI aMkuze vaza thAya, mana paNa jJAnathI; jJAna-upayoga rahita mana te pajavatuM tophAnathI, jo nAga kALo maMtra-vidhithI vAda-karamAM vaza thato, tevI rIte mana-doSa paNa sujJAna-yoge TaLI jato. 27 artha :- uttama hAthI jema aMkuzathI vaza thAya che tema mana paNa samyajJAna vaDe arthAt sAcI samajaNathI vaza karI zakAya che. "(tyama) jJAne bAMgyu mana rahe (sa) guru viNa jJAna na hoya" -nityakrama samyaka samajaNathI rahita mana, te aneka prakAre mohanA vikalpo karAvI jIvane pajave che. jema kALo nAga maMtranI vidhi vaDe maMtravAdInA hAthamAM vaza thAya che tevI rIte viSayakaSAyanI vRttirUpa mananA doSa paNa samyakajJAnanA yoge arthAt saboghe sAcI samajaNa AvavAthI TaLI jAya che. rakSA je citta-zuddhi saha ghare che jJAnadIpaka lAgato, tene nathI bhaya mokSa-mArge patanano, che jAgato; jo jJAnajyoti pragaTI nA to aMdha aMdhAre bhame, nahi mokSamArge te caDhe, saMsAra-dukhamAMhIM rame. 28 artha - je cittazuddhi eTale mananI zuddhi sAthe samyajJAnarUpa prakAzamAna dIpakane ghAraNa kare che, tene mokSamArgamAM AgaLa vaghatAM patita thavAno bhaya nathI, kemake te puruSanA bogha baLe sadA jAgRta rahe che. paNa jo satparuSanI kapAe sAcI samajaNarUpa jJAna-jyoti pragaTI nahIM to te ajJAnarUpa aMghakAramAM ja sadA bhaTakyA karaze. te mokSamArgane pAmaze nahIM paNa cAragatirUpa saMsAranA duHkhomAM ja saMtAkukaDIrUpe ramyA karaze. 28
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) jJAna 293 mana bhaTakatuM ajJAnavaza, te jJAnasaMskAre Thare, nA sujJa AtamajJAnathI para kAryamAM mana bahu ghare; paNa kAma-paeNratuM sau kare, te vacana-kAyAthI; chatAM tanmaya bane triyogathI nA, bhAva niHspRha sevatAM. 29 artha :- anAdikALathI ajJAnavaza bhaTakatuM A mana jJAnasaMskArathI eTale savaLI samajaNa maLatAM TharI jAya che arthAta sthira thAya che. tethI sujJa eTale sArI rIte tattvano jANanAra evo puruSa, AtmajJAnathI para evA sAMsArika kAryomAM mana bahu lagAvato nathI. te vacana ane kAyAthI jarUra pUratuM sarva kAma karavA chatAM paNa mana, vacana, kAyAnA traNeya yogathI te te kAryamAM tanmaya thato nathI. manathI te niHspRha rahe che arthAtu manane te te kAryamAM Asakta thavA deto nathI. (2lA sujJAnamahimA zuM kahyuM? ravi pApa-tama haranAra e, ke mokSalakSmI-caraNane aMbuja sama AghAra te; sanmatra manmatha-sarpano ke kesarI mana-gaja taNo, saMkleza-vAdaLa-vAyaro, vaLI vizvatattva-dIvo gaNo. 30 artha - samyajJAnano mahimA tamane huM zuM kahuM? te jJAna to ravi eTale sUrya samAna hovAthI pAparUpI tama eTale aMdhakArane nAza karanAra che. "aMghakAra ajJAna sama, nAze jJAna prakAza." -zrImad rAjacaMdra athavA mokSarUpI lakSmInA caraNane aMbuja eTale kamaLa samAna te jJAna AdhArabhUta che. manmatha eTale kAmadevarUpI sarpane vaza karavA mATe jJAna e gAruDI maMtra samAna che, athavA manarUpI hAthIne mAta karavA, jJAna e kesarI siMha samAna che, saMkleza eTale kaSAya pariNAmarUpa vAdaLAne vikherI nAkhavA mATe jJAna e vAyarA samAna che. vaLI vizvanA samasta tattvone jANavA mATe jJAna e dIpaka samAna che. 30nA sujJAna jALa samAna pakaDe viSayarUpI mAchalAM, ne rAga nada seMkAvavAne jJAna ravi-kiraNo bhalA; caitanya-raeNpanI civALA dekha durlabha bhava viSe, tethI ati durlabha kharAM adhyAtmazAstro paNa dIse. 31 artha :- samyajJAna te pAMca indriyanA viSayarUpa mAchalAne pakaDavA mATe jALa samAna che. viSayomAM bhaTakatI vRttine jJAnavaDe vaza karI zakAya che. tathA rAgarUpI nadIne sukavavA mATe jJAna e sUryanA kiraNo samAna che. caitanyasvarUpa AtmAne jANavAnI rUcivALA jIvo A bhavamAM durlabha dekhAya che. tethI ja AtmA saMbaMdhInA jJAnavALA kharekharA adhyAtmazAstro paNa maLavA A kALamAM ati durlabha thaI paDyA che. 31aaaa caitanyapada-darzaka guruM to ati ati durlabha mahA, ciMtAmaNi sama jJAna samyaka pAmavuM durghaTa, ahA! jo svarRpa zuddha jaNAya to te zreSTha samyajJAna che, je karma-raja harato niraMtara jJAnavAyu, dhyAna te. 32 artha :- caitanyamaya evA AtmasvarUpanA darzana karAvavAvALA saguru maLavA A kALamAM atyaMta atyaMta mahAna durlabha che. tethI ciMtAmaNi samAna samyajJAnanuM pAmavuM paNa aho! mahA durghaTa thaI paDyuM che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 jo AtmAnuM zuddha svarUpa anubhavAya to te zreSTha samyajJAna che. tenAvaDe samaye samaye jIva karmarUpI rajane jJAnavAyuvaDe haraNa kare che, arthAt samaye samaye jIva anaMtakarmanI nirjarAne sAthe che ane te ja sAcuM gharmadhyAna athavA AtmadhyAna gaNavA yogya che. 3rA jJAnI guruMnA bogharUpI DAMga vAgI keDamAM, saMsAra-baLa bhAgI gayuM, jANe purAyo heDamAM; te nArImukha nihALavAmAM aMgha sama vartana kare, mithyAvacana-uccAramAM te bobaDA sama mati ghare. 33 artha :- jJAnI evA zrI gurunI bogharUpI DAMga jenA keDamAM vAgI gaI tenuM saMsArabaLa badhuM bhAMgI gayuM, ane jANe pote lAkaDAnI heDamAM purAI gayo hoya evuM thaI jAya che arthAt have tene saMsAra pratyeno moha maTI jaI kyAMya javAnI icchA thatI nathI. te strInuM mukha rAgapUrvaka jovAmAM aMgha samAna vartana kare che tathA tenI buddhi jUTha bolavAmAM bobaDA jevI banI jAya che. 33 kutIrtha-paMthe pAMgaLo te, zUnyamana vyavahAramAM, ne viSayabhoge ALasuM, nirbaLa ahita-pracAramAM; zA kAmano oNva jagatamAM evo apaMga banI gayo, tethI have nija ghara viSe nizadina rahenAro thayo. 34 artha - samyajJAnanA baLe kutIrthamAM deva-devIonA mArgane anusaravA mATe te pAMgaLo thaI jAya che tathA vyavahAra kAryo karavAmAM tenuM mana have zunyavat varte che arthAt temAM tenuM mana have coMTatuM nathI. pAMca indriyanA viSayabhogo bhogavavAmAM paNa te ALasu bane che, arthAt temAM tene rasa Avato nathI. temaja AtmAne jethI karma baMghAya evAM kAMI paNa ahitakAryanA pracAramAM tenuM baLa cAlatuM nathI. evo apaMga banelo jIva A saMsAramAM zA kAmano che. tethI have te potAnA AtmasvarUparUpa nija gharamAM ja hamezAM rahenAro thAya che. [34 sujJAna ziva-upAya samajo, rAga baMgha karAvato, tethI tajI so rAga-aMzo jJAna zuddha jagAvajo. vAMce, suNe, samaje ghaNA, paNa manana koIka ja kare; zravaNa, manana, nididhyAsano krama suvicakSaNa Adare. 35 artha - samyajJAnane mokSaprAptino kharo upAya samajo tathA rAgabhAva sadA karmabaMdha karAvanAra che ema jANI rAganA sarva aMzone tajI daI zuddha AtmA saMbaMdhInA jJAnane meLavavAno prayAsa karajo. ghaNA jIvo zAstro vAMce, sAMbhaLe ke jANe paNa tenA upara manana eTale ciMtana to koIka ja kare che. paNa je suvicakSaNa che arthAt hoziyAra che, te to zravaNa, manana ane nididhyAsananA kramane Adare che. rUpA suzravaNa laharI sama Take nahi, chApa mana manane ghare, pariNAma je nididhyAsanA te bhAvakRta phUpa saMghare; jo zravaNa kara kara bahu kare to mananazakti ALase, suzravaNa pachIno krama mumukSu tethI nitye pALaze. 36
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 295 artha - zAstronuM zravaNa pavananI lahera samAna che. pavana jema Avyo ane gayo tema te jJAna vizeSa TakI zake nahIM. paNa mana para chApa to manana karavAthI paDe che tathA nididhyAsana karavAthI te jJAna bhAvakRtarUpa banI aMtaramAM pariName che. jo zravaNa ja bahu kare to manana karavAnI zakti ALasI jAya che. tethI bhagavAnanA boghane sArI rIte zravaNa karIne pachIno je manana ke nididhyAsana karavAno krama che tene mumukSu jIva haze te jarUra nitya pALavAno prayatna karaze. kemake samyajJAnane yathArtha rIte hRdayamAM pariNamAvavAno e sAco upAya che. samyajJAna e AtmAnuM mULa ghana che ane e ja kharA sukhanuM kAraNa che. "zravaNa e pavananI lahera mAphaka che. te Ave che, ane cAlyuM jAya che. manana karavAthI chApa bese che, ane nididhyAsana karavAthI grahaNa thAya che. vaghAre zravaNa karavAthI mananazakti maMda thatI jovAmAM Ave che." (va.pR.784) //36 jJAna vaDe ghaNuM jANavA chatAM paNa te pramANe kriyA kare nahIM to jIva mukti pAme nahIM. tema kriyA ghaNI kare paNa te saMbaMdhI jJAna meLave nahIM to paNa AtmasArthaka thAya nahIM. jemake eka AMdhaLo ane eka pAMgaLo mANasa jaMgalamAM hatA. tyAM dava lAgyo. have AMdhaLo doDavArUpa kriyA karI zake paNa jJAnarUpa netra nahIM hovAthI te dAvAnalamAM baLI mare, ane pAMgaLAmAM jJAnarUpa netra che, paNa cAlavArUpa kriyA karavAmAM te asamartha hovAthI te paNa baLI mare. paNa beyano samanvaya thaI pAMgaLo AMdhaLAnI khAMgha upara caDhI jAya, ane pAMgaLo jema dore tema AMdhaLo cAle to beya bacI jAya. tema jJAna sahitanI kriyA kare to jIvano avazya mokSa thAya. jJAna ane kriyA e banne rathanA be cakra jevA che. "paDhamaM nANuM tavo dayA' 'prathama jJAnane pachI ahiMsAnI kriyA karavAnuM mahApuruSo jaNAve che. mATe jJAna sahitanI kriyA karavAno A pAThamAM upadeza kare che. (26) kriyA (durlabha bhava lahI dohilo re, kaho tarike kavaNa upAya re prabhujIMne vInavuM re) lAyanAyaka sadaguruM re bhajatAM sarva bhajAya re-gurujIne vaMdIe re rAjacaMdra guvacanane re anusarI mokSa javAya re-gurujIne vaMdIe re. 10 artha - AtmajJAna ane samatAbhAvathI yukta evA lAyaka tathA mokSamArga batAvavAmAM nAyaka eTale netA samAna paramakRpALu sadguru bhagavaMtane bhAvapUrvaka bhajatAM pUrve zuddha AtmasvarUpane pAmelA evA anaMta puruSo paNa bhajAI jAya che. kemake sarva sapuruSonuM sahajAnmasvarUpa eka sarakhuM che. tethI sadguru zrImad rAjacaMdra prabhunA vacanAnusAra vartana karavAthI mokSe jaI zakAya che. mATe evA gurudevanA caraNakamaLamAM sadA vaMdana karI pAvana thaIe. "mokSamArgamya nettAra, bhestAraM karma bhUbhutAma; jJAtAruM vizva tattvAnAm vanda taguNa labdhaye." -zrImad rAjacaMdra (pR.672)
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 mokSamArganA netA, karmarUpI parvatonA bhedanAra, samagra tattvanA jJAtA evA prabhune te guNonI prAti arthe vaMdana karuM chuM. lA. "botha vaDe baMdhana tUTe re jo puruSArtha karAya re-gurujIne vaMdIe re. baMghana parigraha bhAva che re te toDyo gururAya re-gurujIne vaMdIe re. 2 artha - jo jIvathI puruSArtha karAya to boghabaLe karmabaMghanane toDI zakAya che. bAhya temaja atyaMtara parigraha pratyeno mUcchabhAva eTale mamatvabhAva e ja parigraha che. te mUcchabhAvane zrI gururAje toDI nAkhyo mATe evA gurujIne amArA sadA vaMdana ho. rA. puNya-pApa kiyA viSe re rAcyo janasamudAya re-gurujIne vaMdIe re. tattvaci pragaTAvatA re kaLikALe guru rAya re-gurujIne vaMdIe re. 3 artha - jagatamAM lokono samudAya puNya pApanI kriyAmAM rAcI rahyo che. gharma karIne kAM to pUNyanI icchA rAkhe che ke pApamaya kriyA karI durgatine sAthe che. zrI devacaMdajI stavanamAM jaNAve che : "dravya kriyA ruci jIvaDA re, bhAva gharma ruci hIna; upadezaka paNa tehavA re, zuM kare jIva navIna re. caMdrAnana jina caMdrAnana jina, sAMbhaLIe aradAsa re; muja sevaka bhaNI." paNa A kaLikALamAM tattvaruci eTale AtmaprAptinI ruci pragaTAvanAra zrI gururAja che, ke jemaNe koI paNa kriyA karatAM lakSa eka AtmArthano ja rAkhavA bhalAmaNa karI che. sarva prakAranI kriyAno, yogano, japano, tapano ane te sivAyanA prakArano lakSa evo rAkhajo ke AtmAne choDavA mATe sarve che; baMdhanane mATe nathI. jethI baMghana thAya e baghAM (kriyAthI karIne saghaLAM yogAdika paryata) tyAgavA yogya che." (va.pR.256) Il3ii. durlabha narabhava pAmiyo re kara puruSArtha apAra re-gurujIne vaMdIe re. satyaruSArtha have thaze re karatAM AtmavicAra re-gurujIne vaMdIe re. 4 artha - pUrvabhave apAra puruSArtha karIne A daza draSTAMte durlabha evA narabhavane tuM pAmyo chuM paNa have bhedajJAna mATe AtmavicAra kartavyarUpa gharma bhajavo yogya che. tevI AtmabhAvanA bhAvatAM sapuruSArtha banavA yogya che. "huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strI putrAdi koI paNa mArAM nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya." (va.pR.504) //4 baMghamArgamAM baha bhamyo re mokSamArga ura ghAra re-gurujIne vaMdIe re. prayojana paeNratAM thatAM re pApa aneka vicAra re-gurujIne vaMdIe re. 5 artha :- have nIcenI gAthAo pramANe jIvane bAra prakAre pApabaMgha thayA kare che te jaNAve che - anaMtakALathI jIva rAgadveSa ajJAnavaDe kama bAMdhI baMghamArgamAM bahu bhamyo che. have tuM te pApothI chUTavArUpa mokSamArgane hRdayamAM ghAraNa kara. gRhastha avasthAmAM zarIrAdinA nirvAha arthe prayojana pUratA cha kAya jIvanI virAghanA karavArUpa pApo paNa thayA kare che. e karmabaMdhano pahelo prakAra che. pA
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 29 7 kAraNa vinA paNa kare re mUDhamati jIMva pApa re-gurujIne vaMdIe re. hiMsAnI kriyA kare re vera vaghArI amApa re-gurujIne vaMdIe re. 6 artha :- bIjA prakAramAM kAraNa vinA eTale vagara prayojane paNa mUDhamati evo A jIva anarthadaMDa, vikathAo kare, niMdA kare, pApopadeza kare ke TIvI vagere joIne rAgadveSa karI karma bAMdhyA kare che. athavA hAlatA cAlatA pAMdaDA toDe vagere. trIjA prakAramAM, jIvone mArI hiMsA karIne amApa vera vaghArI de che. jemake koI sApa ke vIMchIne joI tene jherI prANI jANI mArI nAkhe che. tripuSTa vAsudevanuM draSTAMta - bhagavAna mahAvIranA jIve pUrve tripuSTa vAsudevanA bhavamAM bhUjA vaDe siMhane phADI nAkhela. te siMhano jIva bhagavAna mahAvIranA bhavamAM kheDUta thayo hato. teNe gautamasvAmI pAse dIkSA lIdhI, paNa bhagavAna pAse AvatAM pUrvabhavanA veranA saMskArathI te pAcho bhAgI gayo. kAA pA5 ajANya" paNa thatAM re karma sadA baMghAya re-gurujIne vaMdIe re. avaLI samajaNathI haNe re jIMva nirdoSI ghaNAya re-gurujIne vaMdIe re. 7 artha - cothA prakAramAM ajANapaNAthI paNa jIvo pApa bAMdhyA kare che. jemake pANI, vanaspati Adi pAMca sthAvara jIvo che, teno alpa upayoga na chUTake jarUra pUrato ja karavo joIe. paNa tenuM yathArtha bhAna na hovAthI chUTathI upayoga karI karma bAMdhyA kare che. athavA chaThThI trasakAya paNa ApaNA jevA jIvo ja che. tenI paNa rakSA karavI joIe. pAMcamuM kAraNa jIvanI avaLI samajaNa hovAthI paNa bicArA aneka nirdoSa prANIo haNAI jAya che. jemake abhakSya padArtho, magha, mAkhaNa kaMdamULa vageremAM kyA jIva che ema mAnI tene seve che. zreNika rAjAnuM draSTAMta - zreNika rAjA jevA bhagavAna mahAvIra maLatAM pahelA hiMsA vageremAM pApa che evI samajaNa na hovAthI nizAna tAkI bANa mAryuM, te garbhiNI haraNInA peTane cIrIne jhADamAM pesI gayuM. te haraNI ane tenuM baccuM marI gayuM. paNa te samaye avaLI samajaNanA kAraNe hiMsAnaMdI raudradhyAna sevavAthI narakagatinuM AyuSya bAMdhyuM. ane temane narakagatimAM javuM paDyuM. kA. jUThA vacane vIMTato re oNva nija pApa aneka re-gurujIne vaMdIe re. corI karI bhavamAM bhame re, mAThA bhAve cheka re-gurujIne vaMdIe re. 8 artha - baMgha mArgano chaThTho prakAra te jUTha che. jUThA vacana bolI aneka prakAre jIva pApathI vIMTAI jAya che. eka jUThane chupAvavA aneka jUTha bole che. vasudeva rAjAnuM dRSTAMta :- nArada parvatanA cukAdAmAM vasudeva rAjA jUTha bolavAthI devoe siMhAsana parathI tene heTho nAkhyo. marIne te sAtamI narake gayo. karmabaMghanuM sAtamuM kAraNa corInI kriyA che. corI karIne jIva A lokamAM niMdAne pAtra bane che athavA jela ke phAMsInI sajAne paNa pAme che. ' lohakhuracoranuM draSTAMta - zreNikanA pitA prasenajita rAjAnA bhojana samaye eka cora aMjana AMjI temanA bhego besI roja jamI leto. aMjana AMjavAthI tene koI joI zakatuM nahIM. maMtrIe yuktithI tyAM pAMdaDA pAtharyA. te Avyo tyAre pAMdaDAno avAja thavAthI dhUpa karyo. tenI AMkhamAMthI aMjana nIkaLI gayuM. tethI pakaDAI gayo. pachI AkhA zaheramAM pheravI tene zULIe caDhAvyo. (u.prA.bhA.bhAga-2)
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 karmabaMghanuM AThamuM kAraNa mAThA bhAvo che. tethI jIvaaMtarmuhUrta mAtramAM paNa sAtamI narakanuM AyuSya bAMdhI le che. prasannacaMdra rAjarSinuM draSTAMta - prasannacaMdra rAjarSie paNa dhyAnamAM laDAInA bhAvo karI sAtamI naraka sughInA karmanA dalIyA bAMdhI lIdhA. paNa tarata ja pAchA pharI te badhA karma khapAvI kevaLajJAna paNa pragaTAvI lIdhuM evI AzcaryakArI bhAvanI lIlA che. dA. mada-mAto mAne karI re bhame aghogatimAMya re-gurujIne vaMdIe re. svajano paNa trAsI jatAM re jUra sukhI nahi kyAMya re-gurujIne vaMdIe re. 9 artha:- navamuM baMghanuM kAraNa mAna che. kula, jAti, rUpa, ghana, baLa, tapa, jJAna ane aizvarya ema ATha prakAranA madamAM mAto eTale masta banIne mAnamAM taNAI jaI aghogatimAM jIva bhamyA kare che. jema subhama cakravartIe cha khaMDa sAthI lIghA chatAM huM bAre khaMDa sAthuM to vizeSa nAmAMkita thaI jagatamAM moTo gaNAIza. ema karavAthI samudramAM te buDI muo. dazamuM baMghanuM kAraNa krUra bhAva che. krUratAnA svabhAva vaDe svajano paNa trAsI jAya che tathA pote paNa kyAMya sukhI thato nathI. kaMsanuM draSTAMta - kaMse potAnA pitAne jelamAM nAkhI dIghA. tathA krUra svabhAve vasudeva sAthe temanA putrone ApI devAnI zarata karI. te meLavI mArI nAkhyA. paNa daivayoge bIjAne tyAMthI marelA putro ja tene ApavAmAM AvatA hatA. paNa tevA bhAvanA phaLamAM pote marIne narake gayo. koNikanuM draSTAMta :- koNika paNa rAjyanA lobhe potAnA pitA zreNikane jelamAM nAkhI roja so koraDAno mAra marAvato hato. te paNa marIne chaThThI narake gayo. III mAyAvI jana tuccha che re parane ThagI ThagAya re-gurune vaMdIe re niMde nahi nija duSTatA re aghogatimAM jAya re-gurujIne vaMdIe re. 10 artha :- karmabaMdhano agyAramo prakAra mAyA che. mAyAvI jana tuccha che ke je parane ThagavAthI kharI rIte pote ja ThagAya che. jo te potAnI duSTatAne niMde nahIM to marIne adhogatimAM jAya che. "naigama eka nArI cUtI paNa, ghebara bhUkha na bhAgI; jamI jamAI pAcho vaLiyo, jJAnadizA tava jAgI. bhUlyo bAjI -pUjAsaMcaya (pR.143) eka vANiyAnuM draSTAMta - naigama eTale eka vANiyAe eka nArIne chetarIne eka rUpiyo vaghAre kamAI laI tenA badalAmAM ghare ghebara banAvaDAvyA. paNa pote ghera gayo tenA pahelAM potAno jamAI tenA mitra sAthe AvIne te ghebara jamI gayo. te jANI potAnI jJAnadizA sadgurunA saMgathI jAgRta thaI ke aho! pApa to meM karyuM ane ghebara bIjA ja jamI gayA. have kadi evuM pApa thAya nahIM ema vicArI dIkSA laI potAnuM kalyANa karyuM. 10nA lobha pApano bApa che re kaSTa munithI mukAya re-gurujIne vaMdIe re. sAthujIMvana jIMvavA karo re sau samyaka upAya re-gurujIne vaMdIe re. 11 artha - baMghamArgano bAramo prakAra lobha che. lobha pApano bApa che munithI paNa kaSTa mukAya che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 299 ratnAkarasUrinuM draSTAMta - "ratnAkara paccIsI'nA kartA zrI ratnAkarasUri hatA. temanA kSayopazamathI rAjI thaI rAjA roje temane hIrA, mANeka vagere ratno Apato. te saMgraha karatA hatA. tethI eka kuMDalIyA nAmanA zrAvake temane ThekANe lAvavA eka gAthAno artha pUchyo. gurue cha mahinA sudhI judI judI rIte samajAvyA chatAM saMtoSa na thavAthI mahArAja have huM kAle gAma jato rahIza paNa mAruM samAdhAna thayuM nahIM. te jANI ratnAkarasUrine vicAra Avyo ke huM ratno bhegA karI lobhamAM paDyo chuM to huM vANI dvArA kevI rIte kahI zakuM? tethI te sarva ratnono munie dravyathI ane bhAvathI tyAga karyo. te joI bIje divase kuMDalIo zrAvaka AvI bolyo ke "he svAmI! Aje huM ApanA darzanathI ja te gAthAno mULa artha samajI gayo. ane ApanI kSamAne ghanya che ke cha mahinA sudhI ekanI eka gAthAno artha pUchavA chatAM krogha karyo nahIM. pachI namaskAra karI potAne ghera gayo ane muni anyatra vihAra karI gayA. ema lobha je pApano bApa che te munione paNa muMjhave che. (u.prA.bhA.bhAga-4 AdhAre) have teramI gharmakriyA te sAcuM sAdhu jIvana che. te jIvavA saue samyak upAya AdaravA joIe. ratnatrayane sAthe te sAdhu. aMtarvAga sahita bahityaMga hoya to ja sAdhupaNuM yathArtha che. "upara taje ne aMtara bhaje ema navi sare arthajI." 11aaaa bAra kriyAne tyAgavI re terarmI gharma svarUpa re-gurujIne vaMdIe re. bhagavaMto traNa kALanA re kahe kriyA e rUpa re-gurujIne vaMdIe re. 12 artha :- uparokta bAra prakAranI karmabaMghana karAvanArI kriyAno jIve tyAga karavo joIe. teramI kriyA gharmasvarUpa che. tene AdaravI joIe. traNe kALanA bhagavaMto A teramI kriyAne anurUpa ja upadeza kare che. [12aa. gharma, agharma, mizrarRpe re kahaM kriyA vistAra re-gurujIne vaMdIe re. agharma tarjIne Adaro re gharma, mizra prakAra re-gurujIne vaMdIe re. 13 artha :- gharma, agharma ane mizrarUpe A kriyAnA vistArane have kahuM chuM. temAM atharmane tajI daI gharmane tathA tenA mizra prakArane Adaro; te ja AtmAne hitakArI che. ||13aa. gharmAtmA bhIkha mAgatA re dekhI karatA roSa re-gurujIne vaMdIe re. vANI kaThora kahe vaLI re "kara majaeNrIthI poSa re-gurujIne vaMdIe re. 14 artha :- adharmI kriyA sthAnaka - have prathama adharmIonI kevI kriyA hoya che te jaNAve che : koI gharmAtmA sAdhujanone bhikSA arthe jatAM joI roSa kare ane vaLI kaThora vANImAM koI temane ema paNa kahe ke majUrI karIne peTa bhara. kaThiyArA muninuM draSTAMta - eka kaThiyAro eTale lAkaDA phADanAra hato. teNe saMsArathI vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. to paNa tene kaThiyArA muni ema loko kahevA lAgyA. tethI abhayakumAre eka yukti karI ke A ratnonA bharelA traNa thALa, je sacitta jaLano tyAga kare, ghanano tyAga kare tathA strIno tyAga kare tene ApavAnA che. paNa koI A vastuno tyAga karavA taiyAra thayuM nahIM, eTale abhayakumAre jaNAvyuM ke A munie jene tame kaThiyArA muni kaho cho temaNe A badhuM tyAga karyuM che. temane A ratnanA thALa
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 0 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 ApavA yogya che. paNa te sarva prakAranA parigrahanA tyAgI hovAthI bilakula levA icchatA nathI. mATe havethI kadI paNa koIe temane kaThiyArA muni kahIne bolAvavA nahIM. ema zikSA ApI. 14 bAvA bAvana lAkha jo re kare bhikhArI deza re gurujIne vaMdIe re. hADa name nahi kAmamAM re ghare saMtano veza re-gurujIne vaMdIe re. 15 artha - vaLI agharmIo kahe ke AvA bAvAo bAvana lAkha thaIne AkhA dezane bhikhArI banAvI dIdho che. kAma karavAmAM hADakA namatA nathI ane mAtra saMtano veSa laI pharyA kare che. zrI AnaMdaghanajInuM draSTAMta - ekavAra zrI AnaMdaghanajI mahArAja jaMgalamAM pharatA hatA. te samaye musalamAnanuM rAjya hatuM. zAhajAdAno putra ekavAra temanI pAse AvI caDhyo, ane kahyuM ke kyuM bAvA! maphatakI roTI pacAne ko jaMgalameM dhUma rahe ho. zrI AnaMdaghanajIe javAbamAM kahyuM - nahIM bhAI, meM to khudAko TUMDhanevAlA unakA sevaka chuM. to paNa khUba mazkarI karatA nA pADI chatAM temaja karavAthI zrI AnaMdaghanajIe tene kahyuM ke zAhajAdAnA beTA khaDA rahe, ke teno ghoDo tyAM ja Ubho rahI gayo ane pote ghoDA upara coTI gayo. pachI pAchaLa enA sevakoe AvI AjIjI karatAM, zrI AnaMdaghanajIe tene pharI koI saMtanI AvI mazkarI kare nahIM ema zikhAmaNa ApI chUTo karyo. 15aa evA nAstika loka je re kare atharma-vakhANa re-gurujIne vaMdIe re. ciMtA nahi paralokanI re bhavasukhamAM gulatAna re-gurujIne vaMdIe re. 16 artha :- AvA nAstika loko adharmInA vakhANa kare ane gharmInI niMdA kare che. paNa temane paralokanI ciMtA nathI ke AvA kRtyonA phaLamAM kaI gatimAM jaIne paDIzuM. mAtra saMsArasukhamAM ja gulatAna rahIne durgatine pAme che. - zrIpALa rAjAnuM dRSTAMta - zrIpALa rAjAnA jIve pUrvabhavamAM munine kahyuM hatuM ke A to koDhIA jevo che, DuMba jevo che, tathA ekavAra munine pakaDI pANImAM jhaboLyA hatA. tenA pariNAme A bhavamAM temane koDha roga utpanna thayo, DuMbanuM kalaMka AvyuM tathA samudramAM paNa paDavuM paDyuM hatuM. II16aaaa. paranAM duHkha na lekhave re hIna kriyAmAM lIna re-gurujIne vaMdIe re. zarIra draDha karavA davA re khAya niSiddha malina re-gurujIne vaMdIe re. 17 artha - para jIvonA duHkhane je gaNatA nathI ane temane mAravA jevI hIna kriyA karavAmAM paNa pote pravRtta thaI jAya che. tathA zarIrane majabUta karavA mATe malina temaja bhagavAne niSegha karela evI davAne paNa khAya che. caMdrasiMha rAjAnuM draSTAMta - zikArInI jema ekavAra caMdrasiMha nAmanA rAjAe haraNanI pAchaLa tene mAravA ghoDo doDAvyo. bhayaMkara aTavImAM AvatAM te Thokara khAI bhaDakIne Ubho rahI gayo. te vakhate rAjA jAe che to eka bAju siMha Ubho che. bIjI bAju kALo nAga paDyo che. pote nIce Utare tyAM to potAnI ja talavAra myAnamAMthI bahAra nIkaLela vAgI javAno bhaya jaNAya che. te vakhate potAnA maraNano bhaya lAgavAthI rAjA vicAre che ke mane A vakhate koI bacAve to mAruM saghaLuM rAjya, rANIo vagere badhuM ApI daI teno sevaka thaIne rahuM. paNa tyAM koNa bacAve paNa ekavAra saMta samAgame navakAra maMtra sAMbhaLela te yAda AvatAM bolavAthI siMha, sApa vagere jatAM rahe che pachI munino samAgama kare che. tethI te paNa
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 301 jainadharmI banI jAya che. gharma ja jagatamAM eka rakSaka che. bIjAM koI jIvanI rakSA karanAra nathI. /1LA khAna, pAna, vastrAdimAM re khAmI na rAkhe khAsa re-gurujIne vaMdIe re. zarIra zaNagAre ghaNuM re caNe navA AvAsa re,-gurujIne vaMdIe re. 18 artha - AvA nAstika loko khAna, pAna, vastrAdi paheravAmAM koI khAmI rAkhatA nathI ane zarIranA khUba zaNagAra kare che tathA rahevA mATe navA navA makAna caNyA kare che. ||18nA saMzobhita sAmAnathI re kaLA-rasika gaNAya re-gurujIne vaMdIe re. suMdara strI-parivArathI re moja aneka maNAya re-gurujIne vaMdIe re. 19 artha - tevA loko aneka paugalika suzobhita vastuo bhegI kare che. jethI te lokonI draSTimAM kaLA rasika gaNAya che. suMdara strI ke parivAra hoya to ja aneka prakAranI moja mANI zakAya ema temanI mAnyatA hoya che. ||19aaaa rozanI, nATaka, nRtyamAM re kharca karI khuza thAya re-gurujIne vaMdIe re. kAma bhoga arthe jIMve re te paramArtha manAya re-gurujIne vaMdIe re. 20 artha - gharamAM aneka prakAranI rozanI banAvIne ke nATaka, sinemA, nRtya vagere jovAmAM paisAno kharca karIne khuzI thAya che tathA kAma bhoga arthe teo mAtra jIvana jIve che ane tene ja jIvanamAM paramArtha arthAt parama prayojanarUpa tattva mAne che. 20nA. aNasamajuM evuM lave re: "e ja kharA che deva re-gurujIne vaMdIe re. enA AghAre jIMvatA re bahu jIvo karI seva re-gurujIne vaMdIe re. 21 artha :- temAM vaLI ajJAnI aNasamajA jIvo to evI lavArI karyA kare che ke pRthvI para A rAjA, maMtrI ke zeTha vagere to deva jevA che. enA AghAre ghaNA jIvo emanI sevA karIne jIvana jIve che. ra1AA Arya jano evuM vade re, "pApajIMvI e jIva re-gurujIne vaMdIe re. AtmavicAra kare nahIM re paramAM lIna atIva re-gurujIne vaMdIe re. 22 artha - paNa AryapuruSo evuM kahe che ke e baghA pApa vaDe jIvanArA jIvo che. teo AtmavicAra karatA nathI paNa para evA bhautika padArthomAM ja atIva eTale atyaMta lIna banIne potAnuM amUlya jIvana nirarthaka gumAvI de che. rarA bhava bhamatAM thAkyo nahIM re kare atharma-upAya re-gurujIMne vaMdIe re bhUMDA mote marI jaze re narake e asahAya re-gurujIne vaMdIe re. 23 artha - cAragatirUpa saMsAramAM bhamatAM hajI A jIva thAkyo nathI. tethI haju agharma eTale pApa vaghavAnA ja upAyo karyA kare che. evA jIvo bhUMDA mote marI jaI narakamAM jaI paDaze. tyAM temanI sahAya karanAra koNa che? ArakA gRhastho, tyAgI ghaNA re icche evAM sukha re-gurujIne vaMdIe re. tRSNArUpa dIve paDe re pataMga sama bhelI duHkha re-gurujIne vaMdIe re. 24 artha - saMsAramAM A kALamAM gRhastho ke tyAgI sAdhuo paNa evA ghaNA che ke je ajJAnavaza
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 evA bhautika sukhanI icchA kare che. te jIvo tRSNArUpI dIpakamAM paDI jaI pataMganI jema bhasma thaI jaze. pataMgane dIvAmAM paDatA bhAna nathI ke huM baLI marIza. tema ajJAnI jIvone viSayomAM paDatA bhAna nathI ke tenA phaLamAM huM kevA bhayaMkara cAragatinA duHkhone pAmIza. 24 | kriyAsthAna atharma A re mAna azuddha anArya re-gurujIne vaMdIe re. anyAye e TakI rahyuM re cukAya mukti-kArya re-gurujIne vaMdIe re. 25 artha :- upara kahyA te badhA kriyAnA sthAnako agharmanA che. tene tuM azuddha ane anArya jIvonA kayo mAna. jema mithyAtvanA AdhAre sattara pApo TakI rahyA che tema anyAya vaDe A agharma kriyAo TakI rahI che. jethI mukti prApta karavAnuM uttama kArya te sukAI jAya che. If2pA. sadA apUrNa, ayogya e re asaMyame bharapUra re-gurujIne vaMdIe re. mithyA mAnI na icchatA re sajjana khasatA dUra re-gurujIne vaMdIe re. 26 artha - upara kahela agharmanA kAryo sadA tRSNAne lIdhe apUrNa rahe che, tathA AtmArtha mATe sAva ayogya che, temaja asaMyamathI eTale kucaritrathI sadA bharapUra che. mATe tene khoTA mAnI sajjana puruSo kadI icchatA nathI, paNa tethI sadA dUra khasatA rahe che, arthAt tevA kAryothI sadA DaratA rahe che. rakA kriyA sthAnaka gharmarUpa re kahyuM Arya, anukULa re-gurujIne vaMdIe re. kSayakAraka sau duHkhanuM re zuddha tattvanuM mULa re-gurujIne vaMdIe re. 27 artha - gharma kriyA sthAnaka- have sarva duHkhane haranAra evA munigharma kriyAnA sthAnakonuM varNana kare che - Arya puruSone anukULa evA gharmarUpa kriyAsthAnakone have jaNAvuM chuM. je sarva duHkhane kSaya karanAra che tathA je zuddha Atmatattva prAptinuM mULa che. surakSA mAnanIya kuLanA oNvo re, samajuM, garbhazrImaMta re-gurujIne vaMdIe re. bhavadukhathI trAsI grahe re sagurUzaraNa mahaMta re-gurujIne vaMdIe re. 28 artha :- je mAnanIya eTale Adara karavA yogya evA uttamakuLanA samajA jIvo zAlibhadra, ghanAbhadra ke jaMbusvAmI vagere garbhathI zrImaMta hovA chatAM saMsAranA trividhatApanA duHkhothI trAsI mahAna evA zrI sadgurunA zaraNane svIkAre che. jo bhavavAsa viSe sukha hoto, tIrthakara karyuM tyAge; kAhe ko ziva sAthana karate, saMyama sau anurAge." 28 zAzvata satkrAMti cahI re bhIkhathI karI nirvAha re-gurujIne vaMdIe re. satya sanAtana gharmano re grahe suguruthI rAha re-gurujIne vaMdIe re. 29 artha - je zAzvata AtmAnI satkrAMtine icchI, te meLavavA mATe sarva bhautika anukULatAno tyAga karI, bhikSA meLavIne potAno nirvAha kare che tathA satya sanAtana eTale zAzvata AtmasvabhAvarUpagharma pAmavAnA mArgane sadguru dvArA jANI grahaNa kare che. 29 sarva zaktie Acare re tarjI sau pApa-sthAna re-gurujIne vaMdIe re. satu sAthana saMpanna te re bane siddha bhagavAna re-gurujIne vaMdIe re. 30
