Book Title: Jain Dharm Ki Kahaniya Part 17
Author(s): Rameshchandra Jain
Publisher: Akhil Bharatiya Jain Yuva Federation
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032266/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17 BE prakAzaka akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, khairAgar3ha zrI kahAna smRti prakAzana, sonagar3ha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khemarAja gir3iyA janma : 27 disambara, 1918 dehavilaya : 4 apraila, 2003 zrImatI dhur3IbAI gir3iyA janma : 1922 dehavilaya : 24 navambara, 2012 Apa donoM ke vizeSa sahayoga se san 1988 meM zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA kI sthApanA haI, jisake antargata prativarSa dhArmika sAhitya evaM paurANika kathAeM prakAzita karane kI yojanA kA zubhArambha huaa| isa granthamAlA ke saMsthApaka zrI khemarAja gir3iya kA saMkSipta paricaya denA hama apanA kartavya samajhate haiM - janma : san 1918 cAMdarakha (jodhapura) pitA : zrI haMsarAja, mAtA : zrImatI mehaMdIbAI zikSA/vyavasAya : prAyamarI zikSA prApta kara mAtra 12 varSa kI umra meM hI vyavasAya meM laga gae sat-samAgama : san 1950 meMpUjya zrIkAnajIsvAmI kA paricaya sonagar3ha meM huaa| brahmacarya pratijJA : san 1953 meM mAtra 34 varSa kI Ayu meM pUjya svAmIjI se sonaga meM alpakAlIna brahmacarya pratijJA lekara dharmasAdhana meM laga gye| vizeSa : bhAvanagara paMcakalyANaka pratiSThA meM bhagavAna ke mAtA-pitA bne| san 1959 meM khairAgar3ha meM diga. jinamaMdira nirmANa karAyA evaM pUjya gurudevazrI ke zubhahara pratiSThA meM vizeSa sahayoga diyaa| san 1988 meM 70 yAtriyoM sahita 25 divasIya dakSiNa tIrthayAtrA saMgha nikAlA evaM vyavasa se nivRtta hokara adhikAMza samaya sonagar3ha meM rahakara Atma-sAdhanA karate the| hama haiM Apake batAe mArga para calanevAle putra : dulIcanda, pannAlAla, motIlAla, premacaMda evaM samasta gir3iyA kuTumba / putriyA~ : bra. tArAbena evaM bra. mainaaben| Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA graMthamAlA kA 24 vA~ puSpa ra || jainadharmakokahAniyA~ (bhAga-17) sampAdaka : paNDita ramezacanda jaina zAstrI, jayapura prakAzaka : akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana mahAvIra cauka, khairAgar3ha - 491 881 (madhyapradeza) aura zrI kahAna smRti prakAzana santa sAnnidhya, sonagar3ha - 364250 (saurASTra) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abataka prakAzita - 3200 pratiyA~ prastuta AvRtti - 2,200 pratiyA~ ( 1 janavarI, 2014) nyauchAvara : dasa rupaye mAtra pina - 499881 ji. rAjanAMdagA~va (chattIsagar3ha) prApti sthAna akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, kAMtA bena hIrAcaMda mAsTara, zAkhA - khairAgar3ha sonagar3ha zrI khemarAja premacaMda jaina, 'kahAna - niketana' khairAgar3ha paNDita ToDaramala smAraka TrasTa e-4, bApUnagara, jayapura - 302015 bra. tArAbena mainAbena jaina 'kahAna razmi', sonagar3ha - 364250 ji. bhAvanagara (saurASTra) TAIpa seTiMga evaM mudraNa vyavasthA - jaina kampyUTarsa, sAhitya prakAzana phaNDa e-4, bApUnagara, jayapura - 302015 mobAila : 9414717816 e-mail : jaincomputers74@yahoo.com jyotsanA bena, amerikA zrI mumukSa maNDala, khairAgar3ha suzIlA bena jayanti lAla zAha, nAyarobI zrI khemarAja premacaMda jaina ha. zrI jhanakArIbAI khemarAja bAphanA cairiTebala TrasTa, khairAgar3ha bra. tArAbena - mainAbena, sonagar3ha zrImatI manoramA vinoda kumAra 601/ 501/ zrI abhayakumAra zAstrI, khairAgar3ha 351 / jaina, jayapura zrI dulIcaMda kamalezakumAra jaina ha. zrI jineza jaina, khairAgar3ha sva. DhelAbAI ha. zobhAdevI motIlAlajI jaina, khairAgar3ha rItA bena bhUrA bhAI, bhilAI kumuda bena maheza bhAI, sUrata zrImatI mamatA ramezacaMda jaina 425/ 301/ 251/ 251 / - 251/ 201/ 201/ 201/ 201/ zAstrI, jayapura ha. sAketa jaina 201/ sau. kaMcanadevI pannAlAla ha. ...zrI manoja jaina, khairAgar3ha zrI pannAlAla umezakumAra jaina, 'ha. mahezajI chAjer3a, khairAgar3ha 101/ 101/ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI dvArA prabhAvita AdhyAtmika krAntiko jana-jana taka pahu~cAne meM paNDita ToDaramala smAraka TrasTa, jayapura ke DaoN. hukamacandajI bhArilla kA yogadAna avismaraNIya hai, unhIM ke mArgadarzana meM akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana kI sthApanA kI gaI hai| phaiDarezana kI khairAgar3ha zAkhA kA gaThana 26 disambara, 1980 ko paNDita jJAnacandajI, vidizA ke zubha haste kiyA gayA / taba se Aja taka phaiDarezana ke sabhI uddezyoM kI pUrti isa zAkhA ke mAdhyama se anavarata ho rahI hai| isake antargata sAmUhika svAdhyAya, pUjana, bhakti Adi dainika kAryakramoM ke sAtha-sAtha sAhitya prakAzana, sAhitya vikraya, zrI vItarAga vidyAlaya, granthAlaya, kaiseTa lAyabrerI, sAptAhika goSThI Adi gatividhiyA~ ullekhanIya haiM; sAhitya prakAzana ke kArya ko gati evaM niraMtaratA pradAna karane ke uddezya se san 1988 meM zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA granthamAlA kI sthApanA kI gii| isa granthamAlA ke parama ziromaNi saMrakSaka sadasya 21001/- meM, saMrakSaka ziromaNi sadasya 11001/- meM tathA paramasaMrakSaka sadasya 5001/- meM bhI banAye jAte haiM, jinake nAma pratyeka prakAzana meM diye jAte haiN| pUjya gurudeva ke atyanta nikaTastha antevAsI evaM jinhoMne apanA sampUrNa jIvana unakI vANI ko AtmasAta karane evaM lipibaddha karane meM lagA diyA - aise bra. haribhAI kA hRdaya jaba pUjya gurudevazrI kA cira - viyoga (vIra saM. 2506 meM) svIkAra nahIM kara pA rahA thA, aise samaya meM unhoMne pUjya gurudevazrI kI mRta deha ke samIpa baiThe-baiThe saMkalpa liyA ki jIvana kI sampUrNa zakti evaM sampatti kA upayoga gurudevazrI ke smaraNArtha hI kharca karU~gA / taba zrI kahAna smRti prakAzana kA janma huA aura eka ke bAda eka gujarAtI. bhASA meM satsAhitya kA prakAzana hone lagA, lekina aba hindI, gujarAtI donoM bhASA prakAzanoM meM zrI kahAna smRti prakAzana kA sahayoga prApta ho rahA hai, jisake pariNAma svarUpa naye-naye prakAzana Apake sAmane haiN| (3) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya prakAzana ke antargat jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 1 se 20 taka evaM laghu jinavANI saMgraha : anupama saMgraha, caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindIgujarAtI), pAhur3a dohA-bhavyAmRta zataka-AtmasAdhanA sUtra, virAga saritA tathA laghutattvasphoTa, aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa), bhaktAmara pravacana (gujarAtI) - isaprakAra 28 puSpoM meM lagabhaga 7 lAkha se adhika pratiyA~ prakAzita hokara pUre vizva meM dhArmika saMskAra siMcana kA kArya kara rahI haiN| ___ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga 17 ke prastuta saMskaraNa meM 10 paurANika kathAoM ko saMgRhIta kiyA gayA hai| jinameM jJAna-vairAgya kathAoM meM aisA misrita ho rahA hai, jaise dAla meM namaka / inako par3hakara pAThakoM ko eka apUrva AnaMda kA vedana to hogA hI, sAtha hI kalAkAra hRdaya ko inheM maMcita karane kA bhAva bhI Aye binA nahIM rhegaa| isakA sampAdana paNDita ramezacaMda jaina zAstrI, jayapura ne kiyA hai| ataH hama ina sabhI ke AbhArI haiN| AzA hai isakA svAdhyAya kara pAThakagaNa avazya hI bodha prApta kara sanmArga para calakara apanA jIvana saphala kreNge| . sAhitya prakAzana phaNDa, AjIvana granthamAlA ziromaNi saMrakSaka, paramasaMrakSaka evaM saMrakSaka sadasyoM ke rUpa meM jina dAtAra mahAnubhAvoM kA sahayoga milA hai, hama una sabakA bhI hArdika AbhAra prakaTa karate haiM, AzA karate haiM ki bhaviSya meM bhI sabhI isI prakAra sahayoga pradAna karate rheNge| vinItaH / motIlAla jaina premacanda jaina adhyakSa sAhitya prakAzana pramukha Avazyaka sUcanA pustaka prApti athavA sahayoga hetu rAzi DrAphTa dvArA "akhila bhAratIya jaina yuvA phaiDarezana, khairAgar3ha" ke nAma se bhejeN| hamArA baiMka khAtA sTeTa baiMka Apha iNDiyA kI khairAgar3ha zAkhA meM hai| - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinamra AdarAJjalI sva. tanmaya (pukharAja) gir3iyA janma svargavAsa 1/12/1978 2/2/1993 (khairAgar3ha, ma.pra.) (durga paMcakalyANaka) alpavaya meM aneka uttama saMskAroM se sarabhita, bhArata ke sabhI tIrthoM kI yAtrA, paryoM meM yama-niyama meM kaTTaratA, rAtri bhojana tyAga, TI.vI. dekhanA tyAga, devadarzana, svAdhyAya, pUjana Adi chaha Avazyaka meM hamezA lIna, sahanazIlatA, nirlobhatA, vairAgI, satyavAdI, dAna zIlatA se zobhAyamAna terA jIvana dhanya hai| alpakAla meM terA AtmA asAra-saMsAra se mukta hogA (vaha svayaM kahatA thA ki mere adhika se adhika 3 bhava bAkI haiN|) cinmaya tattva meM sadA ke lie tanmaya ho jAve - aisI bhAvanA ke sAtha yaha viyoga kA vairAgyamaya prasaMga hameM bhI saMsAra se virakta karake mokSapatha kI preraNA detA rahe -aisI bhAvanA hai| . dAdA zrI kaMvaralAla jaina dAdI sva. mathurAbAI jaina / pitA zrI motIlAla jaina mAtA zrImatI zobhAdevI jaina buA zrImatI DhelAbAI bahana suzrI kSamA jaina jIjA- zrI zuddhAtmaprakAza jaina jIjI sau. zraddhA jaina ... Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dulIcaMda baraDiyA rAjanAMdagA~va pitA - sva. phatelAlajI baraDiyA zrImatI santoSabAI baraDiyA pitA - sva. siremalajI sirohiyA sarala svabhAvI baraDiyA daMpatti apane jIvana meM varSoM se sAmAjika aura dhArmika gatividhiyoM se jur3e haiN| san 1993 meM Apa logoM ne 80 sAdharmiyoM ko tIrthayAtrA karAne kA puNya arjita kiyA hai| isa avasara para svAmI vAtsalya karAkara aura jIvarAja khamAkara zeSa jIvana dharmasAdhanA meM bitAne kA mana banAyA hai| vizeSa - pUjya zrI kAnajIsvAmI ke darzana aura satsaMga kA lAbha liyA hai| parivAra: putra lalita, nirmala, anila evaM sunIla putriyA~ candakalA botharA, bhilAI evaM zazikalA pAlAvata, jayapura Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthamAlA sadasyoM kI sUcI . paramaziromaNi saMrakSaka sadasya | saritA bena ha. pArasamala mahendrakumAra jaina, tejapura zrI hemala bhImajI bhAI zAha, landana | zrImatI kaMcanadevI dulIcanda jaina gir3iyA, khairAgar3ha zrI vinodabhAI devasI kacarAbhAI zAha, landana | damayantIbena harIlAla zAha cairiTebala TrasTa, mumbaI zrI svayaM zAha ostro vskI ha. zItala vijena zrImatI rUpAbaina jayantIbhAI brokara, mumbaI zrImatI jyotsanA bena vijayakAnta zAha, amerikA | zrI jambUkumAra sonI, indaura zrImatI manoramAdevI vinodakumAra, jayapura saMrakSaka sadasya paM. zrI kailAzacandra pavanakumAra jaina, alIgar3ha zrImatI zobhAdevI motIlAla gir3iyA, khairAgar3ha zrIjayantIlAlacimanalAlazAhaha.suzIlAbena amerikA zrImatI dhur3IbAI khemarAja gir3iyA, khairAgar3ha zrImatI soniyA samIta bhAyANI prazAMta bhAyANI, amerikA zrImatI DhelAbAI tejamAla nAhaTA, khairAgar3ha zrImatI USAbena pramoda sI. zAha, zikAgo zrI zaileSabhAI je. mehatA, nepAla zrImatI sUrajabena amulakhabhAI seTha, mumbaI bra. tArAbena bra. mainAbena, sonagar3ha zrImatI kusumabena candrakAntabhAI zAha, muluNDa sva. amarAbAI nAMdagAMva, ha. zrI ghevaracaMda DAkaliyA ziromaNi saMrakSaka sadasya zrImatI candrakalA gautamacanda botharA, bhilAI jhanakArIbAI khemarAja bAphanA ceriTebala TrasTa, khairAgar3ha zrImatI gulAbabena zAMtilAla jaina, bhilAI mInAbena somacanda bhagavAnajI zAha, landana | zrImatI rAjakumArI mahAvIraprasAda sarAvagI, kalakattA zrI abhinandanaprasAda jaina, sahAranapura - zrI premacanda ramezacanda jaina zAstrI, jayapura zrImatI jyotsanA mahendra maNIlAla malANI, mATuMgA | zrI praphullacanda saMjayakumAra jaina, bhilAI sva. dhApU devI tArAcanda gaMgavAla, jayapura sva. lunakaraNa, jhIpubAI kocara, kaTaMgI bra. kusuma jaina, kumbhoja bAhubalI |sva. zrI jeThAbhAI haMsarAja, sikaMdarAbAda zrImatI puSpalatA ajitakumArajI, chindavAr3A | zrI zAMtinAtha sonAja, akalUja sau. sumana jaina jayakumArajI jaina Dogaragar3ha |zrImatI puSpAbena candulAla meghANI, kalakattA zrI dulIcaMdajI anila-sunIla barar3iyA, nAMdagAMva | zrI lavajI bIjapAla gAlA, bambaI sva. manaharabhAI ha. abhayabhAI indrajItabhAI, mumbaI | sva. kaMkubena rikhabadAsa jaina ha. zAMtibhAI, bambaI paramasaMrakSaka sadasya , eka mumukSubhAI, ha. sukamAla jaina, dillI zrImatI zAntidevI komalacaMda jaina, nAgapura zrImatI zAMtAbena zrI zAMtibhAI jhaverI, bambaI zrImatI puSpAbena kAMtibhAI moTANI, bambaI |sva. mUlIbena samarathalAla jaina, sonagar3ha zrImatI haMsubena jagadIzabhAI lodariyA, bambaI zrImatI suzIlAbena uttamacaMda gir3iyA, rAyapura zrImatI lIlAdevI zrI navaratnasiMha caudharI, bhilAI |sva. rAmalAla pArakha, ha. nathamala nAMdagAMva zrIyuta prazAnta-akSaya-sukAnta-kevala, landana zrI bizambharadAsa mahAvIraprasAda jaina sarrApha, dillI zrImatI puSpAbena bhImajIbhAI zAha, landana zrImatI jainAbAI, bhilAI ha. kailAzacanda zAha zrI surezabhAI mehatA, bambaI evaM zrI dinezabhAI, morabI sau. ramAbena naTavaralAla zAha, jalagA~va zrI mahezabhAI prakAzabhAI mehatA, rAjakoTa sau. savitAbena rasikabhAI zAha, sonagar3ha zrI ramezabhAI, nepAla evaM zrI rAjezabhAI mehatA, morabI zrI phUlacaMda vimalacaMda jhAMjharI ujjaina, zrImatI basaMtabena jevaMtalAla mehatA, morabI | zrImatI patAsIbAI tilokacaMda koThArI, jAlabAMdhA sva.hIrAbAI, haste-zrI prakAzacaMda mAlU, rAyapura |zrI choTAlAla kezavajI bhAyANI, bambaI zrImatI candrakalA premacanda jaina, khairAgar3ha zrImatI jazavaMtIbena bI. bhAyANI, ghATakopara / sva. mathurAbAI kaMvaralAla gir3iyA, khairAgar3ha sva. bhairodAna saMtoSacanda kocara, kaTaMgI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cimanalAla tArAcaMda kAmadAra, jaitapura | sva. suzIlAbena himmatalAla zAha, bhAvanagara zrI takhatarAja kAMtilAla jaina, kalakattA zrI kizorakumAra rAjamala jaina, sonagar3ha zrImatI DhelAbAI ceriTebala TrasTa, khairAgar3ha zrI jayapAla jaina, dillI zrImatI tejabAI devIlAla mehatA, udayapura zrI satsaMga mahilA maNDala, khairAgar3ha zrImatI sudhA subodhakumAra siMghaI, sivanI zrImatI kiraNa - esa.ke. jaina, khairAgar3ha guptadAna, haste - candrakalA botharA, bhilAI sva. gaiMdAmala - jJAnacanda - sumataprasAda, khairAgar3ha zrI phUlacaMda caudharI, bambaI sva. mukeza gir3iyA smRti ha. nidhi-nizcala, khairAgar3ha sau. kamalAbAI kanhaiyAlAla DAkaliyA, khairAgar3ha sau. suSamA jinendrakumAra, khairAgar3ha zrI sugAlacaMda viradhIcaMda copar3A, jabalapura / zrI abhayakumAra zAstrI, ha. samatA-namratA, khairAgar3ha zrImatI sunItAdevI komalacanda koThArI, khairAgar3ha | sva. vasaMtana manaharalAla koThArI, bambaI zrImatI svarNalatA rAkezakumAra jaina, nAgapura sau. acarajakumArI zrI nihAlacanda jaina, jayapura zrImatI kaMcanadevI pannAlAla gir3iyA, khairAgar3ha | sau. gulAbadevI lakSmInArAyaNa rArA, zivasAgara zrI lakSmIcaMda sundarabAI pahAr3iyA, koTA sau. zobhAbAI bhavarIlAla caudharI, yavatamAla zrI zAntikumAra kusumalatA pATanI, chindavAr3A sau. jyoti santoSakumAra jaina, DobhI zrI chItaramala bAkalIvAla jaina TreDarsa, pIsAMgana zrI bAbUlAla totArAma luhAr3iyA, bhusAvala zrI kisanalAla devar3iyA ha. jayakumArajI, nAgapura sva. lAlacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. ciMtAbAI miThUlAla modI, nAgapura sau. omalatA lAlacanda jaina, bhusAvala zrI sudIpakumAra gulAbacanda, nAgapura zrI yogendrakumAra lAlacanda luhAr3iyA, bhusAvala sau. zIlAbAI mulAmacandajI, nAgapura zrI jJAnacanda bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala sau. motIdevI motIlAla phalejiyA, rAyapura sau. sAdhanA jJAnacanda jaina luhAr3iyA, bhusAvala samakita mahilA maMDala, DoMgaragar3ha zrI devendrakumAra jJAnacanda luhAr3iyA, bhusAvala sau. kaMcanadevI jugarAja kAsalIvAla, kalakattA zrI mahendrakumAra bAbUlAla luhAr3iyA, bhusAvala zrI di. jaina mumukSu maNDala, sAgara sau. lInA mahendrakumAra jaina, bhusAvala sau. zAMtidevI dhanakumAra jaina, sUrata zrI cintanakumAra mahendrakumAra jaina, bhusAvala zrI cindrUpa zAha, bambaI zrI kastUrI bAI ballabhadAsa jaina, jabalapura sva. phephAbAI pusAlAlajI, baiMgalora sva.yazavaMta chAjer3a ha.zrI pannAlAla jaina, khairAgar3ha lalitakumAra DaoN. zrI tejakumAra gaMgavAla, indaura anubhUti-vibhUti atula jaina, malADa sva. nokacandajI, ha. kezarIcaMda sAvA silhATI | zrI AyuSya jaina saMjaya jaina, dillI ku. vaMdanA pannAlAlajI jaina, jhAbuA zrI samyaka aruNa jaina, dillI ku. mInA rAjakumAra jaina, dhAra zrI sArthaka aruNa jaina, dillI sau. vaMdanA saMdIpa jainI ha.ku. zreyA jainI, nAgapura zrI kezarImala nIraja pATanI, gvAliyara sau. kezarabAI dha.pa. sva. gulAbacanda jaina, nAgapura zrI parAgabhAI harivadana satyapaMthI, ahamadAbAda jayavaMtI bena kizorakumAra jaina lakSmIbena vIracanda zAha ha. zAradAbena, sonagar3ha zrI manoja zAntilAla jaina zrI prazama jItUbhAI modI, sonagar3ha zrImatI zakuntalA anilakumAra jaina, muMgAvalI | zrI hemalAla manoharalAla siMghaI, bonakaTTA iMjI.AratI pitA zrI anilakumAra jaina, muMgAvalI sva. durgA, devI smRti ha. dIpacanda caupar3A, khairAgar3ha zrImatI pAnAdevI mohanalAla seThI, gohATI / zrI pArasamala mahendrakumAra, tejapura zrImatI mANikabAI mANikacanda jaina, indaura | zAha zrI kailAzacandajI motIlAlajI, bhilAI zrImatI bhUrIbAI sva. phUlacanda jaina, jabalapura | zrImatI prekSAdevI pravINakumArajI zAstrI, rAyapura Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/9 vipatti meM bhI sampatti ("krodha ke udaya se yaha jIva dUsaroM kA burA karanA cAhe, parantu burA honA usake bhavitavya ke AdhIna hai|" - isa abhiprAya ko siddha karanevAlI purANa-puruSa zrI pradyumnakumAra kI kathA prastuta hai -) eka dina rAtri ke samaya rukmaNI palaMga para so rahI thii| usane svapna meM apane ko haMsa-vimAna para car3hakara AkAza meM gamana karate dekhaa| phira jAgRta hone para ati prasanna huii| prAta:kAla. apane pati zrIkRSNa se svapna kA phala puuchaa| zrIkRSNa ne kahA ki he rAnI ! tujhe putraratna prApta hogA, jo bhaviSya meM mahApuruSa hogaa| pati ke ye vacana sunakara rukmaNI harSita huI aura tatpazcAt nava mAha pUrNa hone para rukmaNI ke sarva lakSaNoM se yukta putra kA janma huaa| usI samaya eka mahAbalaMvAna, asura dhUmaketu (agni ke gole samAna) vahA~ se nikalA aura rukmaNI ke mahala ke Upara Akara ruka gyaa| usane apane kuavadhijJAna se rukmaNI ke putra ko apanA zatru jAnA, aura krodhapUrvaka vimAna se nIce utarakara usane guptarUpa dhAraNa karake rukmaNI ke prasUtigRha meM praveza kiyaa| yadyapi rukmaNI ke mahala meM kar3I surakSA vyavasthA thI, koI bhI vahA~ AsAnI se nahIM pahuMca sakatA thaa| tathApiM vidyAbala se rukmaNI ko nidrAdhIna karake usane bAlaka ko apane hAtha meM uThA liyA aura AkAza meM le gyaa| AkAza meM jAkara usane vicAra kiyA ki pUrvabhava meM merI strI kA haraNa. karanevAlA ye merA zatru hai - isa kAraNa isako hAtha se masalakara mAra dUM yA. nakha se cIrakara AkAza ke pakSiyoM ko khilA dU~ athavA samudra meM DAlakara magaramacchoM ko khilA duuN| phira vaha. punaH vicAra karatA hai ki are ! yaha to tatkAla kA janmA hai, ise mArane kI kyA jarUrata hai, yaha to binA mAre svayaM svataH hI mara jaayegaa| - aisA vicArakara vaha dhUmaketU asura AkAza se nIce Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/10 utarA aura eka gahana aTavI meM eka bhArI zilA ke nIce bAlaka ko dabAkara adRzya ho gyaa| __usa samaya meghakUTa nAmaka nagara kA adhipati kAlasaMvara nAma kA vidyAdhara apanI kanakamAlA nAma kI rAnI sahita vimAna meM baiThakara jA rahA thA, bAlaka ke puNyodaya se vahA~ usakA vimAna vahA~ ruka gyaa| taba usane vicAra kiyA ki "merA vimAna yahA~ kisa kAraNa rukA hai?" yaha jAnane ke lie zIghra hI vaha pRthvI para utarA, usane bAlaka kI zvAMsa se zilA ko hilate dekhA, taba usane vidyA ke bala se zilA ko haTAyA, taba usake nIce dabe usa balazAlI bAlaka ko dekhakara vaha atyanta prasanna huA ki jisake aMga akhaNDita haiM aura prabhAva sAkSAt kAmadeva ke samAna hai| isa kAraNa usa dayAlu vidyAdhara ne bAlaka ko lekara apanI rAnI kanakamAlA ko dekara kahA ki tere putra nahIM hai, to yaha le| taba kanakamAlA ne bAlaka ko chAtI se lagAyA aura rAjA-rAnI donoM ne putra sahita meghakUTa nagara kI ora prasthAna kiyaa| bAlaka abhI eka dina kA hI thaa| ataH rAjA ne nagara meM yaha ghoSaNA karavA dI ki rAnI ke gUDha garbha thA aura mArga meM bAlaka kA janma huaa| vidyAdhara ne bhI khUba nRtya gAna karake bAlaka kA Anandotsava pUrvaka pradyumna nAma rakhA / pradyumna bAla-sulabha krIr3AoM ko karatA huA doja ke candramA kI bhA~ti vRddhiMgata hone lgaa| idhara rukmaNI jAgRta huI to usane putra ko apane pAsa nahIM dekhA, taba eka catura bRddha bAI se kahA ki "khoja karo, putra kahA~ gayA hai ?" khojane para bhI jaba kahIM putra nahIM milA to mAtA vilApa karane lagI ki "hAya putra ! kisI zatru ne terA haraNa kiyA hai|" kyA maiMne pUrvabhava meM kisI ke putra kA haraNa kiyA thA ? jisakA yaha phala hai| isaprakAra rukmaNI ke vilApa karane se sabhI loga vilApa karane lge| ___jaba yaha samAcAra zrIkRSNa aura baladeva ko jJAta hue, to ve rukmaNI ke mahala meM aaye| rukmaNI Adi ranavAsa ke sarva logoM kA rudana