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 30 3 artha - te mahAtmAo potAnI sarva zaktie aDhAra pA5 sthAnakane tajI sagharmane Acare che. ema sarva AtmasAdhanathI saMpanna thaI paMca mahAvrata pALI, zreNi mAMDI, aMte siddha bhagavAna bane che. 30nA vicare che e mArgamAM re mahApuruSa baLavaMta re-gurujIne vaMdIe re. moharahita, nigraMtha te re amala kamala sama saMta re-gurujIne vaMdIe re. 31 artha - e baLavAna mahApuruSo sadA mokSamArgamAM vicare che. te moharahita nigraMtha puruSo che. jaLamAM rahelA kamaLa samAna game tevI sthitimAM rahevA chatAM paNa alita evA te saMta puruSo che |31aaaa icchA-mamatAne tajI re AjJAe oNvanAra re-gurujIne vaMdIe re. - hiMsA sarva prakAranI re jJAna-ghAta karanAra re-gurujIne vaMdIe re. 32 artha :- sarva prakAranI icchAo ke mamatAbhAvane tajI daI je bhagavaMtanI AjJAnusAra jIvana jIvanAra che. tathA je cha kAyarUpa dravyahiMsA ane AtmAnA pariNAmomAM rAgadveSa vaDe thatI bhAva hiMsAne, AtmAnA mukhya jJAnaguNane ghAtanAra jANI tene sarva prakAre tajI de che. "dravyathakI cha kAyane, na haNe jeha lagAra; prabhujI bhAvadayA pariNAmano, ehI ja che vyavahAra. prabhujI bAhu niNaMda dayAmayI." ||32aaaa "taoM pApo eNvatAM lagI re sAvaghAna nizadina re-gurujIne vaMdIe re. klezakArI nahi koIne re vA sama baMghanahIna re-gurujIne vaMdIe re. 33 artha :- e mahAtmAo jIvanabhara AvA sarva pApone tajI daI pAMca samiti ane traNa gutine pALI nizadina sAvaghAna upayoge rahe che. evA mahAtmA puruSonuM vartana koIne paNa klezakArI hotuM nathI. vA eTale vAyune koI bAMdhI zake nahIM tema e mahAtmAone paNa navIna kamoM bAMdhI zakavA samartha nathI, tethI baMghanahIna thaI te sadA udayAthIna vihAra kare che. 33 pRthvI sama saghaLuM khame re tapa-teje dIpaMta re-gurujIne vaMdIe re. zazI sama zAMti varSatA re nabha sama nirAlaMba re-gurujIne vaMdIe re. 34 artha - te mahAtmAo pRthvInI jema Avela sarva duHkhone samabhAve sahana kare che tathA tarUpI tejathI sadA dedIpyamAna rahe che. caMdramA samAna zItaLa zAMtinA je varSAvanAra che. temaja nabha eTale AkAza samAna sadA nirAlaMba che arthAtu svAvalaMbI che. 34 apITya siMha samA sadA re abaddha paMpna samAna re-gurujIne vaMdIe re. kurma-aMga sama iMdriyo re vaza rAkhe, taDeM mAna re-gurujIne vaMdIe re. 35 artha :- je sadA apIDya siMha jevA che. apIDya eTale siMhane dekhatAM ja ziyALa khAghelA mAMsane tatkALa bahAra okI kADhe che, tema ziSya paNa potAnA doSane AvA AcArya pAse tatkALa okI kADhe che tathA pakSI samAna sadA abaddha che arthAta pakSIne koI paNa dizA ke jhADano pratibaMdha nathI tema A mahAtmAone koI dizA ke nivAsa sthAnano pratibaMdha nathI. karma eTale kAcabo potAnA aMgone DhAlamAM saMkocI rAkhe che tema je potAnI indriyone potAmAM ja saMkocI vaza rAkhe che chatAM tenuM kaMI abhimAna karatA nathI. rUpA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 meruM sama niSkapa te re nirmaLa zArada nIra re-guruoMne vaMdIe re. jAgrata jo bhAkhaMDa samA re sAgara sama gaMbhIra re-gurujIne vaMdIe re. 36 artha :- je meru samAna niSkrapa eTale sthira che, zaradaRtunA jaLa jevA nirmaLa che, bhAraMDa pakSI samA je sadA jAgRta che tathA sAgara samAna je gaMbhIra che. 36aaaa saMyama-tapa-vAsita ure re vicare udaya-prayoga re gurujIne vaMdIe re. aMtarAya nahi koInI re daze dizAya aroka re-gurujIne vaMdIe re. 37 artha :- jenuM hRdaya saMyama eTale cAritra ane tapa AdaravAnI icchAthI vAsita thayeluM che. je potAnA karmodayanA AghAre vicare che. jene mATe dazeya dizAmAM koI rukAvaTa nathI arthAt te dizAomAM vicaratAM jene koI aMtarAya karanAra nathI. [3zA zarIra kase upavAsathI re le bhikSA nirdoSa re-gurujIne vaMdIe re. zarIra para mamatA nahIM re ghare sadA saMtoSa re-gurujIne vaMdIe re. 38 artha - je potAnA zarIrane upavAsa karIne kase che. jarUra paDye nirdoSa bhikSA le che. zarIra upara paNa jene mamatAbhAva nathI. je sadA saMtoSabhAva ghAraNa karIne jIve che. [38 dhyAna ghare sthira Asane re niyamita vartana sarva re-gurujIne vaMdIe re. vastrarahita paravA nahIM re nahi labdhino garva re-gurujIne vaMdIe re. 39 artha - sthira Asana lagAvI je dhyAna ghare che. jenuM sarva vartana niyamita che. vastrarahita hovA chatAM jene koI paravastanI paravA nathI. labdhio paNa jene prApta che chatAM viSNakumAranI jema kiMcita garva nathI. 39o. sapuruSArthe munipaNuM re jIvanabhara pAbaMta re-gurujIne vaMdIe re. pariSaha saMkaTa-kALamAM re sahu AhAra tarjata re-gurujIne vaMdIe re. 40 artha - sapuruSArtha karIne jIvanaparyata munipaNAne pALe che. deva, manuSya ke tiryaMca kRta pariSahamAM ke ghora jaMgalamAM vAgha siMhAdinA saMkaTa samaye je cAre prakAranA AhArane tyAge che athavA sAgAra paccakhANa le che. 40nA je mATe ghara nagnatA re keza upADe Apa re-gurujIne vaMdIe re. dAtaNa, joDA, snAna tajI re chatrI tarjI sahe tApa re-gurujIne vaMdIe re. 41 artha - AtmasamAdhi arthe jeNe nagnatAne ghAraNa karI che kezaloca kare che. dAtaNa karavuM, joDA paheravA ke snAna karavuM jeNe tajI dIdhuM che, tathA chatrIne tajI daI game tevA tApane paNa je sahana kare che. "nagnabhAva, muMDabhAva saha ajJAnatA, adaMtathovana Adi parama prasiddha jo; keza roma nakha ke aMge zRMgAra nahIM, dravyabhAva saMyamamaya nigraMtha siddha jo. apUrva" ||41 brahmacarya eNvatAM lagI re para-ghara bhikSAhAra re-gurujIne vaMdIe re. bhemi zayyA ke pATa para re sUtAMya AtmavicAra re-gurujIne vaMdIe re. 42 artha :- je jIvatA suthI brahmacaryavratane pALe che. paragharathI bhikSA laIne AhAra kare che. je bhUmi
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 3 0 5 upara ke pATa upara zayana kare che. tathA sUtA sUtA paNa je AtmavicAramAM nimagna rahe che. //4rA niMdA stuti paNa nA gaNe re sahe avajJA, mAra re-gurujIne vaMdIe re. anukrULa-pratiELatA nahIM re samatA ghare apAra re-gurujIne vaMdIe re. 43 artha :- je potAnI koI niMdA kare ke stuti kare, athavA avajJA eTale tiraskAra kare ke mAre to paNa tene anukULa pratikULa na mAnatA apAra samatAne ghAraNa karIne je jIve che. II43aaaa te vastu citte ghare re ArAghanA-upAya re-gurujIne vaMdIe re. anaMta avyAbAi sukha re kevaLajJAne thAya re-gurujIne vaMdIe re. 44 artha - AtmavicArane ke samatAbhAvane je cittamAM hamezAM ghAraNa karIne rAkhe che, tene ja ArAghanAno sAco upAya jANe che. tenA phaLasvarUpa kALAMtare temane kevaLajJAna pragaTa thatAM anaMta avyAbAdha sukhanI prApti thAya che. I44 nirAvaraNa paripUrNa te re sarvottama saMpUrNa re-gurujIne vaMdIe re. chellA zvAse Upaje re karma kare sau cUrNare-gurujIne vaMdIe re. 45 artha - saMpUrNa nirAvaraNa, paripUrNa tathA sarvottama saMpUrNadazA to chellA zvAse utpanna thAya che, ke jyAM sarva karmanuM cUrNa thAya che, arthAt aMta samaye cuparatakriyAnivRti nAmano zukladhyAnano cotho bheda pragaTa thaI, zailezIkaraNa avasthA prApta thaIne sarva karmone cUrI nAkhe che. 4pA siddha buddha ne mukta te re lahe sadA nirvANa re-gurujIne vaMdIe re. AtyaMtika sau duHkhano re mokSa viSe kSaya jANa re gurujIne vaMdIe re. 46 artha - tyArabAda te AtmA siddha, buddha ane mukta thaI hamezAM mokSa sthAnamAM ja nivAsa kare che mokSamAM to sarvadA sarva prakAranA duHkhano AtyaMtika eTale saMpUrNapaNe kSaya ja che ema tuM jANa. 46aaaa. kriyAsthAna zobhAvatA re evA zrI bhagavaMta re-gurujIne vaMdIe re. te ja bhave ziva ko lahe re, alpa bhave ko saMta re-gurujIne vaMdIe re. 47 artha :- upara jaNAvela gharmarUpa kriyAsthAnakane zobhAvatA bhagavAna te ja bhave mokSane pAme che athavA koI saMtapuruSo eka be bhava karIne mukti meLave che. II4LA kriyAsthAna je mizra che re te paNa Arya, vizuddha re-guruoMne vaMdIe re. paraMparAe mokSanuM re kAraNa, bole buddha re-gurujIne vaMdIe re. 48 artha :- mizra kriyA sthAnaka - have mizra kriyAnuM varNana kare che, ke je mukhyatve zrAvaka athavA mumukSu dvArA karavAmAM Ave che. mizra kriyAnA sthAnaka je AryapuruSo Acare che, te paNa vizeSa zubha che. je paraMparAe eTale AgaLa upara mokSanA kAraNa bane che, ema buddha eTale jJAnI puruSo kahe che. 48aaaa alpa AraMbha Adare re alpa parigrahavaMta re-gurujIne vaMdIe re. nyAyayukta AjIvikA re prApta kare vratavaMta re-gurujIne vaMdIe re. 49 artha :- have kharA zrAvaka che te alpa AraMbha eTale cha kAya jIvonI hiMsA ochI thAya tema pravarte
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 che tathA parigraha paNa jarUra pUrato alpa ja rAkhe che. temaja vratadhArI evA te zrAvaka nyAyanItipUrvaka AjIvikAne meLave che. //49o. suzIla zramaNa upAsatAM re suNe saMta-upadeza re-gurujIne vaMdIe re. jIva-ajIvane oLakhe re ghare na zaMkA leza re-gurujIne vaMdIe re. 50 artha - suzIla eTale sadAcArI zrAvaka, AtmajJAnI evA zramaNa eTale sAdhu bhagavaMtanI upAsanA kare che tathA puruSonA upadezane sAMbhaLe che. upadeza sAMbhaLIne jIvatattva ane ajIva tattvanI oLakhANa kare che. tenI zraddhA kare che, arthAt sAta tattva, nava padArtha, cha dravya, ke cha padanI zraddhA kare che. paNa temAM leza paNa zaMkA karatA nathI. pA puNya-pApa pichAnatA re vaLI sukhaduHkhasvarUpa re-gurujIne vaMdIe re. Asrava, saMvara samajatA re karmabaMghanA rUpa re-gurujIne vaMdIe re. 51 artha - je puNyapApanA phaLa sukhaduHkha Ave che tene barAbara samaje che. temaja Asrava tattva karmabaMghanuM kAraNa che ane saMvara tattva karmane AvatA rokavAnuM kAraNa che ema je jANe che. palA khaDjha, muzaLa, charI Adi je re kriyA adhikaraNo ya re-gurujIne vaMdIe re. karmabaMghanA sAghano re jANa kare niyamo ya re-gurujIne vaMdIe re. para artha:- khajJa eTale taravAra, muzaLa eTale sAMbeluM, charI eTale cappa vagere bIjAne ApavAthI tenI aghikaraNakriyA lAge che. mATe karmabaMghanA sAdhano jANI bIjAne na ApavAno niyama kare che. parA vaLI nirjarA kAraNe re zubhakriyA svAdhyAya re-gurujIne vaMdIe re. saguru-AjJAe kare re dhyAnAdika upAya re-gurujIne vaMdIe re. pa3 artha - vaLI kamoMnI nirjarA karavA mATe je saguru AjJAe bhakti, pUjA, japa, tapa, sAmAyika, pratikramaNa, AlocanAdi zubhakriyAo kare che, svAdhyAya kare che, jethI azubha karmo AvatAM rokAya che. tathA sadguru AjJAthI AtmArthanA lakSe dhyAna, kAyotsarga AdinI kriyAne paNa je Acare che. pitA svarUpa samaje mokSanuM re niHspRhIM ne asahAya re-gurujIne vaMdIe re. devAdikathI nahi caLe re sazraddhAthI jarAya re-gurujIne vaMdIe re. 54 artha - je sarva karmano nAza karI potAnA AtmAnI zuddhi karavI tenuM nAma mokSa che ema jANI niHspRhI ane asahAya eTale svAvalaMbI bane che. deva, manuSya ke tiryaMca AdinA upasarga thaye paNa je satuzraddhAthI kiMcit paNa calAyamAna thatA nathI. kAmadeva zrAvakanuM draSTAMta - kAmadeva zrAvaka bhagavAna mahAvIrano ziSya hato. ekavAra indra tenI gharma acaLatAnI prazaMsA karI. tethI eka deva temanI parIkSA karavA Avyo. aneka prakAranA pariSaha upasarga karyA. chatAM te calAyamAna thayo nahIM. tethI kSamAvIne svasthAnake gayo. "kAmadeva zrAvakanI gharmadraDhatA ApaNane zo bogha kare che te kahyA vagara paNa samajAyuM haze. emAMthI tattvavicAra e levAno che ke, nigraMthapravacanamAM praveza karIne draDha rahevuM. kAyotsarga ityAdika je dhyAna gharavAnAM che te jema bane tema ekAgra cittathI ane draDhatAthI nirdoSa karavAM.' caLavicaLa bhAvathI kAyotsarga bahu doSayukta thAya che. "pAIne mATe gharmazAkha kADhanArA gharmamAM draDhatA kyAMthI rAkhe? ane rAkhe to kevI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 3 0 7 rAkhe!" e vicAratAM kheda thAya che." (va.pR.73) //pa4o pravacana sau vitarAganAM re mAne te niHzaMka re-gurujIne vaMdIe re. samakita-auSadhi-vAsanA re UtarI hADa paryata re-gurujIne vaMdIe re. 16 artha - je vItarAganA prakRSTa vacanone nizaMkapaNe mAne che. mithyAtvarUpa roganuM auSagha samakita che, evI vAsanA jene hADohADa UtarI gaI che. papA. Atmagharma viNa anyane re icche nahIM sujANa re-gurujIne vaMdIe re. gharmAtmA ke tharmaphaLa re AtmahitanI khANa re-gurujIne vaMdIe re. pa7 artha - evA samyagdaSTijIva Atmagharma sivAya jagatanA koIpaNa padArthane icchatA nathI, mAtra gharmAtmApuruSanA saMgane ke gharmanA phaLane je AtmahitanI khANa mAne che. //pakA gaNI, ghare nA aNagamo re pAmyA che paramArtha regurujIne vaMdIe re. saMzaya pUchI sUtranA re avaghAryA che artha re-gurujIne vaMdIe re. pa7 artha - jene gharmanA sAghana karavAmAM aNagamo Avato nathI. je AtmAne hitarUpa evA vAstavika paramArthane samajyA che. jeNe sUtramAM thatI zaMkAonA artha sArI rIte pUchIne avaghAryA che. //palA nizcita artha na bhUlatA re kahe gharmanI vAta re :- gurujIne vaMdIe re. "aho! bhAI, nigraMthanAM re pravacana je siddhAMta re-gurujIne vaMdIe re. 58 artha - bhagavaMte nizcita karelA arthane je bhulatA nathI ane bIjAne paNa gharmanI vAta kare che ke aho ! bhAI nigraMtha puruSonA pravacana che te to anubhavathI siddha thayelA siddhAMto che. temAM kadI pUrvApara virogha Ave nahIM. te to bhagavAnanI avirogha vANI che. 58 Atma-vicAra ugADatAM re sarasvatI sAkSAta re-gurujIne vaMdIe re.. ajJAnInI vANI to re jaDa vANInI jAta re-gurujIne vaMdIe re. 19 artha - bhagavAnanI pUrvApara avirogha vANI AtmavicArane janma ApavA samartha che. te to sAkSAt sarasvatI che. jyAre ajJAnInI vANI to anubhava vagaranI hovAthI jaDa jevI che. te AtmavicAra utpanna karavA samartha nathI. ema je mAne che te ja sAcA zrAvaka che. palA putrAdi ghana ghAva so re anarthakArI jANa re-gurujIne vaMdIe re. asAra A saMsAranuM re vaghavApaNuM pramANa re-gurujIne vaMdIe re. 60 artha - vaLI zrAvaka potAnA manamAM jJAnI puruSano bogha pariNAma pAmavAthI ema vicAre che ke putra, strI, ghana, ghAnyAdi e sau AtmAne anartha karanAra che. AtmaguNonI ghAta karanAra che. jethI mAtra asAra evo A saMsAra ja vadhe che. "lakSmI ane adhikAra vaghatAM, zuM vadhyuM te to kaho? zuM kuTuMba ke parivArathI vaghavApaNuM, e naya graho; vaghavApaNuM saMsAranuM nara dehane hArI javo, eno vicAra nahIM ahoho! eka paLa tamane havo!!!" (va.pR.107) //60nA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 08 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 evI vAta kare sadA re nigraMtho para rAga re-guruoMne vaMdIe re nirmaLa, hRdaya sphaTika sama re dAnavIra zo tyAga re-gurujIne vaMdIe re. 61 artha :- je uparokta vairAgyanI vAta sadA kare che. jene nigraMtha evA jJAnI puruSo upara rAga cheprema che-bhakti che, jenuM hRdaya sphaTika samAna nirmaLa che. "nirmaLa aMtaHkaraNa vinA mArA vacanane koNa dAda Apaze." -zrImad rAjacaMdra jenA hRdayamAM sphaTika jevI nirmaLatA hovAthI alpa paNa doSa puNiyA zrAvakanI jema jaNAI Ave che. tathA jemAM dAnavIra jevo sAco tyAga che. bhojarAjA dAna ApavAmAM ati udAra hatA. tema jene parapadArtha pratye mamatAbhAva nathI tene te te vastuone tyAgatA duHkha lAgatuM nathI. 61nA munIndra-darzana-lAbhathI re nirbhayatA ya apAra re-gurujIne vaMdIe re. ughADe choge phare re, nirargala gRha-dhAra re-gurujIne vaMdIe re. 62 artha - jene muniomAM indra jevA jJAnIpuruSonA darzana samAgama vaDe boghano lAbha maLatA apAra nirbhayatA AvI gaI che. je lokano bhaya mUkI daI ughADe choge bhakta banI pharyA kare che. temaja parigraha paNa alpamAtra najIvo rAkhavAthI je nizcitapaNe gharanA dvArane paNa nirargala eTale Agalo baMda karyA vagara ja rAkhe che. karA. rANIvAsa sama para ghare re praveza-bhAva na hoya re-gurujIne vaMdIe re. parva-dinomAM muni samI re caryA zIkhato soya re-gurujIne vaMdIe re. 63 artha - rANIvAsanA mahela samAna paragharane jANI jenA aMtaramAM koInA ghare praveza karavAno bhAva nathI. temaja AThama caudasa ke paryuSaNAdi parva divasomAM je proSathopavAsa karIne municaryAno abhyAsa kare che. 63aaaa. auSatha, upakaraNo tathA re AhAra-pANI deya re-gurujIne vaMdIe re. vihAra-udyamI sAthune re sevI lhAvo leya re-gurujIne vaMdIe re. 64 artha :- je AtmajJAnI muni mahAtmAone nirdoSa auSagha jIvAnanda vaidyanI samAna Ape che. tathA upakaraNo ane AhAra-pANI paNa bhAvathI Ape che. temaja vihAra karavAmAM udyamI evA sAdhupuruSonI sevA karIne je jIvanano lhAvo le che. 64 zramaNa-upAsaka bhAvathI re pALI vrata, tapa, zIla re-gurujIne vaMdIe re. jiMdagIbhara sat sAghatAM re samAdhimaraNe dila re-gurujIne vaMdIe re. 65 artha :- zramaNa eTale AtmajJAnI muni mahAtmAnA upAsaka evA zrAvaka, bhAvathI vrata, tapa, zIlane pALe che. tathA jIvanabhara satu eTale AtmAnI ArAdhanA karatAM hRdayamAM samAdhimaraNa karavAnI bhAvanA rAkhe che. II6pAA Aphata, asAdhya rogamAM re vasare nahi AtmArtha re-gurujIne vaMdIe re. kAyA, kaSAya sUkave re tyAga-niyamathI yathArtha re-gurujIne vaMdIe re. 66 artha - je koIpaNa prakAranI muzkelI AvI paDyuM ke asAdhya evA rogamAM paNa AtmArthane
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) kriyA 309 bhUlatA nathI. paNa kramazaH vastuonA tyAgano yathArtha niyama karIne kAyAne kRSa kare che temaja kaSAyabhAvone sUkave che. 66aa samAdhi saha tajI deha te 2e banatA deva mahAna re-gurujIne vaMdIe re. pachI suMdara nara bhava gharI re mokSe jaze pramANa re-gurujIne vaMdIe re. 67 artha :- Ama samAdhipUrvaka dehatyAga karIne je moTA vaimAnika deva bane che. pachI devalokamAMthI cyavI suMdara manuSya avatAra pAmI mokSane sAthe che. e vAta pramANasiddha che. / / 6 / aa maMda prayatnI hoya to re sAta-ATha bhava thAya re-gurujIne vaMdIe re. kriyA mizra AvI rIte re mokSanidAna gaNAya re-gurujIne vaMdIe re. 68 artha :- koI jIva maMda puruSArthI hoya to te sAta-ATha bhava karIne mokSane pAme che, arthAt vadhAremAM vadhAre sAta bhava devalokanA ane ATha bhava manuSyanA dhAraNa karIne aMte muktine meLave che. AvI rIte zrAvakanI mizrakriyA paNa paraMparAe mokSanuM kAraNa thAya che. / / 8 / / * bAra kriyAsthAno viSe 2e vartana te ja adharma re-gurujIne vaMdIe re. pApothI nA virame re kema chUTaze karma 2e?-gurujIne vaMdIe re. 69 artha :- prathama jaNAvela bAra kriyAsthAno viSenuM varNana te ja adharma che. te kriyAo A pramANe che. (1) prayojanabhUta, (2) aprayojanabhUta, (3) hiMsaka, (4) ajJAnathI, (5) avaLI samajaNathI, (6) jUThathI, (7) corIthI, (8) mAThAbhAvathI, (9) mAnathI, (10) krUratAthI, (11) mAyAthI ane (12) lobhathI je kriyAo thAya che te sarva adharma kriyAo che. je jIva AvI pApavALI kriyAothI virAma pAmaze nahIM, te jIva karmothI kevI rIte chUTI zakaze? / / 69 / / te bALaka sama mUDhane re durlabha mukti jANa re-gurujIne vaMdIe re. kriyAsthAnaka teramuM re sevI lyo nirvANa re-gurujIne vaMdIe re. 70 artha - bAra prakAranI pApavALI kriyAmAM pravartatA bALaka jevA mUDha ajJAnI jIvane mukti prApta thavI durlabha che ema tuM jANa. mATe teramuM kriyAsthAnaka sAdhu jIvana che, tene yathArthapaNe pALIne nirvANa eTale mokSasthAnane he bhavyo! tame meLavI lyo. / / 70 / / sarva duHkhano kSaya karo re bano siddha ne buddha re-gurujIne vaMdIe re. dayA tharo nija jIvanI 2e svarUpa oLakho zuddha re-gurujIne vaMdIe re. 71 artha :- sadguru bhagavaMtanI AjJA ArAdhIne have sarva prakAranA duHkhano aMta ANI siddha ane buddha thAo, arthAt potAnA mULa siddha svabhAvane pragaTa karI buddha eTale sarvajJa banI jAo. "zuddha, buddha, caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; zrImad rAjacaMdra have potAnA AtmAnI dayAne dhAraNa karo. trIjI svadayA--A AtmA anAdikALathI mithyAtvathI grahAyo che, tattva pAmato nathI, jinAjJA pALI zakato nathI, ema ciMtavI gharmamAM praveza karavo te 'svadayA'. (pR.64)
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 prajJAvodha-vivecana bhAga-1 tathA potAnA mULa zuddha svarUpanI oLakhALa karo. 're! Atma tAro ! Atma tAro ! zIghra ene oLakho, sarvAtmamAM samavRSTi dyo A vacanane hRdaye lakho.'' -zrImad rAjacaMdra / / 71 / / janmamaraNa du:kho haNo re karo parAkrama sAra re-gurujIne vaMdIe re. jIva bacAvo ApaNo re kriyAsthAna tA~ bAra re-gurujIne vaMdIe re. 72 artha :- janmamaraNanA duHkhono nAza karavA mATe have tamArA parAkramane vAparo kemake e ja jagatamAM sArarUpa che. upara jaNAvela bAra prakAranI pApamaya kriyAno tyAga karIne potAnA AtmAne saMsAranA duHkharUpa samudramAM paDatA jarUra bacAvo. evI sammati ApanAra paramakRpALu sadgurudevane mArA vAraMvAra vaMdana ho. / / 7 / / jJAnasahita samyak kriyAne AcaravA mATe jJAnIoe AraMbha-parigrahanI nivRtti karavA upara ghaNo bhAra Apela che. te viSe vistArathI have A pAThamAM jaNAvaze. AraMbha eTale zuM? to ke jyAM cha kAya jIvonI hiMsA thAya evI badhI pravRtti te AraMbha che. jemake dhaMdhAnI pravRtti, makAna baMdhAvavA ke rasoI vagerenA kAma adhavA saMsAra kAmanI koIpaNa pApanI pravRtti te sarva AraMbha che. "pramAdavaze jIvone mAravAno je saMkalpa te samaraMbha; hiMsAdi pAponI pravRttinAM sAdhanane ekaThAM karavAM te samAraMbha; hiMsAdi kAryo karavAM te AraMbha.' nityaniyAdi pATha (pR.28) tathA parigraha eTale AraMbhanI pApavALI pravRtti karIne je vastu meLavavI te bAhya parigraha che, ane te te padArthomAM mamatAbhAva lAvI mUrchA karavI te aMtaraMga parigraha che. parigraha pratye mUrchA karI AnaMda mAnavo te parigrahAnaMdI raudradhyAna che, je jIvane narakagatinuM kAraNa che. tethI raudradhyAnanA kAraNarUpa evA AraMbha parigrahane avazya tyAgavA mATenI bhalAmaNa A pAThamAM karavAmAM Ave che :-- (27) AraMbha-parigrahanI nivRtti upara jJAnIe Apelo ghaNo bhAra (doharA) * janmI jagamAM nararUpe jaivana saphaLa to thAya, jo gururAja bhajI lo mukti-mArga upAya, 1 ja artha :-- A jagatamAM manuSyarUpe avatAra pAmIne jIvana saphaLa to ja thaI zake ke jo zrI gururAja paramakRpALu zrImad rAjacaMdra prabhunA zuddhasvarUpane bhajIne mokSamArgano upAya jANI laIe to. chaThThuM pada --te 'mokSano upAya che.' jo kadI karmabaMgha mAtra thayA kare ema ja hoya, to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM; paNa karmabaMghathI viparIta svabhAvavALAM evAM jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhaktyAdi sAghana pratyakSa che; je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che. mATe te jJAna, darzana, saMyamAdi mokSapadanA upAya che.'" (va.pR.395)
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) AraMbha-parigrahanI nivRtti upara jJAnIe Apelo ghaNo bhAra (1) "darzana = sarvajJa bhagavAne jaDa cetana padArtho jema dIThA che tevI kharekharI khAtarI thAya tene bhaga-vAne samyakdarzana kahyuM che. 'mULamArga'mAM paNa te ja vAta bIjArUpe kahI che ke saddagurunA upadezathI de ane AtmA bhinna che. te AtmAnI zuddha pratIti thavI te samyakdarzana ke samakita che ema bhagavAne kahyuM che. (2) jJAna "mULamArga'mAM kahyuM ke dehAdithI AtmA bhinna che, jJAnalakSaNavALo ane avinAzI AtmA che evuM sadgurunA upadezathI jANavuM te AtmajJAna ke samyajJAna che. 311 (3) samAdhi = 'mULamArga'mAM AtmAnI pratIti AvI, sarvathI bhinna asaMgasvarUpa jANyuM tevo sthira svabhAva pragaTavo te zuddha vaiSavyavahArathI bhinna (aliMga) cAritra jANavuM. te ja samAdhi che. (4) vairAgya = AtmA mATe jIva talapApaDa thAya, bIje kyAMya manane goThe nahIM te vairAgya. (5) bhakti = alpa mattA te vairAgya; ane paramapuruSamAM tanmayatA te bhakti." -dho.bhAga ||1|| kanaka-kAminI-sUtrathI baMghAyA traNa loka; te toDI viralA bane svArthIna, sukhI, azoka. 2 artha :- kanaka eTale sonArUpa parigraha tathA kAminI eTale strI tenA pratyenA moharUpI sUtra eTale tAMtaNAthI urdhva, agho ane maghya e traNeya lokanA jIvo baMghAyelA che, arthAt strI ane tene laIne ghanamAM thatI Asakti vaDe sarva saMsArI jIvo Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa trividha tApamAM sadA baLyA kare che. eka naka aru kAkiMmanI, do moTI taravAra; UThyo tho jina bhajana kuM, bicameM liyo mAra.'-AlocanAdi pada saMgraha ArdrakumAranuM draSTAMta * ArdrakumAra munine bhogAvalI karmAnusAra dIkSA lIdhA pachI saMsAra mAMDavo paDyo. putra thoDoka moTo thayo ke pharIthI ghara choDI dIkSA levA mATe taiyAra thayA, tyAre putre kAcA tAMtaNAthI ArdrakumAranA page bAra AMTA mArI dIdhA. te joI putra mATe pharIthI bAra varSa saMsAramAM rokAvuM paDyuM. tyArabAda pharI dIkSA laI ekavAra tApasanA AzramamAM jatAM hAthIne temanA prabhAve darzana karavAnA bhAva thavAthI tenI beDIo tUTI gaI. tethI koIe munine kahyuM ke ApanA prabhAve hAthInI beDIo tUTI gaI tyAre temaNe javAbamAM kahyuM ke lokhaMDanI beDIo toDavI sahelI che paNa rAganA kAcA tAMtaNA toDavA durlabha che. / / 2 / huM deThAdi svarUpa nathI, ane de strI putrAdi koIpaNa mArA nathI, evI AtmabhAvanA sAcA bhAvathI bhAvIne kanaka kAminInA baMdhana toDI AtmAmAM ja rahela svAdhIna sukhane pAmavA zoka rahita banI jAya evA jIvo A vizvamAM koI viralA ja che. / / 2 / / paDI mumukSunA page beDI be baLavAna, AraMbha-parigraha-janaka kanaka-kAminI mAna. 3 artha :-- jene saMsAranA janmaja2AmaraNAdi duHkhothI chUTavAnI icchA che evA mumukSunA pagamAM paNa = karmane AdhIna be baLavAna beDIo paDela che. te AraMbha ane parigrahane janma ApanAra eka kanaka eTale sonAdi-parigraha pratyeno rAga che ane bIjo strIAdi pratyeno mohabhAva che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 A saghaLA saMsAranI, ramaNI nAyakarUpa; e tyAgI tyAguM baghuM, kevaLa zokasvarUpa." (va.pR.82) kaLiyugamAM apAra kaSTa karIne sapuruSanuM oLakhANa paDe che. chatAM vaLI kaMcana ane kAMtAno moha temAM parama prema AvavA na de tema che. oLakhANa paDyuM aDagapaNe na rahI zake evI jIvanI vRtti che, ane A kaLiyuga che; temAM je nathI mujhAtA tene namaskAra." (va.pR.299) //3| AraMbha, kaSAya, pramAdathI hiMsAmaya pariNAma, parigraha ne parasaMgharo, mamatAmaeNLa dukhadhAma.4 artha :- AraMbha, kaSAya ane pramAdathI jIvanA sadA hiMsAmaya pariNAma rahe che. kemake AraMbha che tyAM kaSAyabhAva che, ane kaSAya che tyAM pramAda che ane pramAda che tyAM dravya hiMsA ane bhAvahiMsA banneya che. AraMbha, viSaya kaSAya vaza, bhamiyo kALa anaMta; lakSa corAzI yonIse, aba tAro bhagavaMta." -AlocanAdi pada saMgraha parigraha eTale parapadArtha pratyeno mUcchabhAva. te dasamo graha che, sauthI bhAre che. te jIvane pari eTale cAre bAjuthI graha eTale pakaDe che. evA parigrahabhAvane laIne jIva para vastuono saMgraha kare che. e ja mamatAnuM mULa che. te mamatAbhAva jIvane du:khanA ghararUpa thaI paDe che. 4. narabhava uttama nAva sama, bhava taravAno dAva; parigraha-mamatA bhArathI DUbatI nAva bacAva. 5 artha :- ghaNA bhavanA puNya saMgraha vaDe maLela A manuSyabhava te nAva samAna che. saMsArarUpa samudra taravAne mATe A uttama dAva eTale lAga Avyo che teno jarUra lAbha laI levo. parigraha pratyenI mamatA eTale mUcchanA bhArathI tArI A jIvanarUpI nAva saMsArasamudramAM DUbI jAya che. mATe mUrchArahitabhAva lAvIne teno bacAva kara. subhUma cakravartInuM draSTAMta - parigrahanI mUchathI subhUme ghAtakI khaMDanA paNa cha khaMDa sAdhavA mATe samudramAM carmaratna mUkyuM. tenA upara sarva sainika vagere badhA AvI rahyA. te carmaratnanA eka hajAra devatA sevaka hoya che. temAMthI eke vicAra karyo ke devAgaMnAne to maLI AvuM. ema eka pachI eka vicAra karIne badhAya cAlyA gayA; ane carmaratna baDyuM. pApabhAvanAmAM marIne subhUma sAtamI narake gayo. mATe paramakRpALudeva jaNAve che ke - "parigraha e pApanuM mULa che; pApano pitA che; anya ekAdazavratane mahA doSa de evo eno svabhAva che. e mATe thaIne AtmahitaiSIe jema bane tema teno tyAga karI maryAdApUrvaka vartana karavuM." (va.pR.76) //pA. bhUMDA Asakti-phaLo H AraMbha, avizvAsa, asaMtoSa duHkhabaja gaNI, tajo parigraha khAsa. 6 artha - parigraha pratye Asakti karavAnA phaLo ghaNAM bhUMDA Ave che. mammaNa zeTha jIvananA aMta sughI parigrahamAM racyo pacyo rahI badhuM mUkIne aMte marI jaI sAtamI narake gayo. parigrahanI mUcchane kAraNe jIva game tevA AraMbha eTale pApanA kAryo karavA paNa taiyAra thaI jAya che. parigraharAgI puruSane bIjA pratye avizvAsa upaje che. zaMkarAcArye mohamudugaramAM kahyuM che ke : ' ' I
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) AraMbha-parigrahanI nivRtti upara jJAnIe Apelo ghaNo bhAra 31 3 'arthamanarthaM bhAvaya nityaM, nAsti tataH sukha lezaH satyaM; putrADapi thanamAnAm pati; sarvagreSA vihitA rIti." -mohamudgara artha - artha eTale ghana parigraha e ja anartha che. tethI leza paNa sAcuM sukha nathI. te parigraha pratyenI mUrchAnA kAraNe jIvane potAnA putra pratye paNa avizvAsa Ave che ke kadAca e ghana vAparI nAkhe to. jagatamAM tRSNAvaza jIvonI Aja sthiti che. mATe asaMtoSa eTale tRSNAne ja duHkhanuM bIja gaNI khAsa karI parigrahano tame tyAga karo. je prANIne parigrahanI maryAdA nathI, te prANI sukhI nathI. tene je maLyuM te ochuM che kAraNa jeTaluM maLatuM jAya teTalAthI vizeSa prApta karavA tenI icchA thAya che." (va.pR.76) AraMbha parigrahane vAraMvAranA prasaMge vicArI vicArI potAnA thatAM aTakAvavAM; tyAre mumukSutA nirmaLa hoya che." (va.pR.318) "tRSNA AkAza jevI anaMta che." (va.pR.42) namirAja :- (hetu kAraNa pre.) meru parvata jevA kadAcita sonArUpAnA asaMkhyAta parvata hoya topaNa lobhI manuSyanI tRSNA chIpatI nathI. kiMcit mAtra te saMtoSa pAmato nathI. tRSNA AkAzanA jevI anaMta che. ghana, suvarNa, catuSpAda ityAdika sakaLa loka bharAya eTaluM lobhI manuSyanI tRSNA TALavA samartha nathI. lobhanI evI kaniSThatA che. mATe saMtoSanivRttirUpa tapane vivekI puruSo Acare che." (va.pR.42) IIkA rajareNuM sama paNa nahIM guNa parigrahamAMya, doSo meru sama mahA; Thare na vRtti kyAMya. 7 artha - rajareNu eTale dhULanA kaNa jeTalo paNa guNa parigrahamAM nathI, paNa doSo to meru parvata jeTalA mahAna che. parigraharAgI puruSanuM mana koI ThekANe sthiratA pAmatuM nathI. niraMtara caLavicaLa pariNAma rahe che. sItAnuM mana rAmamAM vase che. tema tenuM mana dAmamAM vase che. parigrahathI niraMtara caLavicaLa pariNAma ane pApabhAvanA rahe che; akasmAta yogathI evI pApabhAvanAmAM AyuSya pUrNa thAya to bahughA aghogatinuM kAraNa thaI paDe." (va.pR.76) IINA parigraha-ciMtana mAtrathI taMdula matsya, vicAra, chellI narake jaI paDe, tyAga-bhAva che sAra. 8 artha - parigraha pratyenA vicAra karavA mAtrathI jenuM AyuSya kevaLa eka aMtarmuhartanuM che evo taMdula eTale cokhAnA dANA jeTalo matsya eTale mAchaluM bhAva karIne sAtamI narake cAlyuM jAya che. mATe mUcha sahita bAhya parigrahano tyAga karavo e ja sArarUpa che. kevaLa parigraha to munIzvaro tyAgI zake; paNa gRhastho enI amuka maryAdA karI zake. maryAdA thavAthI uparAMta parigrahanI utpatti nathI; ane ethI karIne vizeSa bhAvanA paNa bahughA thatI nathI; ane vaLI je maLyuM che temAM saMtoSa rAkhavAnI prathA paDe che, ethI sukhamAM kALa jAya che." (va.pR.76) taMdala manuM draSTAMta - moTA mAchalAnI AMkhanI pAMpaNa upara beThela A taMdula matsya vicAre che ke A moTA mAchalAnA moDhAmAMthI seMkaDo mAchalAo Ava jAva kare to paNa te tene khAto nathI. paNa jo enA ThekANe huM houM to eka paNa mAchalAne jIvatuM javA dauM nahIM, baghAne khAI jAuM. ema mAtra bhAva karI karIne aMtarmuhUrta mAtramAM ja marI jaI sAtamI narake jaI paDe che. mATe sadaiva parapadArtha pratyenI mUcha