sunakara tIna khaNDa ke svAmI nArAyaNa apane bhujabala aura asAvadhAnI ki nindA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/11 karane lage ki "jagata meM do hI padArtha haiN| eka daiva aura dUsarA puruSArtha / unameM se jagata meM to daiva hI balavAna hai; kyoMki vaha svayaM upArjita kiyA huA hai| aura puruSArtha to para meM calatA nahIM hai, ataH jo puruSArtha kA garva karatA hai usako dhikkAra hai| yadi puruSArtha hI balavAna hotA to naggI talavAra sahita mere aura baladeva ke hote hue mere putra ko zatru kaise le jA sakatA thA ? " ityAdi vicAra karake phira zrIkRSNa rukmaNI se kahate haiM ki he priye ! tU zoka na kara, dhairya dhAraNa kr| vaha putra svarga loka se AyA hai, puNya kA adhikArI hai, ataH alpAyu vAlA nahIM ho sktaa| mere samAna pitA aura tumhAre samAna mAtA kA putra hInapuNya aura alpAyu vAlA nahIM ho sktaa| yaha koI aisA bhaviSya hogA / aise aneka jIva apahRta hokara vApasa Ate haiN| terA putra logoM ke netroM ke utsava kA karttA hai, use maiM kahIM se bhI khojakara lAU~gA / isaprakAra rukmaNI ko dhairya baMdhAkara zrIkRSNa putra kI khoja ke upAya para vicAra kara hI rahe the ki usI samaya nAradajI Ate haiM aura rukmaNI ke putra ke guma ho jAne ke samAcAra sunakara unake prati sAMtvanA vyakta karate hue rukmaNI se kahate haiM ki putrI tU zoka mata kara, maiM zIghra tere putra ke saba samAcAra lekara AtA huuN| abhI isa kSetra meM atimukta nAmaka muni avadhijJAnI the, so ve to kevalajJAna prAptakara nirvANa ko prApta hue haiN| aura tIna jJAna ke dhanI bhAvI tIrthaMkara bhagavAna neminAtha abhI gRhastha dazA meM haiM; parantu ve apane avadhijJAna kA upayoga nahIM krte| isalie maiM videhakSetra jAkara zrI tIrthaMkara bhagavAna sImandhara svAmI se pUchakara zIghra tumhAre putra ke samAcAra lAtA huuN| isaprakAra rukmaNI ko santoSa utpanna karAkara nArada zrI sImandhara bhagavAna ke samavasaraNa meM jAkara bhagavAna ko namaskAra karake baiTha gye| taba vahA~ ke padmamaratha cakravartI ne pUchA ki he bhagavan ! yaha puruSAkAra jIva kisa jAti kA hai ? bhagavAna kI OMdhvani meM AyA ki yaha jambUdvIpa ke bharatakSetra kA nauMvA nArada hai / vAsudeva kRSNa kA mitra hai / cakravartI ne puna: pUchA ki prabho ! nArada yahA~ kisaliye Aye haiM ? taba bhagavAna bhI nirakSarI divyadhvani dvArA cakravartI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 1 17/12 ko samAdhAna huA ki kRSNa ke putra pradyumna ko pUrvabhava kA bairI haraNa karake le gayA hai| vaha saulahave varSa meM solaha lAbha prApta karake mAtA-pitA koM mileNgaa| rohiNI, prajJapti Adi mahAvidyAoM kA dhAraka hogA, vaha devoM dvArA aparAjita, prabala parAkramI, tadbhava mokSagAmI hai| pradyumna pUrvabhava ke puNya se kaSTa meM jAkara bhI surakSita hai| sImandhara bhagavAna kI divyadhvani meM pradyumna kA yaha vRtAnta sunakara nArada harSita hue aura turanta AkAza mArga se gamana karake meghakUTa nagara gaye / kAlasaMvara vidyAdhara rAjA ne nArada kA bahuta vinaya kiyaa| nArada ne putra ko dekhA / 'saikar3oM . kumAra jisakI sevA karate haiM' - aise usa pradyumna kumAra ko dekhakara nArada prasannatA se romAMcita ho gae; parantu apane mana kA bheda kisI ko nahIM batAyA / rAjA-rAnI aura ku~vara ne praNAma kiyA, nArada una sabhI ko AzISa dekara AkAza mArga se zIghra dvArikA pahu~ce aura vahA~ Akara pradyumna kI jo pUrvabhava aura vartamAna bhava kI kathA jinendradeva ke zrImukha se sunI thI, vaha saba batAI / (jisakA sAra AgAmI kahAnI meM Apa bhI pddh'eNge|) sabhI ko yaha bhI batAyA. ki maiM svayaM meghakUTa nagara meM pradyumna ko dekhakara A rahA hU~ / 1 . vahA~ se nArada, rukmaNI ke mahala meM gaye aura kahA ki he rukmaNI ! terA putra meghakUTaM nagara meM rAjA kAlasaMvara ke yahA~ aneka rAjakumAroM ke sAtha krIr3A karate maiMne dekhA hai| vaha to sAkSAt devakumAra hI hai, aisA rUpavAna anya nahIM hai| terA putra solahave varSa meM saulaha lAbha sahita prajJapti vidyA ko lekara Ananda pUrvaka yahA~ AyegA / jisa dina vaha AyegA usI dina tere maMdira ke upavana humaNI bAvar3I jala se bhara jAyegI aura usameM kamala khileMge, aura bhI aneka camatkAra hoMge, unheM dekhakara tuma apane putra kA Agamana jAnanA / he putrI ! tU sImandhara svAmI ke ina satya vacanoM ko jAnakara zoka rahita ho dhairya aura zAnti rakha / - isaprakAra nArada ke mukha se putra kI kathA sunakara, bhagavAna kI vANI para zraddhA karake rukmaNI nArada se kahatI hai ki he bhAI ! aisA kArya tumhAre se hI bane, anya se nahIM bne| maiM putra ke zoka meM jalatI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/13 thI, merA koI Alambana nahIM thaa| tumane hastAvalambana dekara mujhe sthira kiyaa| jo sImandhara bhagavAna ne kahA vaha satya hI hai| mujhe avazya putra ke darzana hoNge| maiM jinendra ke vacana se jIvita huuN| isa prakAra usane nArada ko madhura vacana kahe, taba nArada AzISa dekara vidA hue| ___ idhara pradyumnakumAra kAlasaMvara ke yahA~ kanakamAlA mAtA kI goda meM jo usI kI pUrvabhava meM patni candrAbhA thI, bar3A hokara apane puNya ke prabhAva se AzcaryakArI sAhasa dvArA devoM ko harAkara solaha daivI vidyAyeM prApta karatA hai aura solaha varSa ke sundara nava yauvana meM praveza karane para pUrva saMskAra vaza mAtA kanakamAlA ko putra ke prati kAmavAsanA jAgRta hotI hai| isa prasaMga se kanakamAlA ke sAtha virodha hone para pitA kAlasaMvara ke sAtha pradyumna kA yuddha hotA hai, vaha pitA ko harAtA hai| usI samaya vahA~ nArada A jAte haiM aura pradyumna se kahate haiM ki "tU kRSNa-rukmaNI kA putra hai, kanakamAlA aura kAlasaMvara tere mAtA-pitA nahIM haiN| terA haraNa hone se tU yahA~ bar3A huA hai - ityAdi sArA vRtAnta use batAte haiN|" isase vaha mAtA-pitA ke pAsa dvArikA jAne hetu tatpara hotA hai| vaha vidyAdhara mAtA-pitA se kSamA yAcanA karake dvArikA jAne kI AjJA letA hai| phira vidyA dvArA aneka Azcarya karake dvArikA ke logoM ko mugdha karatA huA mAtA rukmaNI Adi se milatA hai tathA vidyA dvArA bAla krIr3A Adi karake mAtA ko prasanna karatA hai| eka dina vairAgya kA nimitta pAkara rAjyAdi samasta bahiraMga aura antaraMga parigraha tyAga kara pradyumnakumAra jainezvarI dIkSA dhAraNa karake ugra puruSArtha dvArA kSapakazreNI mAMDakara kevalajJAna lakSmI kA varaNa karate haiN| aura Ayu pUrNa hone para ananta avyAbAdha sukha svarUpa mokSa ko prApta karate haiN| - ina sabakA AzyarcakArI vistRta varNana pradyumna caritra, pANDava purANa, harivaMzapurANa Adi se jAnanA caahiye| bahirmukhatA chor3akara antarmukha honA-yahI sampUrNa siddhAnta kA sAra hai| - - pUjya svAmIjI .. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/14 pradyumnakumAra-zambhUkumAra ke pUrvabhava tadbhava mokSagAmI caramazarIrI zrI pradyumnakumAra kA janma hote hI usake pUrvabhava ke bairI dvArA usakA haraNa ho jAne para jaba nArada zrI sImaMdhara tIrthaMkara bhagavAna ke samavasaraNa meM yaha zaMkA lekara jAte haiM ki zrI pradyumnakumAra kA haraNa kisane kiyA ? kyoM kiyA? aura usane apane pUrvabhava meM aisA kaunasA jaghanya pApa kiyA thA, jo tadbhava mokSagAmI hote hue bhI usakA isabhava meM janma hote hI haraNa ho gayA? isazaMkA ke samAdhAna svarUpa tIrthaMkara zrI sImaMdhara svAmI kI divyadhvani meM zrI pradyumnakumAra-zambhUkumAra ke pUrvabhavoM kA jo varNana AyA, usakA saMkSipta vRtAnta isaprakAra hai - isa jambUdvIpa ke magadha deza meM, zAlIgrAma nagara ke somadatta brAhmaNa aura usakI patnI agnilA ke agnibhUti evaM vAyubhUti nAma ke do putra the, ve donoM bhAI veda-vidyA meM pravINa the, unhoMne apanI vidyA ke bala se anya brAhmaNoM ke prabhAva ko phIkA kara diyA thaa| vidyA abhyAsa dvArA unheM mada ho gayA thaa| ve mAtA-pitA ke prema ke kAraNa bahuta vAcAla aura bhogoM meM Asakta the, ve aisA mAnate the ki solaha varSa kI nArI kA sevana hI svarga hai| ve paraloka kI sattA hI nahIM mAnate the, ata: unako paraloka sudhArane kI bAta hI nahIM rucatI thii| eka dina unake nagara-udyAna meM vizAla saMgha sahita naMdivarddhana nAmaka munirAja pdhaare| ve zrutarUpI sAgara ke pAragAmI the| nagara ke cAroM vargoM ke manuSya unakI vandanA ke lie jAte dekha una brAhmaNa-putroM ne unase pUchA ki Aja sabhI loga kahA~ jA rahe haiM ? taba eka sajjana brAhmaNa ne kahA ki muniyoM kA saMgha AyA hai, isaliye sabhI unakI vandanA ke liye jA rahe haiN| taba brAhmaNa putroM ne vicAra kiyA ki hamase adhika buddhimAna kauna ho sakatA hai ? hama Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/15 bhI muniyoM kA mahAtmya dekheM - aisA vicArakara ve donoM bhAI bhI abhimAna sahita muniyoM ke samIpa pahu~ca gye| __ taba eka sAtvika nAmaka muni guru se anyatra virAjamAna the| una donoM brAhmaNa putroM ko dekhakara una munirAja ne vicAra kiyA ki ye donoM abhimAnI aura krodhI haiN| isa kAraNa guru ke pAsa jAkara kadAcit vivAda kareMge, sabhA meM kSobha utpanna kreNge| zrIguru kI sabhA sAgara ke samAna gambhIra hai aura zrIguru dharma kA upadeza karate haiN| isaliye ina donoM ko vahA~ nahIM jAnA caahie| - isa prakAra vicAra karake jinake avadhijJAnarUpI netra haiM - aise sAtvika nAmaka muni brAhmaNa-putroM se kahane lage ki brAhmaNa yugala yahA~ aao| taba donoM bhAI sAtvika muni ke pAsa jAkara baiTha gye| unheM vAda-vivAda ke garva . sahita dekhakara muni ke pAsa anya aneka loga Akara ekatrita ho gye| muni ne viproM se pUchA ki tuma kahA~ se Aye ho ? taba ve donoM bole ki hama isI gA~va se Aye haiN| taba muni ne kahA ki yaha to maiM bhI jAnatA hU~ ki tuma zAlIgrAma ke vAsI ho, parantu hama to yaha pUchate haiM ki isa saMsAra meM bhramaNa karate hue tuma kisa gati se Aye ho ? taba vipra-putra bole - 'punarjanma hotA' - hama yaha nahIM mAnate; kyoMki punarjanma ke bhaya se vartamAna meM prApta sukhoM ko chor3anA kahA~ kI buddhimAnI hai ? ye saba bAteM to jagata ke bhole-bhAle prANiyoM ko DarAne ke lie Apa jaise dharmadhArI kahate haiM - isameM satyatA to kicit bhI bhAsita nahIM hotii| hamArA punarjanma huA hai' - isakA Apake pAsa kyA pramANa hai ? kyA Apa yaha siddha kara sakate haiM ? ___ taba munirAja sAtvika ne kahA - 'tuma kahA~ se Aye ho ? yaha maiM jAnatA hU~, aura maiM use siddha bhI kara sakatA huuN|' phira vilamba kisa bAta kaa| siddha kara do na ! taba munirAja sAtvika ne kahA - tuma donoM pUrvabhava meM isI gAMva ke samIpa ziyAla the| tuma donoM ko pUrvabhava meM bhI paraspara prIti thii| eka bAra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 1 17/16 gA~va meM sAta dina taka bhISaNa varSA huI, ulkApAta huA, taba sabhI kRSaka apane-apane gharoM se bAhara nahIM nikala paaye| khetoM meM kAma bhI nahIM kara pAye / usI samaya eka pravara nAmaka kisAna kI kAthI (kRSi kArya meM kAma Ane vAlA eka upakaraNa vizeSa ) kheta meM par3A rahane se bhIga kara gala gayA / tuma donoM bhI bhISaNa varSA ke kAraNa sAta dina se bhUkhe the| bhUkha kI vedanA ke kAraNa tuma donoM ziyAloM ne vaha kAthI khA lI, jisase tumhAre peTa meM vAyuzUla ho gyaa| isase asahanIya vedanA sahita tuma donoM (ziyAla) akAma nirjarA pUrvaka marakara pUrvakarma baMdhavazAt isI gA~va meM somadeva aura agnilA nAmaka dampatti ke yahA~ agnibhUti aura vAyubhUti nAmaka putra hue ho| tuma kula ke garva se garvita ho / yaha kulamada jhUThA hai| jIva ko pApa ke udaya se durgati aura puNya ke udaya se sugati hotI hai| isa kAraNa kula - jAti kA garva karanA vyartha hai| barasAta rukane ke bAda vaha pravara nAma kA kisAna kheta meM gyaa| usane ziyAloM ko marA huA dekhakara unake camar3e se carasa banAyA, jo Aja bhI usake ghara meM hai / tathA vaha kisAna marakara apane putra kA putra huA hai aura usako jAtismaraNa bhI huA hai; isa kAraNa vaha apane ko putra kA putra huA jAnakara gUMgA hokara rahatA hai aura abhI yahIM baiThA hai| vaha merI tarapha dekha rahA hai, itanA kahakara munirAja ne usako bulAyA aura kahA ki tU pravara nAma kA kisAna hai na ? putra kA putra hone ke zoka ko tajakara aba gUMgApana chor3a aura amRtarUpa vacana bola ! isa saMsAra meM jIva naTa kI taraha nRtya karatA hai / svArmI se sevaka aura sevaka se svAmI ho jAtA hai| pitA ho vaha putra aura putra ho vaha pitA ho jAtA hai, mAtA ho vaha strI aura strI ho vaha mAtA ho jAtI hai - aisA hI saMsAra kA svarUpa viparyaya hai / jaise raha~Ta kA ghar3A Upara kA nIce aura nIce kA Upara hotA hai, usI prakAra isa saMsAra meM hotA hai| jIva anAdikAla se isI prakAra bhramaNa karatA hai, isaliye he bhavya ! sAra vastu kA saMgraha karake jisakA mUla dayA hai - aise paMca mahAvrata dhAraNa kara ! Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/17 ___ yaha sampUrNa vRtAnta evaM munirAja kA dharmopadeza sunakara vaha (pravara kisAna kA jIva) gUMgA unakI pradakSiNA dekara munirAja ke caraNoM meM gira par3A, AnandAzruoM se usake netra bhara gaye aura vaha gadgad vANI meM bolA - "he munirAja ! Apa sarvajJatulya ho, vastu ke svarUpa ke pratyakSa dRSTA ho ! triloka kI racanA Apase chipI nahIM hai| he zrIguru ! mere manarUpI netra ajJAnarUpI paTala se AcchAdita the| so Apane jJAnarUpI aMjana se usa ajJAnarUpa paTala ko dUra kiyA hai| he bhagavan ! Apa prasanna hokara mujhe digambarI dIkSA pradAna karo - aisA kahakara kisAna muni ho gyaa| kitane hI jIvoM ne zrAvaka ke vrata aMgIkAra kie; parantu ye donoM bhAI agnibhUti va vAyubhUti lajjita hokara apane ghara gye| unake mAtA-pitA ne bhI unheM khUba phaTakAra lagAI - isase ye donoM bhAI muni ke kAraNa apanA apamAna huA jAnakara krodhita ho rAtri meM munirAja ko mArane ke liye gye| usa samaya ve sAtvika muni ekAnta meM kAyotsarga karake khar3e the| ina donoM bhAIyoM ne munirAja ke Upara talavAra calAI, taba vana ke adhiSThAtA yakSadeva ne unheM bAMdha diyA aura prAta:kAla hone para logoM ne unakA yaha kRtya dekhakara bahuta nindA kI aura ye donoM bhAI bhI mana hI mana apane durAcAra kI nindA karane lge| - ye donoM citta meM citavana karane lage ki munirAja kA mahAprabhAva hai| hamane vinayAcAra kA ullaMghana kiyA hai| isa kAraNa kIlita (baMdhana) hue haiN| hamane jinadharma kA phala pratyakSa dekha liyaa| aba yadi baMdhana se chUTeMge to jinadharma kI ArAdhanA kreNge| donoM bhAI aisA vicAra karate hue khar3e the aura unake mAtA-pitA ne putroM ko baMdhana meM par3A jAnA, so ve donoM Akara munirAja. ke caraNoM meM A gire aura munirAja ko prasanna karane lge| muni to mahAdayAvAna, dhyAnastha hokara khar3e the| yaha saba kArya yakSadeva ne jAnA / vaha mahA-vinayavAna hokara munirAja ke sAmane pragaTa ho gyaa| . munirAja ne dhyAna bhaMga hone para usase kahA ki he yakSarAja ! ina brAhmaNa putroM ko kSamA kro| karma kI preraNA se jIva ke zubhAzubha kArya hote haiN| Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/18 ye donoM AgAmI bhava meM zrI neminAtha prabhu ke kulaM meM janma lekara unake sAtha hI mokSa jAne vAle haiN| ata: tuma ina para karuNA kro| isa prakAra jaba munirAja .... 248 ko.3RKS MINS ne AjJA kI, taba yakSarAja kahatA hai ki Apa jaisI AjJA kareMge vaisA hI hogA - aisA kahakara usane una vipra-putroM ko baMdhana se mukta kara diyaa| ve vipra-putra bhI munirAja ke zrImukha se yati aura zrAvaka kA dharma zravaNa karake aNuvrata lekara zrAvaka ho gye| ve jIvanabhara samyaktva sahita zrAvaka ke vratoM kA pAlana karate hue anta meM samAdhimaraNa karake pahale svarga meM deva hue aura unake mAtA-pitA jinadharma kI azraddhA karake mare, isaliye mithyAtva ke prabhAva se durgati meM gye| ve donoM bhAI svargaloka kA sukha bhogakara vahA~ se cayakara ayodhyApurI meM samudradatta aura dhAriNI nAmaka seTha-seThAnI ke pUrNabhadra aura maNibhadra nAmaka putra hue, ve vahA~ bhI samyaktva sahita mahAjinadharmI hue| eka dina mahendrasena nAmaka munirAja ke mukha se dharma zravaNa karake unake pitA samudradatta muni hue aura sAtha hI nagara ke rAjA va anya aneka loga bhI muni hue| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/19 __ eka bAra ye pUrNabhadra aura maNibhadra ratha meM baiThakara munirAjoM ke darzana ke liye jA rahe the| vahA~ mArga meM eka cANDAla aura kuttI ko dekhakara unheM sneha utpanna huaa| ata: ve guru ke samIpa jAkara vandana karake pUchane lage ki he prabho ! hamako cANDAla aura kuttI ko dekhakara sneha utpanna hone kA kyA kAraNa hai ? taba avadhijJAnI munirAja kahate haiM ki ye vipra ke bhava meM tumhAre mAtA-pitA the, tathA apane pUrva pApa ke udaya se naraka meM gaye the| aba naraka ke duHkha bhogakara cANDAla aura kuttI hue haiN| .. zrIguru ke vacana sunakara pUrNabhadra aura maNibhadra ne unake samIpa jAkara unake aura apane pUrvabhava sambandhI samasta vRtAnta batAte hue unheM dharmopadeza diyaa| ve donoM bhI upadeza sunakara zAntacitta hue| cANDAla kI Ayu mAtra eka mAha zeSa thii| ata: usane zrAvaka ke vrata grahaNa karake cAroM prakAra ke AhAra kA tyAga kara samAdhimaraNa kiyaa| isa kAraNa vaha deva huaa| aura usa kuttI ne bhI zrAvaka ke vrata pAlana kara samAdhimaraNa kiyA aura ayodhyA ke rAjA ke ghara putrI huii| usakI yauvanAvasthA hone para rAjA ne svayaMvara rcaa| vaha varamAlA hAtha meM lekara vara ko nirakhatI thI, usI samaya vaha deva nandIzvara dvIpa kI vandanA hetu vahA~ se niklaa| usane kanyA ko dekhate hI usake kAna meM kahA ki- "he agnijvAlA! tU naraka ke duHkha bhUla gaI aura aba vivAha karatI hai| are ! tujhe dhikkAra hai !!". deva ke vacana sunakara usa rAjaputrI ne saMsAra ko asAra jAnakara samyaktva aMgIkAra karake AryikA ke vrata dhAraNa kiye aura parigraha kA tyAga kiyaa| isa prakAra usane nava yauvana meM hI vrata aMgIkAra kiye| pUrNabhadra aura maNibhadra bhAI bhI zrAvaka ke vrata pAlana karake samAdhimaraNa karake svarga meM deva hue aura svarga kA sukha bhogakara vahA~ se cyuta hokara rAjA hemanAtha kI dharAvatI nAma kI rAnI ke madhu aura kauTabha nAmaka putra hue| donoM putroM ke bar3e hone para rAjA hemanAtha ne madhu ko rAjA aura kauTabha ko yuvarAja pada dekara munivrata dhAraNa kara liye| Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/20 jaba madhu aura kauTabha donoM bhAI sukha pUrvaka rAjya karate the; taba eka bhIma nAma ke rAjA kA eka kSudra sAmanta, jisakA ki eka pahAr3a para gar3ha thA, vaha usa gar3ha kA garva karake rAjA madhu ke rAjya meM upadrava karane lgaa| rAjA madhu ne use vaza meM karane ke liye jAte samaya mArga meM vaTapura nAmaka nagara meM par3Ava ddaalaa| vahA~ ke rAjA vIrasena ne rAja madhu kA ativinayasanmAna kiyaa| rAjA vIrasena kI rAnI candrAbhA atirUpavatI, madhubhASiNI sundarI thii| vaha rAjA madhu ke mana kA haraNa karatI hai| yadyapi rAjA madhu kI buddhi zAstroM meM dRr3ha hai to bhI candrAbhA ko dekhakara rAgarUpa ho gii| jisa. prakAra candrakAMta maNi kI zilA dRr3ha hai to bhI candramA ko dekhakara narama ho jAtI hai| rAjA madhu mana meM vicAratA hai ki yadi maiM isa rUpa-saubhAgya se yukta hokara rAjya karU~ to rAjya sukharUpa hai, isa strIratna ke binA yaha rAjyalakSmI zrIvihIna hai| jaise candramA kalaMkI hone para bhI cAMdanI se zobhatA hai, vaise hI mujhe parastrI haraNa kA kalaMka to lagegA, parantu haraNa karane kA mana huaa| .. rAjA madhu buddhimAna hone para bhI hatabuddhi ho gyaa| usake buddhimAna pradhAnamaMtrI ne kahA ki isa samaya rAjA bhIma ko vaza karanA hai| ataH anya upadrava mata kro| yaha bAta rAjA madhu ko bhI ThIka lgii| aura vaha rAjA bhIma ko vaza karake ayodhyA aayaa| candrAbhA ke prati mana Asakta hai isaliye basanta Rtu kA mahotsava racAyA, jisameM sabhI rAjAoM ko Amantrita kiyaa| usa mahotsava meM rAnI candrAbhA sahita rAjA vIrasena bhI pdhaare| ____ mahotsava samApti para usane samasta rAjAoM ko to saparivAra vastrAbharaNa dekara vidA kara diyA; parantu rAjA vIrasena ko vizeSa sanmAna karake akele hI vaTapura ke liye vidA kiyA aura usakI rAnI candrAbhA ko yaha kahakara apane hI pAsa roka liyA ki "abhI rAnI candrAbhA ke yogya AbhUSaNa taiyAra ho rahe haiM, so thor3e hI dinoM meM unake yogya AbhUSaNa taiyAra ho jaayeNge| taba hama candrAbhA ko vidA kreNge|" rAjA vIrasena to bholA thA, ata: vaha rAjA madhu kI isa bAta kA vizavAsa kara akelA hI apane rAjya vApasa calA gyaa| tatpazvAt rAjA madhu ne candrAbhA ko apane ghara meM rakhA, paTarAnI kA pada diyA aura usake sAtha patni kI bhA~ti vyavahAra karane lagA! rAjA madhu Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/21 ke jora aura bhaya ke kAraNa rAnI candrAbhA usakA vidroha to na kara sakI, parantu mana hI mana apane pati rAjA vIrasena ko yAda karake kucha kAla taka to vaha bahuta duHkhI rahI, phira dhIre-dhIre saba kucha sAmAnya ho gyaa| idhara rAnI candrAbhA ke viyogarUpa agni se du:khI rAjA vIrasena vilApa kara-karake pAgala ho gayA tathA pAgala hokara candrAbhA kI raTa lagAte hue pRthvI para bhramaNa karane lgaa| ekabAra vilApa karatA, ghUmatA-ghUmatA vaha rAjA vIrasena ayodhyA A phuNcaa| usa samaya rAnI candrAbhA apane mahala ke jharokhe meM baiThI thii| vaha apane pati ko dekhakara dayAvAna hote hue rAjA madhu se