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 ke Asaktino tyAga ja kartavya che. ITA sukha mATe ghana saMgrahe, ghana mATe paradeza, paravaza jIvana gALatAM nahi satsukhano leza. 9 artha - sukha mATe ghana bheguM kare che. ghana mATe ghara kuTuMba choDI paradeza jAya che. tyAM paravaza jIvana gALatAM tene leza paNa sAcA sukhanI prApti nathI. saghaLuM paravaza te duHkha lakSaNa, nija vaza te sukha lahIe; -ATha dRSTinI sajhAya parAthIna sapane huM sukha nAhI" svAdhInatAmAM sukha che, parAdhInatA sadaiva duHkharUpa che. "sarva paravaza duHkha, sarva Atmavaza sukha, etad vidyA samAsena, lakSaNaM sukha duHkhayoH"Alo kuTuMba sukhasAghana gaNI sahato duHkha apAra, khara sama bhAra vahe batho; nahi sanmukha lagAra. 10 artha - potAnA kuTuMbane sukhanuM sAdhana gaNI tene sukhI karavA mATe jIva apAra duHkhane sahana kare che. khara eTale gagheDA samAna sarva upAdhino bhAra pote upADIne phare che. paNa tene AtmAnA sAcA sukhano lagAra mAtra paNa anubhava nathI. /10nA nahi navaro khAvA jarI, nahi parabhava vicAra; prApta sukha-sAghana taNuM lahe na sukha lagAra." 11 artha - kuTuMbAdine poSavA vyApAra dhaMdhA AdinA kAraNe jIvane zAMtithI khAvA mATe paNa jarAya navarAza nathI. jemake zrIpALa rAjAnA rAsamAM ghavalazeTha zrIpALa kumArane kahe che ke : amane jamavAnI nahIM; ghaDI eka paravAha; zirAmaNa vALu jamaNa, karIe eka ja vAra." vaLI zrIpALa kumArane zeTha jaNAve che ke - "zeTha kahe jinavara namo, navarA tame nizcita." tame navarA nizcita cho mATe jinezvaranAM darzana karo. amane to kAmanI adhikatAne kAraNe evI navarAza nathI ke tamArI sAthe darzana karavA AvIe. vaLI kAmanA bojAne lIdhe parabhavamAM amAruM zuM thaze. ame kaI gatimAM jaIne paDIzuM. teno paNa tene koI vicAra nathI.puNyodaye bhautika sukha sAdhana sAmagrI prApta che, chatAM vizeSa meLavavAnI tRSNAmAM tenuM paNa lagAra mAtra sukha bhogavAtuM nathI. "parigrahanI prabaLatAmAM je kaMI maLyuM hoya tenuM sukha to bhogavAtuM nathI paraMtu hoya te paNa vakhate jAya che." (va.pR.76) sukha vase AtmA viSe teno nahi nirdhAra, zodhe sukha-hIna vastumAM, jaDamAM nahi jaDanAra. 12 artha - sAcuM sukha te nirAkuLa sukha che. ane te AtmAmAM che. paNa teno jIvana nirdhAra eTale nakkI nirNaya nathI ke kharekhara ema ja che. nirAkuLatA sukha che, AkuLatA che duHkha; icchAmAM AkuLatA, mATe icchA mUka."
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) AraMbha-parigrahanI nivRtti upara jJAnIe Apelo ghaNo bhAra 31 5 A ajJAnI jIva jaDa evA hIna paugalika indriya viSayomAM sukhane zodhe che paNa te jaDamAM maLI zake ema nathI, kAraNa ke sukhaguNa te AtmAno che paNa jaDano nathI. "viSayathI jenI indriyo Arta che tene zItaLa evuM Atmasukha (Atmatattva) kyAMthI pratItimAM Ave. -zrImad rAjacaMdra pugala anubhava tyAgathI karavI jasu paratIta ho mitta." caityavaMdana covIzI /12aa. mithyA mArga tajI grahe mahapuruSano paMtha; chUTe parigraha-kalpanA pAme sukha anaMta. 13 artha - saMsArasukhano ke indriyasukhano je mithyAmArga che, te tajI daI mahApuruSanA batAvela mArge je cAlaze, te bhavyAtmAnI parigrahamAM sukhanI kalpanA chUTI jaze ane kAlAMtare mokSanA anaMtasukhane pAmaze. I13nA viSaye sukhanI kalpanA AraeNbhamULa jaNAya; bAhya upAyo AdarI pApe jIMva avarAya. 14 artha - pAMca indriyanA bhogamAM sukhanI kalpanAne lIdhe jagatavAsI jIvo sarva prakAranA AraMbhanA kAmo karatA jaNAya che. te bhogAdine arthe bAhya parigraha bhego karI jIva pApathI avarAya che. 14. bhavanuM maeNLa AraMbha, jo mamatA tenuM mULa; mamatA alpa karAya to mumukSune anukULa. 15 artha - saMsAravRddhinuM mULa kAraNa AraMbha eTale hiMsAnA kAmo che, ane AraMbhanuM mULakAraNa parigraha pratyenI mamatA che. puruSanA boghe karIne jo parigraha pratyenI mamatA eTale mUrchAbhAvane ghaTADavAmAM Ave to mumukSajIvane saMsAranA baMdhana toDavAmAM te anukULa che. mamatAthI baMdhAya che, nirmama jIva mUkAya; yA te gADha prayatna se, nirmama karo upAya."-ibdopadeza //15nA. paricarAgI puruSane viSaya-Thago ThagI jAya, kAmavikAro bALatA, nArI zikArI thAya. 16 artha - ghanAdi parigraha pratye jenI Asakti che tevA puruSane pAMca indriyanA viSayo chetarI jAya che arthAta te temAM lobhAya che. tevA jIvane kAma-vikAro bALe che, ane te nArIno zikAra thAya che arthAta kAmavaza te jIva nArIne AdhIna bane che. 16aaaa. ghare ure saMtoSa to bane deva paNa dAsa, kAmaghenu pAchaLa phare, nave nizAno pAsa. 17 artha - jo hRdayamAM saMtoSabhAvane ghAraNa kare to deva paNa tenA dAsa thAya che. "goghana, gajaghana, ratanaghana, kaMcanakhAna sukhAna; jaba Ave saMtoSaghana, saba ghana ghula samAna." -AlocanAdi pada saMgraha 'nispRhasya tRNam jagat" "AkhuM jagata sAva sonAnuM thAya to paNa amane tRNavat che." (va.pR.270)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-1 'jinheM kahyuM nahi cAhie, ve zAhana ke zAha. "jeNe potAnAM upajIvikA jeTalAM sAghanamAtra alpAraMbhathI rAkhyAM che, zuddha ekapatnIvrata, saMtoSa, parAtmAnI rahyA, yama, niyama, paropakAra, akSarAga, alpadravyamAyA ane satya temaja zAstrAdhyayana rAkhyuM che, je satpuruSone seve che, jevo niyitAno manoratha rAkhyo che, bahu prakAre karIne saMsArathI je tyAgI jevo che, jenA vairAgya ane viveka utkRSTa che te pavitratAmAM sukhapUrvaka kALa nirgamana kare che." saMtoSI naranI pAchaLa kAmaghenu phare, temaja nave nidhAna paNa tenI pAse AvavA icche che. 316 navanidhi : (1) pAMDu, (2) kAla, (3) mahAkAla, (4) padma, (5) naisarpa, (6) manuSya, (7) zaMkha, (8) piMgala, (9) ratna e nava nidhio kramathI dhAnya, dareka Rtu saMbaMdhI padArtha, vAsaNa, kapaDAM, makAna, hathiyAra, vAjiMtra, ghareNAM ane ratna Ape che. -nityaniyamAdi pATha (pR.278) sanatkumAra cakravartI badhuM tyAgI dIkSA laI nIkaLI paDyA. to paNa cha mahinA sudhI badhu kuTuMba, rAjariddhi, nava nidhAna vagere temanA pAchaLa pharyA chatAM teo calAyamAna thayA nahIM. / / 17 / / abhaya muni saMtoSathI, je sukha pAmyA guDha, indra, cakravartI samA, pAme kyAMthI mUDha?18 artha :- abhayakumAra muni banI parama saMtoSabhAvavaDe je 'caitanya camatkAra sRSTinA lakSamAM nathI' evA Atmisukhane pAmyA, te sukha indra ke cakravartI jevA paNa je saMsArasukhamAM DUbI rahelA hoya te kyAMthI pAmI zake? 'saMtoSI nara sadA sukhI, tRSNAvALo nara nitya bhikhArI.' "saMtoSAmRta tRptAnAm, yatsukhaM zAMta cetasAm kutastad dhana lubdhAnAm, itastatazca dhAvatAm" artha :-- saMtoSarUpa amRta pIne tRpta thayelA jIvone je zAMtinuM sukha prApta che te ahIM tahIM doDatA evA dhanalubdha jIvone kyAMthI hoya? / / 18 / dhAnya, dhAtu, ghana, vAsaNo, ghara, khetara, pazu, yAna, dAsa, dAsI daza sau maLI bAhya parigraha mAna. 19 : artha :- ghana, dhAnya, sonu vagere ghAtu, vAsaNo, ghara, khetara, pazu ke yAna arthAt vAhana ke nokara tathA dAsI maLIne kula A daza bAhya parigraha che. / / 19 / / krogha, mAna, mAyA ane lobha, hAsya, rati, zoka, jugupsA, bhaya, arati vaLI veda traNe viloka, 20 have cauda aMtaraMga parigraha jaNAve che :- artha :krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, zoka, jugupsA, bhaya, arati temaja strIveda, puruSaveda tathA napuMsakaveTha, ema troya veda maLIne tera prakAra thayA. / / 2aa mithyAtva maLI cauda e parigraha aMtaraMga, bane praphullita jo maLe bAhya parigraha-saMga, 21 artha :- tathA mithyAtvane aMdara bheLavavAthI badhA maLI kula cauda aMtaraMga parigraha mAnavAmAM
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) AraMbha-parigrahanI nivRtti upara jJAnIe Apelo ghaNo bhAra 317 Ave che. A aMtaraMga krogha, mAna, mAyA, lobhAdi cauda parigraha je upara jaNAvyA te bAhya ghana, sonu, ghara, vAhana vagere parigrahano saMga maLavAthI vizeSa praphullita thAya che, arthAt vizeSa phALI phUlIne karmabaMghana karAvanAra nivaDe che. 21nA UMDI jaDa vairAgyanI parigrahe chedAya; samajuM-jana-mana paNa ahA! lakSmImAM laTakAya. 22 artha - vairAgyabhAva gADha thayo hoya chatAM jo parigrahano saMga rahyA karato hoya to te vairAgya paNa nAza pAmI jAya che. samajA mANasonA mana paNa ahA! Azcarya che ke lakSmImAM lubdha thaI jAya che. koNa jANe lakSmI AdikamAM kevIye vicitratA rahI che ke jema jema lAbha thato jAya che tema tema lobhanI vRddhi thatI jAya che; gharma saMbaMthI keTaluMka jJAna chatAM, gharmanI draDhatA chatAM paNa parigrahanA pAzamAM paDelo puruSa koIka ja chUTI zake che; vRtti emAM ja laTakI rahe che; paraMtu e vRtti koI kALe sukhadAyaka ke AtmahitaiSI thaI nathI. jeNe enI TUMkI maryAdA karI nahIM te bahoLA duHkhanA bhogI thayA che." (va.pR.76) 22aaaa pizAca sama parigraha naDe bhoLavI lUMTe bhekha; tapa-zama-jJAnajanita sukha muni paNa tajatA, dekha. 23 artha :- pizAca eTale rAkSasa samAna parigraha che ke je muninA bhekha eTale veSane paNa bhoLavIne lUMTI le che, arthAt muni paNa parigrahamAM rAgI thaIne munino veSa mUkI daI pharIthI saMsArI thaI jAya che. kuMDarikanuM draSTAMta - kuMDarike hajAra varSa dIkSA pALIne aMte mUkI daI pharIthI rAjya grahaNa karyuM. te ja divase atiAhAra karavAthI pIDAyo. cAritrathI bhraSTa thavAthI koIe tenI sevA karI nahIM. tethI savAre badhAne phAMsIe caDhAvI daIza evA raudradhyAnathI marIne sAtamI narake gayo. icchAone rokavArUpa tapa vaDe tathA kaSAyanA upazamanathI temaja sAcI samajathI utpanna thatAM sukhane paNa tajI daIne munio parigrahanA rAgI banI jAya che. te upara eka sAthvI, garoLInA avatArane pAmI tenuM draSTAMta nIce mujaba che : eka sAdhvInuM draSTAMta - eka zrAvikAe dIkSA letI vakhate potAnA gharamAMthI cAra mUlyavAna ratno laIne eka lAkaDAnI polI pATalImAM goThavI pAse rAkhyA hatA. tenI uparanA mohathI te maraNa pAmIne garoLI thaI, tiryacapaNuM ne temAM paNa hiMsakapaNuM pAmI. te garoLI niraMtara pelI pATalI upara AvIne bese. pUrvabhavanA mohanuM avyaktapaNe paNa darzana thAya che. Ama vAraMvAra thavAthI anyadA koI jJAnI guru tyAM paghAryA. tene anya sAdhvIoe tenuM kAraNa pUchyuM. eTale jJAnano upayoga daI te garoLIno pUrvabhava jANIne jJAnIe kahI batAvyo. te sAMbhaLatA ja garoLIne jAtismaraNajJAna thayuM. teNe aNasaNa karyuM. maraNa pAmIne devagatimAM utpanna thaI. parigrahanI mUrchA AvI rIte tiryaMcagatimAM ghasaDI jAya che ane saMsAramAM paribhramaNa karAve che. cosaTha prakArI pUjA-sArtha (pR.69) //ra3I. janme kAma parigrahe, kAma krogha nihALa, krodhe sva-para-hiMsA thatI-karma azubhanI jALa. 24 artha - parigraha bhego karavAthI pAMca indriyanA viSayo bhogavavAnI icchAo tIvra bane che. temAM koI vidana kare to te pratye krotha janme che. krodhathI potAnA AtmaguNanI ghAta thAya che tathA bIjAne paNa
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 krogha utpanna karAvI tenA guNanI paNa vAta kare che, ema azubha karmanI jALa jIva UbhI kare che. "parigrahanI baLatarA kaSAyanI poSaNAnuM kAraNa che. AkhuM jagata ane vyaktigata jIvo parigrahanI jALamAM phasAI mAchalAnI peThe taDaphaDe che. aneka kutarko, anAcAra ane azAMtine anubhave che. te baLatI hoLImAMthI satparuSanA Azrita jIvo bacavA prayatna nahIM kare to bIjA zuM karI zakaze?"o. bhAga-3/24 narakagati tethI thatI tyAM dukha sahe apAra, vANI varNavI nA zake; parigraha-phaLa vicAra. 25 artha - azubha karmonA jALamAM phasAvAthI jIvanI narakagati thAya che. tyAM apAra duHkhone te bhogave che. narakanA duHkhonuM varNana vANI dvArA kahI zakAya ema nathI. te parigraha pratyenI AsaktinuM phaLa che. ema tuM vicAra kara. tenA upara sAgarazeThanuM draSTAMta nIce mujaba che - sAgarazeThanuM draSTAMta - sAgarazeTha ghaNA kaMjUsa hatA. gharamAM ghaNuM ghana hovA chatAM baghAne khAvAmAM coLA ane tela Ape. cAreya vahuo bahu kaMTALI gaI. cAreya vahuo ekavAra udAsa thaI agAsI upara beThI hatI. tyAM thaIne jatI eka yogInIe temane dIThI. pUchatAM sarva vigata jANI yogInIe khuza thaI temane AkAzagAminI vidyA ApI. tethI roja rAtre lAkaDA upara besI ratnadIpa vageremAM pharavA mATe te javA lAgI. gharanA nokare te lAkaDuM AghuM pAchuM mUkela joI rAtre tapAsa rAkhatA vahuone jatA joI pote te lAkaDAnI aMdara rahelA polANamAM pesI gayo. pote paNa ratnadIpathI ratno lAvI sukhI thayo ane have te zeThanI sAme javAba ApavA lAgyo. tethI zeThe nokarane pUchatA vahunI badhI vigata jANI. pote paNa eka divasa lAkaDAnA polANamAM peTho. ratnadIpamAMthI jeTalA ratno lAkaDAnA polANamAM bharI zakAya teTalA pUrepUrA bharI dIdhA. vahuo upara beThI UDIne pAchI ghare AvatAM rastAmAM lAkaDuM Aje bahu bhAre jaNAya che, ghIme cAle che. to zuM ene samudramAM nAkhI daIe? ema bolavA lAgI. te sAMbhaLI aMdara pravezela sAgarazeTha bolI UThyA ke tamAro sasaro huM aMdara chuM. tyAre vahuoe vicAra karyo ke A lobhI sasaro gharamAM ghaNuMye hovA chatAM pote paNa khAto nathI ane bIjAne paNa vAparavA deto nathI. mATe A lAga Avyo che ema jANI je cAdara para te beThI hatI, te cAdaranA cheDA pakaDI laI te lAkaDAne samudramAM nAkhI dIdhuM. tethI parigrahanI AsaktinA phaLamAM marIne te zeTha narake gayo. rapA iMdriya-gaNa gaNa rAkSaso, kaSAya zastra vicAra; grahI vittarUpa mAMsa te bane niraMkuza ghAra. 26 artha - pAMca indriyonA samuhane tuM rAkSasa samAna gaNa tathA krogha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAyane te rAkSasanA zastra samAna jANa. te ghanarUpI mAMsane pAmI indriyorUpI rAkSasa niraMkuza banI jaI paravastumAM jIvane rAga karAvI saMsAra samudramAM ghakelI de che. "yauvanam, dhanasaMpatti, adhikAram, avivekItA; okkekam api anarthAya, kima yatra catuSTayam." artha - yauvana, ghanasaMpatti, sattA ane mohanA gAMDapaNarUpa avivekItA. AmAnuM eka paNa hoya to anarthakAraka che. to pachI jyAM cAreya hoya tenuM kahevuM ja zuM? arthAt anarthano tyAM pAra nathI. sarakA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) AraMbha-parigrahanI nivRtti upara jJAnIe Apelo ghaNo bhAra 31 9 sarva saMga tajavA kahe, sarvajJa prabhu, saMta; kahe anyathA te jano nija-para-ghAta karata. 27 artha :- uparokta kAraNone laIne sarvajJa prabhu ke saMtapuruSo sarva prakAranA bAhya temaja atyaMtara parigrahanA saMgane tyAgavAno ja upadeza kare che. tethI viparIta parigrahane grahaNa karavAno je upadeza kare te potAnA temaja paranA AtmaguNane ghAta karanAra che. /2zA taje teja ravi koi dI, Dage meru kadI toya, iMdriya-jaya karaze nahIM saMga-sakta muni koya. 28 artha - kadI koI divasa sUrya potAnA tejane mUkI de ke kadI meru parvata DagI jAya topaNa parigrahanA saMgamAM Asakta evA muni indriya jaya kadI karI zakaze nahIM. 28aaaa AraMbha parigraha mAnaje upazama kero kALa; bahu bhavano vairAgya paNa mAMDa Take tyAM, bhALa. 29 artha :- AraMbha parigrahathI kaSAyabhAva vadhe che mATe tene vairAgya ane upazamanA kALa mAnaje. parigraha pratyenI lAlasA vaghavAthI ghaNA bhavanI sAthenA vaDe prApta thayela vairAgya paNa mAMDa mAMDa TakI zake che. te viSe paramakRpALudeva jaNAve che ke - jo jIvane AraMbha-parigrahanuM pravartana vizeSa rahetuM hoya to vairAgya ane upazama hoya to te paNa cAlyA javA saMbhave che, kemake AraMbha-parigraha te avairAgya ane anupazamanAM mULa che, vairAgya ane upazamanA kALa che." (va.pR.408) 2lA AraMbha parigraha jo ghaTe asatsaMga baLahIna; asatsaMga-baLa jo TaLe maLe vakhata svAthIna. 30 artha :- AraMbha parigraha jo ochA thAya to khoTA saMga prasaMga ochA thAya che, upAdhi ghaTe che. tethI satsaMga karavAno avasara maLe che. satsaMga thavAthI asatsaMganuM baLa ghaTe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI savicAra karavAno svAdhIna avakAza prApta thAya che. "AraMbhaparigrahanuM alpatva karavAthI asatyasaMganuM baLa ghaTe che; satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che, asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che." (va.pR.451) 30 AtmavicAre vakhata te gALe thAye jJAna; AtmajJAne dukha baghAM TaLe, maLe nirvANa. 31 artha :- AtmavicAramAM maLelA te svAdhIna samayane gALavAthI jIvane AtmajJAna thAya che tathA AtmajJAnavaDe badhA duHkha TaLI jaI jIvane nirvANa eTale mokSanI prApti thAya che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvarUpa, sarva kleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che." (va.pR.451) 31aaaa zrI ThANAMge paNa juo dvi-bhaMgI-vistAra: AraMbha-parigraha thakI mati-AvaraNa ghAra. 32 artha :- dvAdazAMgInA trIjA sUtra zrI ThANAMgamAM paNa dvibhaMgIno vistAra nIce pramANe jaNAvela che :
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 jIvane AraMbhaparigraha che tyAM sudhI matijJAna upara AvaraNa che ema huM mAna. 32aaaa AraMbha-parigraha thakI zrutajJAna avarAya; AraMbha-parigraha thakI avadhijJAna na thAya. 33 artha :- AraMbha-parigraha vaDe zrutajJAna paNa avarAya che. AraMbha parigrahamAM mUcha che tyAM sudhI avadhijJAna paNa thatuM nathI. 33aaaa. AraMbha-parigraha vaDe manaparyaya avarAya; AraMbha-parigraha chatAM kevaLajJAna na thAya. 34 artha :- AraMbha-parigrahathI mana:paryavajJAna avarAyela rahe che tathA AraMbhaparigraha hoya tyAM sudhI jIvane kevaLajJAna paNa thatuM nathI. 34. AraMbha-parigraha-baLa ati, batAva sattara vAra; kahe vaLI ke te jatAM UpajatAM guNa ghAra : 35 artha:- ema AraMbha-parigrahanuM atyaMta baLa sattaravAra batAvIne vaLI tyAM kahyuM che ke jo AraMbhaparigrahathI jIva nivarse to tene badhA jJAna pragaTe. te guNo kayA kayA utpanna thAya te have jaNAve che : AraMbha parigraha TaLe ati matijJAna sahAyaH AraMbha parigraha TaLe bahu zrutajJAna pamAya. 36 artha :- have AraMbha-parigraha TaLavAthI tenuM matijJAna ati nirmaLa thAya tathA AraMbha-parigraha TaLavAthI zrutajJAnanI prApti paNa ghaNI sulabha thAya. |36aaaa. AraMbha parigraha TaLe avadhi-dIpa pragaTAyaH AraMbha parigraha TaLe manaparyaya paNa thAya. 37 artha :- AraMbha-parigraha TaLavAthI avadhijJAnarUpa dIpaka pragaTa thAya tathA AraMbha-parigraha TaLavAthI mana:paryayajJAna paNa utpanna thAya. /3zA AraMbha parigraha TaLe Upaje kevaLajJAnaH varNana sattara vAra pharI kare bhalA bhagavAna. 38 artha - AraMbha-parigraha TaLavAthI jIvane sarvathI zreSTha evuM kevaLajJAna Upaje che. ema bhagavAna potAnA upadezamAM jIvonA bhalA mATe sattaravAra pharI pharI A vAta samajAvavA mATe kahe che. A badho bhAva paramakRpALudeve patrAMka 506mAM jaNAvela che. bhalo thaI jIMva, mAna tuM duHkhahetu e TALaH te TALyA vinA kadI zreya na thAya, nihALa. 39 artha - he jIva! bhalo thaI have tuM A vAtane mAna ane duHkhanA kAraNa evA A parigraha pratyenA mUrchAbhAvane tuM TALa. te parigrahabhAvane TALyA vinA A jIvanuM kadI zreya eTale kalyANa thAya nahIM ema tuM draDhapaNe mAna. [39aaaa
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) AraMbha-parigrahanI nivRtti upara jJAnIe Apelo ghaNo bhAra 3 2 1 anAdi asatsaMgavaze mUMDhamatine narthI bhAna; AraMbha Adi bhAva saha icche che nirvANa. 40 artha - anAdikALanA asatsaMganA kAraNe mUDhamati evA A jIvane potAnuM bhAna nathI ke sukha zAmAM che. AraMbha-parigrahanA mamatvavALA bhAva sAthe A jIva nirvANane eTale mokSane icche che paNa te kadI zakya nathI. //40aaaa. te bhAvone TALavA karato nathI jIMva yatna, te TALyA vinA kadI maLe na mukti-ratna. 41 artha :- AvA mamatvabhAva ke mUcchabhAvane TALavA mATe A jIva yatna karato nathI paNa te bhAvone TALyA vinA jIvane muktirUpI ratnanI prApti paNa kadI thavAnI nathI, ema tuM nizcaya mAna. 41|| sau AraMbha-parigraho nirmaLa karavA hoya; sAghana parama maLe nahIM brahmacarya sama koya. 42 artha - sau AraMbha-parigraha pratyenA mUcchabhAvane hRdayamAMthI nirmaLa karavA hoya to brahmacarya samAna bIjAM koI utkRSTa sAghana nathI. "sarva prakAranA AraMbha tathA parigrahanA saMbaMghanuM mULa chedavAne samartha evuM brahmacarya parama sAghana che. yAvat jIvana paryata te vrata grahaNa karavAne viSe tamAro nizcaya varte che, ema jANI prasanna thavA yogya che. (va.pR.502) //4rA. zikhAmaNa de trAjavAM jo, nIce A jAya palluM grahavA icchatuM khAlI Urdhva suhAya."43 artha - trAjavAM ApaNane zikhAmaNa Ape che ke parigrahanA bhArathI palluM bhAre thAya che te jamInane grahavA icche che, arthAt te te jIva nIcenI narakAdi gatiomAM jAya che tathA parigrahanA tyAgathI je jIvanuM palluM khAlI rahe che te jIva devAdi urdhvagatimAM jaIne zobhAne pAme che. 43 AzA-khANa apUrva che, tribhuvanathI na bharAya; khodI parigraha pheMkatA sapuruSe purAya. 44 artha - jIvanI tRSNArUpI khANa evI apUrva che ke temAM traNe lokamAM rahela devatA, manuSya ke bhuvanapatinA sukho nAkhI devAmAM Ave to paNa te khANa bharAya nahIM. paNa badhA prakAranA parigrahane te tRSNAnI khANamAMthI khodI khodIne bahAra pheMkavAmAM Ave to te jarUra purAya ema che. paNa Ama banavuM te mAtra puruSanA boghe zakya che. sapuruSanA boghe jIvane saMtoSabhAva AvavAthI anAdino tRSNArUpI khADo jarUra purAya ema che. bhogavRtti urathI tajo, karo na para-paMcAta; AtmAne uddhAravA kamara kaso, he! bhrAta.45 artha:- indriya viSayonI bhoga vRttine he bhavyo! have tenA duHkhadAyaka svarUpane vAraMvAra vicArI kADhI nAkho. to parigraha pratyenI mUcchano bhAva paNa ApoApa samAI jaze tathA AtmAthI para evA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-1 322 saghaLA padArthonI paMcAtamAM paDo nahIM, paNa mAtra tamArA AtmAno uddhAra karavA mATe ja he bhAI! have to kamara kasIne taiyAra thAo. / / 4 / / zarIra mAtra parigrao AraMbha-vRddhi jANa; azaraNa, anitya deha para rAga kare na sujANa, 46 artha :- A zarIra mAtranA parigraha vaDe saMsArI jIva tene sukhI karavA mATe aneka prakAranA AraMbha eTale hiMsAnA kAmo karavA taiyAra thaI jAya che, paNa sujANa eTale samyakttAnane gharanArA evA satpuruSo te A anitya ane azaraNavALA deza pratye rAga karatA nathI. 146 // dveSa parigraha para karo, gharo mukti para rAga; tajI durdhyAna sudhyAnathI graho paramapada-lAga. 47 artha :-- dveSa karavo hoya to A parigraha viSenI mUrchA pratye karo ane rAga karavo hoya to sarva duHkhanA kSayarUpa evA mokSa pratye karo. kemake - "parigraha jeTalo che teTaluM pApa che. jeTalA paisA vadhe teTaluM pApa vadhe che. chUTavAnI bhAvanA chatAM e ene khALI rAkhe che.'" bo. bhA.-1 (pR.260) parigrahavaDe thatA ArtadhyAna ane raudradhyAnane tyAgI daI dharmadhyAna ane zukladhyAnane AdarI paramapada prAptino Avela lAgano lAbha laI lo. / / 4 / / lobha mamatve Upaje, lobha rAganuM mULa; rAge dveSa thato tathA dveSe dukhanI zULa, 48 artha :- parigraha pratye mamatvabhAva karavAthI jIvane lobha thAya utpanna thAya che. lobha kaSAya e = rAganuM mULa che. tathA rAgabhAva jIvamAM hovAthI temAM vighna karanAra pratye dveSabhAva Upaje che. ane dveSabhAva e jIvane pratyakSa du:khanI zULanuM kAraNa thAya che. / / 4 / / nirmamatva vara tatva che, nirgamanA sukha-khAsa, nirmamatA bIja mokSanuM-jJAna-sAra A jANa. 49 artha :- mamatA rahitapaNuM e ja zreSTha tattva che. jIvane nirmamatvabhAva ja sukhanI khANa che. mokSanuM bIja paNa nirmamatvabhAva che. mATe ene ja huM sarvajJAnano sAra jANa. taja taja banne parigraho, AraMbha jhaTa nivAra, parrikara pahira moha tuM, kara kara Atma-vicAra. 50 artha :- ghana ghAnyAdi dasa prakAranA bAhya parigraino tathA kaSAya, naukaSAya ane mithyAtvarUpa atyaMtara parigrahano tyAga kara, tyAga kara. tathA hiMsAnA kAraNarUpa AraMbhane zIghra nivAra. 52 padArtho pratyenA mohano parityAga kara, parityAga kara ane Atmano vicAra kara, vicAra kara. ||5nA ghara ghara, jIva, cAritra nuM, dekha dekha nija rUpa; kara kara satpuruSArtha e ziva-sukha cAkha anupa. 51 artha :- he jIva! have tuM sarvasaMga parityAga karI samyakcAritrane dhAraNa kara, dhAraNa kara. tathA potAnA AtmasvarUpane dekha, AtmasvarUpane dekha. AtmasvarUpane pAmavA satyapuruSArtha kara, sat puruSArtha
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 3 2 3 kara. tathA anupama evA mokSasukhano tuM AsvAda le, AsvAda che. 51 niSkAraNa karuNA karI saMta kare pokAraH "agni AraMbha-parigraha baLI marazo, nirdhAra." para artha - niSkAraNa karuNA karI saMtapuruSo pokAra karIne kahe che ke AraMbha-parigraha e agni jevA che. jo tene choDazo nahIM ane temAM ja paDyA rahyA to nirdhAra eTale nakkI trivigha tApAgnirUpa AraMbhaparigrahamAM baLI marazo ane tenA phaLasvarUpa janmajarAmaraNathI yukta evI corAzI lAkha jIvayonimAM ghora duHkhane pAmazo. e duHkha na gamatA hoya to alpAraMbhI ane alpa parigrahI thaI satsaMga bhaktimAM A amUlya mAnavadehano samaya gALajo. tathA AtmakalyANa mATe maLelI A adabhuta takane javA dezo nahIM. parA saMpUrNa AraMbha-parigrahanI jeNe nivRtti karI che evA zrI neminAtha bhagavAnanuM jIvanacaritra have varNave che. prabhue pazuonA AraMbha nimitte lagna karavAnuM paNa mAMDI vALI sarvasaMga parityAga karIne zAzvata evAM mokSasukhane meLavyuM; evA zrI neminAtha bhagavaMtanI kathA nIce pramANe che : (28) zrI neminAtha prabhu bhAga - 1 (harigIta) laukika draSTi dUra karI zrI rAjacaMdra guru smaruM, te pada alaukika oLakhIne namana nitya karyA karuM; je brahmapada pAmyA mahA prabhu te ja pada muja saMpadA, prabhu neminAtha-kathA kahuM, haranAra saghaLI ApadA. 1 artha - jagatane rUDuM dekhADavArUpa laukika draSTine dUra karI, mArA paramakRpALu zrImad rAjacaMdra guruvaryanuM smaraNa karuM chuM. te paramakRpALudevanA alaukika Atmapadane oLakhI temanA caraNakamaLamAM nitya huM namana karyA ja karuM evI mArI AkAMkSA che. je brahmapada eTale AtmAnA zuddhasvarUpane mahAprabhu pAmyA, te ja zuddha Atmapada mArI paNa kharekharI saMpatti che. te mArI kharI AtmasaMpadAne pAmavA mATe prabhu zrI neminAtha bhagavAnanI tamane kathA kahuM chuM. je karmane AdhIna AvatI saghaLI Apattine, mArgadarzana ApI haravA samartha che. II1aaaa huM gAna gAuM, pAda pUjuM nemi tIrthakara taNA, nava bhava karI bhava pAra pAmyA; jIva tAryA, nA maNA. che bharata kSetre acala nagarI rAya vikramazana, gaNo; tyAM rANI ghAriNI rAyane kahe: "svapna AveluM suNo : 2
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 24 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 artha - huM tIrthaMkara neminAtha prabhunA guNagAna gAuM, stuti karIne temanA pAdapaMkajanI pUjA karuM, ke je samyakdarzana pAmyA pachI nava bhava karIne A cAragatirUpa saMsArathI sarvakALane mATe pAra pAmI gayA. pote taraNatAraNa banIne bIjA hajAro jIvone paNa tArI lIdhA. tAravAmAM koIpaNa prakAranI maNA eTale khAmI rAkhI nahIM evA zrI neminAtha prabhunA pUrve thayelA nava bhavonuM vRttAMta have jaNAvuM chuM. bharata kSetramAM acala nagarImAM zrI vikramathana nAme rAjA hato. tene ghAriNI nAmanI rANI hatI. teNe ekavAra rAjAne kahyuM ke mane Aje eka svapna AveluM che te Apa sAMbhaLo. rAA dITho puruSa muja AMgaNe AMbo manohara vAvato, koyala kare TahukA maghura, phaLa-bhArathI lalacAvato; 'bIje bIje nava vAra A AMbo vavAze,' e kahe 'uttama phaLe phaLaze anupama sukha tribhuvana-jana lahe." "3 artha - svapnamAM meM ApaNA gharanA AMgaNAmAM eka puruSane suMdara AMbo vAvatAM joyo. te AMbA para koyala madhura avAjamAM TahukA karI rahI hatI. ane te AMbo kerIonA phaLanA bhArathI bharelo hovAthI manane lalacAvato hato. vaLI te AMbo bIje bIje sthAne nava vAra vavAze, ane uttama phaLone Apaze, jethI traNe lokanA jIvo anupama sukhane pAmaze ema te puruSa kaheto hato. sA. nimittiyAne notarI nRpati pUMche phaLa svapnanuM, "suta janmaze ja sulakSaNo, jANuM na phaLa nava sthAnanuM." suNa phaLa nRpe nimittiyAne dAna daI rAjI karyo, pachI putra-janma thaye mahotsava sakaLa deza viSe thayo. 4 artha :- nimittiyAne bolAvI rAjA svapnanuM phaLa pUchavA lAgyA. tenA uttaramAM teNe kahyuM ke rAjana! Apane ghera sulakSaNathI yukta putrano janma thaze. paNa navIna nava sthAnomAM te AMbo vavAze tenuM phaLa huM jANato nathI. Ama svapnanuM phaLa jANI rAjAe nimittiyAne dAna daI rAjI karyo. pachI putrano janma thatAM sakaLa dezamAM janma mahotsava ujavavAmAM Avyo. 4. yauvanavaye vidyAkuzaLa kuMvara ati suMdara thayo, tyAM to kusumapura-bhUpa dUtane mokale harakhebharyo vaMdI kahe - "ghanavartI kumArI yogya ghanakumAra che, to prArthanA svIkArI upakArI bano, sukhakAra e. 5 artha - yauvanavayamAM AvatAM kuMvara vidyAkuzaLa ane atisuMdara AkRtine pAmyA. tyAre kusumapuranA rAjAe harSita thaI eka dUta mokalyo. te AvI vikramathana rAjAne vaMdana karIne kahevA lAgyo ke amArA rAjAnI ghanavatI kumArI ApanA putra thanakumArane yogya che, to A amArI savinaya prArthanAne svIkArI Apa amArA upakArI bano ke jethI A vArtA sarvane sukhakArI thAya. //pA. che sneha hAla paraspare ati vRddhi sagapaNathI thaze, kuMDala kanakanuM maNi jaDe to, jema, atizaya zobhaze."
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 3 2 5. ApI nRpe anumati suNI te ghanakumAra vicArato, "daMta loka mIThI vANI pIrase, vAta A gaMbhIra jo - 6 artha - vartamAnamAM paraspara sneha to che ja, paNa A sagapaNathI te ati vRddhi pAmaze. jema sonAnA kuMDaLamAM maNi jaDavAmAM Ave to te atizaya zobhAne pAme che, tenA jevuM thaze. vikramathana rAjAe ghanavatIkumArI sAthe potAnA putra ghanakumAranA lagna mATenI anumati ApI dIdhI. te sAMbhaLI ghanakumAra vicAravA lAgyo ke dUta loko to mIThI vANImAM vAtane pIrasI de che paNa A vAta to ghaNI gaMbhIra che. kA. dukhamULa nArI duSTa che; kadI kRpaNa, kadarUpI haze, guru-deva-bhakti-hIna bhAryA bhArarUpa are! thaze." evuM vicArI rAjakuMvara jAya nija harpe bhalo, daMta patra de tyAM AvI ghanavatI kuMvarIno sAMbhaLoH 7 artha - A saMsAranA duHkhanuM mULa evI nArI duSTa che, jo te kRpaNa haze to. vaLI kadarUpI haze ke guru athavA devabhaktithI hIna hRdayavALI te strI haze to jIvanamAM bhArarUpa thaI paDaze. jemake paradezI rAjAnI strI sUryakAntA hatI tema. ema vicAra karIne rAjakuMvara potAnA harmsa eTale mahelamAM gayo. tyAM dUte paNa AvIne ghanavatI kuMvarIno patra ghanakumAranA hAthamAM Apyo. AzA "karamAyelI A kamalinI yauvana-zarada Rtu-rAtamAM, icchI rahI ravi-karagrahaNa-uSA suramya prabhAtamAM." vANI-vilAse kuMvarInuM ura jhaTa parakhI lIdhuM; jo bhAva suMdara uramAM nathI rUpa jovAnuM kIdhuM. 8 artha - te patramAM ghanakuMvarIe ema lakhyuM ke yauvanarUpI zaradaRtunI rAtamAM karamAyelI evI kamalinI te e icchI rahI che ke kyAre sUryano udaya thAya ane huM tenA kiraNone grahaNa karI khIlIne suMdara banuM. ema vANInA vilAsathI kuMvarInuM hRdaya kuMvare jhaTa parakhI lIdhuM, ane vicAryuM ke jo bhAva suMdara hRdayamAM che to rUpa jovAnuM kahyuM nathI. ll pachI patra uttararUpa kuMvara kuMvarIne paNa lakhe : "jo, kara vaDe kamalinI vikasAvI ravi ura oLakhe, te to svAbhAvika gharma che; tyAM nA kRpA ke yAcanA;" de ghanavatI prati motamALA patrasaha gUDha sUcanA. 9 artha - pachI te patranA uttararUpe kuMvare kuMvarIne paNa lakhyuM ke jo sUrya kamalinInA hRdayane oLakhIne potAnA kiraNo vaDe tene vikasAve arthAt praphullita kare to teno te svabhAvika gharma che. tyAM koI kRpA ke yAcanA karavAnI jarUra nathI. ema uttara lakhI, ghanavatI mATe motInI mALA sAthe gUDha sUcanAo lakhI, te patra maMtrIne ApI vidAya karyo. gAlA
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 26 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 pachI lagna bannenA thayAM sukhamagna daMpartIdina jatA, ghanakuMvare muni ekadA dIThA vane upadezatA; narmI bhAvathI pUje vasuMghara labdhivaMta muni bhalA tyAM tAta saha-kuTuMba AvI prazna pUMchatA sAMbhaLyA - 10 artha :- pachI bannenA lagna thayA ane sukhapUrvaka banne daMpatInA divaso vyatIta thavA lAgyA. ekavAra ghanakuMvare jaMgalamAM muni mahAtmAne upadeza ApatA dIThA. te vasuMghara nAmanA labdhivaMta muni hatA. tyAM AvI bhAvapUrvaka namI, temanI pUjA karIne te beThA. tyAM potAnA pitA kuTuMba sAthe AvIne prazna pUchavA lAgyA, te temaNe sAMbhaLyA. 10nA "prabhu, ekadA A rANIe AMbo rdITho nija AMgaNe, nava vAra e AMbo vavAze', svapramAM koI bhaNe; zuM artha te nA Ukale, tethI ure saMzaya rahe." muni labdhithI kevaLI kane nava bhava suNI sarve kahe : 11 artha :- ghanakumAranA pitA munine kahevA lAgyA ke he prabho! ekavAra A rANIe svapnamAM eka jaNane potAnA AMgaNAmAM AMbo vAvato dITho ane teNe kahyuM ke nava vAra e AMbo vavAze teno zo artha thAya che te samajAtuM nathI. tethI manamAM e viSe saMzaya rahyA kare che. te sAMbhaLI munie potAnI labdhi vaDe kevaLI bhagavAnane pUchI kahyuM ke nava vAra te AMbo vavAze teno artha ema che ke nava bhava emanA thaze ane te A pramANe thaze. ema sarva hakIkata jaNAvI dIdhI. ||11aaaa "te tIrthapati bAvIzamA zrI nemi navame bhava thaze, yaduvaMzatilaka te thaze, nahi koI nArI paraNaze." AnaMda pAmI bhUpa Adi praNamI munine, pura gayA; nRpa maraNa pAmyA eTale ghanarAya nRpanAyaka thayA. 12 artha - navamA aMtima bhavamAM tamAro A putra bAvIzamA zrI neminAtha tIrthakara thaze. te yaduvaMzamAM tilaka samAna thaze tathA koIpaNa strIne paraNaze nahIM arthAta bALabrahmacArI ja raheze. ema muni bhagavaMte jaNAvyuM. te jANIne AnaMda pAmI rAjA vagere munine praNAma karI nagaramAM gayA. kALAMtare rAjAnuM mRtyu thayuM ane ghanakuMvara rAjA thayA temaja svapratApe bIjA rAjAonA paNa nAyaka thayA. /12aaaa municaMdra muninA yogathI, samakita ghananRpa pAmiyA, vaLI pharI thatAM guru-yoga muni bana guru-caraNa upAsiyA; ghanadeva ne ghanadatta baMdhu ghanavatI sAthe taje saMsAra, maraNAMte baghA sautharma svarge Upaje. 13 artha - municaMdra nAmanA muni bhagavaMtanA yoge ghanarAjA samakitane pAmyA tathA bIjI vAra te ja munino yoga thatAM pote paNa muni banI gayA ane zrI gurunA caraNane upAsavA lAgyA. te samaye potAnA bhAI ghanadeva ane ghanadatta paNa dIkSA lIdhI tathA potAnI gharmapatnI ghanavatIe
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 3 27 paNa saMsArano tyAga karIne saMyama aMgIkAra karyo. pachI tyAMthI maraNa thatAM baghA saugharma nAmanA pahelA svargalokamAM utpanna thayAM. 13 te devabhava pUro karI ghana-jIva vidyAghara bane, banI cakravartI-putra gharato citragati zubha nAmane; vaLI nAma ratnAvatI gharI ghanavatI ane vidyAgharI nRpa putra-vara viSe pUMche nimittiyAne notarI. 14 artha - te devano bhava pUro karIne ghanakumArano jIva vidyAdhara thayo. te sUra nAmanA khecaranA cakravartI rAjAne ghera putrarUpe avataravAthI tenuM zubha nAma citragati rAkhavAmAM AvyuM. tathA ghanavatIno jIva A bhavamAM ratnavatInA nAme vidyArIrUpe avataryo. tenA pitA asaMgasiMha nAme rAjA hatA. teNe potAnI A zreSTha putrI viSe nimittiyAne bolAvI tenuM bhaviSya pUchyuM. I/14 "je khagna devInuM dIdheluM ApanuM je harI jaze, jenA upara jinamaMdire vaLI puSpavRSTi paNa thaze, te vara varaze ratnavatane" ema kahI nimittiyo laI dakSiNA, AnaMdathI nija maMdire cAlyo gayo. 15 artha - devI dvArA Apela ApanuM khagna eTale taravArane je harI jaze tathA jenA zira upara jinamaMdiramAM puSpanI vRSTi thaze, te vIra puruSa tamArI putrI ratnAvatIne varaze ema nimittiyAe jaNAvyuM. tene rAjAe dakSiNA ApI, te laI AnaMdathI te potAnA ghera cAlyo gayo. 1po. atha cakrapuramAM rAya sugrIva-putra pava, sumitra che; nija putra mATe pA-mA sumitrane viSa-anna de; sumitrane mUrNita dekhI nRpa, vilApa kare ati, vaLI citragati te avasare vimAnamAM karato gati. 16 artha :- atha eTale have cakrapuramAM rAjA sugrIvanA pada ane sumitra nAmanA be putra che. padmanI mAM potAnA putrane rAjya maLe te mATe potAnI zaoNkanA putra sumitrane annamAM viSa ApyuM. tethI mUrzita thayelA potAnA putra sumitrane joI rAjA ati vilApa karavA lAgyo. te avasare citragati vimAnamAM besIne temanA ghara uparathI ja jato hato. [16aaaa. AjaMda suNIne kutUhale vimAnathI te Utare, ne citragatino maMtrI maMtrita pANI chAMTI viSa hare; suMmitra beTho thaI pUMche : "zA kAraNe ToLe maLyA?" bhUpati kahe, "tuja aparamAe viSa daI dukhiyA karyA; 17 artha - Avo AjaMdapUrvakano vilApa sAMbhaLIne kutUhalathI citragatino jIva vimAnamAMthI nIce Utaryo. tathA citragatinA maMtrIe maMtrita pANI chAMTIne te viSanuM haraNa karI lIdhuM. tethI sumitra beTho thaIne pUchavA lAgyo ke tame baghA zA kAraNe bhegA thayA che. tyAre rAjAe kahyuM ke tArI aparamAtAe tane viSa ApI baghAne duHkhI karyA che. ||1LA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 prAvodha vivecana bhAga-1 tuja puNyathI AvI maLyA A atithio upakArI be, mRta tulya tujane gvita karI, amane banyA sukhakArI e.'' sumitra sanmatithI gaNe, "upakAra A te mAtano, je prANadAtA mitra de, avasa2 gayo e ghAtano.' 18 artha - tArA puNya prabhAve be upakArI atithio AvI maLyA ane marelA jevA tane jIvIta karIne amane badhAne sukhanA ApanAra thayA che. A sAMbhaLI sumitre satbuddhithI vicAra karIne kahyuM P A to apa2mAtAno upakAra gaNavo joIe ke jeNe AvuM nimitta UbhuM karavAthI mane prANanA dAtA evA mitranI bheTa thaI tathA mArA maraNanI ghAtano avasara paNa TaLI gayo. / / 18 / / sumitra-Agraha mAnI, citragati rahe dina thoDalA, mAge rajA tyAM kevaLI vaLI nikaTa vicare, sAMbhaLyA; sau vaMdanA karavA gayA, tyAM dezanA zubha sAMbhaLe; narapati pUche, "viSadAna-kAraNa, kaTuka phaLa kevuM maLe ?'' 19 artha :- sumitrano Agraha mAnIne citragati je neminAtha bhagavAnano jIva che te thoDA divasa tyAM rahyA. ghare javAnI rajA mAMgI, tyAM to vaLI nikaTamAM ja kevaLI bhagavAna vicarI rahyA che ema sAMbhaLyuM. tethI sau temanI vaMdanA karavA mATe gayA. tyAM prabhunI zubha dezanA sAMbhaLatA rAjAe pUchyuM ke bhagavan ! A putrane mAravA mATe kAraNarUpe viSe ApyuM to tenuM kaDavuM phaLa tene kevuM maLaze? / / 19 / / kevaLI kahe : "sumitrane denAra viSa rANI suNI, nahi doSa teno mAnavo; zIkha maMtrInI teNe gaNI, sAmaMtanI paNa preraNA;" surNA rAya nIrakhe temane, bhaya temane peTho, paraMtu kevaLI kahe bhUpane : 20 artha :-- kevaLI bhagavaMta te vAtane spaSTa karatAM botharUpe jaNAvA lAgyA ke sumitrane viSa denAra - ke rANI che ema sAMbhaLIne teno doSa mAnavo nahIM. teNe to maMtrInI zIkha pramANe karyuM che. temAM bIjA sAmaMtanI paNa preraNA che. A sAMbhaLIne rAjA, maMtrI vagere ta2pha jovA lAgyA. tethI maMtrI vagerene manamAM bhaya utpanna thayo. tethI pharI kevaLI bhagavAna rAjAne kahevA lAgyA. 520aa "nirdoSa tuja sAmaMta, maMtrI; anya nRpanA te gaNo.' tyAM rAya vismaya pAmiyo, gaNDa koI nRpa ari ApaNo. munivara kahe : '"suNa bhUpati, be jAtanAM che rAjya to AMtara ane je bAhya, temAM bAhya bhI nA rAja, jo. 21 artha :-- tArA sAmaMta ane maMtrI nirdoSa che. te anya nRpanA kAma che ema jANo. A sAMbhaLI rAjA vismaya pAmI vicAravA lAgyo ke koI anya rAjA ApaNo zatru che ane tenA A badhAM kAma che. tyAre kevaLI bhagavaMta pharI kahevA lAgyA ke he rAjana! be jAtanA rAjya che. eka aMtaranuM rAjya ane bIjuM bAhya rAjya. paNa ahIM bAhya rAjya viSe kaMI kahevuM nathI. / / 21 /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 32 9 be bheda AtyaMtara viSe ya: prazasta, aprazasta e; rakSI prathama A puNyakaeNpane, pApaDaeNpa kara asta te. cAritra-gharma subhUpa che, tapa Adi sAmaMto peMDA; ne moha rAjA duSTa che, chala Adi sAmaMto kUMDA. 22 artha - aMtaranA rAjya viSe jaNAvavuM che. tenA vaLI be bheda che. eka prazasta ane bIjAM aprazasta rAjya. prathama A prazastabhAvanA phaLamAM thatA puNyarUpa rAjyanI rakSA kara ane pAparUpa rAjyano aMta ANa. prazasta rAjyamAM puNyanA phaLathI yukta cAritragharmarUpa rAjA che, tapa vagere tenA rUDA sAmaMto che. jyAre aprazasta rAjyamAM pApanA phaLathI yukta evo moha rAjA che. te duSTa che ane chalakapaTa Adi tenA baghA kUDA sAmaMto che. rA. viSayAbhilASA maMtrI mAno kuviveka sahita je mithyAbhimAna naDe nakAmuM, zubha zaktirahita che, A mohasainya naDe baghAne, jItajo zUravIra jo, sau bAhya zatru bApaDA che; zatru AMtara cIrajo. 23 artha :- A moharAjAno viSayAbhilASarUpa maMtrI che. te sadA kuvivekathI yukta che. te jIvane sadA khoTA abhimAnamAM ghakelI jaI nakAmA naDyA kare che. tathA potAmAM rahelI zubha Atmika zaktiothI paNa tene vaMcita rAkhe che. A moharAjAnA rAjyanI senA aMtaramAM baghAne naDe che. mATe zUravIra thaIne have tene jarUra jItI lejo. tenA AgaLa bAhya zatruo to bApaDA kAMI gaNatarImAM nathI. mATe potAnA ja aMtaramAM rahelA A viSayakaSAyarUpa zatruone cIravAno prayatna karajo, bahAranA nahIM. ra3AA te rANI viSa denArI DarIne nAsatAM thAkI gaI, core alaMkAro laI vecI, vaNika-gharamAM rahI; nAsI chUTI aTavI viSe dAvAnaLe baLIne mare, pIDA prathama narake khamI, caMDAlaNI banaze, are! 24 artha - bhadrA nAmanI rANIe jeNe sumitrane viSa ApyuM te vAta bahAra AvatAM DarIne te nAsI gaI. nAsatAM thAkI ane coronA hAthe pakaDAI gaI. teoe tenA baghA AbhUSaNo laI tene eka vaNikane vecI dIdhI. tenA gharamAMthI nAsI chUTI ane jaMgalamAM dAvAnaLamAM baLIne marI gaI. te raudradhyAna vaDe maraNa pAmIne pahelI narakamAM gaI. tyAM atyaMta pIDA khamIne pachI caMDAlaNI banaze. are Azcarya che ke pAponA kevA bhayaMkara phaLa jIvane bhogavavA paDe che. 24 te zokya sAthe laDI marI, jAze ya bIjI narakamAM, pIDA sahI, pazuyoni pAmI, bhaTakaze vaLI narakamAM; vaLI nara, parzI gatimAM bhavobhava zastra, viSa, dAhe mare, samakitInI upaghAta bhAve ciMtavya bhavamAM phare. 25 artha :- caMDAlaNanA bhavamAM garbhavatI thatAM tenI zokya sAthe laDaze. te tene kAtI eTale charI vaDe
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 mArI nAkhaze. tyAMthI maraNa pAmI te bIjI narakamAM jaze. tyAM ati pIDA bhogavIne tiryaMca yoni pAmaze. tyAMthI pharI narakamAM bhaTakaze. tyAMthI vaLI manuSya ke pazugatimAM jaI bhavobhava zastra ke viSa vaDe athavA baLIne maraze. samakitI puruSane jhera ApI ghAta karavAnA bhAva ciMtavanathI te saMsAramAM anaMtaduHkhane pAmaze. 2pA karmo karelAM seMkaDo kalpe ya bhogavavAM paDe, jo, seMkaDo gAyo viSethI vatsane jananI jaDe; tevI rIte je karma karazo, parabhave sAthe jaze, kSaya karmano jJAna kare te mokSa lahIM sukhI thaze." 26 artha - karelAM karmo seMkaDo kalpa vItI jAya to paNa bhogavavA paDe che. cAra abaja batrIsa karoDa varSano eka kalpakALa kahevAya che. jemAM seMkaDo gAyo vaccethI vAcharaDuM potAnI mAtAne zodhI kADhe che tema je karmo karIzuM te sAthe Avaze ane abAghAkALa pUro thaye te karma ApaNane zodhI kADhI jarUra phaLa Apaze. paNa je samyajJAna vaDe te karmono kSaya karI deze te uttama puruSa muktine pAmI zAzvata sukhano bhoktA thaze. sarakA sumitra te suNIne kahe: nimitta huM tene thayo, gRhavAsa mAre nA ghaTe, muja bhoga-rAga gaLI gayo; dyo anumati he! tAta, to dIkSA grahuM huM bhagavatI, kSaya karmano karI, koIne nA karma baMghAvuM kadI." 27 artha :- sajjana evo sumitra A vAta sAMbhaLIne kahevA lAgyo ke mArI aparamAtAnI durgatinuM huM nimitta banyo. mATe mAre have A gharavAsamAM rahevuM ghaTatuM nathI. mAro bhogo pratyeno rAga A sAMbhaLIne gaLI gayo che. he tAta! have mane Apa AjJA Apo jethI huM bhagavatI dIkSA grahaNa karI sarva karmano aMta ANI bhaviSyamAM koIne paNa karmabaMdhananuM kAraNa thAuM nahIM ema karuM. gArazA Agraha karI tenA pitAe nRpati-pada AropiyuM, dIkSA grahI kevaLI kane mana Atmahite rokiyuM; pachI citragati kahe : "mitra, mujane tharma-hetuM tuM thayo; muja tAta mArI vATa jAe che" kahI nija pura gayo. 28 artha - te sAMbhaLI pitAe vaLI putrane Agraha karI potAnuM rAja-pada tene ApyuM; ane pote kevaLI bhagavAna pAse jaI dIkSA grahaNa karIne potAnA manane Atmahita karavAmAM rokyuM. sumitre potAnI aparamAtA bhadrA ke jeNe viSa ApyuM hatuM tenA putra padmane paNa keTalAka gAmo ApyA chatAM te durvinIta teTalAthI asaMtuSTa thaIne tyAMthI koI ThekANe cAlyo gayo. pachI citragati je neminAtha bhagavAnano jIva che te kahevA lAgyo ke he mitra! kevaLI bhagavAnanA darzana karAvIne mane tuM gharmavRddhinuM kAraNa banyo che. have mArA pitA mArI vATa joI rahyA che ema kahI potAnA nagaramAM gayo. tyAM paNa citragati devapUjA, gurunI upAsanA, tapa, svAdhyAya ane saMyamAdikamAM niraMtara tatpara rahevAthI te tenA mAtApitAne atyaMta sukhadAyaka thaI paDyo. 28aaaa
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 rUpavaMtI be'na sumitra nRpanI, je kaliMgapati varI, paNa ratnavI-baMdhu kamala kuMvara gayo tene harI; nija rAjakAja badhuM tajI sumitra ciMtAtura thayo, te jANatAM jhaTa citragati sumitranI vA're gayo. 29 artha :- have sumitra rAjAnI rUpavaMtI bahena je kaliMga dezanA rAjA sAthe paraNAvI hatI. tene anaMgasiMha rAjAno putra ane ratnavatIno bhAI kamalakuMvara harI gayo. tethI potAnuM badhuM rAjakArya mUkI daI sumitra ciMtAmAM garakAva thaI gayo. khecaro dvArA A jANatAM citragati jhaTa sumitranI madada karavA mATe gayo. / / 29 / / te kulakramAgata khaDga sAthe bhaginI laI sumitranI jhaTa citragati pAcho pharyo, harI zakti zatru-netranI. pitA kamalakumAranA mhe : "duSTa, 52-strI-haraNathI, teM khaDga khoyuM, hAra khAthI; parabhave paNa sukha nathI. 30 331 artha :- tyAM yuddhamAM kamalakuMvara vagerene harAvI tenA pitAne kulakramAgatathI maLela devatAI khaga eTale ta2vA2ne tathA akhaMDa zIlavALI sumitranI bahenane laI citragati zIghra pAcho pharyo. ema zatrunI parastrI para thayela kudRSTine citragatie haNI nAkhI. pachI kamalakumAranA pitA anaMgasiMhe putrane kahyuM ke are duSTa! parastrInA haraNathI A devatAI khaDga khoyuM ane hAra paNa khAghI. vaLI tenA phaLamAM parabhavamAM paNa sukha nathI. / / 30 / / zI rItathI te ratnavInA nAthanI oLakha thaze? jinamaMdire tenA u52 hajuM deva-puSpo varasaze. tevA nimitte oLakhIzuM vI2-bhakta mahAmanA; ama kuLa paNa pAvana thaze, aMkura phUTaze puNyanA.'' 31 artha :- have khaDga javAthI pitA anaMgasiMha rAjAne thayuM ke kaI rItathI A putrI ratnavatInA nAthanI oLakhANa thaze? eka vAta to khaDga harI javAthI siddha thaI che, paNa bIjI vAta hajI bAkI che ke jinamaMdiramAM tenA upara devo dvArA puSpanI vRSTi thaze; tevA nimitte te vIrapuruSane je mahAmanA eTale je moTA udAra manavALA ane bhagavAnanA bhakta haze tenI oLakhANa thaze. te amArA jamAI thavAthI amAruM kuLa paNa pavitra thaze ane puNyanA aMkuro paNa phUTI nIkaLaze. / / 31 / / * nija be'nanA nimittathI sumitra jIvana ciMtave : "vItyA ame je dino, kyAMthI maLe pAchA have? jo tAta sAthe dharma sAghata, mokSa dUra nA hota to, konI bhiMganI? koNa sarve? dehamAM nA sAra ko.' 32 artha :-- potAnI bahenane harI javAnA nimitte sumitra rAjAne pahelA paNa saMsAra upara viraktabhAva to hato ja, te have vizeSa vRddhi pAmyo; ane potAnA jIvana viSe ciMtavavA lAgyA ke he AtmA! je
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 atharmamAM divaso vyatIta thayA te have pAchA kyAMthI maLI zake? jo pitAnI sAthe ja dIkSA laI gharmanI ArAghanA karI hota to Aje mokSa dUra hota nahIM. A saMsAramAM konI bhaginI eTale konI bahena? A baghA saMbaMdho A bhava pUratA ja che. bIjA kuTuMbAdi paNa sarva koNa che? RNAnubaMdhe AvI maLyA che; sarva javAnA che. vaLI A dehamAM paNa koI sArabhUtatA jaNAtI nathI. te paNa maLamUtranI ja khANa che. ema vairAgyabhAvamAM tenuM mana nimagna thaI gayuM. [3rA zrI sujasa kevaLI pAsa laI dIkSA sumitra muni bane, nava pUrva bhaNI, AjJA laI ekAkI vicaratA vane; tyAM pAkuMvara vera smarIne bhAIne bANe haNe, nirvera buddhi rAkhI muni samatAthI karma khape gaNe. 33 artha:- uparokta suvicAra sumitrarAjA zrI sujasa nAmanA kevaLI bhagavaMta pAse jaIne muni banI gayA. nava pUrva sudhI bhaNI zrI gurunI AjJA laI ekalA ja vanamAM vicaravA lAgyA. ekavAra muni kAyotsarga dhyAnamAM UbhA che tyAM aparamAtAno putra padma AvI caDhyo. teNe pUrvanA veranuM smaraNa karIne bhAIne bANathI haNyA chatAM muni to tenA pratye nirvera buddhi rAkhI, karma khapAvavAmAM tene upakArI mAnI, samatAne ja sArabhUta mAnavA lAgyA. 33 AhAra-tyAga taNI pratijJA oNvana laganI le muni; zubha bhAvathI mara, pAMcame svarge thayA sura-sukha-ghaNI. ne nAga rAtre padmane hasatAM dukhI thaI marI gayo, re! sAtamI narake bhayAnaka duHkhabhokatA te thayo. 34 artha :- sumitra muni mRtyune samIpa jANI sarva prakAranA AhAra-tyAganI pratijJA jIvana paryaMta laI, zubha bhAvathI samAdhimaraNa karI pAMcamA brahmadevalokamAM indranA sAmAnika devapaNe utpanna thayA. tyAM uttama devatAI riddhine pAmI sukhI thayA. te ja rAtre pAkuMvarane nAga DasavAthI te duHkhI thaI marI gayo ane sAtamI narakanA bhayaMkara duHkhone te bhogavanAro thayo. 34 sumitra RSinuM maraNa suNIne citragati dilagIra thayo, siddhAyatananI sukhada yAtrA kAja nija jana saha gayo; vidyAgharo bahu dezathI yAtrA viSe AvyA gaNI, tyAM ratnapatIno tAta pUjA yojato vidhithI ghaNI. 35 artha - sumitramuninuM tenA bhAI padmanA hAthe maraNa thayuM ema sAMbhaLIne citragatinA manamAM ghaNuM duHkha thayuM. tethI vaitADhya parvata upara Avela siddhAyatana nAmanA zAzvata tIrthanA darzana mATe yAtrArthe potAnA mANaso sAthe gayA. bIjA vidyAgharo paNa ghaNA dezathI AvyA jANIne tyAM ratnAvatInA pitAe vithisahita pUjA bhaNAvavAnI yojanA karI. rUpA sumitra-oNva devo sahita yAtrA upara tyAM Aviyo, tyAM caityavaMdana citragati karato suNI bahu bhAviyo;
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 333 karI kusumavRSTi citragati para devaloke te gayo, ne ratnavatI Adi ghaNAMne harSa Azcarye thayo. 36 artha :- sumitrano jIva je have deva thayo che te paNa avadhijJAnathI jANIne siddhAyatanamAM yAtrA karavA Avyo. tyAM citragatine khUba bhAvapUrvaka caityavaMdana karato joI sumitra devanA manamAM ghaNo AnaMda thayo. tethI citragatinA upara phUlonI vRSTi karIne pachI devalokamAM gayo. A drazya joIne ratnavatI Adi ghaNAne saharSa Azcarya Upajyu. 36aaaa tyAM citragati ne ratnavatano lagna-utsava Ujavyo, pachI citragatine bhUpa karI munibhUpa te pitA thayo nyAyanatithI citragatie saMta, janagaNa sukha karyA, kumAra be pararAjyamAM nija tAta maratAM laDI maryA- 37 artha :- have citragati ane ratnapatIno lagna utsava UjavIne pitA zUra cakravartIe potAnA putra A citragatine rAjya soMpI pote muniomAM rAjA jevA thayA. nyAyanItithI citragatie rAjyanuM pAlana karI saMtapuruSo ane prajAjanone khUba sukhI karyA. eka divase pararAjyamAM potAnA pitAnuM maraNa thatAM be kumAro rAjya mATe laDIne marI gayA. [3LA te saMNatAM saMskAra napati citragati paNa ciMtave : "sAmrAjya choDI cakravartI eka AtmA sAcave; nA viSaya-viSacuta bhogamAM lava Atmasukha-ama saMbhave, huM nRpa thayo bahu vAra toye nA gharAyo A bhave."38 artha :- sAMbhaLIne rAjA citragati saMskArI hovAthI ciMtavavA lAgyA ke aho! potAnuM che khaMDanuM moTuM sAmrAjya choDIne cakravartI paNa potAnA eka AtmAne sAcave che. paNa aghama evo huM viSayarUpa viSathI yukta evA bhogamAM lava mAtra paNa AtmasukharUpI amRtano saMbhava joto nathI chatAM; temaja rAjyasukhane anekavAra bhogavyA chatAM paNa A bhavamAM huM hajI gharAto nathI e ja mArI vivekanI khAmI jaNAya che. (38 te jIrNa tRNa sama rAjya tarjI nija saMtane soMpI gayo, damaghara saeNri pAse laI dIkSA munivara te thayo; dIkSA laIne ratnavata Adi tapoghana bahu thayAM, pAdopagama anazana karIne svarga cothe sau gayAM. 39 artha:- upara pramANe vicArI rAjyane jIrNa taNakhalA samAna gaNIne, potAnA putra puraMdarane te soMpI daI, damadhara nAmanA AcArya pAse jaIne dIkSA grahaNa karI pote muni banI gayA. ratnavatI sAthe citragatinA be bhAI manogati ane capalagati je pUrvabhavamAM paNa ghanadeva ane ghanadatta nAme baMdhu hatA. temaNe paNa dIkSA aMgIkAra karI ane tapa tapavA lAgyA. aMte pAdogamana eTale potAnI sevA pote paNa nahIM kare evuM anazana vrata svIkArIne dehatyAgI sarve cothA mAhendra nAmanA devalokamAM devatA tarIke utpanna thayA. 39o.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 prajJAvabodha-vivecana bhAga-1 * te citragati jIva avatare harinaMdI nRpakuLamAM maNi, ne nAma aparAjita ghare, videsiMhapurI-ghaNI; tyAM te ja divase maMtrI-suta janme, sahodara sama bane, gharI nAma vimalabotha zubha te Ucharato kuMvara kane. 40 artha :- have citragatino jIva cothA devalokathI cyavI pUrvavidehamAM siMhapura nAmanA nagaramAM harinaMdI rAjAne ghera kuLamAM maNi samAna avataryo. pitAe tenuM nAma aparAjita rAkhyuM. tyAM te ja divase maMtrIne ghera paNa jANe sahodara hoya tema putrano janma thayo. tenuM zubha nAma vimalabogha rAkhavAmAM AvyuM. te paNa rAjakuMvaranI pAse UcharavA lAgyo. / / 40 / aa moTA thatAM ghoDe caDhI pharavA jatAM ya bhaDakiyA, ne ghora vanamAM mitra bannene laI jaI aTakiyA, AMbA taLe UtarI, visAmo le, vicAre be jaNA ke "siMha, hAthI, satpuruSa nahi deDakA kUvA taNA,- 41 artha :- moTA thaye ghoDA para caDhI pharavA jatAM haya eTale ghoDAo bhaDakIne tIvra gatie bhAgI ghora vanamAM banne mitrone laI jaI thAkIne UbhA rahI gayA. tyAM AMbAnI nIce UtarI, visAmo laI banne jaNa vicAravA lAgyA ke siMha, hAthI ke satpuruSa kUvAnA deDakA jevA hotA nathI ke je kUvA jeTalI ja mAtra sRSTine mAne. sRSTi to ghaNI vizALa che. mATe bhramaNa karIne have ApaNe tene nihALIzuM. / / 41 / / paNa kAga, kAyara, haraNa hammezAM rahe sva-sthAnamAM, jyAM jAya tyAM zUravIra to ghara mAnato verAnamAM; je thAya te mAnI bhaluM, kautukabharyuM jaga dekhavuM, duHkho bhale AvI paDe, nija nagara nathI hamaNAM javuM. 42 artha :-- je kAga eTale kAgaDA jevA ke bAyalA athavA baLahIna jevA kAyara hoya ke haraNa jevA bhayabhIta hoya te potAnA svasthAnamAM rahe che. paNa je zUravIra hoya, te to jyAM jAya tyAM verAna eTale jaMgalamAM paNa potAnuM ghara mAne che. tathA je thAya tene yogya mAne che. mATe aneka kautukathI bharelA evA jagatane jovA mATe ApaNe prayANa karIzuM. bhale du:kho AvI paDe to paNa hamaNAM ApaNe ApaNA nagaramAM javuM nathI. / / 42 / / dezo pharI karatA parAkrama kIrti-gAna jagAviyAM, bahu rAja-kuMvarIo vI, sukha pUrva-puNye dekhiyAM; jyAM kuMDapurI udyAnamAM de dezanA muni kevalI, darzana karI AnaMdiyA, stuti uccare kuMvara bhalI : 43 artha :-- aneka dezomAM bhramaNa karIne potAnA parAkrame kIrti vadhArIne khUba nAmanA meLavI tathA aneka rAjakuMvarIone paraNIne pUrva puNyanA udaye bhautika sukhane pAmyA.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 33 5 have kaMDapurI nAmanA udyAnamAM kevaLImunine dezanA ApatA joI temanA darzana karIne khUba AnaMdita thayA. tethI bhagavaMtanI bhAvapUrvaka aparAjita kuMvara nIce pramANe stuti karavA lAgyA. 43NA "videza-vAsa phaLyo, prabhu, tuma darzanAnaMde bhalo, bhava saphaLa Apa samAgame, muja eka arajI sAMbhaLoH huM bhavya chuM ke bhavya natha? mithyAmati ke samakitI?" to kevaLI kahe: "bhavya cho, samakita ne bahu bhava nathI. 44 artha - he prabhu! mAro A videzamAM vAsa Aje ApanA darzanano lAbha maLatA phaLavAna thaI gayo tathA ApanA samAgame mAro A manuSyabhava paNa saphaLa thayo. have he prabhu! mArI eka arajI sAMbhaLo ke huM bhavya chuM ke abhavya chuM? mithyAtvI chuM ke samakitI chuM. tyAre kevaLI prabhue javAbamAM kahyuM ke tame bhavya cho ane samakitI cho tathA mokSanagare javAmAM have tamane bahu bhava paNa bAkI nathI. II44 bhava pAMcame bAvIsamo arihaMta bharate tuM thaze, tuja mitra A gaNaghara thaze;" suNI beunAM ura ullaze. te nikaTanA nagare gayA, jyAM svayaMvara racanA hatI, tyAM ratnapatIno jIva jANo nRpasutA prItimatI. 45 artha - aparAjItane uddezI kevaLI bhagavaMte kahyuM ke AjathI pAMcame bhave tuM bharatakSetramAM bAvIsamo arihaMta thaIza ane A tAro mitra vimaLabogha te gaNadhara padavIne pAmaze. ema sAMbhaLI beunA hRdaya khUba ullAsabhAvane pAmyA. have tyAMthI pAse rahela nagaramAM jyAM svayaMvaranI racanA thaI hatI tyAM beu jaNa gayA. pUrvabhavamAM ranavatIno jIva je svargamAMthI eNvI rAjA jitazatrunI putrI prItImati nAme thayo hato, teno ja A svayaMvara hato. 4pA. teNe pratijJA e karI che : "vara varuM jIMtanAra je; nahi to kumArI huM rahuM, kadI nA cahuM bharatArane." varavA ghaNA sukumAra vidyAvaMta AvyA hoMsathI, paNa kuMvarInA praznano uttara hajI maLato nathI. 46 artha :- prItImatie evI pratijJA karI ke mane je jIte tene ja huM varu; nahIM to jIvanabhara kumArI ja rahIza, kadI bharatArane icchIza nahIM. tyAM svayaMvaramAM ghaNA vidyAvaMta sukumAro hoMsathI tene varavA mATe AvyA paNa kuMvarIe pUchela praznano uttara haju sudhI koI ApI zakyuM nahIM 46. aparAjita UThIne have de uttaro sau sahajamAM : praznottaro sAthe kahyuM, lyo eka zabda samajamAM; kara upara "rakSA" bAMdhatA to bALane mana bhAvatI, yogI-zarIre zobhatI "rakSA" virAga batAvatI."47 artha :- aparAjita kuMvara je bhagavAna neminAthano jIva che te UThIne sahajamAM sarvanA uttaro ApavA lAgyo. vaLI kahyuM ke sarva praznanA uttaro eka zabdamAM sAthe kahuM chuM te tamo samajamAM lo. hAtha upara "rakSA' eTale rAkhaDI bAMghatA te bALakane mana bhAve che arthAta game che ane "rakSA"no