kahatI hai ki he nAtha! mere pUrva ke pati ko dekho ! vaha pralApa karake pAgala huA ghUmatA hai| para rAjA madhu ne koI pratyuttara nahIM diyA aura rAja-nyAyAlaya meM calA gyaa| usI samaya rAjanyAyAlaya meM kotavAla eka parastrI lampaTI ko pakar3akara rAjA madhu ke pAsa lAyA aura kahA ki deva ! yaha mahApApI hai, isane parastrI sevana jaisA mahAna aparAdha kiyA hai| parastrI sevana kA daNDa rAja nyAya meM hAtha-paira aura zira kA cheda karanA kahA hai| so rAjA ne use bhI yahI kaThora daNDa ghoSita kiyaa| taba rAnI candrAbhA ne yaha saba jAnate hue bhI rAjA se pUchA ki he nAtha! isane aisA kauna-sA mahAparAdha kiyA hai ki ise aisA kaThora daNDa dete ho ? taba rAjA ne kahA ki parastrI sevana ke samAna anya kauna-sA bar3A pApa hai ? taba rAnI candrAbhA ne kahA ki isa pApa kA daNDa prajA ko hI hai yA rAjA ko bhI hai ? taba rAjA ne kahA ki sabake liye eka hI daNDa hai| taba rAnI ne ha~sakara apanA mu~ha nIcA kara liyA, jisakA Azaya yaha thA ki tuma bhI parastrI-rata pApI ho / taba rAjA mana hI mana isa abhiprAya ko samajhakara hatAza ho gyaa| rAjA mana meM vicAra karatA hai ki rAnI ne mere kalyANa ke liye satya hI bAta kahI hai| parastrI kA haraNa durgati kA kAraNa hai| ata: rAjA ko vairAgya utpanna ho gayA, rAnI bhI vairAgyarUpa ho gii| rAjA ko virakta jAnakara rAnI kahatI hai ki he nAtha ! aise anyAyarUpa bhoga se kyA ? yaha parastrI kA viSaya Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...... jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/22 kiMpAkaphala ke sAmAna duHkhadAI hai, bAhya meM manojJa lage usase kyA ? bhoga * to apane aura para ko saMtApakArI hI haiN| samasta viSaya zAstra se viruddha hai| parastrI-paradhana haraNa, mA~sa bhakSaNa Adi to mahApApa haiN| aise pApoM ko karane. vAle naraka-nigoda meM jAte haiM - isaprakAra rAnI candrAbhA ne rAjA madhu ko sambodhita kiyaa| . ... . .... . taba rAjA madhu ko sAkSAt vairAgya ho gyaa| bhogarUpI madirA ko tajakara aMti-Adara se vaha rAjA madhurAnI candrAbhA se kahatA hai ki he satyabhAsinI! tUne satya hI kahA hai| aisA kArya bhale puruSa ke yogya nahIM hai| usase narakAdika kI pIr3A utpanna hotI hai| aisA karane vAle mahApApI isa bhava meM du:khI hokara apayaza prApta karate haiM aura parabhava meM naraka jAte haiN| mere jaisA rAjA hI. aisA niMdyakarma karatA hai to prajA ko kaunaM rokegA? jo apanI strI meM bhI adhika rAga karatA hai, vaha bhI niMdya evaM tIvra karmabandha kA kAraNa hai, taba parastrI . sevana kI to bAta hI kyA kareM ? - arere....! parastrI sevana ke samAna anya koI pApa nahIM hai| rAjA madhu. ko svayaM ke dvArA rAnI candrAbhA ko chala evaM tAkata ke bala para apane pAsa roka kara rakhanA.- aba eka nikRSTatama pAparUpa laga rahA thA aura usa pApa ke prAyazcita karane ke lie vaha antaraMga meM chaTapaTAne lgaa| vaha bArambAra vicAra kara rahA thA ki yaha manarUpI matta hAthI ko jJAnarUpa aMkuza dvArA rokane para bhI yaha khoTe mArga meM jAtA hai| isa manarUpa mataMga ko tIvrataparUpa aMkuza . dvArA khoTe mArga se vApasa lAkara sahI mArga meM calAne vAle dhanya haiN| kAmabhoMga kI vAsanAM se unmatta hue manarUpI hAthI ko tapa-saMyamarUpa daNDa dvArA, jaba taka vApasa nahIM mor3A jAtA, taba taka usa para car3hane vAle ko bhaya hI hotA hai| aisA kahakara rAjA madhu ne mana kA vega rokakara jJAnarUpI jala se buddhi ko nirmala kiyaa| aba rAjA madhu bhavAtapa kI zAnti ke liye munivrata dhAraNa karane ko udyamI huA hI thA ki sone meM suhAgA kI taraha usI samaya eka vimalavAhana nAma ke munirAja ayodhyA ke sahasrAmRta nAmaka vana meM eka hajAra muniyoM sahita pdhaare| muniyoM kA Agamana sunakara rAjA madhu aura kauTabha Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/23 donoM bhAI saparivAra sAdhuoM kI vandanA hetu unake samIpa gaye, vidhipUrvaka munirAja kI pUjA karake dharma kA zravaNa kiyaa| ___jisako saMsAra, zarIra aura bhogoM se vairAgya utpanna huA hai- aise rAjA madhu apane bhAI kauTabha sahita munidIkSA aMgIkAra kara AtmakalyANa ke mArga para laga gye| unake sAtha anya bhI anekoM rAjAoM ne munidIkSA aMgIkAra kii| candrAbhA Adi anekoM rAniyoM ne bhI AryikA ke vrata aMgIkAra kie| aneka prakAra se tapa karake antima eka mAha kA saMnyAsa dhAraNa karake zarIra tyAga kara rAjA madhu solahave svarga meM indra huA aura kauTabha deva huA, donoM kI Ayu bAIsa sAgara thii| donoM samyagdRSTi jIva svargasukha bhogakara manuSya hue| madhu kA jIva rukmaNI kI kokha meM kRSNa nAmaka nauve nArAyaNa kA pradyumna nAma kA putra huA aura dUsarA bhAI kauTabha bhI devaloka se cayakara usI kA bhAI mAtA jAmbUvati kA zambhukumAra nAma kA putra huaa| - ye donoM bhAI janma se hI paraspara hita meM udyamI mahAdhIra-vIra caramazarIrI haiM aura isI bhava se mokSa jaayeNge| ___ idhara rAjA vIrasena ArtadhyAna pUrvaka maraNa kara cirakAla taka saMsAra vana meM bhramaNa karake manuSya huA aura ajJAna tapa karake dhUmaketu nAma kA asura deva huaa| usane vibhaMga avadhi se pUrvabhava ke strI haraNa kA prasaMga jAnakara bairabhAva se bAlaka pradyumna kA haraNa kiyA hai| dhikkAra haiM aise baira ko jo pApa ko bar3hAne vAlA hai! ... isa kathA se yaha preraNA milatI hai ki "eka ziyAla jaisA tuccha prANI manuSya hokara munihiMsA karane jAtA hai aura muni ke prabhAva se jainadharma ko grahaNa karake unnata krama meM pariNAmoM ko ujvala karake zrI neminAtha bhagavAna ke kula meM janma lekara aneka AzcaryakArI vidyAoM ko sAdhakara unase bhI moha tyAgakara muni hokara kSapakazreNI mAMDakara sarva karmoM kA kSayakara mokSa ko prApta karatA hai| andara meM vidyamAna siddha svarUpa kAraNaparamAtmA kA Azraya kara, usakI zraddhA-jJAna aura lInatA ke bala se moha kA sarvathA nAza karake siddha ho jAtA hai|" -zrI harivaMza purANa para AdhArita Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/24 pariNAma nahIM bigAr3anA ( dropadI ke jIva kI bhavAvalI) isa bharatakSetra meM campApurI ke rAjA meghavAhana kI nagarI meM somadeva brAhmaNa aura usakI patnI somIlA rahate the| unake somadatta, somila aura somabhUti nAmaka tIna putra the| unake mAmA agnibhUti, mAmI agnilA ke dhanazrI, mitrazrI evaM nAgazrI nAma kI tIna putriyA~ thiiN| ina tInoM kA vivAha kramazaH somadatta, somila aura somabhUti ke sAtha huA / - - isaprakAra agnibhUti brAhmaNa kA ATha sadasyIya khuzahAla parivAra thaa| ina AThoM meM se tIsare bhAI somabhUti kI patnI nAgazrI dharma se vimukha thI, zeSa sabhI jinadharmAnurAgI, saMsAra zarIra se udAsa aura zAstrajJa the / eka dina dharmaruci nAma ke munirAja ko pApina nAgazrI ne viSa sahita AhAra diyaa| ve mahAmuni samAdhimaraNa karake sarvArthasiddhi meM gaye aura tInoM bhAIyoM ne nAgazrI kA yaha niMdyakArya jAnakara saMsAra se udAsa ho varaNa nAmaka munirAja ke samIpa jinadIkSA dhAraNa kara lI aura dhanazrI va mitrazrI (do bhAIyoM kI patniyA~) guNavatI AryikA ke samIpa AryikA ho giiN| saMsAra vAsa se virakta hokara tInoM muni aura donoM AryikAe~ ratnatraya kI zuddhatA ke liye tapazcaraNa meM udyamI hue| zrI guru ke mukha se darzana - jJAna - cAritra ke bheda dhAraNa kara somadatta Adi tInoM muni aura donoM AryikAyeM-ye pA~coM jIva ArAdhanA ArAdhakara AraNa-acyuta svarga meM bAIsa sAgara kI Ayu ke dhAraka deva hue| tIsare bhAI kI patnI nAgazrI, jisane munirAja ko AhAra meM viSa diyA thA, marakara pA~caveM naraka gaI / vahA~ sAgaroM paryanta mahAduHkha bhogA / vahA~ se nikalakara tiryaMca huI tathA do sAgara taka trasa-sthAvara aneka yoniyoM meM bhramaNa kiyA / tatpazcAt campApura ke cANDAla kI putrI huii| vahA~ samAdhigupta munirAja kA samAgama hone se madya - mAMsa-madhu kA tyAga kiyA / vahA~ se marakara campApurI meM hI subaMdhu nAmaka seTha kI sukumArikA nAma kI putrI huI; parantu pUrva ke pApodaya se zarIra rUpavAna hone para bhI mahAdurgandhayukta thA, ataH sabhI use durgandhA kahate the / aura isI kAraNa koI usase vivAha nahIM karatA thA / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/25 usI campApurI meM dhanadeva nAmaka seTha ke do putra the| unameM se bar3e putra jinadeva ke sAtha durgandhA kI sagAI hone se vaha muni ho gyaa| usakA choTA bhAI jinadatta, usane parivAra ke Agraha se durgandhA ke sAtha vivAha kara liyA; parantu vaha bhI use chor3akara dezAntara calA gyaa| isa kAraNa durgandhA apanI nindA karatI huI apane pUrvakarmoM ko kosane lgii| eka dina usake ghara meM kSAtA nAmaka AryikA ke AhAra hue| AhAra ke pazcAt unake sAtha do naI umra kI AryikAoM ko dekhakara durgandhA ne bar3I AryikAjI se pUchA ki he mAtAjI ! ye donoM AryikAyeM atirUpavAna haiM inako navayauvana meM kisa kAraNa vairAmya huA hai| __ taba dayAvAna AryikA mAtAjI unake vairAgya kA kAraNa durgandhA ko pratibodhanArtha kahane lagIM- he sukumArI ! jisa kAraNa se ina donoM ko vairAgya huA vaha tU bhI suna ! ye donoM pUrva bhava meM saudharma indra kI deviyA~ thii| eka kA nAma vimalA thA aura dUsarI kA nAma suprbhaa| eka dina ye naMdIzvara meM jinapUjA ke liye gaI thiiN| vahIM inako vairAgya utpanna huaa| taba ina donoM ne pratijJA kI ki devagati meM to tapa karane kI yogyatA nahIM hai, hama manuSya bhava pAkara mahAtapa kreNge| jisase strI paryAya kA abhAva hokara bhavabhramaNa kA abhAva ho| ___ isa prakAra pratijJAbaddha hokara deva paryAya se cyuta hokara sAketapurI meM rAjA zrISeNa kI rAnI zrIkAntA kI putriyA~ huii| jaba ina donoM ne yauvana meM praveza kiyA, taba pitA ne inakA svayaMvara rcaa| usI samaya ina donoM bahinoM ko " pUrva janma kI pratijJA kA smaraNa ho AyA aura isase ve parivAra kA tyAga karake AryikA huIM haiN| AryikA mAtAjI ke ina vacanoM ko sunakara durgandhA ko bhI vairAgya ho gayA; ata: vaha bhI AryikA ho gaI aura una AryikA mAtAjI ke sAtha upavAsAdi tapa karake usane zarIra ko to sukhA diyA; para bhAvapUrNa ho karmoM ko nahIM khirA skii| eka dina vana meM pA~ca puruSoM ke sAtha krIr3A karane basaMtasenA vaizyA aaii| . use dekhakara durgandhA ko aisA bhAva huA ki yaha kaisI saubhAgyavatI hai| yaha . pariNAma hone se apayazaprakRti kA baMdha huaa| tatpazcAt vaha samAdhimaraNa. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/26 karake svarga meM usa deva kI devI huI, jo deva pUrva meM isakA (nAgazrI kA) pati thA aura jisakA nAma somabhUti brAhmaNa thaa| vahA~ kI Ayu pUrNa karake vahA~ se cyuta hokara somabhUti kA jIva to kuMtI putra arjuna huA aura somadatta, somadeva ye donoM bhI rAnI kuMtI ke putra yudhiSThara aura bhIma hue aura dhanazrI, mitrazrI ke jIva rAnI mAdrI ke nakula aura sahadeva nAma ke putra hue aura nAgazrI kA jIva rAjA drupada kI rAnI dRDarathA ke dropadI nAma kI putrI huii| pUrva bhava ke snehavaza arjuna ke sAtha usakA vivAha huaa| vivAha ke samaya jaba dropadi arjuna ke gale meM varamAlA pahanA rahI thI, tabhI arjuna ke cAroM bhAI bhI usake hI pAsa khar3e the aura varamAlA pahanAte samaya varamAlA TUTa kara vikhara gaI aura phUla pAsa khar3e cAroM bhAiyoM ke Upara jA gire| taba vahA~ upasthita loga yaha kahakara usakI ha~sI karane lage ki "dropadi ne to pA~coM kA varaNa kiyA hai| isIlie loka meM use paMcabharatArI ke apamAna se apamAnita honA pdd'aa| pUrvabhava kA yaha vRtAntaM zrImadnemijinendra kI divyadhvani se pANDavoM ne jAnA aura yaha bhI jAnA ki yudhiSThara, bhIma, arjuna tInoM bhAI isI bhava se mokSa jaayeNge| aura nakula-sahadeva sarvArthasiddhi jAkara eka bhava dhAraNa karake mokSa jaayeNge| dropadI zuddha tapa ke prabhAva se acyuta svarga meM devI hogI aura vahA~ se manuSya hokara niraMjana dhAma prApta kregii| isa prakAra pUrva kI bhavAvalI sunakara unhoMne saMsAra se virakta hokara tatkAla jinezvara ke samIpa saMyama aMgIkAra kiyaa| mAtA kuMtI, dropadI, subhadrA Adi aneka rAniyA~ rAjamati AryikA ke samIpa AryikA ho giiN| .. dropadi ne durgandhA ke bhava meM AryikA hone para bhI vaizyA ke sAtha pA~ca puruSoM ko dekhakara use saubhAgyazAlI mAnA, isI se use apayaza prakRti kA baMdha huA isIlie vaha loka meM paMca bharatArI kahalAI aura nAgazrI ke bhava meM munirAja ko viSamaya AhAra diyA jisake phala meM sAgaroM taka narakAdi ke duHkhoM ko bhogaa| ata: aisA jAnakara pariNAma nahIM bigAr3anA- yaha bodha hai| - harivaMza purANa se sAbhAra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/27. ... eka mokSa meM dUsarA naraka meM (balabhadra, vAsudeva kI vairAzya preraka kathA) - vasudeva bhagavAna neminAtha ke pitA zrI samudravijaya rAjA ke choTe bhAI the| eka bAra unhoMne apanI patnI devakI ke sAtha cAraNa RddhidhArI avadhijJAnI muni atimukta svAmI ko vaMdana-namaskAra karake apanI patnI devakI ke garbha se hone vAle putroM ke sambandha meM pUchA ki loga kahate haiM ki tumhAre putroM kI 'mRtyu kaMsa ke dvArA hogii| kyA yaha bAta satya hai yA mAtra mana kI bhrAnti ? prabho! hamArI zaMkA kA samAdhAna karane kI kRSA kreN| ... taba munirAja ne kahA ki he bhavya ! devakI ke hone vAle putroM kI mRtyu kaMsa ke dvArA nahIM hogii| isa sambandha meM jo satya hai, vaha maiM kahatA hU~, jise sunakara tumhArI sabhI bhrAnti dUra hogii| . . . . . . .. - devakI kA sAtavA~ putra nauvA~ nArAyaNa hogA aura vaha tIna.khaMNDa ke rAjya kA bhoktA bnegaa| aura usase bar3e chaha bhAI tadbhava mokSagAmI hoNge| unakI mRtyu kaMsa ke dvArA nahIM hNgii| isaliye tuma cintA mata kro| sAta putra to devakI ke hoMge aura eka putra rohiNI ke hogA jo ki balabhadra hogaa| maiM ina sabake pUrvabhava tumheM kahatA hU~, tuma unheM suno| unake bhava tumhAre mana ko * AnandakArI haiN| . rAjA sUrasena ke rAjya meM maMthurA nagarI meM bAraha karor3a dravya kA svAmI eka bhAnu nAma kA seTha rahatA thaa| usakI strI kA nAma yamunA thaa| usake subhAnu Adi sAta putra the| bhAnu seTha ko saMsAra se vairAgya hone para vaha abhayanandi munirAja ke samIpa dIkSA lekara muni ho gaye aura seThAnI yamunA jinadattA AryikA ke samIpa AryikA ho giiN| ____ bhAnu seTha ke dIkSita hone ke pazcAt unake subhAnu Adi sAtoM putroM ne juA aura vaizyAgamana Adi meM pitA kA samasta dravya naSTa kara diyaa| dravya naSTa ho jAne se ve sAtoM bhAI corI karane ke liye ujjainI meM gye| subhAnu kA sabase choTA bhAI sUrasena thaa| use mahAkAla nAmaka zmazAna meM vaMza paramparA kI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/28 rakSA ke liye rakhakara subhAnu Adi chaha bhAI corI karane ke liye nagarI meM gaye aura choTe bhAI sUrasena se kaha gaye ki yadi corI karate hue hama mara jAyeM to tU yahA~ se bhAga jAnA aura yadi hama vApasa A gaye to corI se prApta dhana meM se tujhe barAbara kA hissA deMge - aisA kahakara chahoM bhAI corI karane cale gaye aura sAtavA~ choTA bhAI sUrasena zmazAna meM baiThakara unakA intajAra karane lgaa| isI samaya eka navIna prasaMga banA hai; vaha suno___ujjainI nagarI kA rAjA vRSabhadhvaja thaa| usake dRSTimuSTi nAma kA mahA yoddhA thA, usake vaprazrI nAma kI strI thI, usake vajramuSTi nAma kA putra thA, jisakA vivAha rAjA vimalacandra kI maMgI nAma kI putrI ke sAtha huA thaa| maMgI apane pati vajramuSTi ko bahuta priya thii| maMgI apanI sAsa kI sevA meM pramAdI thI, isa kAraNa usakI sAsa kA citta kaluSita rahatA thaa| ataH sAsa aisA upAya socatI thI ki kisI prakAra merA putra maMgI se virakta ho athavA maMgI mara jaae| eka samaya basaMta Rtu ke utsava meM vajramuSTi vana meM krIr3A karane gayA aura pIche se maMgI kI sAsa ne ghar3e meM sarpa rakhakara kapaTa pUrvaka maMgI se kahA- bahU ! isa ghar3e meM motI kI mAlA hai, tU use nikAlakara pahila le| maMgI ne motI kI mAlA lene ke lie ghar3e meM hAtha DAlA to turanta use sarpa ne Dasa liyA, jisase vaha turanta hI mUrchita ho gaI, taba usakI sAsa ne sevakoM ko AjJA dI ki isa. maMgI ko zmazAna meM DAla aao|sevk AjJAnusAra maMgI ko mahAkAla zmazAna meM DAla aaye| tatpazcAt rAtri meM maMgI kA pati vajramuSTi ghara AyA aura prANapriya maMgI ko sarpa Dasane Adi ke samAcAra jAnakara atyanta hI duHkhI huaa| vaha turanta eka hAtha meM naMgI talavAra aura eka hAtha meM dIpaka lekara mahAkAla zmazAna meM maMgI ko khojane cala pdd'aa| usI rAtri mahAkAla zmazAna meM varadharma nAma ke munirAja pratimAyoga dhAraNa karake virAjamAna the, unheM dekhakara vajramuSTi atyanta prasanna huaa| usane munirAja kI tIna pradakSiNA kI aura namaskAra kara kahane lagA - 'he pUjyapAda ! yadi merI strI mujhe mila jAe to maiM sahasradala puSpa se Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/29 ApakI pUjA karU~gA / ' aho ! saMsArI viSayapremI ko kisI pUrva puNya ke udaya se munirAja kA bhI samAgama ho jAe to vaha munirAja ko yogya vyavahAra vinaya karane ke bAda apane sAMsArika duHkhoM ko hI roegA aura unheM apane sAMsArika duHkha dUra karane ke lie tathA sAMsArika sukhoM kI prApti ke lie pralobhana bhI degA; parantu sAMsArika sukhoM se pAra Atmika sukha ke bAre meM nahIM socegA / - aisA sAMsArika sukhoM kI pUrti hetu vajramuSTi ne bhI munirAja kI pradakSiNAvandanA kI / usakI bhalI honahAra thI, jo use khojate hue mUrchita avasthA meM maMgI mila gii| ataH vaha use mUrchita avasthA meM uThAkara munirAja ke caraNoM ke samIpa le gyaa| munirAja RddhidhAraka the, unake prabhAva se maMgI nirviSa ho gii| vajramuSTi apanI strI ko nirviSa jAnakara bahuta prasanna huA isake pazcAt apanI patnI ko munirAja ke samIpa baiThAkara sahasradala puSpa lene ke calA gayA aura maMgI se kaha gayA ki jaba taka maiM nahIM AU~ taba taka tuma munirAja ke samIpa baiThanA / maMga munirAja ke samIpa baiTha gaI haiM aura usakA pati sahasradala puSpa lene ke lie sarovara kI tarapha gyaa| idhara coroM kA sAtavA~ bhAI sUrasena yaha saba dekha rahA thA, vaha socane lagA ki dekho yaha vajramuSTi apanI patnI se kitanA prema karatA hai, bhale hI isakI patnI isase itanA pyAra nahIM karatI ho / sUrasena mana meM vicArane lagA ki jarA isakI parIkSA karake to dekhU~, kyA yaha bhI usase itanA hI pyAra karatI hai ? - aisA vicArakara usakI parIkSA karane ke liye vaha mahArUpavAna sUrasena cora mIThe vacanoM se usake sAtha bAtacIta karane lagA / maMgI sUrasena kA rUpa dekhakara aura mIThe bacana sunakara kAmAgni se vihvala hokara kahane lagI ki he deva ! kRpA karake mujhe aMgIkAra kro| taba sUrasena cora ne kahA ki terA pati mahA balavAna yoddhA hone se maiM usase DaratA huuN| taba vaha strI bolI ki he nAtha! tuma bhaya mata kro| maiM apane pati ko talavAra se mAra duuNgii| taba sUrasena ne kahA - 'yadi tU apane pati ko mAra degI to maiM tujheM aMgIkAra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/30 . karU~gA' aisA jhUTha vacana kahakara vaha cora usa strI kA kArya dekhane ke liye . chipakara baiTha gyaa|' ___ jaba maMgI kA pati vajramuSTi munirAja ko puSpa car3hAkara namaskAra kara rahA thA, taba maMgI pIche se apane pati ko talavAra se mArane jA rahI thI, usa samaya gupta rUpa se dekhate hue sUrasena ne turanta hI usa strI kA hAtha pakar3akara vajramuSTi ko bacA liyA aura phira svayaM chipa gyaa| maMgI apanA doSa chipAne ke liye mUrchA kA bahAnA karake gira pdd'ii| yaha dekhakara vajramuSTi ne kahA ki he priye ! tU. Dara kaise gaI ?. yahA~ bhaya kA koI kAraNa nahIM hai - aisA kahakara dhairya baMdhAkara munirAja ko vaMdana karake patnI ko sAtha lekara vaha apane ghara calA gyaa| ___isa prasaMga ko dekhakara sUrasena kA citta saMsAra se virakta ho gyaa| sUrasena cora ke jo chaha bhAI corI karane nagara meM gaye the, ve corI karake bahuta sA dravya laaye| aura usake sAta bhAga karake choTe bhAI sUrasena se kahA ki ye sAtavA~ bhAga tumhArA hai, so tuma apanA hissA saMbhAla lo|' taba sUrasena ne apanA bhAga nahIM liyA aura kahA ki saMsArI jIva strI-putrAdika ke liye dhana upArjita karatA hai, parantu strI kI ceSTA to maiMne Aja pratyakSa dekhI hai| taba usake bar3e bhAI subhAnu Adi ne pUchA ki tUne aisA kyA dekhA hai? taba usane vajramuSTi aura maMgI (pati-patnI) kA sampUrNa vRtAnta kahA, jise sunakara sAtoM bhAI saMsAra se virakta hokara varadharma munirAja ke samIpa dIkSita hokara muni ho gaye aura unake sAtha vihAra kara gye| . . ___ nagara-nagara meM vihAra karate hue, bhavya jIvoM ko mokSamArga kA upadeza dete hue ve.sAtoM munirAja apane guru ke sAtha eka bAra phira ujjainI aaye| vajramuSTi ne unheM dekhA aura unako namaskAra kara kama umra meM vairAgya hone kA kAraNa puuNchaa| taba use apanI strI kA sarva vRtAnta jJAta huA, jisase vaha bhI saMsAra se virakta hokara muni ho gyaa| sUrasena Adi sAtoM bhAiyoM kI striyA~ bhI apane pati ko saMsAra se virakta jAnakara jinadattA AryikA ke samIpa dIkSita hokara AryikA ho gaI thiiN| ve bhI eka samaya ujjainI nagarI meM aaiiN| taba maMgI bhI unake vairAgya Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/31 kA vRtAnta jAnakara saMsAra se virakta huii| aura apane khoTe caritra kI nindA karatI huI gRhatyAga kara AryikA ho gii| .. ye sabhI mahAtapa karake prathama svarga meM eka sAgara kI Ayu vAle deva hue| tatpazcAt dhAtakI khaNDa ke bharata kSetra meM nityaloka nAmaka nagara meM citracUla rAjA kI manoharI rAnI ke sAtoM bhAiyoM meM se bar3A bhAI subhAnu kA. jIva prathama svarga se AMkara citrAMgada nAmaka putra huA aura chahoM bhAI bhI unhIM mAtA-pitA ke yahA~ tIna yugala putra hue| isa prakAra yahA~ bhI ve sAMtoM bhAI. sahodara hI hue| sAtoM bhAI mahArUpavAna samasta vidyA ke pAragAmI manuSyoM ke ziromaNI hue| . idhara meghapura nAmaka nagara ke rAjA dhanaMjaya kI dhanazrI nAma kI rUpavAna putrI pRthvI para bahuta prasiddha thii| usake vivAha hetu Ayojita svayaMvara meM samasta vidyAdhara kumAra Aye the| kanyA dhanazrI ne apane mAmA ke putra harivAhana ko varamAlA pahinAI, ise dekhakara samasta rAjA krodhayukta ho gaye ki yadi dhanazrI ko harivAhana ko hI varamAlA pahinAnI thI, to hama sabako kisaliye bulAyA gayA? isa prakAra krodha se kanyA ke liye ve rAjA paraspara lar3ane lage aura usameM aneka sAmantoM kA nAza huaa| . isa prasaMga ko dekhakara rAjA citracUla ke sAtoM rAjakumAroM ne viSayabhogoM ko pApa kA kAraNa arthAt duHkhadAyaka jAnakara saMsAra se virakta ho bhUtAnanda kevalI ke samIpa munivrata dhAraNa kiye aura ArAdhanA karake sAtoM bhAI cauthe svarga meM sAta sAgara kI Ayu vAle deva hue| svarga kA sukha bhogakara vahA~ se cayakara citrAMgada nAma kA bar3A bhAI bharata kSetra ke hastinApura meM seTha zrotavAhana kI strI baMdhumati ke zaMkha nAma kA putra huA aura choTe chaha bhAiyoM ne bhI usI nagarI ke rAjA gaMgadeva kI rAnI naMdiyazA ke tIna yugala putroM ke rUpa meM janma liyaa| rAnI naMdiyazA ke cauthe garbha dhAraNa meM sAtavA~ putra nirnAmika AyA, vaha . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/32 AgAmI janma meM honahAra kRSNa hai| vaha mAtA naMdiyazA kA pUrvabhava kA virodhI thA / ataH vaha garbha meM AyA tabhI se rAjA ko rAnI arucikara ho gaI; isa kAraNa rAnI ne putra ko janmate hI chor3a diyA / usa putra kA pAlana revatI nAmaka dhAya ne kiyA aura jaba vaha bar3A huA, taba zreSThIputra zaMkha ke aura isa nirnAmika ke sneha bar3ha gayA; kyoMki zaMkha to honahAra balabhadra kA jIva thA aura nirnAmika honahAra kRSNa nArAyaNa kA jIva thA / eka dina nirnAmika zaMkha ke sAtha manohara nAmaka udyAna meM gyaa| vahA~ nirnAmika ke chahoM bhAI bhojana kara rahe the, unase zaMkha ne kahA - yaha tumhArA choTA bhAI hai ise kyoM nahIM bulAte ? isase chahoM bar3e bhAiyoM ne nirnAmika ko bulAyA aura sAtha bhojana karane lage / nirnAmika ko sAtha meM bhojana karatA dekhakara mAtA naMdiyazA ko gussA A gayA aura usane krodha meM Akara nirnAmika ko lAta mArakara uThA diyaa| isase nirnAmika ko bahuta duHkha huA aura zaMkha bhI kheda - khinna huA aura vaha nirnAmika ko lekara drumasena nAmaka avadhijJAnI munirAja ke pAsa gayA va unase nirnAmika ke pUrvabhava puuche| + + + munirAja ne nirnAmika ke pUrvabhava ke viSaya meM kahA ki girinagara nAma ke nagara kA rAjA citraratha thA / vaha kubuddhiyoM ke saMga meM mA~sAhArI ho gyaa| usake amRta - rasAyana nAma kA rasoiyA thA, vaha mA~sa kI rasoI banAne kI vidhi meM pravINa thA- isa kAraNa rAjA ne usa para prasanna hokara use dasa gA~va bheMTa de diye / eka dina rAjA ne sudharma nAmaka muni ke pAsa dharma zravaNa karake mA~sa ke doSa jAnakara apanI nindA karake apane megharatha nAma ke putra ko rAjya dekara tIna sau rAjAoM ke sAtha muni se dIkSA le lii| megharatha zrAvakavratoM kA dhAraka thaa| " mere pitA ko isa rasoiyA ne abhakSya bhojana karAyA hai" - aisA jAnakara krodhita hokara megharatha ne pitA dvArA diye hue dasa gA~voM meM se nau gA~va usase vApisa chIna liye| isase rasoiyA ne citraratha muni ke Upara baira bhAva kara liyA / isaliye usane banAvaTI pakkA zrAvaka banakara megharatha ke pitA citraratha muni ko viSamaya kar3avI tumbI kA AhAra diyA / phalataH muni samAdhimaraNa karake Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/33 aparAjita vimAna meM battIsa sAgara kI sthiti vAle ahamindra hue aura vaha rasoiyA marakara tIsare naraka gayA aura vahA~ tIna sAgara taka naraka ke duHkha bhogakara vahA~ se nikala kara tiryaMca gatirUpa vana meM bahuta bhramaNa karake malaya nAmaka deza ke palAza gA~va meM yakSadatta ke yahA~ yakSalika nAma kA putra huaa| eka dina yakSalika sAmAna kI gAr3I bharakara apane choTe bhAI ke sAtha jA rahA thaa| vahA~ rAste meM eka sarpiNI thii| choTe bhAI ke bArambAra manA karane para bhI bar3e bhAI yakSalika ne sarpiNI ke Upara gAr3I calA dI, jisase usakI deha chUTa gaI aura vaha mahA duHkha se akAma nirjarA karake maraNa ko prApta huI aura vahA~ se zvetavika nAma kI nagarI meM vAsava rAjA kI rAnI vasundarI ke naMdiyazA nAma kI putrI huI, jisakA vivAha rAjA gaMgadeva se huaa| kitane hI dina pazcAt yakSalika marakara rAnI naMdiyazA ke nirnAmika nAma kA putra huA-isa kAraNa pUrvabhava ke virodha se naMdiyazA putra nirnAmika ke prati dveSa rakhatI hai| ___munirAja ke pAsa se yaha kathA sunakara rAjA gaMgadeva Adi saba saMsAra se virakta hokara apane devanaMdi putra ko rAjya soMpakara do sau rAjAoM ke sAtha muni ho gye| sAtha hI unake chahoM putra aura nirnAmika tathA zreSThiputra zaMkhAdi bhI muni hue| rAnI naMdiyazA, revatI dhAya aura baMdhumati seThAnI ye tInoM bhI AryikA ho giiN| Age atimukta munirAja vasudeva se kahate haiM ki nirnAmika muni ne ugra tapa karake nArAyaNa pada kA nidAna kiyA hai aura vaha tapa ke prabhAva se samAdhimaraNa karake svarga meM gayA hai| svarga se cayakara revatI dhAya bhadralapura meM sudRSTi nAmaka seTha kI alaMkA nAma kI strI huii| rAnI naMdiyazA devakI huI aura usake pUrvabhava ke chahoM putra svarga se Akara isa bhava meM devakI ke tIna yugala putra hoMge, ve tadbhava mokSagAmI, guNoM ke samudra hoMge aura alaMkA nAmaka seThAnI ke tIna mRtaka yugala putra hoNge| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/34 indra kI AjJA se deva alaMkA ke yahA~ devakI ke tIna yugala putroM ko le jAyegA aura alaMkA ke mRtaka tIna yugala putra yahA~ laayegaa| tere putra bhadralapura meM sudRSTi seTha ke ghara alaMkA seThAnI ke yahA~ javAna hoMge aura zrI neminAtha jinezvara ke ziSya hokara ve tInoM yugala muni tere ghara AhAra ke liye aayeNge| unake prati tujhe putravat sneha utpanna hogA / 've chahoM mahAmuni ugratapa karake karmoM kA abhAva karake usI bhava meM siddhadhAma pdhaareNge|' tathA sAta cora bhAiyoM meM se bar3A bhAI subhAnu zreSThaputra zaMkha rohiNI. kA putra balabhadra hogA aura mAMsabhakSaka, munihiMsaka rasoiyA - nirnAmika kA jIva devakI kA sAtavA~ putra zrIkRSNa nArAyaNa hogA / - isa prakAra vasudeva apane tIna yugala putroM baladeva, nArAyaNa, devakI ke pUrvabhava Adi kA vRtAnta atimukta muni ke dvArA sunakara parama harSita hue aura munirAja ko bArambAra vaMdana kara apane ghara gaye / Azcarya hai ki sapta vyasanoM meM lipta sAta corabhAI eka anya strI ke duzcaritra ko dekhakara munirAja ke dharmopadeza dvArA Atmonnati ke mArga meM prayANa kara gaye / ". aho ! dekho to sahI ! pUrvabhava meM saMkalpa pUrvaka nAgina ko gAr3I ke nIce dabAkara mAra dene vAlA (zrI kRSNa kA jIva) AgAmI bhava meM usI kA putra hokara janmatA hai| krodha se jisa nAgina ke jIva ko mArA vahI mAtA banI / are dekho pariNAmoM kI vicitratA ! pUrvabhava meM jisane munirAja ko kar3avI tumbI kA AhAra karA munihiMsA jaisA nikRSTa pApa kiyA thA, tathA mAMsabhakSI thA, vahI rasoiyA ( kRSNa kA jIva) bhaviSya meM tIrthaMkara hogA / ahA ! dekho to jIva kI zakti ! pUrva kA mahApApI jIva bhI ana zakti se paripUrNa jJAyaka svabhAva kI mahimA lAkara svabhAvasanmukha dRSTi karake bhagavAna bana jAtA hai| - harivaMzapurANa para AdhArita zuddha anubhUti pragaTAnA punarjanma hai / -- - pUjya svAmIjI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/35 nijAtma sAdhanA kA camatkAra ( jayakumAra - sulocanA ke pUrvabhavoM para AdhArita) ( " jisane aneka bhavoM taka samrATa cakravartI bharata ke senApati kA pada bhAra samhAlA - aise tadbhava mokSagAmI jayakumAra ko mAranevAle jIva kI una jayakumAra se bhI pUrva mukti ho gaI" - isa camatkAra ko batAne vAlI kathA ko yahA~ AdipurANa bhAga-2 ke AdhAra se diyA jA rahA hai| ise par3hakara pAThakagaNa sacce dharma kI pahicAna kara sacce dharma ko aMgIkAra kara muktimArga para agrasara ho skeNge|) hastinApura ke mahArAjA somaprabha kA putra jayakumAra bharata cakravartI kA dharmaniSTha aura zUravIra senApati thaa| eka dina senApati jayakumAra apanI rAnI sulocanA ke sAtha kuTumbIjanoM sahita mahala kI chata para baiThe hue the / unhoMne Upara se jAte hue eka kabUtara - kabUtarI ko dekhA, jinheM dekhate hI jayakumAra ke mukha se 'hA ! prabhAvatI tU kahA~ hai?' yaha zabda nikale, aura ve tatkAla hI mUcchita ho gae / sulocanA ko bhI una kabUtara - kabUtarI ko dekhate hI jAtismaraNa huA aura vaha bhI 'hA ! merA ratikara kahA~ hai?' ina zabdoM ko bolakara mUrchita ho gii| jaba ve donoM hoza peM Aye taba pati kI AjJAnusAra rAnI sulocanA ne apane pUrva bhavoM kA varNana parivArajanoM ke sAmane isaprakAra kiyA jambUdvIpa ke pUrva videha meM puSkalAvatI nAma kA deza haiM, usakI mRNAlavatI nagarI meM rAjA suketu rAjya karate the| usa nagarI meM eka rativarmA nAma kA seTha rahatA thA / usakI strI kA nAma kanakazrI thA; unake eka bhavadeva nAma kA putra thA, jo caritrahIna thA / isI nagarI meM eka zrIdatta nAma kA seTha bhI rahatA thA, usakI patnI kA nAma vimalazrI aura putrI kA nAma rativegAH thaa| bhavadeva ke mAtA-pitA ne rativegA ke mAtA-pitA ke samakSa bhavadeva ke vivAha kA prastAva rakhA, jisake phalasvarUpa donoM pakSa sahamata ho gae / azokadeva nAma kA eka tIsarA seTha bhI isI nagarI kA bAsI thA / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 1 -17/36 usakI patnI kA nAma jinadattA aura putra kA nAma sukAnta thA / sukAnta hamezA dharma kAryoM meM saMlagna rahatA thA / kucha samaya bAda bhavadeva dhana kamAne kI icchA se paradeza jA rahA thaa| usa samaya usane rativegA ke pitA zrIdatta se kahA ki maiM bAraha varSa taka vApasa nahIM AU~ to tuma rativegA kA vivAha anya ke sAtha kara sakate ho| karma saMyoga se huA bhI aisA hI, ki bhavadeva bAraha varSa bItane ke bAda bhI vApasa nahIM A sakA / ataH bAraha varSa bItane ke pazcAt zrIdatta ne rativegA kA vivAha azoka seTha ke beTe sukAnta ke sAtha vidhi pUrvaka kara diyaa| tatpazcAt jaba bhavadeva paradeza se vApasa AyA aura usane sArA vRtAnta sunA, to vaha atyanta krodhita huA aura usane sukAnta evaM rativegA ko jAna se mArane kA yatna Arambha kara diyaa| yaha bAta jAnakara bhaya ke kAraNa sukAnta aura