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 bIjo artha rakhyA arthAt rAkhoDI thAya che. te yogIpuruSanA zarIre zobhA pAme che te temano saMsArathI viraktabhAva batAve che. 47thI pharTI kuMvarI pUche vaLI: "cAle nahIM, priya nArIne, yamunA nadI sama zuM? kaho kyAM? eka zabda vicArane." kacavara', kahe kuMvara, "suNo, tama zira para zobhe ati." suNa kuMvarI prItimatI varamALa jhaTa AropatI. 48 artha - pharI kuMvarIe bIjo prazna pUchyo ke je nArIne priya che ane jenA vinA tene cAle nahIM te zuM? vaLI yamunA nadI samAna zuM che? tathA te kyAM rahe che? teno uttara vicArIne eka ja zabdamAM kaho. aparAjIta kuMvare eka ja zabdamAM javAba Apyo ke "kacavara.' kacavara eTale mAthAno kezapAza athavA coTalo. je strIone priya che. jenA vinA strIne cAle nahIM, tathA je kezapAza ke coTalAno vaLAMka yamunAnadI jevo che, temaja je tamArA zira upara ja zobhI rahyo che. Avo barAbara uttara sAMbhaLIne kuMvarI prItImatie aparAjIta kuMvaranA gaLAmAM zIdhra varamALA AropI dIdhI. 48nA paraNyA pachI nija deza jAtAM svajana sau rAjI thayAM, ne rAjya aparAjitane daI tAta tyAgI thaI gayA; paTarANIpada ke prItimatIne vimalane maMtrI karyo, sarve prajA sukhI thavAthI yaza ati nRpati varyo. 49 artha :- banne paraNyA pachI potAnA svadeza jatAM sau svajana rAjI thayA tathA rAjya aparAjIta kuMvarane ApI daI pitA zrI zrI rAjA dIkSA laIne tyAgI thayA. have aparAjita rAjAe prItimatIne paTarANInuM pada ApyuM tathA vimalaboghane maMtrI pade sthApyo. sarva prajAjano sukhI thavAthI rAjAne ghaNo jaza prApta thayo. I49aaaa nRpa ekadA raste Eche : "A koNa deva samo sukhI?" maMtrI kahe che : "deva sama e vaNika-janamAM che mukhI." bIje dine tyAMthI jatAM kakaLATa suNI pUche pharI, maMtrI kahe : "e kAlavALo vaNika Aja gayo marI." 50. artha - anaMgadevanuM dRSTAMta - ekavAra rAjA udyAnamAM jatAM drazya joIne pUchavA lAgyo ke A deva samAna koNa sukhI jaNAya che?" tyAre maMtrI kahevA lAgyo ke A to ApaNA nagaramAM samudrapALa nAmanA ghanADhya vyApArIno anaMgadeva nAmano putra che. te ahIM potAnI ramaNIya strIo sahita krIDA kare che ane yAcakone dAna Ape che. te sAMbhaLI aho! mArA nagaramAM vyApArI paNa AvA ghanADhya ane udAra che tethI huM ghanya chuM. ema vicArato vicArato te ghera Avyo. bIje ja divase nanAmI upADIne jatA puruSone tathA pAchaLa chAtI phATa vilApa karatI strIone joI rAjAe maMtrIne pUchyuM ke A zuM che? tyAre maMtrIe kahyuM ke mahArAja ! gaI kAle krIDA karato joyela vyApArIno putra anaMgadeva te Aje marI gayo che. tethI A chAtI phATa vilApa thAya che. pitA
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) zrI neminAtha prabhu bhAga-1 337 tyAM rAya vairAgye vade : "re! Ama saune cAlavuM mAthe maraNa nRpa-rAMkane nirAMtathI zuM hAlavuM? upacAra bIjA sau jUThA, nahi janma-maraNo te hare, sagharma mAtra upAsatAM jIMva, zivapada sahaje vare."51 artha - tyAM to rAjA vairAgya pAmI bolavA lAgyA ke -are! Ama ApaNA badhAne eka divasa badhuM mUkIne cAlyA javAnuM che. rAjA ho ke raMka ho, sahune mAthe A maraNa tAkIne ja UbhuM che, tyAM nirAMtathI bhogomAM zuM hAlavuM arthAt zuM AnaMda mAnavo. sukha prApta karavAnA bIjA badhAM upAyo jUThA che. te janmajarAmaraNanA duHkhane nivAravA samartha nathI. mAtra eka sagharma ja zaraNarUpa che ke jenI upAsanA karatAM jIva mokSapadane saheje pAme che. 51| vaLI kuDapurathI kevaLI muni siMhapura AvyA suNI, yuvarAjane daI rAjya nRpa Adi ghare dIkSA guNI. pachI AraNe sura Upaje cAritra pALI nirmaLuM, ne devabhava pUro karI te bharata zobhAve bhaluM. para artha :- kuDapuramAM rahela kevaLI bhagavaMtane siMhapuramAM AvyA jANI aparAjIta rAjAe potAnI paTarANI prItimatithI utpanna thayela pA nAmanA yuvarAja putrane rAjya ApI pote dIkSA grahaNa karI. sAthe prItimati tathA pUrvabhavanA bhAI je ahIM sUra ane somarUpe avataryA hatA teNe tathA vimaLabogha maMtrIe paNa bhagavatI dIkSAne aMgIkAra karI. baghAe tapasyA karI nirmaLa cAritra pALIne AraNa nAmanA agyAramAM devalokamAM paraspara prItivALA indranA sAmAnika devatA thayA. pachI devalokanuM AyuSya pUruM thaye jaMbudvIpanA bharatakSetramAM janmI tene zobhAvavA lAgyA. //parA (29) zrI neminAtha prabhu bhAga - 2 (harigIta) vaLa hastinApure zrISeNa nRpALa-kuLa avatare, | gharI nAma zaMkhakumAra aparAjita-jIMva jana-mana hare, te maMtra-putra matiprabha saha bharNa gaNI sukha bhogave; zatru-upadrava TALavA zUra zaMkha nRpane vInave. 1 artha :- jaMbadvIpanA bharatakSetramAM hastinApura nAmanuM nagara che. temanA kuLamAM agyAramA devalokathI cyavIne pUrvabhavano aparAjita nAmano jIva avataryo. tenuM ahIM zaMkhakumAra nAma rAkhavAmAM AvyuM. te lokonA manane haraNa karanAra thayo. tathA pUrvabhavamAM vimaLabogha maMtrIno jIva paNa agyAramAM devalokathI
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 cyavIne ahIM maMtrIputra matiprabha nAme thayo. beu jaNA sAthe abhyAsa karavA lAgyA. tathA sAthe ja sukhe kriIDA karatA beu jaNa yauvana avasthAne pAmyA.. eka vakhate prajAjanoe AvIne rAjA zrISeNane kahyuM ke parvata uparanA durga eTale killAmAM eka samaraketu nAmano pallIpatI rahe che. je niHzaMkapaNe amane lUMTe che. mATe he mahArAja tenAthI amArI rakSA karo. te samaye zUravIra evo zaMkhakumAra A zatrunA upadravane TALavA mATe potAnA pitA rAjA zrISaNane vinayapUrvaka kahevA lAgyo ke mahArAja! mane AjJA Apo to huM tene bAMdhIne ApanI samakSa lAvuM. rAjAe AjJA ApatAM sainyasahita te kumAra kArya karavA mATe ravAnA thayo. 1|| suNa samaraketuM te, karI durga khAlI krUra gayo; te kapaTa samajI, durga kabaje rAkhI, zaMkha vane rahyo. jyAM samaraketuM durga ghere ke kumAre gheriyo, be sainya vacce pUrIne karI keda pAcho cAliyo. 2 artha :- zaMkhakumArane Avato jANI cAlAka evo samaraketu pallIpati potAno durga khAlI karIne dUra jaI saMtAIne tAkI rahyo. kuzAgra buddhivALo zaMkhakumAra paNa yuktithI tenuM A kapaTa jANIne eka sAmaMtane sArabhUta sainya sAthe durgamAM praveza karAvyo ane pote keTalAka sainiko sAthe vananA latAgrahamAM saMtAIne rahyo. have chaLa karanAra pallIpati samaraketue bahArathI killAne jevo gherI lIgho ke zaMkhakumAre paNa sainya sahita AvIne bahArathI tene gherI lIdho. killAnI aMdara rahelI senA tathA bahAranI senA vacce te purAI gayo. pachI tene keda karIne rAjA pAse laI Avyo. have te rAjAno dAsa thaIne rahyo. temaja jenuM jenuM ghana lUMTyuM hatuM te badhuM tenA pAsethI pAchuM apAvyuM. /rA rAtre vane sUtA hatA tyAM rudana kuMvara sAMbhaLe, jhaTa khaga laI te zabda anusAra gayo, nirbhaya baLe; rotI vanitA dekhIne kuMvara kahe: "chAnAM raho," uttama puruSa jANI kahe "huM bhAgyahIna ghaNI, aho! 3 artha :- pallIpatine rAjA pAse laI jatAM rAtre mArgamAM paDAva nAkhyo. tyAM ardha rAtrie kumAra vanamAM sUtA hatA. tyAM karuNa rudanano svara tenA sAMbhaLavAmAM Avyo. tethI turaMta hAthamAM khaDjha eTale taravAra laIne zabda anusAra nirbhayapaNe te cAlyo. tyAM AdheDa vayanI strIne rotI joIne kuMvara kahevA lAgyo ke chAnA raho ane duHkhanuM kAraNa zuM che te kaho. kumAranI uttama AkRti ane vANIthI tene uttama puruSa jANIne te strI sarva hakIkata kahevA lAgI ke aho! "huM ghaNI bhAgyahIna chuM." gAyA caMpApurImAM jitaari gRpanI sutA jasamartI bhalI, yauvanavaye guNa-kIrti zaMkhakumAranI bahu sAMbhaLI, pati mAnI pUje pragaTa, tethI jitaari saMmata thaI, zrISeNa nRpane lagnasaMbaMghI kahAve bheTa daI. 4 artha - aMgadezanA caMpApurImAM jitaari nAme rAjA che. tene bhalI evI jasamatI nAmanI putrI che. teNe yauvanavayamAM zrISeNa rAjAnA putra zaMkhakumAranA ghaNA guNa ane kIrtine sAMbhaLatA tene ja pati
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) zrI neminAtha prabhu bhAga-2 339 mAnIne te pragaTapaNe pUjatI hatI. pitA jitaarie paNa te sneha yathAsthAne che ema jANI saMmata thaIne zrISeNa rAjA pAse bheTa sAthe potAnA dUtane mokalIne lagnasaMbaMdhI kahevaDAvyuM che. II4. maNizikhara vidyAghara hare vidyA vaDe jyAM jasamatI, vilApa karatI kuMvarIne vaLagI huM baLathI ati, te duSTa mujane nAkhI vanamAM, laI gayo muja jasamatI, tethI raDuM huM ghAyamAtA, duHkhano Aro nathI."pa artha - teTalAmAM vidyAgharapati maNizikhara potAnI vidyAnA baLe te jasamatIne harI javA lAgyo. te vakhate vilApa karatI kuMvarIne huM atyaMta baLathI vaLagI paDI. paNa te duSTa mane A vanamAM nAkhI daI mArI jasamatIne te laI gayo. huM ghAyamAtA chuM tethI raDuM chuM ke mArA vinA te kevI rIte jIvaze? mATe mArA du:khano have koI Aro nathI. pA. kuMvara kahe : "mAtA, karIne zogha lAvuM jasamatI, tyAM lagI raho sthiratA karI A sthAnake he!bhagavatI." vanamAM nizA vItI gaI, girizikhara para jaI zoghato, najare caDhe tyAM maNizikhara jasamatI satIne vInavato. 6 artha :- upara pramANe hakIkata sAMbhaLIne zaMkhakumAra have kahevA lAgyo ke mAtA! zAMta thAo, huM jasamatIne game tyAMthI zogha karIne laI AvuM tyAM sudhI tame A sthAnamAM sthiratA karIne raho. Ama rAtri jaMgalamAM ja vyatIta thaI gaI. savAre girinA zikhara upara jaI zogha karatAM eka guphAnI aMdara maNizikhara najare caDhyo ke je jasamatI satIne vivAha karavA mATe vInavato hato. phA draDhatA bharelAM netrathI AMsuM vahe, jasamatI kahe : "parabhava viSe paNa zaMkhakuMvara vagara nA mana A cahe." te duSTa sAthe khaJa-yuddha khelatAM caturAIthI maNizikhara khaga rahita karato, be laDe bAhuvatI. 7 artha :- draDhatA bharelA netrathI AMsu vahetA jasamatI te samaye kahetI hatI ke parabhavamAM paNa zaMkhakumAra vinA bIjA bhartArane mAruM mana kadI icchaze nahIM. A drazya joI zaMkhakumAra bolyo ke are paranArInuM haraNa karanAra pApI! Ubho thA A taravAra vaDe tAruM zira harI lauM. ema caturAIthI taravAra vaDe yuddha khelatAM maNizikhara taravAra rahita thaI gayo. pachI beu jaNA bAhubaLa eTale bhujAnA baLathI laDavA lAgyA. |ii. te mallavidyAmAM na phAvyo, vaLI laDe vidyAvaDe nabhathI zilA varasAvato nahi zaMkha-zira puNya paDe. maNizikhara zaraNe Aviyo, yAcI kSamA sAthI thayo; siddhAyatana jaI jina pUMjI caMpApurImAM laI gayo. 8 artha :- maNizikhara mallavidyAmAM paNa phAvyo nahIM. tethI have vidyAnA baLe AkAzamAMthI pattharanI zilA varasAvavA lAgyo. to paNa zaMkhakumAranA zira upara puNyanA prabhAve te paDe nahIM. aMte hArIne
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 maNizikhara zaMkhakumAranA zaraNe Avyo ane kSamA yAcIne mitra banI gayo. pachI potAnI sAthe vaitADhayagiri upara Avela siddhAyatanamAM laI jaI zAzvata jinabiMbonI pUjA karAvIne jasamatInA pitA jitaari rAjAnI nagarI caMpApurIe laI gayo. dA jasamartI sahita ghaNI khecarI vara zaMkhakuMvara tyAM rahyo; pitA zrISeNe patrathI bolAvatAM nijapura gayo. te bhuktabhogI rAya zaMkhakumArane nija gAda , guNaghara muni gurunI kane zrISeNa dIkSA-bhAra le. 9 artha :- tyAM zaMkhakumAra prathama jasamatI sAthe lagna karI pachI ghaNI khecarI eTale vidyAgharonI kanyAone paNa paraNI tyAM rahyo. pachI pitA zrISeNano patra AvatAM te potAnA nagara hastinApuramAM gayo. pitA zrISeNa muktabhogI thaI have potAnA putra zaMkhakumArane potAnI rAjagAdI ApI pote guNadhara nAmanA guru bhagavaMta pAse jaIne dIkSA grahaNa karI. lA. pragaTAva kevaLajJAna to zrISeNa jagajana boghatA, jyAM hastinApura AviyAM naranArI-citta pramodatA. suNa dezanA ke zaMkhanRpa, jasamartI atiprabha Adi le dIkSA, pachI bhaNI zAstra, tapa sarve kare pUrA baLe. 10 artha :- puruSArthavaDe kevaLajJAna pragaTAvI jagatanA jIvone bogha ApatA zrISeNa muni potAnI nagarI hastinApuramAM paghAryA. jethI naranArIonA manane ghaNo ja AnaMda thayo. kevaLI bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLIne rAjA zaMkhakumAra, jasamatI, maMtrI matiprabha tathA pUrvabhavanA bhAI sUra ane soma ke ahIM paNa yazoghara ane guNaghara nAme bhAIrUpe hatA temaNe paNa sAthe dIkSA lIdhI. pachI anukrame zAstra bhaNI zaMkhamuni gItArtha thayA tathA sarve munio mahAkaThIna tapane pUrA baLapUrvaka tapavA lAgyA. 10 te zaMkhamuni vaLI tIrthapatipada-kAraNo ArAghatA, zubha prakRti tIrthakara manohara zubhabhAve bAMghatA; AyuSya thoDuM jANIne te aMta anazana Adare, pAdopagamanA vidhie taru jevI te sthiratA ghare. 11 artha:- zaMkhamuni vaLI arthabhakti vagere tIrthaMkarapada prAptinA zubha sthAnakonI ArAdhanA karatA manohara evuM tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM. have AyuSya thoDuM bAkI rahyuM jANIne aMtamAM pAdopagamana nAmanA anazanane vidhipUrvaka AdarI vRkSa jevI aDola sthiratAne ghAraNa karI dhyAnamAM UbhA rahyAM. 11aaaa aMte samAdhimaraNa karI Upaje jayaMta vimAnamAM, tetrIsa sAgara sughI rahe ahamindra-sukhanA tAnamAM; banI deva jasamatI Adi jIvo te ja vimAne vase, vrata-tapa-ta-phaLa rUpa vaibhava-sukhamAM sau vilase. 12 artha :- aMtamAM samAdhimaraNane sAthI pAMca anuttara vimAnamAMnA jayaMta vimAnamAM utpanna thayA.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) zrI neminAtha prabhu bhAga-2 341 tyAM tetrIsa sAgaropama suthI ahamiMdrasukhanA tAnamAM magna rahyA. jasamatI, matiprabha vagere jIvo paNa deva banIne te ja vimAnamAM vAsa karIne rahyA. vrata, taparUpI vRkSanA phaLarUpa sau A vaibhavasukhanA vilAsane pAmyA. ||12aa. harivaMzamAM yAdava samudravijaya gaNAto nRpa bhalo, vasudeva Adi bAMghavo daza, puNyapuruSo sAMbhaLo; rANI zivAdevI manohara, mati pativratamAM ati, te svapna soLe dekhI rAtre, harakha pati pAse jatI. 13 artha :- harivaMzamAM yAdava samudravijaya nAmano rAjA ghaNo bhalo gaNAto hato. temane vasudeva je zrI kRSNanA pitA che te maLIne kula dasa bhAIo hatA. te baghA puNyazALI puruSo hatA. te samudravijayane manohara evI zivAdevI rANI hatI. te satInI mati pativratamAM ati hatI. te rAtre soLa svapnone dekhavAthI harSa pAmIne pati pAse gaI. 13aaaa te svapna kahIM phaLa suNavA dekhe prautithI pati prati, rAjA kahe : "Sa mAsathI ratno taNI vRSTi thatI; vaLI dikakumArI devIo sevI rahI bahu bhAvathI, to svapna sau te sUcave tuja putra thAze jagapati. 14 artha - rAjAne te svapno kahI tenuM phaLa sAMbhaLavA mATe premapUrvaka patinI sAme jovA lAgI. tyAre rAjA kahe ke cha mahinAthI ApaNA AMgaNAmAM ratnonI vRSTi thaI rahI che tathA digukumArI devIo paNa baha bhAvathI sevA karI rahI che. temaja sarva svapno paNa AvuM sUcave che jethI tamAro putra traNa jagatano nAtha thaze. 14 railokyaguru tuja bALa banaze, ghanya! tIrthakara thaze." suNI rANI harSe UchaLe jANe prabhu khoLe vase. kArtika sudi chaThane dine zubha garbha-kalyANaka thatAM, bahu deva devI UjavI harSe mahotsava sahu jatAM. 15 artha - tamAro putra traNa lokanA ArAdhaka jIvono guru banaze, tathA ghanya che jIvana jenuM evA tIrthaMkarapadane pAmaze. je aneka jIvone tArIne mokSe jaze. A vAta sAMbhaLIne rANI khUba harSAyamAna thayA ane vicAravA lAgyA ke aho! traNa lokanA nAtha mArA khoLAmAM vase che. kArtika suda chaThanA zubha divase prabhunuM garbhakalyANaka thatAM ghaNA deva devIoe AvI te divasane mahotsavarUpe UjavI, sarva potapotAnA sthAne gayA. 15aa zrAvaNa-sudi zubha pAMcame prabhu nemi naravara janamiyA, iMdrAdi suragaNa bhaktibhAve prabhusahita meruM gayA. janmAbhiSeka mahotsave bahu sura samakita pAmiyA, iMdrAdine paNa pUjya tenA bhakta bhaktithI thayA. 16
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 artha - zrAvaNa sudI pAMcamanA divase naromAM zreSTha evA prabhu neminAthano janma thayo. indrAdi devanA samUho bhaktibhAva sahita prabhune laI meruzikhara upara gayA. tyAM janmAbhiSeka mahotsava nimitte ghaNA devo samyagdarzanane pAmyA. bhagavAna neminAthane indra Adi devo paNa pUje che ema jANI tathA temanI bhagavAna pratyenI sAcI bhakti joIne bIjA devo paNa bhagavAnanA bhakta banI gayA. 16aaaa sura-bhava paeNro kara zaMkha munino jIva navamA bhava viSe, zubhanAma nemisvAmI ghArI zauripurImAM vase; vasudeva kAkAne hatA be dIkarA prakhyAta je baLarAma ne zrI kRSNa nAme, dvArikAnA nAtha te. 17 artha - pAMca anuttaramAMnA jayaMta vimAnamAM tetrIsa sAgaropamanuM AyuSya pUruM karI zaMkhamunino jIva have navamA bhavamAM neminAtha evuM zubhanAma ghAraNa karIne zauripurImAM rahevA lAgyA. neminAtha prabhunA kAkA vasudevane be prakhyAta dIkarA hatA. eka baLarAma ane bIjA zrI kRSNa. je dvArikA nagarInA rAjA che. |1LA zrI neminine dvArikAmAM rAkhI sevA sau kare, yauvana vaye prabhu sahaja phUpa ne baLa atulya tane ghare; tyAM ekadA yAdava-sabhAmAM cAlI carcA baLa taNI, zrI kRSNane sarvoparI loko TharAve, te suNI- 18 artha - zrI neminAthane dvArikA nagarImAM rAkhI sau temanI sevA karavA lAgyA. prabhu yauvanavaya pAmatA sahaje svarUpavAna thayA ane jenA baLanI tulanA koInI sAthe karI na zakAya evA atulya zarIrabaLanA ghArI thayA. ekadA yAdavasabhAmAM baLanI carcA cAlI ke hAlamAM koNa vizeSa baLavAna che. tyAre loko kahevA lAgyA ke zrI kRSNa mahArAja baLamAM sarvoparI che. te vAta neminAthe sAMbhaLI. ||18nA zrI nemi pote kRSNane nija AMgaLI vALI kahe : "sIthI karo to sarvasammata vAta cAlI te rahe." zrI kRSNa baLa karI kheMcatA paNa AMgaLI vaLI nA jarI, be hAthathI laTakyA hari ke AMgaLI UMcI karI. 19 artha - zrI neminAthe potAnI AMgaLI vALIne kRSNane kahyuM ke A AMgaLI sIdI karo to lokomAM sarva sammata tamArA baLanI vAta cAlI che te yathArtha gaNAya. zrI kRSNa baLa karI te AMgaLIne sIdI karavA khUba kheMcI paNa te jarAya sIdhI thaI nahIM. pachI be hAthathI te AMgaLIne pakaDI hari eTale zrI kRSNa tene laTakI gayA ke zrI neminAthe potAnI AMgaLIne UMcI karI. 19aaaa vAnara samA vRkSa, hari tyAM hIMcakA zuM khAya che! te joI sarve nemijinanA baLavaDe harakhAya che. giranAra para jaLa-keli karavA eka-dina yAdava gayA, niSkAma krIDA nemijinanI nIrakhI sau harSita thayAM. 20 artha - vRkSanI DALe laTakIne jema vAMdarA hIMcakA khAya che tema hari eTale zrI kRSNa paNa dekhAvA
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vaiAikuthAranuM anupamabaLA zrI nemikumAranI AMgaLIe laTakatA zrIkRSNa vAsudeva 3 % A ja che nAgazapyA upara suIne zaMkha vagADatA zrI nemikumAra
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) zrI neminAtha prabhu bhAga-2 343 lAgyA. te joIne sarve loko neminAthanA baLa vaDe harSita thayA. giranAra upara jaLakrIDA karavA eka divasa yAdavo gayA. tyAM niSkAma bhAvathI karelI zrI neminAthanI krIDA joIne sarve rAjI thayA. 20aaaa nija ghotiyuM ghovA prabhu jAMbuvatIne sucave, ke te kahe garve bharI "muja pati phaNI-zayA sve; vaLI paMcamukha zaMkhe dhvani ghanagarjanA sama je kare, je zArga nAma ghanuSya devI eka hAthe uddhare, 21 artha :- zrI neminAthe snAna karyA pachI potAnuM dhotiyuM dhovA mATe zrI kRSNanI strI jAMbuvatIne sUcana karyuM. te sAMbhaLI garvathI bolI ke mArA pati zrI kRSNa nAganI zayyA upara sUve che ane vaLI pAMca mukhavALA zaMkhathI vAdaLA jevI ghora garjanAno dhvani prasarAvI de che, temaja je zAhurga nAmanA daivI ghanuSyane eka hAthe upADI le evA che, te tame jANo cho. 21 topaNa kadI nathI temaNe AjJA karI AvI mane; diyera thaI mujane kahyuM te chAjatuM nathI Apane." bhagavAna kahe: "tAro pati adbhuta puruSArthI lave, ANI dayA, nA anya nija bala jyAM sudhI keM dAkhave." 22 artha - to paNa mArA pati zrI kRSNa AvI AjJA ghotIyuM ghovA jevI mane kadI karI nathI, ane tame diyara thaIne mane ghotIyuM ghovA kahyuM te Apane chAjatuM nathI. javAbamAM zrI neminAthe kahyuM ke tAro pati baLavAna adbhuta puruSArthI kahevAya che paNa te to jyAM sudhI dayA lAvIne bIjA potAnuM baLa koI batAvatA nathI tyAM sudhI ja samajavuM. rarA kahIM ema prAsAde jaI laI zaMkha zastrAgArathI, te nAga zayyA para seMtA ne zaMkha phUMkyo nAkathI ke kRSNa Adika kSobha pAmI zastra-zALAmAM gayA; tevuM parAkrama nemininuM joI sau harSita thayA. 23 artha - ema kahIne zrI neminAtha, prAsAda eTale mahelamAM jaI zastrAgAra eTale AyughazALAmAMthI zaMkha laIne nAga-zapyA upara sUtA, ane te zaMkhane moMDhethI nahIM paNa nAkathI ja phaMkyo. teno avAja sAMbhaLIne zrI kRSNa Adi kSobha pAmI gayA ane turanta zastrazALAmAM AvyA. tyAM A zaMkha phUMkavAnuM parAkrama zrI neminAthanuM ja che ema jANIne sau harSa pAmyA. ra3yA zaMkA kare zrI kRSNa ke "e rAjya mAruM paDAvI le?" baLarAma mana-sAMtvana kareH "jina janmatyAgI mAnI le." "paNa traRSabhadevAdi jinezvara rAjya-bhoga karI gayA-" baLarAma de uttara: "prabhu dIkSita thaze aNa-paraNiyA." 24 artha:- paNa zrI kRSNa zaMkA karavA lAgyA ke A neminAtha mArAthI vizeSa baLavAna che mATe mAruM rAjya paDAvI leze. tyAre zrI baLarAma temanA manane sAMtvanA Ape che ke zrI neminAtha e to rAgadveSane
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 jItanAra jina che. tethI janmathI ja te tyAgI jevA che ema tuM mAnI le. temane rAjya karavAnI icchA bilakula che nahIM. tyAre zrI kRSNa kahe ke zrI RSabhadeva Adi jinezvare paNa rAjyane bhogavIne pachI dIkSA lIdhI che. uttaramAM baLarAma kahe ke A jinezvara to paraNyA vagara ja dIkSA leze. 24 zrI kRSNa yAce toya kanyA ugrasenana rRpavatI, je jasamatIno jIva sura thaI pachI thayo rAjImatI. pUrvabhavanA premathI ati rAjIMmatI rAjI thaI, varane varAvA jAna paNa taiyArI turta karI gaI. 25 artha :- to paNa zrI kRSNa zrI neminAthane paraNAvavA mATe ugrasena rAjAnI rUpavatI kanyAnI mAgaNI kare che. je pUrvabhavamAM jasamatIno jIva pAMca anuttara vimAnamAMnA jayaMta vimAnamAMthI cyavIne have te rAjImatI nAme ugrasenanI putrI rUpe janmela che. zrI neminAtha sAthe lagnanI vAta jANIne pUrvabhavanA premane kAraNe rAjImati ati AnaMda pAmI. tathA zrI neminAthane vara banAvI varAvA mATe jAnanI taiyArI paNa turta thaI gaI. ripanA gherI pabuMgaNa mArgamAM beThA dIThA rakSaka-gaNo, te dekhI prabhu pUcheH are!zo vAMka A pazuo taNo?" tyAM vinaya karI rakSaka kaheH "yAdava abhakSya jame nahIM; paNa jAnamAM bhIlarAja AvyA, mAMsabhakSI te sahI." 26 artha :- jAna jAtAM rastAmAM pazunA samUhone gherIne tenA rakSakone beThelA dIThA. te joIne prabhu pUchavA lAgyA ke are ! A pazuono zo vAMka che ke ene pakaDIne lAvyA cho? tyAM vinayapUrvaka rakSake javAba Apyo ke sAheba yAdavo to abhakSya bhojana jamatA nathI paNa jAnamAM bhIlanA rAjAo paNa AvyA che, te mAMsabhakSI che. tenA bhojana mATe A pazuone ApyA che. pArakA kevaLa karuMNAmUrti nemi-hRdaya tharathara kaMpiyuM, choDAvI mUkI sarva pazu, mana bhava-dukhomAM preriyuM : "Azcarya ke vistIrNa rAjyAdi cahe prANI chatAM, hiMsA karI nirdoSa pazunI, durgati-patha para jatAM. 27 artha - kevaLa karuNAmUrti evA zrI neminAtha prabhunuM hRdaya A sAMbhaLIne tharathara kaMpI UThyuM ane turaMta te sarva pazuone choDAvI mUkyA, ane potAnuM mana have AvA tiryaMcAdi cAra gatirUpa saMsAranA duHkho vicAravAmAM prerAI gayuM. bhagavAna ciMtavavA lAgyA ke aho! Azcarya che ke potAnI pAse rAjyAdi saMpatti hovA chatAM paNa jIva tene vistAravA icche che. vaLI te rAjyavRddhi mATe bhIla rAjAone paNa raMjita karavA nirdoSa prANInI hiMsA karatAM paNa tene vicAra Avato nathI ane tema karI potAnA AtmAne paNa durgatinA mArga upara caDhAvI de che. rakSA viSayo viSe Asakta banIne bhava viSe bahu huM bhamyo, narabhava maLyo toye na tethI chUTIne oNva viramyo;
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nava hiMiddhales GH II + TI F)rj FREE ( this Tweets//Arti t hat | With taUARNAARAda, zrI nemikumAranA lagnanI varaghoDo
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) zrI neminAtha prabhu bhAga-2 34 5. baeNla keTalI mArI kahuM? IndrAdi pada nahi tRpti de, to alpa AyuM, tuccha sukha ADe na mokSe citta che. 28 artha - pAMca indriyonA viSayomAM Asakta banIne A saMsAramAM huM bahu bhaTakyo. have manuSya bhava maLyo to paNa tevA malIna bhAvone mUkI daI jIva virAma pAmyo nahIM. mArI bhUla keTalI thaI che te have zuM kahyuM? indrAdinI padavI prApta thaI toya huM tRti pAmyo nahIM, to alpa AyuSyamAM AvA tuccha indriyonA sukha meLavavA ADe huM hajA mokSa prApti mATe citta Apato nathI. ema zrI neminAtha vicAravA lAgyA. 28aaaa pUrve thayo vidyAgharono adhipati, sura-sukha maLyAM, narapati mahArAjA thayo, ahamiMdranA sukha sau TaLyAM; sarvoparIpada tIrthapatinuM te ya vinAzI aho! to svapna sama iMdriya-sukha, zAzvata rahe kyAMthI, kaho. 29 artha :- pUrvabhavamAM huM vidyAgharono rAjA thayo, devatAI sukha bhogavyA. rAjA mahArAjA thayo, pAMca anuttara vimAnamAM ahamiMdranA sukha paNa bhogavyA ane te paNa cAlyA gayA. have sarvathI zreSTha evA tIrthakara padanI prApti thaI che, te pada paNa vinAzI che; AyuSya pUruM thaye cAlyuM javAnuM che, to pachI svapna samAna A indriyasukho kyAMthI zAzvata raheze, ema vicAravA lAgyA. 29 auSagharRpe saMsAra-sukha bhava-mArgamAM jina sevatA, gaMdI davA zAne rahuM? huM to nIrogI chuM chatAM. che Atmahita jemAM sva-paranuM te vivAha ja AdaruM, tarjI AtmaghAtI A vivAha have mahAvrata huM gharuM." 30 artha - nikAcita karmano udaya hovAthI auSadharUpe jinezvaro paNa saMsAramAM che tyAM sudhI saMsArasukha sevana karatA jaNAya che. paNa huM to nirogI chuM arthAt evA karmarUpa rogano mane udaya nathI to huM zA mATe A saMsArasukharUpa gaMdI davAne grahaNa karuM. jemAM sva ke paranuM Atmahita samAyeluM che te svarUpa sAthe ja saMbaMdha joDuM, temAM ja prItI karuM ane temAM ja ramaNatA karuM. AtmAnA guNonI ghAta karanAra athavA rAgadveSa karAvanAra evA A laukika vivAha prasaMgane tyAgI daI have huM paMca mahAvratane ghAraNa karuM. 30nA vairAgyaraMge jhIlatA tyAM deva laukAMtika kaLe, prabhu-samIpa AvI stuti karI, tapa-kALa kahI pAchA vaLe; indrAdi devo AviyA nemi prabhu pAchA vaLyA, yAdava baghA samajAvI thAkyA, bothI saune nIkaLyA. 31 artha :- Ama bhagavAnanuM mana vairAgyaraMgamAM jhIlatA, lokAMtika devo te kaLI gayA. ane prabhu pAse AvI stuti karIne kahevA lAgyA ke bhagavaMta!tapa karavAno samaya AvI gayo che. ema kahI te pAchA vaLI gayA. bhagavaMta paNa toraNathI ratha pheravIne pAchA vaLyA. tathA dIkSA kalyANaka mahotsavano samaya jANI indrAdi devo paNa tyAM AvI gayA. te samaye prabhune lagna karavA mATe yAdavoe ghaNA samajAvyA paNa
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAvadha-vivecana bhAga-1 346 aMte thAkyA. prabhue paNa badhAne bodha ApI, samajAvIne zAMta karI dIkSA levA mATe nIkaLI paDyA. / / 31|| pachI devasenA saha prabhu giranAra para pahoMcI gayA, hari-hAtha jhAlI, pAlakhI tajI nA sAghu prabhu thayA; mastaka-parigraha deza samajIne upADe vIra te, zrAvaNa sudi chaTha zubha gaNo dIkSA-mahotsava dina te. 32 artha :- pachI hajAro devonI senA sAthe prabhu giranAra parvatanA sahasrAmravanamAM pahoMcI gayA. tyAM hari eTale indrano hAtha jhAlIne pAlakhImAMthI nIce UtaryA. pachI sarva alaMkAra tathA vastrAdino tyAga karI prabhu yathAjAta nagna sAdhu banI gayA. mAthAmAM parigraharUpa kezane jANI, vIra banIne paMcamukhI loca vaDe tene ukhADI lIdhA. zrAvaNa sudI chaThanA divasane zubha mAno ke je divase prabhue dIkSA grahaNa karI. tethI te divasa prabhuno dIkSA mahotsava dina gaNAvA lAgyo. / / 32 / / te svArthI nemi sAdhu thaI giranAra jaI tapa Adare, suI rAjasutA rAjImatI ati kheda pati-viThe ghare, AzvAsano de gurujano sI jhaMkhatI hRdaye pati, pati-mArga vairAgye vicAre, strI-dazA niMdre ati 33 artha :- zrI neminAtha svAmI sAdhu thaIne giranAra upara jaI tapa Adare che. evuM jANIne rAjaputrI rAjImatI patinA virahamAM atyaMda kheda pAmavA lAgI. tethI gurujano eTale vaDIlo tene AzvAsana ApavA lAgyA. chatAM paNa satI evI rAjImatI to hradayamAM zrI neminAthane ja pati tarIke mAnavA lAgI. patie vairAgyano mArga grahaNa karyo ema vicArI pote paNa te ja mArge javA mATe manamAM dRDha nizcaya karyo. temaja strInI kevI parAdhIna niMdanIya dazA che te manamAM vicAravA lAgI. / / 33 / / "nArI parArdhIna che sadA : vara nA maLe toye dukhI, duHkhI pati toye duHkhI : nArI kaho kyAMthI sukhI? varNI duHkha moTuM zokyanuM, ke guhya duHkha gaNAya kyAM? meNuM mahA vaMdhyApaNuM, varSI garbha-veTha vizeSa jyAM. 34 artha :-- nA2I sadA parAdhIna che. bALavayamAM mAtApitAne AdhIna che. yuvAvayamAM patine AdhIna che. tathA vRddhAvasthAmAM putrane AdhIna che. jo patinI prApti na thAya to kAyama bhAIo tathA bhAbhIo sAthe rahetA duHkha anubhave che. jo patinI prApti thAya te durbhAgyavazAt duHkhI hoya to pote paNa duHkha pAme. tethI kaho nArI kyAMthI sukhI hoya? vaLI potAnI zokya hoya to tenuM moTuM duHkha che athavA gupta duHkho mananA hoya to te koInI AgaLa kahevAya nahIM. koI vaLI vaMdhyA eTale jene putra thato na hoya to meNuM mAre ke tuM to vaMghyA chuM. te tuM paNa khamAya nahIM; athavA jyAM aneka putrone janma ApavAnI garbhanI veTha vizeSa karavI paDatI hoya to paNa te du:khI ja che. 34|| patinA viyoge duHkha ne vidhavA-dazA duHkhe bharI, jIvatAM baLe che trividha tApe; sukhI nathI nArI jarI.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ rathanemi vamananA dRSTAMta vaDe naiminI upadeza ApatI jula satI cala zrI nemikumAra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) zrI neminAtha prabhu bhAga-2 347 samakita pAmI nA vame te strI-dazA pAme nahIM, mithyAtvanuM phaLa nArI-bhava, samakita ziva-hetuM ahIM." 35 artha - pati hoya paNa marI jAya to tenA viyoge duHkhI thAya. temaja vighavApaNuM te to duHkhathI ja bharyuM che. ema jIvatA sughI ajJAnanA kAraNe Adhi vyAdhi ane upAthinA duHkhe te baLyA kare che. tethI nArI jagatamAM kiMcit mAtra paNa sukhI nathI. samakitane pAmIne jo vame nahIM to pharI vAra te strIpaNuM pAme nahIM. mithyAtva hoya to strIno bhava maLI zake, paNa samakita to mokSaprAptinuM ja kAraNa che. //3pA rathanemi nemibhrAta UMDI prIti rAjula para ghare, rAjImatI samajAvatI paNa prIti tenI nA phare; kuMDI kanakanI ApavA rathanemine kahe suMdarI, laI okI kADhe jaI pIgheluM ne kahe: "pIvo jarI." 36 artha - zrI neminAthanA bhAI rathanemi te rAjAla eTale rAjImatI upara ghaNo prema rAkhe che. rAjImatI tene samajAve che chatAM teno prema tenA uparathI khasato nathI. ekavAra suMdarI rAjImatIe rathanemine kanaka eTale sonAnI kuMDI ApavA kahyuM. temAM pote pIgheluM jaLa okI kADhI rathanemine temAMthI thoDuM pIvA kahyuM. 36aaaa "re! zvAna vAmane rAcatAM, temAM nahIM mArI prIti." "to neminAthe je vamI strI te caho e kayI nIti? svarNa-kuMDI sama gaNo A deha durgadhI bharyo." rAjImatInI yuktithI rathanemi jhaTa pAcho pharyo. 37 artha - tyAre rathanemi kahe are ! UlaTI karelAne cATavA mATe to zvAna eTale kUtarAo maMDI paDe che, mArI temAM prIti kema hoya? tyAre rAjAla kahe ke to pachI neminAthe mane vamI nAkhI te strIne tame iccho e nItino kayo prakAra che; te paNa zvAnano ja prakAra thayo. sonAnI kuMDI samAna A dehane maLamUtrAdi durgadha padArthothI ja bharelo jANo. rAjImatInI AvI yuktithI rathanemi vikArI bhAvothI zIdhra pAcho vaLI gayo. 3LA be divasanA upavAsa ghArI, nemimuni samatA ghare; pragaTAvI cothuM jJAna te varadatta-ghara pAvana kare. chappana divasa rahIM gharmadhyAne kSapaka zreNI Adare, Aso sudi paDave savAre nemimuni kevaLa vare. 38 artha :- dIkSA laIne neminAtha prabhue be divasanA upavAsa ghAraNa karyA. samatAbhAvamAM sthita rahIne cothuM mana:paryavajJAna pragaTAvyuM. prathama pAraNuM varadattane tyAM karI tenuM ghara pavitra karyuM. pachI chappana divasa sudhI gharmadhyAnamAM rahIne kSapakazreNI mAMDI Aso suda ekamanI savAre zrI neminAtha prabhu kevaLajJAnane pAmyA. [38
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 prajJAvabodha-vivecana bhAga-1 indrAdi AvI bhaktithI samavasaraNa varNI tyAM race, prabhu bodha-bhojana pIrase, sura na2 pazu saune pace; jevI rIte ghana-jaLa mIThuM vividha taruM-mULa-yogathI kaDavuM, gaLyuM, tUruM, tIkhuM, khATuM bane jIva-karmathI. 39 artha :- zIghra indrAdi devoe tyAM AvI bhagavAnanI bhaktithI samavasaraNanI racanA karI. prabhu paNa samavasaraNamAM addhara birAjamAna thaIne bodharUpI bhojana evuM pIrasavA lAgyA ke je devatA, manuSya ke pazuo sarvane pacavA lAgyuM. arthAt sarva jIvo potapotAnI vANImAM teno bhAva samajavA lAgyA. jevI rIte vAdaLAnuM varaseluM mIThuM jaLa te aneka judA judA vRkSamULanA yogane pAmI jAdI dI rIte pariName che. jemake te jaLa lImaDAnA mULamAM javAthI kaDavuM, zeraDInA mULamAM javAthI gaLyuM, AmaLAMnA vRkSamAM javAthI tUruM, maracAMnA choDamAM javAthI tIkhuM ane lIMbunA jhADamAM javAthI khaTAzarUpe pariName che tema jIvonA karmonI yogyatAnusAra prabhuno bodha judI judI rIte pariName che. / / 39 / / varadatta gaNadhara vinayathI pUche svaparahita ciMtavI, tethI dhvani nemiprabhunI tyAM kharI ko avanavI - "AtmA ane paraloka che; ne karma paNa karatA jIvo; sukhaduHkha tenAM phaLa maLe, vicAra sarve karI juo. 40 artha :- varadatta gaNadhara vinayayukta vANIvaDe svaparanuM hita ciMtavIne prabhune prazna pUchavA lAgyA. tenA uttaramAM zrI neminAtha prabhunI avanavI eTale aneka prakAranI navI navI divya dhvani kharavA lAgI. divyadhvanimAM prabhue upadezyuM ke AtmA che ane paraloka che. paralokamAM jIva karmavazAt punaH janmavAthI punarjanma che. tethI AtmA nitya che. vaLI jIvo karma karatA hovAthI trIjA pada AtmA kartA che. vibhAva dazAmAM jIva karmano kartA hovAthI tenA phaLamAM sukhaduHkhano bhoktA paNa che. e sarvano tame vicAra karI jAo to A vAta spaSTa jaNAze. / / 40 / / varNI moha, rAga, virogha kAraNa klezanAM jANo, jaeNvo; te sarva tajIne jJAna-vairAgye laho sAco dIvo. AtmArthI jIvo to kare puruSArtha sAco samajIne ziva hetu, AtamadhyAna ne svAghyAya, jANyo sau jine. 41 artha :-- vaLI A saMsAramAM moha eTale darzanamoha e ja mahAmoha che, enuM bIjuM nAma ajJAna che tathA rAga ane virodha eTale dveSabhAva, ema rAga dveSa ane ajJAnane ja sarva klezanA kAraNa jANI teno sarvathA tyAga karavA mATe jJAna vairAgya pAmIne aMtaramAM kevaLajJAnarUpI dIpakane pragaTAvo jethI zAzvata sukhazAMtirUpa mokSane tame pAmo. je AtmArthI jIvo hoya te to mokSa prApta karavA mATe teno sAco upAya samajIne puruSArtha kare che. mokSa prAptino sAco upAya AtmadhyAna ane svAghyAya che ema sarva jinezvare anubhavathI jANyuM che. ema cha padanA jJAna, zraddhAna ane AcaraNamAM ja samyagdarzana raheluM che. 54155
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAlAmAM zrI neminAtha bhagavAna zrI pratimA
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) zrI neminAtha prabhu bhAga-2 349 sujJAna, suMdarzana ane cAritranI je ekatA, tethI ja Atama dhyAna mAnI Adaryo de muktatA; pAyo sudarzana gharmano, tattvArtha-zraddhArUpa te, svAdhyAya paNa te tattvadarzaka vANI suNI Upaje. 42 artha :- sabhyajJAna, samyagdarzana ane samyagvAritranI ekatA vaDe ja AtmadhyAna thAya che, ema mAnIne je tene Adare te muktine pAme che. sat gharmano pAyo paNa samyagdarzana che. je tattvonI zraddhA karavArUpa che. "tattvArtha zraddhAne samyagdarzanama" -mokSazAstra zAstrono svAdhyAya karavo te paNa sAcA tattvanuM darzana karAvanAra che. tathA bhagavAnanI vANI sAMbhaLIne paNa satya tattvanuM bhAna karAya che. 4rA che jJAna-darzana jIva-lakSaNa, karma karIne bhogave, te karma tajatAM mokSaraeNpa nija bhAva kSaNa kSaNa dAkhave; che lokatulya pradeza toye deharaeNpa avagAhanA, pheMpa, gaMdha, rasa, zabdAdi jaDanA koI paNa guNo vinA. 43 artha :- AtmAnuM lakSaNa jJAna, darzana che. jIva karma kare che tethI tene bhogave che. te karmane sarvathA tyAgavAthI jIva muktasvarUpa evA potAnA AtmasvabhAvane ja kSaNe kSaNe bhogave che, arthAta svabhAvano ja pachI te kartA bane che. A jIvanA asaMkhyAta pradeza che. te lokAkAzanA pradeza samAna che. to paNa te asaMkhyAta pradeza hAlamAM to dehanA AkAre ja avagAhanAne ghAraNa karIne rahelA che. tema rUpa, rasa, gaMdha, zabdAdi e pudagalanA ghama che ane te jaDarUpa che. koI paNa dravya, guNo vinA hotuM nathI. dareka dravya potapotAnA guNomAM ja sadA pariNamana karyA kare che. II43 evA anaMtAnaMta jIvo vizvamAM saghaLe dase; sanmArga ArAthI samAdhi-sukhamAM bahuye vase. vaLI arjIva A nabha, kALa, gharma, agharma pudgala dravya che, pudgala ja jIvanavibhAvathI banI karma rUpa baMghAya che. 44 artha - jJAna darzana lakSaNathI yukta evA jIvo vizvamAM anaMtAnaMta che. te jagatanA sarva sthAnomAM rahelA che. temAMnA ghaNAe jIvo to samyakajJAnadarzana cAritrarUpa satmArgane ArAdhI AtmAnA nirmaLa samAdhisukhamAM nivAsa kare che. tathA vizvamAM ajIva tattva evA A AkAza dravya, kALa dravya, gharma dravya, atharma dravya ane pudgala dravya che. temAMnuM eka pudgala dravya ja jIvanA vibhAvabhAvone pAmI, karmarUpe banI, tenI sAthe joDAI jAya che. 44aa. vibhAva bhAve karma Ave, e ja Azrava jANajo; mana-vacana-kAya-pravRtti lAve prakRti, aNagaNa mAnajo, sthiti, rasa kaSAya-nimittathI ATheya karma viSe vase; e cAra vidhithI karmabaMghana Atmadeza viSe dase. 45 artha :- jIvanA vibhAvabhAvathI ja karmanuM AvavApaNuM thAya che ane ene ja tame Asrava jANajo. tathA mana vacana ane kAyAnA yoganI pravRtti e karmano pratibaMdha ane aNagaNa eTale pradezabaMgha
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 karAvanAra che ema mAnajo. temaja karmano sthitibaMgha ane rasa eTale anubhAgabaMgha jIvanA kaSAyabhAvothI, paDe che, ane te paDyA pachI ATheya karmamAM veMcAI jAya che. ema prakRtibaMgha, pradezabaMgha, sthitibaMgha ane rasabaMgha arthAt anubhAga baMdha e cAre prakArathI jIvane karmanuM baMghana, AtmapradezamAM, jIvonA bhAvAnusAra thayA kare che. I4pA. che prakRti mukhya ATha bhedaH jJAna DhAMke eka je, je Avare darzana bIjI, sukha-duHkha hetuM trIjIM de, vartAvatI viparIta cothI, pAMcamI bhava rRpa ghare; chaThThIya de dehAdi, uccanIca, vidhra chellI be kare. 46 artha - karmanI mukhya jJAnAvaraNIyAdi ATha prakRtio che. temAM jJAnAvaraNIyakarmanI prakRti AtmAnA jJAnaguNane DhAMke che, AvaraNa kare che. bIjI darzanAvaraNIyakarmanI prakRti AtmAnA darzanaguNane DhAMke che. trIjI vedanIyakarmanI prakRti jIvane sukha du:kharUpa zAtA azAtA vedanAnuM kAraNa bane che. cothI mohanIyakarmanI prakRti jIvane paramAM sukha buddhi karAvI viparItatA karAve che. pAMcamI AyuSyakarmanI prakRti navA navA bhava ghAraNa karAve che. chaThThI nAmakarmanI prakRti sArA, khoTA zarIranA rUparaMgAdine Ape che. sAtamI gotrakarmanI prakRti uMcanIca gotramAM utpanna kare che tathA AThamI aMtarAyakarmanI prakRti dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ane vIrya phoravavAmAM aMtarAya kare che. kA kSara-nIra peThe karma-aNu oNvanA pradeze je rahe, tene pradezika baMgha jANo, sthiti kALa-maryAdA kahe, anubhAva mUMjhAve rjIvone tIvratara ke tIvra je tyAM maMdatara ke maMda duHkhe sukha gaNe ajJAna che. 47 artha :- kSIra eTale dUgha ane nIra eTale pANInI peThe karmanA aNuo jIvanA pradeza sAthe rahe che tene tame pradezabaMgha jANo. tathA sthiti che te kALanI maryAdA batAve che, tene sthitibaMgha jANo. karmano anubhAva eTale anubhAga baMgha arthAt rasabaMgha che te jyAre tIvratara ke tIvra hoya tyAre jIvone mUMjhave che. te karmono rasabaMgha jyAre maMdatara ke maMda hoya tyAre saMsArI jIvone duHkha ochuM hoya che ane tene ja ajJAnI evA saMsArI jIvo sukha mAnI bese che. ochA duHkhane sukha mAnavuM e ajJAnInI nizAnI che. kAraNa ke jJAnIo A ochA duHkhane arthAt zatAvedanIyane kharuM sukha mAnatA nathI paNa tene duHkhanuM ja eka bIjuM rUpa gaNe che. I47thA. jJAnI gaNe sukha duHkha putro karma caMDAlaNa taNA, satsaukhya mANe temane AnaMdamAM zI che maNA? te sukha saMvaramAM vase-AtmA svabhAve jyAM rahe, rokAya Asrava-baMgha tyAM, vaLI karma jUnAM te dahe. 48 artha - jJAnI puruSo to A sAMsArika sukha ke duHkhane karmarUpI caMDAlaNanA ja putro gaNe che. je jJAnI puruSo sAcA Atmika sukhane mANe che arthAta bhogave che temane AnaMdamAM zI khAmI hoya? kaMI ja nahIM. sAcuM Atmika sukha to AvatAM karmane jJAna dhyAna vaDe rokavArUpa saMvaramAM vase che. jyAM AtmA
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29)zrI neminAtha prabhu bhAga-2 35 1 potAnA svabhAvamAM rahe che, tyAM navIna karmano Asrava tathA tethI thato baMgha rokAI jAya che ane junA bAMdhelA karma paNa samaye samaye baLIne bhasma thAya che. 48. zuddha svabhAve be ghaDI laga oNva rahe tallIna jo, ghanaghAta cAre karma jAtAM, thAya kevaLajJAna to; pachI yatna vinA sarva karmo jAya, mokSa varAya, re! suNatAM ya ziva-sukha-harSa Upaje ghanya bhAgya gaNAya che. 49 artha - potAnA zuddha AtmasvabhAvamAM jo jIva be ghaDI eTale aDatAlIsa miniTa sughI tallIna rahe to cAre ghanaghAtI evA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAyakarmano kSaya thaI jIvane kevaLajJAna upaje, ane pachI prayatna karyA vinA ja ApoApa aghAtI evA nAma, gotra, AyuSya ane vedanIya karmano nAza thaI jIvane zAzvata sukharUpa evA mokSanI prApti thAya che. te mokSanA paramasukhane sAMbhaLatA ja manamAM harSa Upaje che to jene enI prApti thAya te to ghanya evo bhAgyazALI puruSa ja gaNavA yogya che. 49o. jIvAdi A tattvo taNI zraddhA karo, samakita te, ne jJAna samyaka tattva samaye, A sanAtana rIta che; te sahita tajatAM azubha vartana, ratnaphaeNpa anubhava gaNyo; bhedarRpa A ratnatrayI paNa mokSamArga bhalo bhaNyo. 50 artha:- jIva, ajIva, Asrava, saMvara, baMdha, mokSa, nirjarA Adi A tattvonI tame zraddhA karo e ja samakita che. tathA bhagavAne kahelA samyaka tattvane yathArtha samajavuM tene bhagavaMte samyajJAna kahyuM che. Aja sanAtana eTale anAdikALanI cAlI AvatI rIta che. je samyajJAna sahita azubha vartanane tajI daI zuddha bhAvanA lakSe zubha vartana Acare che, tene samyagyAritra bhagavaMte kahyuM che. A traNeyane ratnasamAna gaNIne ratnatrayanI upamA ApI che. A ratnatrayanI ekatA sahita Atma anubhavane sAco anubhava gaNyo che. bhagavAnanA upadezane jANavo, zraddhavo ane te pramANe vartavuM evA bhedarUpa samyakdarzanajJAnacAritrane paNa mokSamArga pAmavA mATe bhalo arthAt kalyANakAraka gaNavAmAM Avela che. 50nA ratnatrayI kahIM abheda tyAM che zuddha bhAvanI mukhyatA, ArAghatAM utkRSTatAthI te ja bhavamAM muktatA; ArAghanA madhyama karI jIMva mokSa traNa bhavamAM ya le; paNa bheda ratnatraya viSe zubha bhAva mukhe svarga de; 51 artha - jyAM samyakdarzanajJAnacAritranI abhedatA kahI che tyAM to AtmAnA zuddhabhAvanI ja mukhyatA che, arthAt AtmAnI zraddhA, AtmAnuM ja jJAna ane AtmAmAM ja jyAM ramaNatA che te nizcaya ratnatrayI che. tene utkRSTabhAve ArAghavAthI te ja bhavamAM jIva mokSane pAme che. tenI madhyama rIte ArAdhanA kare to traNa bhavamAM paNa jIva mokSane meLavI zake che. paNa bheda ratnatrayamAM mukhya zubhabhAva hovAthI te svargane ApanAra thAya che. ApaNA
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 te paNa gaNI ArAghanA ati maMda bhAve jo Take, to sAta suranA, ATha naranA bhava karI ziva jaI zake." prabhuvANathI samakita pAmyA sura, nara, pazu te sthaLe, vrata le pazuM ne mAnavI, munimArgamAM vira nara bhaLe. para artha - bheda ratnatrayane paNa ArAghanAnI koTImAM ja gaNela che. jo maMdabhAve paNa te ArAghanA TakI rahe to sAta bhava devanA ane ATha bhava manuSyanA karIne te jIva mokSane pAmI zake che. zrI neminAtha prabhunI AvI divya vANI sAMbhaLIne ghaNA deva, manuSya ane pazuo paNa te sthaLe samakitane pAmyA. temAM pazuo ane mAnavIoe zrAvakanA vrata grahaNa karyA ane je manuSyo zUravIra hatA temaNe to munigharma aMgIkAra karIne potAnuM jIvana ghanya banAvI dIdhuM. paranA (30) zrI neminAtha prabhu bhAga - 3 (harigIta) * rANA zrI kRSNa vAsudeva suMNI harSa gharI maghurI dhvani, pUche vinaya karI pUrva bhava nija tyAM kahe karuNA-ghaNI : "che hastipura A bhAratamAM ne zvetavAhana zeTha jyAM, baMghumatI zeThANI-khoLe zaMkha putra suhAya tyAM. 1 artha - zrI neminAtha bhagavAnanI mIThI vANI sAMbhaLIne zrI kRSNa vAsudeva ghaNA harSita thayA ane vinayapUrvaka potAnA pUrvabhavanuM vRttAMta pUchavA lAgyA. te viSe karuNA ghaNI bhagavAna neminAtha kahevA lAgyA ke :- A bharatakSetramAM hastipura nagaramAM cetavAhana nAmano zeTha tathA baMghumatI nAmanI zeThANInA kukhe zaMkha nAmano putra thayo. (te A bhavamAM tamAro bhAI baLarAma thayela che.) I/1aaaa naMdIzA rANI ane nRpa gaMga hastipuramAM, ko pUrvabhavano vaira paDe sAtamo zizu garbhamAM; nRpane thaI aNamAnItI tethI taje zizu janmatAM, paNa ghAyamAtA revatI ucheratI ekAntamAM. 2 artha - te ja hastipura nagaramAM gaMga nAme rAjA ane naMdIzA nAme rANI che. koI pUrvabhavano vairI sAtamA garbharUpe temane kukhe AvavAthI te rAjAne aNamAnItI thaI. jethI mAtAe bALakano janma thatAM ja tene tajI dIgho; paNa ghAvamAtA revatI ekAntamAM tene ucheravA lAgI. (tenuM nAma na pADavAthI te nimika kahevAyo. te A tamAro ja jIva che ema zrI kRSNane bhagavaMte kahyuM.) rA.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) zrI neminAtha prabhu bhAga-3 353 moTo thatAM te zaMkhano snehI thayo, upavana gayo; dekhe chaye nRpa-putra jamatA tethI bahu rAjI thayo; zaMkhe kahyuM: "A Apano che bhAI, zuM nA oLakhyo? sAthe jamADe bhAIo, paNa rANa-uramAM e dukhyo. 3 artha:- te moTo thatA zeThaputra zaMkhano snehI thayo ane tenI sAthe ekavAra bagIcAmAM gayo. tyAM rAjAnA chae putrone jamatA joI A sAtamo bhAI paNa bahu rAjI thayo. tyAre zaMkhe baghAne kahyuM ke Ane tame oLakhyo? A tamAro ja bhAI che. tethI tene jamADavA lAgyA. paNa mAtA naMdIyazA rANInA hRdayamAM e kArya gamyuM nahIM. kA tethI uThADe lAta mArI, zaMkha kheda ghare vaLI, nirnAmike bharIM nIra netre mitranI grahI AMgaLI; udyAnamAM dekhI muni drumaSaNane banne name, nija mitranA bhAva pUchavAnuM zaMkhanA manamAM rame. 4 artha - tethI tene lAta mArIne uThADI mUkyo. zaMkhane paNa kheda thayo. Ama uThADavAthI nirnAmikanA AMkhamAM AMsu AvI gayAM. tethI zaMkhamitrano hAtha pakaDI banne cAlatA thayA. tyAM bagIcAmAM zrI kumaSaNa nAmanA munine joIne bannee namaskAra karyA. pachI zaMkhe potAnA mitra ninamikanI mAtAne tenA ja putra viSe zA mATe Avo aNagamo thayo haze? tethI tenA pUrvabhava viSe pUchavAnuM zaMkhanA manamAM ramavA lAgyuM. 4 karuNA karI muni boliyAH "zAne dukhI thAo vRthA? daMra kheda karIne sAMbhaLo A pUrva-bhava-bhAvi-kathA - gira nagaramAM nRpa citraratha kusaMgathI vyasanI thayo, amRtarasAyana nAmano suMda mAMsa-pAkI maLI gayo. 5 artha - muni jJAna vaDe jANI karuNA karIne bolI UThyA ke tame zA mATe vRthA duHkhI thAo cho. tamAro kheda dUra karIne emanA pUrvabhava ane bhaviSyanA bhavo viSenI huM kathA kahuM chuM te tamo sAMbhaLo. gira nAmanA nagaramAM citraratha nAme rAjA hato. te kusaMgathI vyasanI banyo hato. tene amRtarasAyana nAmano sUda eTale rasoyo je roje mAMsa pakAvIne ApanAra maLI gayo. pAA rasarIjhathI rAjA rIMjhI daza gAmanI bakSisa de; sadbhAgyathI suMgharma muni pAse suNI saddharma te, bhUMDuM gaNIne mAMsabhakSaNa, khUba nija niMdA kare, ne megharatha nija sutane nR55da daI dIkSA vare. 6 artha - mAMsarasathI rAjI thaIne rAjAe tene dasa gAma bakSisamAM ApI dIdhA. pachI sadbhAgyathI sugharma nAmanA muni pAse satugharma sAMbhaLIne mAMsabhakSaNa karavuM te atyaMta kharAba che ema jANI rAjAe potAnA AvA kukRtyanI khUba niMdA karI. temaja pApanA prAyazcittamAM potAnA putra megharathane rAjya ApI pote dIkSA aMgIkAra karI. IIkA
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 bAre vrato rahIM megharatha nRpa mana ghare sAcA zIle, amRtarasAyanane maLelAM gAma nava nRpa laI le, tethI muni para vera rAkhI kapaTathI zrAvaka thayo, viSarUpa tuMbIdAnathI munighAta karI narake gayo. 7 artha - have megharatha rAjA bAra vratone grahaNa grahI sAcA hRdaye zIla pALavA lAgyA. pitAe Apela amRtarasAyanane dasa gAmamAMthI nava gAma rAjA megharathe pAchA laI lIghA. tethI jeNe potAne gAma ApyA hatA evA citraratha rAjA ke je hAlamAM muni thayela hatA temanA pratye amRtarasAyana vera rAkhavA lAgyo. ane kapaTathI zrAvaka banI te munine viSarUpa kaDavI tuMbaDI dAnarUpe vahorAvI, munighAta karIne te trIjI narakamAM gayo. zA. trIjI narakathI nIkaLI tiryaMcagati rRpa vana viSe bhamI, malayadeze kaNabI kuLe yakSakila nAme dase; gADuM bharI jAtAM laghu bhrAtA bahuM vAre chatAM; gADA taLe sApaNa haNI; le vera naMdIyazA thatAM. 8 artha :- trIjI narakamAMthI nIkaLI te amRtarasAyanano jIva tiryaMca gatirUpa vanamAM khuba bhaTakIne pachI malayadezamAM vakila nAmano kaNabI thayo. te ekavAra gADuM bharIne jatAM rastAmAM nAnA bhAIe khUba vAravA chatAM paNa gADA taLe Avela sApaNane teNe haNI nAkhI. te sApaNano jIva A bhavamAM naMdIzA nAme mAtArUpe thayela che. pUrvabhavanA verane lIdhe A bhavamAM tene potAnA putra pratye aNagamo thayo ane tene janmatAM ja tyajI dIdho. temaja bIjA putro sAthe jamatAM lAta mArIne kADhI mUkyo. 8aaaa amRtarasAyana-jIva nimika rUpe jANajo. suNa sarva lezo jinadIkSA jagata gaNa dukhakhANa jo; sau sarva zakti vAparI tapa AkarAM karI sura bane, tyAMthI cavI naMdIzA-jIMva thAya devaka zubha mane. 9 artha - amRtarasAyana nAmanA rasoyAno jIva pUrvabhavamAM rANI naMdizAno sAtamo aNagamo putra nirnAmika hato. Ama karelA karma koIne choDatA nathI, sarvane bhogavavA paDe che, ema sAMbhaLIne jagatane duHkhanI khANa mAnI sarve jinadIkSA aMgIkAra karazo. ema muni bhagavaMte jaNAvyuM. sarve saMpUrNa zakti vAparIne khUba AkarA tapa karI devagatine pAmazo. tyAMthI cyavIne naMdIyazAno jIva zubha pariNAma karavAthI devakIrUpe avataraze. lA. ne revatI-oNva thAya bhadrilapuramAM alakA ramA, tenA mRtaka putro jaze Sa kaMsa-karamAM kAramA; ne devakInA garbha SaTu sura saMhare alakA-ure te pAmI dIkSA te bhave sarve jaze zivapura khare!" 10 artha - ghA mAtAno jIva je revatI nAme hato te have bhadrilapuramAM alakA nAmanI strI thaze. tene cha marelA putro janmaze. je kAramAM evA kaMsanA hAthamAM jaze. ane devakInA cha garbha te haraNagamaiSI deva
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) zrI neminAtha prabhu bhAga-3 35 5 mAyAnA baLe saMharIne alakAnA khoLAmAM mUkI deze. te moTA thaI dIkSA laI sarve te ja bhave mokSane pAmaze. (10gA. A zaMkha-oNva baLarAma banIne rAga ati tuja para ghare, te dvArikAnA dAha pachI tuja virahathI dIkSA vare; ne pAraNAne dina vastImAM jatAM avikArI te, phUpa-mUDha kAminI kUpa para ghaTa-sthAna zizu-Iza bAMthI le- 11 artha :- bhagavAna neminAthe jaNAvyuM ke A zaMkha jIva have baLarAma banIne tArA upara atyaMta rAga ghare che. te dvArikAno dAha thayA pachI tArA virahathI dIkSAne ghAraNa karaze. avikArI evA te muni pAraNAne divase vastImAM jatAM temanA rUpamAM mUDha banelI evI eka strI te kuvAmAMthI pANI kADhavAne mATe ghaDAne sthAne potAnA putranuM mAthuM ja bAMghavA lAgaze. 11aaaa te dekhI vanacaryA grahI mUni vastImAM kardI nahi jaze, pariSaha sahI munibhava tajI brahmandra suraloke thaze; tyAM avaghithI tuja narakagati-dukha dekhIne narake jaze, svarge laI jAvA prayatno dukhada tujane nIvaDaze. 12 artha :- joI baLarAma muni vanamAM ja vicAravAnuM rAkhaze, paNa vastImAM kadI jaze nahIM. tyAM jaMgalamAM ja pariSaha sahana karIne munino bhava pUro karI pAMcamA brahmadevalokamAM indrarUpe avataraze. tyAM avadhijJAnathI tArI narakagatinuM (zrIkRSNanuM) duHkha joIne te paNa narakamAM Avaze. tyAMthI tane svargamAM laI javAnA prayatno karaze paNa te tane du:kharUpa nIvaDaze. /12aa. A pUrvakRta-phela bhogavI chUTIza" e vinati suNI, sura yAcaze tava sAMtvanAthe kAma ko dilagIra banI; tuM kahIza ke : "bhAvi viSe vItarAga gharma upAsatAM, narabhava gharI banI tIrthapati, pAmIza ziva, nizcaya chatAM- 13 artha - tyAre tuM kahIza ke A mArA pUrve karelAM karmanAM phaLa bhogavavAthI ja ahIMthI chUTakAro thaze, enA pahelAM huM narakamAMthI nahIM nIkaLI zakuM. evI tArI vinaMtIne sAMbhaLI te deva dilagIra thaIne tArI sAMtvanAthe kaheze ke, to bIjA huM tArA mATe tuM kahe te karuM. tyAre tuM kahIza ke bhaviSyamAM vItarAgadharmanI upAsanA karatAM manuSyabhava ghAraNa karIne huM tIrthakara banI mokSane pAmIza; e vAta to bhagavAne kahI mATe teno nizcaya che paNa hAlamAM mArA viSe thayela lokApavAdane tame dUra karo. f/13ii. te dvArikAnA dAhathI lokApavAda thayo ghaNo, suNa saMta-ura dubhAya te aTakAva, karI yaza ApaNo. suM-cakrapANi mUrti mArI bharatakhaMDe sau paeNje, kara tevI yukti madhya loke koI rIte, jo ruce." 14 artha :- dvArikA nagarI baLI javAthI lokomAM mArI ghaNI niMdA thaI che. te sAMbhaLIne sajjana puruSonA hadaya dubhAya che. mATe tene aTakAvI ApaNo yaza vadhe tema karo.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 sucakrapANi eTale hAthamAM cakra sahita mArI mUrtine bharatakhaMDamAM sarva pUje evI koI rIte paNa yukti jo tamane ruce to madhya lokamAM karo. 14 te deva jaI bharate batAve kRSNarRpa suMdara gharI, maMdira racAve bhavya sarve, bhakta-icchAo paeNrI, joI camatkAro namaskAro kare jana bhAvathI, laukika jana-mana poSatI rUDhi prasaraze devathI. 15 artha - pachI te baLarAmano jIva je devarUpe haze te bharatakSetramAM jaIne kRSNanuM suMdara rUpa lokone batAvaze ane kRSNanI bhakti karanAra bhaktonI icchAo pUrI karaze. tethI bhakta loko zrI kRSNanA bhavya maMdiro banAvaze. AvA camatkAro joIne loko bhAvathI zrI kRSNane namaskAra karaze. A pramANe lokonA manane poSatI zrI kRSNanI bhaktirUpa laukika rUDhi A devanA karavAthI prasAra pAmaze. ||1paNA zrI kRSNa ne baLadeva tIrthakara thaI zivapura jaze, te sarvanuM kAraNa gaNo zraddhA acaLa AtmA viSe; je mokSa-ruci-bIja vAva poSe mokSaphaLa te pAmaze, sapuruSa zothI, zraddhI bhakti AdarI, hita sau thaze." 16 artha - kALAMtare zrI kRSNa ane baLadeva tIrthaMkara thaIne mokSanagarIe jaze. uparokta pramANe vartavA chatAM paNa temano mokSa thaze te sarvanuM kAraNa eka AtmA pratyenI temanI dRDha acaLa zraddhA e che. je mokSanI rucirUpa bIjane vAvI satsaMga bhaktivaDe tene poSaNa Apaze, te jIva mokSarUpa phaLane pAmaze. mATe koI sAcA AtmajJAnI puruSane zoghI, tenA bogha vaDe AtmAnI zraddhA karI tenI bhaktine Adaro to AtmAnuM sarva prakAre hita thaze. 16 ahamiMdra lokathI jema jaga-uddhAra-hetu avataryA, tevI rIte nemi prabhu giranAra UtarI vicaryA; soraTha, bharUca pradeza baMgAdi bahuM deze gayA, rAjA-prajA saMbothI jagahita sAthI soraTha saMcaryA. 17 artha - pAMca anuttaranA jayaMta vimAnamAM ahamindrarUpe vasIne jagatanA jIvono uddhAra karavA mATe neminAthano jIva manuSyalokamAM avataryo, tevI rIte have giranAra parvata uparathI UtarIne jagata jIvonA uddhAra mATe prabhu vicaravA lAgyA. soraTha, bharUcanA pradeza temaja baMgAdi ghaNA dezomAM vicarI rAjA prajAne upadeza ApI jagatanuM hita sAthI pAchA soraTha dezamAM padhAryA. 1LA giranAra-zRMge samavasaraNa amarakRta ati zobhatuM, sura, nara, pazuM ne mukhya yAdava vIrane AkarSatuM; tyAM devakInaMdana ladhutama gajakumAra kahe : "aho! nara-nArI suMdara veza ghArI jAya sarve kyAM? kaho." 18 artha - giranAranA zikhara upara amara eTale devakRta samavasaraNa ati zobhA pAmatuM hatuM. devatA, manuSya, pazu ane manuSyarUpe yAdava vIrone te bahu AkarSatuM hatuM. tyAM devakI mAtAnA sauthI nAnA putra
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) zrI neminAtha prabhu bhAga-3 3 57 gajasukumAra pUchavA lAgyA ke "aho! A nara nArIo suMdara veza paherIne kayAM jAya che, te kaho.' (18 sevaka kahe: "zrI nemijina yAdava-ziromaNi kulamaNi bana tIrthapati giranAra para de dezanA bhava-tAriNI." vasudeva sama suMdara svayaMvivAhI hartI ramaNI ghaNI, somalasutAthI nava-vivAhita toya prabhu-mahimA suNI- 19 artha :- tyAre sevake kahyuM ke zrI neminAtha bhagavAna je yAdavomAM ziromaNi athavA kulamaNi samAna che te tIrthakara banIne giranAra parvata upara saMsAra samudrane tAranArI evI dezanA ApI rahyA che, tyAM loko jaI rahyA che. te sAMbhaLIne vasudeva samAna suMdara evo gajasukumAra ke jene aneka ramaNIo svayaM varelI hatI tathA somala nAmanA brAhmaNanI sutA eTale putrI je hamaNAM nava vivAhita thayelI hatI, to paNa prabhu neminAthano mahimA sAMbhaLIne te gajasukumAra, bhagavAna pAse javA ravAnA thayA. 19 giranAra para jaI vaMda prabhune, vAsudeva samIpa te besI suNe dhvani divya, ura vairAgya sAco Upaje; dIkSA grahI prabhunI nikaTa, sAMje gayA smazAnamAM, ekAgra citte ciMtave AtmA alaukika dhyAnamAM. 20 artha - giranAra parvata upara jaI prabhune vaMdana karI, vAsudeva zrI kRSNa tyAM beThA hatA. temanI samIpe te paNa besI gayA. tyAM prabhu neminAthanI divya dhvani sAMbhaLIne gajasukumAranA hRdayamAM sAco vairAgya utpanna thayo. tethI prabhu pAse tyAM ja dIkSA grahaNa karIne sAMje smazAnamAM jaI dhyAnamAM UbhA rahyA. dhyAnamAM ekAgra citta karIne alaukikapaNe AtmAne ciMtavavA lAgyA. 20 bIje dine zrI kRSNa AvyA, bhaktibhAva ure rame, jina nemine vaMdI aDhAra hajAra munivarane name; zrI kRSNa kahe: "traNa khaMDa jIMtatAM thAka lAgyo nahi mane; paNa Aja ati thAkI gayo, zu maMdatA vasI muja mane?" 21 artha :- bIje divase zrI kRSNa prabhu pAse AvyA ke jenA hRdayamAM bhaktibhAva sarva munio pratye ramato hato. tethI zrI neminAtha bhagavAnane vaMdana karI Aje aDhAra hajAra munionI paNa bhAvapUrvaka vaMdanA karI. pachI zrI kRSNa zrI neminAthane kahyuM ke bhagavan! traNa khaMDane jItatA mane eTalo thAka lAgyo nahoto teTalo thAka Aje mane lAgyo che. to mArA manamAM evI kaMI maMdatA AvI haze ke jethI mane Aje ATalo thAka lAgyo. 21 zrI nemi kahe ke "thAka Utaryo, prakRti tIrthakara lahI, gati naraka sAtama TaLI gaI trIjI naraka sthiti rahI; samyakatvanI draDhatA thaI, mukti-samIpatA vaLI varI, vairAgyanI vRddhi thaI, kevI kamANI e karI?" 22 artha - tyAre zrI neminAtha prabhue kahyuM ke he kRSNa! AtmadraSTie jotAM Aje tamane thAka lAgyo nathI paNa tamAro thAka UtarI gayo che. tIrthaMkara prakRtino Aje tame baMgha karyo che tathA tamArI pUrve
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 baMghAyela sAtamI naraka TaLI jaI trIjI naraka sughInI ja sthiti rahI che. vaLI samyakatvanI paNa tamane draDhatA thaI che, jethI mukti samIpa AvI gaI che. vairAgyanI paNa tamArAmAM vRddhi thaI che. mATe Aje to tame kevI uttama kamANI karI lIdhI. rA. pachI kRSNa pUche : "gajakumAra muni hajI nathI vaMdiyA, nAnA navIna muni nA dIThA meM, prabhu kaho te kyAM gayA?" "nija AtmakAja karI gayA, kaivalyapada pAmI mahA" evI prabhunI vANI suNI Azcarya pAme sau ahA! 23 artha - pachI zrI kRSNa pUchavA lAgyA ke bhagavan! gajasukumAra munine hajI meM vAMdyA nathI. te nAnA navIna dIkSita munine meM joyA nathI to te kyAM gayA che, te prabhu kaho. prabhu kahe - te to potAnA AtmAnuM kAma karIne mahAna evA kevaLajJAnane pAmI mokSe padhAryA. evI prabhunI vANI sAMbhaLIne sarve Azcarya pAmI gayA. ra3rA. zrI hari kahe : "kevI rIte e alpakALe ziva vare?" tyAM prabhu kahe: "muni sAMjanA pratimA smazAne jaI ghare; somala zvasura brija putrI-dukhanuM vera ghara zodhyA kare, rAtre smazAne dekha, muninA zirapare agni bhare. 24 artha :- zrI hari eTale zrI kRSNa kahevA lAgyA ke alpakALamAM ja kevI rIte te mokSane pAmI gayA. tyAM javAbamAM prabhue kahyuM ke gajasukumAra muni sAMjanA smazAnamAM pratimA ghArIne UbhA rahyA hatA. tyAM gajasukumArano sasaro brAhmaNa somala je potAnI putrIne varI, dIkSA levAthI putrI duHkhanuM vera manamAM ghArIne gajasukumArane zodhato hato. teNe rAtre smazAnamAM gajasukumArane dhyAnamAM UbhA joI kroghAyamAna thaIne muninA zira upara mATInI pALa karI aMgArA bharI dIdhA. 24 zreNI kSepaka mAMDI muni to aMtakRta kevaLI thayA." sarve suNI vairAgya pAmyA; koI to muni thaI gayA. hari bAra varSe dvArikAnA dAha pachIthI marI gayA; baLadeva pachI bahu zoka karI dIkSA tharI marI sura thayA. 25 artha - zrI gajasukumAra muni te vakhate kSapakazreNi mAMDIne sarve kamane khapAvI aMtakata kevaLI banI mokSe padhAryA. A vAta bhagavAnanA mukhethI sAMbhaLIne sarva vairAgya pAmyA, ane koI to vaLI muni banI gayA. hari eTale zrIkRSNa paNa bAra varSe dvArikA nagarI baLI gayA bAda jaMgalamAM sUtA hatA. tyAM jarAkumAranA bANathI maraNa pAmyA. tethI baLadevane ghaNo zoka thayo paNa aMte dIkSA laI ArAghanA karIne deha choDI te devalokamAM devapaNe utpanna thayA. 2pA. A oNvana vAsudevanuM vairAgya de, sadbhAva jo: jo janma kArAvAsamAM, gAyo carAvI jIvato, jItI sahaja cANuramalane kaMsavagha te vara kare, zizupAlane pUro karI, prati-vAsudeva-rjIvana hare. 26
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) zrI neminAtha prabhu bhAga-3 artha :-- uparokta pramANe zrI kRSNa vAsudevanuM jIvana, jo hRdayamAM sadbhAva eTale samyabhAva jAgRta hoya to vairAgya Ape evuM che. kemake prathama temano janma kArAvAsamAM thayo, pachI gokulamAM gAyo carAvI, guptapaNe temane moTA thavuM paDyuM. moTA thaI cANuramalane sahajamAtramAM jItI laI vIra evA zrI kRSNe kaMsano vadha karyo. zizupAlane mArI tathA jarAsaMgha nAmanA prativAsudevanA jIvanano aMta ANI tenuM rAjya grahaNa karyuM. / / 26aa traNa khaMDa jItI dvArikAmAM deva sama sukhe vase, najaronajara nijavaMza saha dvArAvatI baLatI dIse; trAsI chUTI pAMDava kane jAtAM maraNa raste bane- nA jaLa maLe, tarasyA mare, prabhunuM zaraNa nirjana vane. 27 359 artha :- pachI traNa khaMDane jItI dvArikAmAM je devatA samAna sukhapUrvaka vasatA hatA. temaNe paNa najaronajara potAnA sarva kuTuMbIo sAthe dvArAvatI eTale dvArikA nagarIne baLatI joI. Avo trAsa joIne tyAMthI chUTI pAMDava pAse jatAM rastAmAM zrI kRSNanuM maraNa thayuM. maratI vakhate koI pANI pAnAra paNa nahotuM, bhAI baLadeva pANI levA gayA hatA. teTalAmAM zrI kRSNanA pagamAM haraNanI AMkha jevuM caLakatuM cihna joI tene haraNa mAnI jarAkumAre bANa mAryuM, ane pANInA tarasyA tyAM ja dehano tyAga karyo. zrI neminAtha prabhunuM zaraNa ja ekamAtra te nirjana vanamAM hatuM. / / 27 / / pAMDava suNI hAra-maraNa kuMtA, draupadI saha AviyA, nemi-prabhunI vANI suNI saMsAratApa zamAviyA; nija pUrvabhava suNavA, prabhune vinayathI vInave ati, saMsAra-sAgara zoSatI vANI vade karuNAnidhi : 28 artha : zrI kRSNanA maraNanI vAta sAMbhaLIne pAMDava tathA kuMtAmAtA draupadI sAthe tyAM AvyA. zrI neminAtha prabhunI vANI sAMbhaLIne saMsAratApanuM temanA manamAM zamana thayuM. pAMDavo potAnA pUrvabhavanI vAta sAMbhaLavA mATe vinayapUrvaka prabhune ghaNI vinaMtI karavA lAgyA. tethI saMsArasamudranA duHkharUpa pANIne sukavanAra evI vANI karuNAnA bhaMDAra evA bhagavaMta kahevA lAgyA. / / 28 / "caMpApure A bharatamAM, dvija somadeva vase bhalo, traNa putra tenA paraNiyA, mAtulaputrI, sAMbhaLo; varI somadatte to ghanazrI, somile mitrIne; nAgazrI somabhUti vare kanyA kubuddhithArI je. 29 artha :-- have bhagavaMta pAMDavonA pUrvabhavanuM varNana kare che H-- A bharatakSetranA caMpApurImAM somadeva nAmano hija eTale brAhmaNa vase che. tenA traNa putro mAtula eTale mAmAnI putrIone paraNyA. somadatta nAmano sauthI moTo bhAI ghanazrI nAmanI kanyAne varyo. (A somadatta yughiSThirano jIva che. ane ghanazrI te nakulano jIva che.) somila nAmano bIjo bhAI mitrazrIne varyo. (somila bhImano jIva che ane mitrazrI sahadevano jIva che.) trIjo bhAI somabhUti te kubuddhine dhAraNa karanArI nAgazrIne paraNyo. (somabhUti arjunano jIva che ane nAgazrI draupadIno jIva che.) rA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvabodha-vivecana bhAga-1 jyAM eka dina vairAgyavaza dvija somadeva muni banyA, nAgInA vinA svajana sau vrata grahe zrAvaka taNAM; nAgazrIne bahu somilA sAruM kumata tajavA kahe, paNa duSTa-buddhi sarvanI niMdA karAvAne cahe. 30 artha jyAre eka divase vairAgyavaza brAhmaNa pitA somadeva muni banyA tyAre eka nAgazrI vinA bIjA badhA svajanoe zrAvakanA vrata aMgIkAra karyA. 360 nAgazrIne somilA nAmanI sAsu, kumata eTale kubuddhine choDavA mATe ghaNuM kahe che. paNa te duSTa buddhi nAgazrI to sarvanI niMdA karAvavAne ja icche che. / / 30 / / ghyAnI mahAmuni dharmaruci nAme padhAryA poLamAM, paDagArhI munine nAgilA de bheLavI viSa goLamAM; vyApI gayuM tatkALa viSa, ArAghanA muni to kare, savArtha-siddhi-sukha vare; bhAI traNe munipada thaze. 31 artha :- ghyAnanA abhyAsI zrI dharmaruci nAmanA mahAmuni AhAra arthe poLamAM padhAryA ke te munine paDagAhI eTale AvakAra ApI nAgilAe (nAgazrIe) goLamAM viSa bheLavIne ApyuM. te tatkALa muninA zarIramAM vyApI gayuM. muni to ArAdhanA karI dehatyAgI sarvArthasiddhi vimAnanA sukhane tatkALa pAmyA. ane saMsAranuM AvuM bhayaMkara svarUpa jANI traNe bhAIoe dIkSA grahaNa karI. / / 31 / / sAsu sahita be putra-vaSaeN banI ArthikA vrata pALatAM; sarve yathAzakti karI tapa devagati upArjatAM; nAgazrInuM mUMDAvI zira, khara upara re! besArDIne pura zerIomAM pheravI; duHkha loka de raMjADIne. 32 artha :- somilA sAsu sahita be putravadhu ghanazrI ane mitrazrI paNa sAdhvI banIne vrata pALI, yathAzakti tapa karI sarve devagatine pAmyA.sAdhu bhagavaMtane viSa ApavAthI nAgazrInuM mAthuM muMDAvI, khara eTale gadheDA upara besADI nagaranI zerIomAM pheravI, tene lokoe raMjADI khUba duHkha ApyuM. / / 32 / / mI tIvra pApe koDha roge, paMcamI narake gaI, tyAM zastrachedana, agni zUlArohathI duHkhI thaI; ne samadaza sAgara rahI marI dRSTiviSa sApaNa thaI, bahu pApa karI gaI bIjI narake, tyAMya traNa sAga2 rahI. 33 artha :- AvA tIvra pApe koDhanA rogathI vyAsa thaIne marI jaI te nAgazrI pAMcamI narakamAM gaI, tyAM zastra vagere dvArA chedana bhedanane pAmI, agninA ane zUlI ArohaNanA ghaNA du:khone saptadaza eTale sattara sAgaropama sudhI bhogavIne tyAMthI nIkaLI dRSTiviSa sApaNa thaI. tyAM paNa bahu pApa karIne pAchI bIjI narake jaI traNa sAgaropama sudhI tyAM duHkho bhogavyA. / / 33 / / sthAvara thaI sAgara bhamI be, pachI banI caMDAlaNI, vanamAM muni maLatAM taje maghu-mAMsa zikhAmaNa suNI;
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) zrI neminAtha prabhu bhAga-3 36 1 tethI marI caMpApurImAM putrI thaI ghanavaMtanI, ne nAma sukumArI gharyuM, paNa pAra nahi durgaghanI. 34 artha :- bIjI narakathI nIkaLI ekendriya pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatikAyanI sthAvara yoniomAM be sAgaropama sudhI bhamIne pachI te caMDAlaNa thaI. te bhavamAM ekavAra vanamAM muni mahAtmA maLatAM tenI zikhAmaNa sAMbhaLIne dArU ane mAMsano tyAga karyo. tethI tyAMthI marIne caMpApurImAM subandha nAmanA ghanavaMta zeThane ghera putrIrUpe avatarI. tyAM tenuM nAma sukumArI rAkhavAmAM AvyuM. (A draupadIno jIva che.) tenA zarIramAMthI nIkaLatI durgaghano pAra nathI. 34 pitA svakAre jyAM sagAI, duSTa durgaghA gaNI jinadeva to muni pAsa jaI vrata ghArIne banato muni; dIdhuM vacana ghanavaMtane lopAya nahi evuM lahe, jinadatta laghu suta kAja Agrahavaza sukumArI grahe. 35 artha - pitAe jyAre sagAI svIkArI ke A durgaghAne duSTa jANI jinadeva nAmanA moTA putre to muni pAse jaI vrata ghAraNa karI dIkSA laI lIdhI. pachI pitAe nAnA putra jinadattane kahyuM ke ApaNe ghanavAna evA subandha zeThane vacana ApeluM che te lopAya nahIM. tethI pitAnA AgrahathI nAnA bhAI jinadattane te sukumArI sAthe lagna karavA paDyA. rUpA sApaNa samI gaNa samIpa paNa jinadatta kadI jAto nathI, durgadha pUrvika pApanI jANI nasIba nija niMdatI. tyAM ekadA AhAra arthe ArthikAgaNa AvatAM, AhAra daI sukumArI pUMchatI, "kema dIkSA ghAratAM?" 36 artha :- sukumArIne sApaNa samAna jANIne jinadatta kadI tenI samIpa paNa jato nathI. pUrve karelA pApanA kAraNe mArA zarIramAM AvI durgadha vyApela che. ema vicArI sukumArI potAnA nasIbanIja niMdA karatI hatI. ekavAra AhArane mATe ArthikAgaNa eTale sAdhvIono samUha AvatA temane AhAra daIne sukumArI pUchavA lAgI ke tame dIkSA kema ghAraNa karI? kapA karI tenuM kAraNa kaho. 36 AryA kaheH "kalyANI, suNa pUrve hatI iMdrANI huM; saugharma indra sahita jaI naMdIzvare bhakti karuM; vairAgya vathatAM satya manathI meM pratijJA e karI, ke manuja bhava pAmyA pachI dIkSA grahIza huM AkarI. 37 artha :- tenA pratyuttaramAM sAdhvI bolI ke he kalyANI! tuM sAMbhaLa. huM pUrvabhavamAM indrANI hatI. saugharmendra sAthe naMdIzvara dvIpamAM jaI huM bhakti karatI. ekavAra vairAgya vadhatAM meM satya manathI evI pratijJA karI ke huM manuSya janma pAmyA pachI dIkSA grahaNa karIne AkarI caryA pALIza. II37LA sAketa nagare nRpaghare janmI ane moTI thaI, jAtAM svayaMvara-maMDape jAtismaraNa pAmI gaI;
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 mArI pratijJA sAMbharI, vairAgyathI AryA thaI, saMsAra-sukhane choDatAM, zAMti parama pAmI gaI." 38 artha - pachI devalokathI cyavI sAketa nagaramAM rAjAne ghera huM janmI. moTI thayA pachI mAro svayaMvara maMDapa racAyo. temAM jatAM huM jAtismaraNajJAnane pAmI gaI. tethI mArA pUrva janmanI pratijJA sAMbharI AvI ane vairAgya pAmIne meM dIkSA grahaNa karI che. kalpita evA saMsArasukhane choDatAM have huM AtmAnA paramazAMti sukhane pAmI chuM. //38 sukamArI AjJA laI sagAMnI ekadama AryA thaI, tapamAM bahu mana joDI vanamAM eka dina pote gaI; vezyA phUpALI tyAM hatI, nara pAMca tene vInave, te dekhI sukumArI kare durgAna, tethI A bhave- 39 artha - sukumArI je durgaghathI yukta hatI teNe upara pramANe sAMbhaLIne sagAMnI AjJA laI pote paNa ekadama sAdhvI banI gaI. ane tapamAM mana ghaNuM joDI dIdhuM. paNa ekavAra pote vanamAM gaI tyAM rUpALI evI vasantasenA nAmanI vezyAne dIThI. jene pAMca jaNa mohavaza vInavI rahyA hatA. te joI sukumArI evI sAthvInA manamAM paNa dudhdhana vyApyuM ke mane durbhAgyazALIne koIe IcchI nahIM paNa Ane to pAMca pAMca jaNa vInavI rahyA che, evI bhAvanAthI draupadInA bhAvamAM satI hovA chatAM enA pAMca pati che evI lokavAyakA prasarI. 39 ati rUpa pAmI puNyathI, pALe pativrata AkaruM, prasarI chatAM jana-vAyakA ke pAMca patie mana haryuM; vratavaMta sukumArI marI thaI devI somabhUMti taNI, sura-Ayu pUrNa thaye thaI putrI bhAratamAM drupadanI. 40 artha :- ghaNuM tapa karavAthI have puNyanA prabhAve A bhavamAM te ati rUpavAna thaIne draDha pativratane pALatI hatI. chatAM lokavAyakA evI prasarI ke e to pAMca patinA manane haraNa karanArI che. vratavaMta evI sukumArI je durgaghavALI hatI te tyAMthI marIne prathama to devalokamAM somabhUtinI devI thaI. (somabhUti je pUrvabhavamAM eno pati hato ane bhAvimAM paNa e ja eno pati arjuna nAme thaze) pachI te devalokanuM AyuSya pUrNa karIne bharatakSetramAM drupada rAjAnI putrI draupadIrUpe avatarI. 40nA jyAM ucca staMbhe pharatI peMtaLI nAka para motI hatuM, te arjune gAMDIvacApe zaravaDe vIMthI lIdhuM; tethI svayaMvara-maMDape gaI dropadI arjuna kane, motI taNI mALA gaLAmAM arpavA arjunane. 41 artha - UMcA thAMbhalA upara pharatI pUtaLInA nAka upara rahela motIne ane gAMDIva cApa eTale gAMDIva ghanuSya upara zara eTale bANa caDhAvIne vIMghI lIdhuM. tethI svayaMvara maMDapamAM draupadI arjuna pAse tenA gaLAmAM motInI mALA paherAvavA mATe gaI. 41aaaa
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) zrI neminAtha prabhu bhAga-3 363 mALA akasmAte tUTI tyAM morlI pAMce para paDyAM, loko adekhA sau kahe, "vara pAMcane--gappAM ghaDyAM. te pUrvanA durgAnanuM apakIrtirUpa phaLa to kharuM; bhIme munisevA karelI to maLyuM baLa AkaruM. 42 artha - mALA paherAvatA akasmAta te mALA tUTI jaI tenA maNakA vikharAIne arjuna Adi pAMceya bhAIo para paDyA. tethI adekhA loko kahevA lAgyA ke are e to pAMceyane varI, evA gappAM ghaDyAM. eNe pUrve vezyAne joI durgAna kareluM tenuM A apakIrtirUpa phaLa AvyuM. ane bhIme pUrvabhavamAM munionI sevA karelI tethI A bhavamAM ghaNA AkarA baLano te ghAraka thayo. 4rA te somadatta yudhiSThira thayA, somila te che bhIma A, arjuna jANo somabhUti ne ghanazrI nakula A; ne mitrazrIno jIva paNa sahadevarUpe A bhave, pUrve karelA puNyathI pAMDava thaI sukha anubhave. 43 artha - pUrvabhavanA somadatta brAhmaNa have A bhavamAM yudhiSThira thayA, somilano jIva bhIma thayo, somabhUti have arjana thayo ane ghanazrI hatI te nakula thayo ane mitrazrIno jIva A bhavamAM sahadevarUpe avataryo. pUrve karelA puNyathI A bhavamAM pAMDava thaI sukha bhogavavA lAgyA. //43ii. brAhmaNabhave saMcaya karelAM puNyathI sarve maLyuM, kaurava harAvyA harikRpAthI puNyantaru te to phaLyuM; vAri valovya nahi maLe navanIta e vicArajo, A Atmahitano dAva Avyo, sAra A na visArazo."44 artha - brAhmaNabhavamAM saMcaya karelA puNyathI A sarve prApta thayuM. pAMDavonI sAme thayelA kaurava paNa hari eTale zrI kRSNanI kRpAthI hArI gayA. ema pAMDavonuM puNyarUpI vRkSa phaLavAna thayuM. A saMsAramAM indriya sukharUpa pANI valovavAthI sAcuM sukharUpa navanIta eTale mAkhaNa nahIM maLe. A vAtano vicAra karajo. A AtmakalyANa karavAno dAva Avyo che. tene sArabhUta taka jANI visArI dezo nahIM; paNa A avasarano avazya lAbha lejo. 44 prabhu samIpa dIkSA tyAM grahe pAMce ya pAMDava bhAIo, rAjula kane dIkSA grahe dropadI vagere bAIo; vihAra karI pAMDava munivara siddhagiri para AviyA, tyAM prabaLa pariSaha jItanArA dhyAnamAM laya lAviyA. 45 artha:- prabhu neminAtha pAse pAMceya pAMDavoe dIkSA grahaNa karI ane rAjAla sAdhvI pAse draupadI, zrI kRSNanI bahena subhadrA tathA pAMDavonI mAtA kuMtA vagere bAIoe paNa dIkSA grahaNa karI. vihAra karatA karatA pAMceya pAMDava munio siddhagiri eTale pAlitANAnA gaDha upara AvI pahoMcyA. tyAM prabaLa pariSahane jItanArA evA AtmadhyAnamAM layalIna thaI gayA. II4pA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 bhANeja duryodhana taNo giri para jatAM oLakheM gayo, mAmA haNI dhyAne UbhA gaNI, te ati nirdaya thayo; teNe tapAvyAM lAla loDhAM vivigha bhUSaNanA phUpe, pAMce ya pAMDavane zarIre jaDI kahe : "kevAM dIpe?" 46 artha - duryoghanano bhANeja pAlitANAnA girI upara jatAM pAMDavone joI oLakhI gayo ane vicAravA lAgyo ke mArA mAmA duryodhanane yuddhamAM haNIne have ahIM dhyAnamAM UbhA che. paNa te have dikSita hovAthI kaMI karaze nahIM. mATe teno badalo lauM, ema vicArI te ati nirdaya pariNAmane pAmyo. teNe loDhAnA vividha AbhUSaNo banAvI agnimAM ghamIne lAlacoLa karI pAMceya pAMDavonA zarIra upara paherAvI dIdhA. ane kahevA lAgyo ke jAo e kevAM dIpe che arthAt zobhe che. I46aaaa muni gharma, arjuna ne bhIme zreNI kSapakaoNpa AgathI bALI dIghAM kama baghAM; paNa bhAI be zubha rAgathI zreNi upazama mAMDI mArI uttama vimAne sura thayA; nemi prabhu, zailezI padamAM sthira thaI zobhI rahyA. 47 artha - muni gharmarAjA yudhiSThira, arjuna ane bhIma to te ja samaye kSapakazreNIrUpa AgathI arthAt zukladhyAnarUpa hoLI vaDe sarva kamone bALI bhasmIbhUta karI muktipurIe pahoMcyA. paNa nakula ane sahadeva e be nAnA bhAIone yudhiSThira pratye manamAM zubha rAga pragaTyo ke gharmarAjA komaLa che te kevI rIte A sahana karI zakaze, tethI te beya jaNA upazama zreNI mAMDI tyAMthI deha tyajIne uttama sarvArthasiddhi vimAnamAM devarUpe avataryA. tyAre zrI neminAtha prabhu zailezIkaraNa eTale parvata jevI aDola sthiratA kirIne dhyAnamAM zobhI rahyA hatA. //4thI aMtima mAse yoga tarjI ASADha zuklA sAtame, zubha rAtanI zaraeNAtamAM prabhu zivapura jaI virame. muni paMcazata tetrIsa prabhu sAthe kare ArAghanA, te sarva munivara mukti pAmyA; ghanya te buddhighanA!48 artha - aMtima mahinAmAM aSADha sudI sAtamanA divase bhagavaMta zrI neminAtha mana vacana kAyAnA sarva yogane tajI daI, zubha rAtrinI zarUAtamAM mokSanagare jaI, zuddha AtmasvarUpamAM sthiratA karIne sarvakALane mATe prabhu tyAM virAma pAmI gayA. prabhunI sAthe paMcazata eTale pAMcaso ane tetrIsa munioe paNa ArAdhanA karela. te sarva munivaro muktine pAmyA. samyabuddhinA ghanarUpa evA sarva muni mahAtmAo ghanyavAdane pAtra che. 48. aMtima kalyANaka kare indrAdi devo bhAvathI; giranAra giri meruM thakI zobhe vizeSa prabhAvathI. jo janma-kalyANaka vaDe meruM giri mahA tIrtha che, to jJAna, tapa, nirvANa traNa kalyANake giranAra, re!49 artha :- bhagavAnanuM aMtima nirvANa kalyANaka indrAdi devoe bhAvapUrvaka karyuM. giranAra girI,
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) zrI neminAtha prabhu bhAga-3 365 merUparvata karatAM paNa vizeSa prabhAvathI zobhavA lAgyo. meru giri para prabhunuM janmakalyANa UjavAya tethI te mahAtIrtha gaNAya to giranAra girI para bhagavAnanA jJAna kalyANaka, tapa kalyANaka ane nirvANa kalyANaka ema traNa kalyANaka thavAthI giranAra girI tethI vizeSa prabhAvazALI gaNAya. 49aaaa nemi prabhunA saMghanuM saMkSipta varNana sAMbhaLo, varadatta Adi gaNagharo agiyAra, zrutakevaLI kaLo; ne caudapUrvI cAraso, zata paMcadaza avadhi-gharA, vaLI paMcadaza zata kevaLI, navaso mana:paryaya-gharA. 50 artha :- zrI neminAtha bhagavAnanA caturvigha saMghanuM saMkSipta varNana sAMbhaLo. jemAM varadatta Adi agyAra gaNadharo che; je sarva zAstranA pAragAmI evA zrutakevaLI che. cAraso cauda pUrvadhArI che. paMdaraso avadhijJAnane ghAraNa karanArA che. tathA paMdaraso kevaLI ane navaso mana:paryavajJAnI che. pavA agiyAraso vaikriya-labdhivaMta, vAdI teTalA; sarve aDhAra hajAra muni puruSArtha karatA keTalA? rAjImatI Adi hatI cALIsa hajAra su-ArthikA, ne pAMca lAkha adhika pAMca hajAra zrAvaka-zrAvikA. 51 artha - vaLI agiyAraso vaikriya-labdhivaMta munivaro che. e labdhi vaDe jevuM rUpa vagere karavuM hoya te karI zakAya tathA agyAraso vAdI prabhAvaka che ke je graMthonA baLe ke siddhAMtanA baLathI mithyA evA paramatano uccheda karI zake. sarve maLIne aDhAra hajAra munivaro che. temAM keTalAka to ghaNo puruSArtha karatA hatA. rAjumati (rAjAla) Adi cAlIza hajAra sakhyabhAvane pAmelI evI sAdhvIo che. tathA pAMca lAkha ane pAMca hajAra zrAvaka zrAvikAono parivAra che. ||515 ati rAjyalakSmI rAmartI sama yuvatI sAthe tajI, munivara banIne jJAnalakSmI pUrNa pAme nemijI; nija gharma-cakrarne nemi sama nemi prabhune ura gharo; e nAvamAM besI sudustara bhava baghA sahaje taro. para artha - atyaMta rAjariddhine tathA rAjImati jevI yuvatIne tyAgI munivara banIne, kevaLajJAnarUpa jJAna lakSmIne saMpUrNapaNe pAmI zrI neminAtha prabhu thayA. tethI potAnA AtmagharmarUpI cakrane gatimAna karavA mATe nemi eTale ghUrI samAna banI jagatamAM satya gharmano pracAra karyo. samAna evA zrI neminAtha prabhune tame hRdayamAM ghAraNa karo. tathA zrI neminAtha bhagavaMte boghelA gharmarUpI nAvamAM besI sudustara eTale ghaNA ja du:khe pAra karI zakAya evA bhavasamudrane tame sahaje tarI jAo arthAt pAra pAmo. zrI neminAtha bhagavaMtanA draDha zuddha cAritrane amArA koTIzaH praNAma ho. zrI neminAtha prabhu 300 varSa kumArakALamAM rahyA, dIkSA lIdhA pachI 56 divase kevaLajJAna pAmyA ane 700 varSa kevaLapaNe vicaryA. kula 1000 varSanuM AyuSya pUrNa karI prabhu mokSe padhAryA. evA zrI neminAtha bhagavaMtanA draDha zuddha cAritrane amAra koTIzaH praNAma ho. //parA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 bhagavAna neminAthe dIkSA letA pahelA eka varSa varSIdAna ApyuM. tathA kevaLajJAna pAmyA pachI paNa sAtaso varSa sudhI bhavyone AtmA saMbaMdhInuM jJAnadAna ApI, lAkho jIvono uddhAra karyo. tema gRhasthane paNa saMsAranA duHkhothI chUTavA mATe dAna e gharmano eka prakAra che. te viSenA aneka prakAra nIcenA pAThamAM vistArathI jaNAvavAmAM Ave che : (31) dAna (manamaMdira Avo re kahyuM eka vAtalaDI-e rAga) * jJAnI mahAdAnI re sadAvrata jenuM sadA, evuM saMtathI suNI re grahuM rAja-pAya mudI. - jJAnI mahAdAnI re sadAvrata enuM sadI. 1 artha - jJAnI puruSo sadA jJAnadAna ApanAra hovAthI mahAdAnI che. jJAnadAna sarvoparI che. jJAnadAna vaDe ja saghaLA dAnonA prakAranI jIvane khabara paDe che. enA vaDe sAcI samaja Ave che, hitAhitanuM bhAna thAya che, temaja viveka pragaTAvI jIvone sAcA sukhanA mArge vALanAra e jJAna ja che. sadAvrata eTale roja dInaduHkhIyAone annadAna ApavAnuM vrata. athavA jyAM roja annadAna apAya che te sthaLa. tenI jema jJAnI puruSanuM jJAnadAnarUpa sadAvrata hamezAM cAluM che, te kadI paNa baMdha thatuM nathI. chaThThA ArAmAM bharata ke airAvata kSetromAM jJAnI nahIM hovAthI jJAnadAna ApanAra koI nathI. chatAM te samaye paNa mahAvideha kSetramAM to sadA tIrthakaronI hAjarI hovAthI jJAnIonA jJAnadAnano pravAha sadA cAlu ja hoya che. evuM pa.pU.prabhuzrIjI jevA saMtathI sAMbhaLIne jJAnIpuruSa zrI rAjaprabhunA AnaMda ApanAra caraNakamaLano sadA Azraya grahaNa karuM. kemake jJAnadAna ApavAnuM jene sadAvrata hovAthI te ja mane jJAna pamADavA samartha che. tenA vacanAmRta pAtA re, pItAM sahu poSa lahe, bhava-davamAM baLatAM re bacI prabhu pAsa rahe. jJAnI2 artha - jJAnI puruSa bhavyAtmAone sadA vacanarUpa amRta pAvIne amara banAve che. e jJAnI puruSonuM jJAnadAna che. te pIne mumukSu puruSo parama AtmasaMtoSane pAme che. te boghabaLe jIvo saMsArarUpI dAvAnalamAM trividha tApathI baLatA bacI jAya che ane bhAvathI te hamezAM prabhunI pAse rahe che. pratyeka kAryanA prAraMbhamAM te puruSane saMbhAravo, samIpe ja che." -zrImad rAjacaMdra rA prema-pAyasa parase re vaLI utsAha-paeNrI, sattvazIlanI sukhaDI re jamADatA peTa bharI. jJAnI 3 artha - jJAnI mahAdAnI hovAthI mumukSu puruSo pratye niHsvArtha premarUpa pAyasa eTale khIra-dUghapAka pIrase che. tathA AtmArtha sAdhavAmAM utsAharUpa pUrInuM dAna kare che. temaja satu eTale AtmA ane zIla eTale sadAcArano upadeza ApavArUpa sukhaDI khavarAve che. ema AtmA saMbaMdhI puSkaLa bogha ApI bhavyone peTa bharI jamADe che. "Azramano pAyo sat ane zIla che. sat eTale AtmA ane zIla eTale mukhyatve brahmacarya.' -upadezAmRta vA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ (31) dAna suvicAranI vAnI re ati upayogI gaNI, sAtha bhAthuM baMdhAve re, vALe ziva-mArga bhaNI. jJAnI 4 artha : aneka suvicArarUpa navI navI vAnagIone mokSamArgamAM ati upayogI jANI sAthe pIrase che. tathA parabhavamAM jatAM cha padanI zraddhArUpa bhAyuM paNa sAthe baMdhAve che ane jIvane mokSamArga bhaNI vALe che. mo durlabha narabhava A re jIvana to svapna samuM, lobha-sAgare DUbyA re tene ThAna nAva samuM. jJAnI 5 357 artha :- daza dRSTAMte durlabha evo A narabhava pAmyA chIe. chatAM A jIvana to alpa samayanA svapna jevuM che. AvA TUMkA amUlya jIvanamAM je jIvo ghanAdi parigrahane ekaTho karavArUpa lobha samudramAM DabelA che. tene A dAnadharma taravA mATe nAva samAna che. pa|| bhaktisaha pAtrane re apAya jo dAna, ahA! vaDanA bIja jevuM re varSe vistAra mahA. jJAnI 6 artha :- bhaktibhAvapUrvaka jo pAtra jIvone dAna ApavAmAM Ave to ahA! Azcarya che ke te vaDanA bIjanI jema ghannA vistArane pAme che. have pAtra koNa? to ke AtmajJAnI muni mahAtmAo uttama pAtra che, sabhyasRSTi zrAvaka madhyama pAtra che, avirata samyadRSTi jaghanya pAtra che. devagurudharmamAM sAcI zraddhA rAkhanAra vyavahAra samakitI paNa pAtra jIvo che. zAlibhadra pUrvabhavamAM bhaktibhAvathI khIranuM uttama pAtramAM dAna ApavAthI A bhavamAM devatAI riddhi bhogavI uttamagatine pAmyA. kuMdakuMdAcArya paNa pUrvabhavamAM sAcAbhAvathI muni mahAtmAne zAstranuM dAna karavAthI adbhuta zAstranA marmane jANanAra jJAnI thayA. paramakRpALudeve paNa potAnA mAtuzrI tathA dharmapatnInA hAthe pa.pU.prabhuzrIjI tathA pU.zrI devakaraNajI mahArAjane zAstranuM dAna apAvyuM hatuM. III ati zrama veThI re jIva kaiM kamANI kare, svajana-jIvanathI re adhika tyAM prIti ghare. zAnI 7 artha :- khUba zrama veThI, dUra dezAMtara jaI, aneka prakAre jIva kamANI kare che tathA svajana kuTuMbInA jIvanathI paNa adhika te ghanamAM prIti rAkhe che. ghana mATe svajanane mArI nAkhavA sudhInA vicAra paNa te karI bese che. te upara eka dRSTAMta che :- be bhAIonuM dRSTAMta H- avantI nagarImAM soma ane zivadatta nAmanA be bhAIoe paradeza jaI aneka jAtanA adharma ane AraMbhanA vyApAro karI dravya upArjana karyuM. te dravyane vAMsaLImAM nAkhI kamare bAMdhI potAnA nagara tarapha cAlyA. vArApharatI vAMsaLI jenI pAse Ave ke tene evo vicAra thAya ke mArA bhAIne mArI nAkhuM to A sarve dravya mArI pAse ja rahe ane bhAIne bhAga Apavo na paDe. AvA kuvicArathI te vAMsaLIne moTAbhAIe gaMdhavatI nadImAM nAkhI dIthI. nAnAbhAIne vAta karatAM teNe paNa kahyuM ke mane paNa Avo ja vicAra Avyo hato. aho ! Azcarya che ke ghana kevuM anarthakArI che. jenA kAraNe bhAIne paNa mAravA mATe pote taiyAra thaI jAya che. IIII
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 supAtre na kharace re jarAya jo e saMpadA, guNavAna gaNe te re artharUpI ApadA. jJAnI. 8 artha - paNa e saMpattine jo samyadraSTi Adi uttama supAtra jIvonA dAna mATe vApare nahIM athavA zAstromAM sAta prakAranA uttama kSetra kahyAM che te jinabiMba, jina Agama, jina maMdira, samyavRSTi evA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAonA upayogamAM vApare nahIM to guNavAna evA jJAnI puruSo te arthane arthAt ghanane mAtra Apatti ja jANe che. kemake te jIvane mamatvabhAva karAvI, buddhi bagADI aMte adhogatimAM laI janAra siddha thAya che. tenA upara eka draSTAMta che : cAramitronuM draSTAMta - vasaMtapuramAM brAhmaNa, kSatriya, vaNika ane sonI cAra mitro hatA. cAre dravya meLavavA dezAMtara cAlyA. mArgamAM rAtre eka udyAnamAM vaDavRkSa nIce vizrAma karyo. te vaDavRkSanI zAkhA sAthe eka suvarNano puruSa teonA jovAmAM Avyo. te suvarNapuruSa bolyo ke - "huM artha chuM paNa anarthane ApanAra che. te sAMbhaLI bhaya pAmI baghAe teno tyAga karyo, paNa te sonIthI teno lobha mUkAyo nahIM. sonIe te puruSane "paDa' ema kahyuM eTale te paDyo. sonIe bIjAothI chAno eka khAImAM tene gopavyo, paNa sarvanI draSTi tenA para paDI. AgaLa cAlatA be jaNa koI gAmanI bahAra rahyA ane be jaNa gAmamAM bhojana levA mATe gayA. je be gAma bahAra rahyA hatA temaNe ciMtavyuM ke gAmamAM gayelA beya Ave tevA temane taravAra vaDe mArI nAkhavA ane peluM suvarNa laI levuM. jyAre be jaNA je gAmamAM gayA hatA temane evo vicAra Avyo ke ApaNe annamAM viSa bheLavIne laI javuM ke je khAIne bahAra rahelA beya mRtyu pAme ane te badhuM suvarNa ApaNane maLI jAya. have viSavALuM anna laI jevA te AvyA ke temane gAma bahAra rahelA beya jaNe mArI nAkhyA ane peluM viSavALuM bhojana teo jamyA. tethI teo paNa marI jaI durgatine pAmyA. Ama artha che te anarthanuM ja mULa che. mohamudgaramAM paNa kahyuM che ke : "arthamanartha bhAvaya nitya nAsti tataH sukha lezaH satya; putrAdapi ghanabhAjAM bhItiH sarvatraSA vihitA rItiH'-mohamudgara artha - artha eTale ghanane niraMtara anartharUpa jANo. te anartharUpa ghanathI leza paNa sukha nathI, e vAtane kharI mAno. ghanane bhogavanArA eTale aneka dravyanI saMpattithI sukha bhogavanArA puruSone putra thakI paNa bIka rahe che. A rIti (eka ThekANe nahIM paNa) sarva ThekANe avicaLa che. -mohamudugara ghana prApta karatAM jIva duHkha pAme, tene sAcavatA paNa ciMtAdi duHkhane anubhave tathA te ghanane kharcatAM paNa jIvane sukha UpajatuM nathI. mATe ghananI sarva avasthA duHkharUpa che. paramakRpALudeva paNa e viSe jaNAve che ke : "jeo kevaLa lakSmIne UpArjana karavAmAM kapaTa, lobha ane mAyAmAM mUMjhAyA paDyA che te bahu duHkhI che. teno te pUro upayoga ke adhUro upayoga karI zakatA nathI, mAtra upAdhi ja bhogave che. te asaMkhyAta pApa kare che. tene kALa acAnaka laIne upADI jAya che. aghogati pAmI te jIva anaMta saMsAra vadhAre che. maLelo manuSyadeha e nirmulya karI nAkhe che jethI te niraMtara duHkhI ja che." (va.pR.106) pATA varA karI vApare re vittanI hoLI samA, moja-zokhamAM vere re gaI te gaI ja ramA. jJAnI 9
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ (31) dAna 369 artha - je puNyathI maLelA dravyane mAna moTAI meLavavA mATe varA eTale moTuM jamaNa karI nAtane jamADavAmAM, hoLImAM jema lAkaDA nAkhIe tema vApare, athavA mojazokha mATe game tevA phinAla kharcA karIne vApare to te ramA eTale lakSmI gaI te gaI ja samajavI. tenI sAthe puNya paNa khavAI gayuM. navuM puNya bAMdhyuM nahIM tethI te lakSmI pUrva bhave pharI maLavAnI nathI. II paNa bhaktithI pAtre re vavAze jo vitta jarA, eka dANAnAM DaMDA re ghaNAM ghare jema gharA- jJAnI. 10 artha - paNa bhaktipUrvaka jo satpAtre dAna devAmAM e lakSmIno upayoga karavAmAM Avaze to jema eka dANo vAvavAthI tenA DaMDA upara seMkaDo dANA Ave che tathA te baghA dANAone pharI vAvavAmAM Ave to A gharA eTale pRthvI tenA aneka DraDA banAvI Ape che, tema satpAtre dAna devAthI te hajAro gaNuM phaLa ApanAra nIvaDe che. tenA para eka draSTAMta che : cAra vahuonuM draSTAMta - eka zeThane cAra vahuo hatI. te darekane zeThe cokhAnA pAMca pAMca dANA ApyA. temAMthI eka jaNIe to khAI lIghA. bIjIe tene tuccha jANI pheMkI dIdhA. trIjIe temAM koI rahasya jANI DAbalImAM mUkI aMdara kabATamAM rAkhI mUkyA. jyAre cothI vahue potAnA piyare te dANAo mokalI vAvavA jaNAvyuM. teno je pAka Ave te paNa prati varSe bagho vAvavo ema bhalAmaNa karI. - have pAMca varSa pachI zeThe te dANAo mAMgyA. pahelI vahue jeNe te dANAo khAI lIghA hatA tene rasoDAnuM kAma soMpyuM, jeNe pheMkI dIghA hatA tene gharano kacaro kADhI roja bahAra pheMkavAnuM kAma soMpyuM. trIjI vahae jeNe DAbalImAM mUkI rAkhyA hatA tene gharamAM paisA vagere saMbhALavAnuM kAma soMpyuM ane jeNe piyara mokalI te dANAo vavarAvyA hatA tene zeThe jyAre pUchyuM tyAre te vahue kahyuM ke bApujI, te dANAo maMgAvavA mATe to gADA joIze. pachI gADAo mokalI piyarathI pAMca dANAonuM hajAro gaNuM thayeluM anAja maMgAvI zeThane ApyuM. zeThe gharano baLo vahIvaTa te vahane soMpI pote nivRtta thaI gharmadhyAnamAM lAgI gayA. tema supAtramAM vAveluM ghana anekagaNuM thAya che. (10 tema pAmo puNyo re aciMtya mAhAsya vaDe, sukha saMpadA saMpaje re nahIM duHkha vigha naDe. jJAnI11 artha - dAnanA aciMtya mAhAsya vaDe puNyanI kamANI karo to aneka prakAranI sukha saMpatti AvI maLaze ane koI du:kha ke vidhra jIvane naDaze nahIM. draSTAMta - jema zAlibhadra pUrvabhavamAM bharavADanA bhAvamAM bhAvapUrvaka munine khIra vahorAvI, tenuM pariNAma devatAI riddhi manuSyalokamAM pAmyA. je khIra raDIne banAvaDAvI hatI paNa AtmajJAnI mahAtmAne vahorAvatA jarA paNa saMkoca karyo nahIM, paNa AnaMda mAnyo tenuM A pariNAma che. I/11nA mumakSa janone re je jana dAna kare; de muktinuM sAdhana re ziva-patha-prIti ghare. jJAnI. 12 artha - je kharA mumukSu che tene mukti prApta karavAmAM sahAyaka evA jJAnadAna, abhayadAna, AhAradAna ane auSathadAnanA sAdhano Ape to te ApanArane tathA lenAra bannene mokSamArgamAM prIti
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-1 upajAvavAnuM kAraNa thAya che. pahelAnA samayamAM sAdharmAbhAInI nabaLI sthiti hoya to tene dUra karavA zeThIyAo gupta rIte tenA ghare paisAnI zailI paNa mukI AvatA. kemake uttama zrAvaka kadI mAMgaNI kare nahIM. sarvotkRSTa mumukSu evA muni bhagavaMtanI RSabhadeva bhagavAnanA jIve pUrvabhavamAM jIvAnaMda vaidyarUpe sevA karI hatI. to te muktine pAmyA. te samaye jIvAnaMda vaidya je zeTha pAsethI muninI cikitsA karavA ratnakaMbaLa, bAvanAcaMdana ane lakSapAta tela vinA mUlye lAvelA. te zeTha paNa sarvottama pAtradAnanA kAraNe te ja bhave dIkSA grahaNa karIne muktine pAmI gayA. / / 12 / / 390 jema maMdira caNato re kArIgara UMco caDhe, tema dAna denAro rai unnati nija ghaDe. jJAnI 13 = artha H-- jema maMdirane caNanAra kArIgara nIce pAyAmAMthI caNato caNato UMce caDhe che tema dAna denAro zrAvaka paNa dinodina bhAvanirmaLatAne lIdhe Atmonnatine sAthe che. ghInA vepArInuM dRSTAMta :- pAlitANAmAM maMdiranA jirNoddhAra prasaMge eka garIba ghInA vepArI zrAvake ghI vecI eka rUpiyAnI kamANI karI. tene mana e sarvasva hatuM. te maMdiramAM jirNoddhAramAM ApI dIdhuM. moTA zrAvakoe tenuM nAma sauthI pahelA mokhare lakhyuM, kAraNa teNe potAnuM sarvasva ApyuM che, jyAre bIjAe to potAnI mUDImAMthI amuka bhAga Apyo che. hIrAlAlanuM dRSTAMta :- tevI ja rIte sabhAmaghye ekavAra paramakRpALudeva birAjamAna hatA. paramazruta prabhAvaka maMDaLanI TIpa cAlatI hatI. te TIpanuM kAgaLa joI eka mumukSubhAI hIrAlAla vicAravA lAgyA ke mArI pAse khAnagI rUpiyA ekavIza DabbImAM che. te badhA jJAnadAnamAM ApI dauM, paNa bIjAnI AgaLa to mArI e jAja rakama gaNAya tyAre paramakRpALudeva jJAnabaLuM jANIne bolyA ke hIrAlAla, kema vicAramAM paDI gayA? tamArI DabbImAM khAnagI ekAvana rUpiyA che tathA tamArI sarvasva ApavAnI bhAvanA thavAthI te jUja 2kama nathI paNa vizeSa che. pachI temaNe ekAvana rUpiyA TIpamAM lakhAvyA. ane ghera jaI joyuM to DabbImAM purA ekAvana rUpiyA hatA. ema dAna denArA jIvo AtmonnatinA patha para dinodina caDhatA jAya che. / / 13 / te zuddha tana mana vacane re AhAranuM dAna kare, supAtranA yoge re bhodadhi bhavya tare. jJAnI 14 artha :- zuddha tana, mana ane mIThA vacanavaDe je bhavyAtmA supAtra jIvono yoga pAmI AhAranuM dAna kare che te bhavya purNiyA zrAvakanI jema bhavarUpI udadhi eTale samudrane tarI jAya che. : naMdISeNanA pUrvabhavanuM vRSTAMta - eka zeTha brAhmaNone bhojana ApavAmAM dharma mAnI hajAro brAhmaNone jamADato. tyAM eka vyakti nokara tarIke rahyo. teNe zarata karela ke badhAne jamADatA je zuddha bhojana vadhe te mane ApavuM. te nokara A zuddha bhojana laI bhAvapUrvaka jJAnI muni mahAtmAone dAna Apato. tenA phaLa svarUpa te nokara, zreNika mahArAjAno putra naMdISeNa thaI dIkSA laI svarge gayo. jyAre hajAro brAhmaNane jamADanAra te zeTha zreNika mahArAjAno secanaka nAmano paTTa hAthI thayo. tema bAhubalinA putra zreyAMsakumAra tathA caMdanabALA jevA aneka jIvoe bhagavAna jevA sarvotkRSTa puruSone dAna ApI te ja bhave muktine meLavI che. / / 14 /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ (31) dAna 371 indrAdika devo re ati abhilASa ghare, maLe mAnavabhava yadi re dAnAdika gharma kare. jJAnI. 15 artha - indrAdika devo paNa evI ati abhilASA ghAraNa kare che ke kyAre amane mAnavajanma maLe ane ame paNa dAna, zIla, tapa, bhAvagharmane ArAthI muktine pAmIe. 15nA ziva-hetu sucAritra re ghara muni aMga-baLe, baLa annathI Ave re te to gRhI-ghera maLe. jJAnI16 artha - mokSaprAptinuM kAraNa samyakucAritra che, arthAtu samyaka AcAra che. te jJAnAcAra vagere pAMca prakAre muni pALe che. te AcAra pALavAmAM zarIranA aMgopAMganuM baLa jarUrI che. te zarIrabaLa annathI Ave che. ane te anna to gRhasthanA gherathI maLe che. mATe gRhastho dAna gharmavaDe munione AhAra ApI gharma ArAdhavAmAM madadarUpa banI potAnuM kalyANa sAthe che. chItubhAInuM draSTAMta :- zrI chItubhAI pahelIvAra AzramamAM AvyA tyAre zrI raNachoDabhAIno samAgama thayo. temaNe chItubhAIne kahyuM ke A mahAtmA pa.pU.prabhuzrIjInA peTamAM ApaNA anAjano eka kaNa paNa jAya to cauda rAjalokane jamADavA jeTaluM puNya thAya. kemake e sAcA AtmajJAnI muni bhagavaMta che mATe. 16aaaa AhArAdi dAne re gRhastha ja gharma ghare, gurubhakti ja tethI re sugharmanI dhurA, khare! jJAnI. 17 artha - AhAra, jJAna, auSadhi AdinA dAna vaDe gRhastho gharma pAmI zake che. tethI zrAvake gurubhaktine AhArAdi dAna vaDe sAcavI rAkhavI, e satagharmane zurA eTale ghUsarI samAna TakAvI rAkhavA barAbara che. - baLadevamuninuM draSTAMta :- baLadevamuni sadA jaMgalamAM ja rahetA hatA. tyAM eka haraNa temane koI sthAne AhArano joga hoya to izArAthI laI jatuM. ekavAra tyAM kaThiyAro Avyo. bhojana banAvyuM jANI haraNa, munine tyAM laI AvyuM. kaThiyAro bhAvapUrvaka gurubhakti sahita munine AhAradAna ApavA lAgyo tathA haraNa te badhuM joto anumodana karavA lAgyo. baghA jhADa nIce UbhA hatA. te jhADanI moTI DALa tUTIne nIce paDI. te vakhate traNeyanA eka sAthe maraNa thayA. paNa bhAvapUrvaka AhAradAnanA prabhAve tathA haraNanA paNa gurubhaktinA sAcA anumodananA kAraNe muni bhagavaMta, rathakAraka ane haraNa ema traNeya tyAMthI maraNa pAmIne pAMcamA devalokamAM utpanna thayA. ema sudharmanI dhurA eTale ghusarIne ghAraNa karanAra evA gurubhagavaMtanI AhArAdi dAna vaDe bhakti karI gRhastha uttama gatine pAmI zake che temaja pazu jevA paNa dAnanA bhAva mAtrathI ucca gatine pAmI zake che. /1LA. boghAmRta bhAga :3' mAMthI :- "tame dAnabhAvanA jaNAvI te vAMcI. eka pustaka "jIvanakaLA" pharIthI chapAya che te hAla moMghavArIne lIdhe vizeSa kharca thAya topaNa cha AnA kiMmata hAla che te cAlu rAkhavAno vicAra TrasTIono che; temAM madadarUpe te rakama ApavA vicAra thAya to paNa jJAna-dAnarUpa hitakArI chejI... kaSAyomAM lobhanI mukhyatA che. jene lobha ocho, tRSNA ochI, tenA bhAva paNa ochA. navuM meLavavAno lobha ocho karAya tathA ekaThuM kareluM dAna Adi sanmArge vaparAya te paNa lobha ghaTADavAno
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 prajJAvabogha-vivecana bhAga-1 upAya che. saMtoSI nara sadA sukhI gaNAya che. samajaNa vagara saMtoSa Avavo durlabha che. samajaNa prApta thavA satsaMganI jarUra cheja.(pR.467) potAnI hayAtI bAda paisA kharcAya tenA karatAM potAnI hayAtImAM kharcAya te potAnA bhAvanI vizeSa vRddhinuM kAraNa che. je vacanAmRto ApaNane aMta suthI madada karanAra nIvaDe che te vacano bIjA jIvone sulabha thAya te dareka mumukSunI bhAvanA sahaja hoya. jenI pAse ghananuM sAghana hoya te te dvArA potAnA bhAva pradarzita kare. eka to paDatara kiMmata karatAM kaMI ochI kiMmata rAkhavAnI zarate ghananI madada karAya, athavA te pustako prasiddha thaye amuka prato kharIdI te ochI kiMmate maphata yogyatA pramANe jIvone vaheMcI zakAya." (pR. 689) bahu pApanA puje re azakta gRhastha ati, vrata-sAghana lUlAM re vaLI na vizALa mati. jJAnI. 18 artha:- ghaNA pApanA DhagalAthI je gRhastha gharma ArAghavAmAM ati azakta che. je bAra vrata vagere pALavAmAM bhUlo che. vaLI jenI vizALa buddhi nathI tevA jIvo paNa dAnadharmathI tarI gayA che..18AA paNa eka supAtre re dAna de bhAva karI, mana zuddhi karI jo re maLI tene nAva kharI. jJAnI19 artha - evA azakta gRhastho paNa jo supAtra jIvone, mana zuddhi karIne sAcAbhAvavaDe dAna Ape to tene bhavasamudra taravAne mATe kharekhara nAva maLI gaI ema mAnavuM. enA upara bhagavAna mahAvIranA pUrvabhavanuM draSTAMta che : nayasAranuM draSTAMta - pUrvabhavamAM bhagavAna mahAvIrano jIva nayasAra nAme rAjAno sevaka hato. te lAkaDA kapAvavA mATe rAjAnI AjJAthI jaMgalamAM gayelo. tyAM bhojanano samaya thaye rasoI banAvarAvI manamAM evI bhAvanA bhAvavA lAgyo ke koI muni mahAtmA paghAre to temane vahorAvI bhojana karuM. tenA uttamabhAvathI AkarSAIne mArgathI bhUlA paDelA muni bhagavaMto tyAM AvI caDhyA. temane bhAvapUrvaka gocarI vahorAvI munine rasto batAvavA te vaLAvA gayo. tyAMthI chUTA paDatAM muni bhagavaMte kahyuM ke jema mane teM A nagarano mArga batAvyo tema tane huM mokSarUpI nagaramAM javAno mULa mArga darzAvuM chuM te tuM sAMbhaLa. ema kahI upadeza Apyo. te sAMbhaLIne nayasAra samakitane pAmyo. tyAMthI bhagavAna mahAvIranA moTA satyAvIza bhavanI gaNatrI karavAmAM Ave che. ||19aaaa mULamAM paTa nAno re nadIno vizALa thato, jatAM sAgara pAse re vistIrNa ne vegavato,- jJAnI. 20 artha:- nadIno paTa mULamAM nAno hoya che paNa te jema jema sAgara eTale samudra bhaNI jAya che tema tema te vizALa ane vegavALo banato jAya che. 20nA tema dAna-nadI jo re atithi-kare che jarI, yaza sAtha vaghe te re zivodadhi suMghI kharI. jJAnI21 artha :- tema dAnarUpI nadI atithi eTale AtmajJAnI muninA kara eTale hAthamAM thaI jo jarI paNa pasAra thAya to te yaza ApavAnI sAthe sAthe TheTha mokSarUpa udadhi eTale samudra sudhI laI jAya che.