rativegA vana meM cale gye| vahA~ eka sundara sarovara thA / usa sarovara para zaktiSeNa nAma kA rAjA ThaharA huA thaa| ve donoM rAjA zaktiSeNa kI zaraNa meM pahu~ca gaye tathA nirbhaya hokara rahane lge| una bhavya jIvoM ke sukarma yoga se vahA~ eka cAraNaRddhidhArI munirAja AhAra ke liye padhAre aura rAjA zaktiSeNa ne prasannacitta se navadhAbhaktipUrvaka munirAja ko AhAra diyA tathA pUjA - bhakti pUrvaka unakA sammAna kiyA / isa vidhi ko dekhakara ve dampatti sukAnta aura rativegA atyanta harSita hue aura anityAdi bAraha bhAvanAoM kA cintavana karate hue mana meM dayAbhAva dhAraNa kara vahIM apanA samaya vyatIta karane lage / + + + eka samaya mokA milate hI duSTa bhavadeva ne vahA~ Akara una donoM ko jalAkara mAra DAlA aura rAjA zaktiSeNa ke subhaToM ne duSTa bhavadeva ko mAra DAlA / isaliye kahAvata hai ki jo dUsaroM ke liye kuA~ khodatA hai, usake liye pahale se hI kuA~ taiyAra rahatA hai| pUrva videha kI puNDarIkiNI nagarI meM prajApAla nAma kA rAjA rAjya karatA thA aura vahA~ eka kuberamitra nAma kA seTha bhI rahatA thA / usa seTha kI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/37 battIsa striyoM meM dhanavatI nAma kI seThAnI sabase mukhya thii| isa seTha ke ghara sukAnta kA jIva ratikara nAma kA kabUtara aura rativegA kA jIva ratisenA nAma kI kabUtarI huii| yaha donoM kabUtara-kabUtarI seTha ke ghara meM AnandapUrvaka apanA samaya bitAne lge| ____eka bAra cAraNa RddhidhArI munirAja AkAza mArga se seTha ke yahA~ AhAra ke liye pdhaare| unheM dekhakara seTha-seThAnI ke hRdaya meM atyanta Ananda huA aura unhoMne zuddhabhAva se munirAja kA par3agAhana kiyA tathA navadhAbhaktipUrvaka AhAradAna diyaa| usa samaya kabUtara-kabUtarI ke jIva ne bhI bhaktibhAva se munirAja ke caraNa kamaloM ke darzana kiye aura paMkha phailAkara caraNoM kA sparza kiyaa| munirAja ke darzana mAtra se hI una donoM ko apane pUrvabhava kA jAtismaraNa jJAna huA aura unhoMne AhAradAna kI bahuta anumodanA kI, jisake prabhAva se unake mahAna puNya kA baMdha huaa| eka samaya kI bAta hai ki ve donoM kabUtara-kabUtarI dAnA cugane ke liye anya gA~va meM gye| vahA~ unake pUrvabhava kA zatru bhavadeva kA jIva marakara bilAva huA thaa| vaha apane pUrvabhava ke baira ke kAraNa ina donoM ko mArakara khA gyaa| isaliye granthakAra kA kahanA hai ki kabhI bhI kisI ke sAtha bairabhAva mata rakho, yaha bairabhAva hI bhava-bhavAntara meM jIva ko duHkha dene vAlA hai| vijayArddha kI dakSiNa zreNI meM gAMdhAra deza kI zIkhalI nAma kI sundara nagarI kA rAjA Adityagati aura rAnI zaziprabhA thii|rtikr nAma kA kabUtara (sukAnta kA jIva) marakara una rAjA-rAnI kA hiraNyavarmA nAma kA putra huaa| aura vijayArddha kI uttarazreNI ke gaurI deza ke bhogapura nAma kI nagarI ke vidyAdhara rAjA vAyudhara kI svarNaprabhA nAma kI rAnI ke garbha se vaha ratisenA nAma kI kabUtarI (rativegA kA jIva) prabhAvatI nAma kI putrI huii| prabhAvatI kA vivAha hiraNyavarmA ke sAtha huaa| yogAnuyoga anusAra kucha dinoM ke pazcAt prabhAvatI ko eka kabUtara-yugala ko ur3ate dekhakara apane pUrvabhava kI yAda A gii| tatpazcAt eka dina prabhAvatI aura hiraNyavarmA ne Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/38 eka cAraNa RddhidhArI munirAja se apane pUrvabhava kA vRtAnta sunaa| jise sunakara apane pUrvabhava sambandhI jJAna hone para una dampatti meM atyanta gAr3hI prIti ho gii| .. kisI eka samaya kisI nimitta ke milane se hiraNyavarmA saMsAra-zarIra aura bhogoM se virakta ho gayA aura apane putra ko rAjya soMpakara svayaM ne jinadIkSA dhAraNa kara lii| apane pati ko dIkSita hote dekhakara prabhAvatI ne bhI guNavatI AryikA ke samIpa AryikA dIkSA le lii| kucha dinoM ke bAda guNavatI AryikA ke sAtha prabhAvatI ne vahA~ se vihAra kiyA aura vihAra karate-karate puNDarIkaNI nagarI meM A phuNcii| vahA~ prabhAvatI ko dekhakara dhanavatI seThAnI ne guNavatI AryikA se pUchA ki yaha kauna hai ? jise dekhakara mere hRdaya meM sneha AtA hai| isakA kAraNa kyA hai ? kRpA karake mujhe btaaiye| ___ yaha sunakara svayaM prabhAvatI AryikA ne kahA ki kyA tumheM tumhAre ghara meM rahane vAlA kabUtara yugala yAda nahIM ? yAda karo, maiM tumhAre ghara meM ratisenA nAma kI kabUtarI thii| yaha bAta sunakara seThAnI ko bahuta hI Azcarya huA aura usane pUchA ki ratikara kabUtara kahA~ hai ? uttara meM prabhAvatI ne kahA ki vaha bhI marakara vidyAdharoM kA rAjA hiraNyavarmA huA thA, parantu aba rAjA hiraNyavarmA bhI munidIkSA dhAraNa karake vihAra karate hue isI nagarI meM Aye haiN| aisA sunakara seThAnI ne muni ke pAsa jAkara bhakti pUrvaka muni ko namaskAra kiyA aura tatpazcAt prabhAvatI ke upadeza se seThAnI bhI AryikA ho gii| ___ idhara bhavadeva kA jIva vidyutacora huaa| usa vidyutacora ne seThAnI kI dAsI ke mu~ha se ina munirAja hiraNyavarmA aura AryikA prabhAvatI ke pUrvabhavoM kA vRtAnta sunA, isaliye donoM ko zmazAna meM dhyAnastha jAnakara usa vidyutacora ne unheM jalatI citA meM pheMka diyaa| usa samaya ve donoM agni ke tIvra tApa parISaha se zuddha hokara samatAbhAvoM se mare aura apane puNya pratApa se svarga meM U~cI jAti ke deva-devI hue| jaba rAjA ko isa bAta kA patA lagA to rAjA ne vidyutacora ko mAra DAlane kI AjJA dI, una donoM deva-devI ne avadhijJAna se rAjA kA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-1.7/39 . . . yaha vicAra jAnakara rAjA ke pAsa Akara samajhAyA aura unheM zAnta kara diyaa| kucha samaya vyatIta hone para ekabAra ve donoM deva phira se vahA~ Aye aura unhoMne mahAmuni bhIma ko dekhakara namaskAra kiyA aura unase dharmopadeza sunaa| tatpazcAt deva ne kahA ki he svAmin ! Apake isa choTI umra meM dIkSA * lene kA kAraNa kyA hai ? usake uttara meM munirAja ne kahA - . "maiM isa puNDarIkaNI nagarI ke eka daridra kula meM janmA thaa| merA nAma bhIma hai| eka samaya avasara milane para maiMne eka munirAja se dharma kA upadeza sunaa| usa samaya mujhe jAtismaraNa jJAna ho gayA, jisase mujhe apanI pUrvabhava kI saba bAtoM kA patA cala gyaa| .....maiM vicAra karane lagA ki maiM apane pahale bhava meM bhavadeva nAma kA vaizya putra thA aura usa bhava meM maiMne rativegA aura sukAnta ko jalAkara mArA thA..... pazcAt jaba ve marakara kabUtarakabUtarI hue taba maiMne bilAva banakara pUrvabhava ke dveSavaMza unheM mArA thaa| tatpazcAt ve hiraNyavarmA aura prabhAvatI hue taba maiM vidyutacora banA aura jaba ve donoM muni-AryikA ke veza meM the, taba maiMne unheM jalatI huI citA meM jalA diyaa| isa mahApApa ke kAraNa mahAduHkhoM kA sthAna jo naraka, maiM vahA~ gayA aura mujhe vahA~ aneka prakAra - bhUkha-pyAsa, sardI-garmI mArana-kATana, chedanabhedana Adi ke kaSTa sahana karane pdd'e| naraka meM se nikalakara mujhe saMsAra cakra meM jo cakkara lagAne par3e, usase merA AtmA itanA saMklezita ho gayA ki maiM usakA varNana zabdoM meM nahIM kara sakatA / ataH usI samaya maiM virakta hokara digambara sAdhu ho gyaa|" isa vicitra kathA ko sunakara ina devoM ko bahuta hI Azcarya huA aura unheM avadhijJAna dvArA samasta bAteM spaSTarUpa se jJAta ho giiN| "jinako Apane pahale kitanI hI bAra mArA hai, ve donoM hama hI haiM" - aisA kahakara unhoMne bhIma muni kI vandanA kI aura donoM svarga meM vApasa cale gye| yahA~ mahAmuni bhIma ne bAraha bhAvanAoM kA ciMtavana tathA kaThina tapazcaryA karate hue kSapaka zreNI ArohaNa kara ghAti karmoM kA nAza kara kevalajJAna prApta kiyA aura phira aghAti karmoM kA nAza karake mokSapada prApta kiyaa| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/40 ahA ! dekho, bhava-bhava meM baira ke pariNAma dhAraNa karake strI-puruSa ko mArA, kabUtara-kabUtarI ko mArA aura muni-AryikA ko jindA jalA diyA - aise pApI bhavadeva ke jIva ne bhI kSaNabhara meM saMsAra ke duHkha se virakta hokara dravyadRSTi ke bala se AtmadhyAna lagAkara una maMdakaSAyIjayakumAra aura sulocanA ke jIva ke pUrva hI mokSa prApta kara liyaa| ahA ! vastu svarUpa kI agAdha mahimA kA kyA khnaa| ahA ! nijAtmA kI sAdhanA kA ye hI to camatkAra hai| bhava-bhava meM anya jIvoM ko mArane vAlA svayaM unake pUrva mokSa calA gyaa| yaha saba nirdoSa trikAlI caitanya sAmAnya svabhAva ke Azraya kA hI pratApa hai| yahA~ sulocanA apane pati jayakumAra ko pUrvabhava kA ukta vRtAnta sunAkara yAda dilAtI hai ki he nAtha ! usa samaya hama donoM mahAmuni bhIma kI vandanA karake vApasa svarga cale gaye the aura svarga se cayakara Apa rAjA somaprabha ke putra kumAra jayadeva hue aura maiM rAjA akampana kI putrI sulocanA huI huuN| aura yahI kAraNa hai ki kabUtaroM ke jor3e ko dekhakara apane ko jAtismaraNa jJAna ho gyaa| isaprakAra apane pUrvabhavoM kI kathA sunakara ve dampatti aura unake parivArajana atyanta AzrcakArI aise vastusvarUpa, vastu ke pariNamana evaM jIva ke pariNAmoM ke vaicitrya ko jAnakara saMsAra se udAsa vRtti vAle hokara gRhastha ke yogya dharmakAryoM meM saMlagna rahate hue samaya vyatIta karate rhe| eka dina aneka rAjAoM dvArA pUjita rAjA jayakumAra saMsAra kI kSaNabhaMguratA se udAsa ho, anitya saMsAra kA tyAgakara AdinAtha svAmI ke samavasaraNa meM phuNce| vahA~ unhoMne dharma zravaNa karate hue saMsAra, zarIra aura bhogoM se virakta ho digambara dIkSA dhAraNa karalI tathA thor3e hI dinoM meM AdinAtha svAmI ke bahattaraveM gaNadhara bane aura anta meM ghAtikarmoM kA nAza karake kevalajJAnI bana gye| sulocanA bhI AryikA banakara svarga meM gaI aura vahA~ se Akara manuSya hokara mukti prApta kregii| Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/41 azoka-rohiNI kI kathA (vAsupUjya bhagavAna ke gaNadhara amRtAzrava kI kathA) isa deza ke hastinApura nAmaka nagara meM vItazoka nAma kA mahAguNavAna rAjA rahatA thaa| usakI vidyutaprabhA nAma kI sundara aura guNavAna rAnI thii| ina donoM ke azoka nAma kA guNavAna putra thaa| usa samaya meM campA nAma kI eka nagarI thii| usake rAjA kA nAma madhavA thA usakI zrImatI nAma kI rAnI thii| unake ATha putra aura eka putrI thii| putrI kA nAma rohiNI thaa| rohiNI guNavAna, rUpavatI yuvatI thii| eka bAra vaha aSTAnhikA parva meM upavAsa karake, utsAha se jinendra bhagavAna kI pUjA karake, jinadharmI sAdhuoM ko namaskAra karake sabhA bhavana meM baiThe hue mAtApitA Adi ke samIpa aaii| putrI ko yuvA huI dekhakara pitA vicArane lagA ki isa rUpavAna kanyA ko isI ke samAna rUpavAna kisa vara ko pradAna karU~? rAjA ne apane maMtrI ko bulAyA aura kanyA ke liye vara khojane ke viSaya meM pUchA to maMtrI ne kahA ki isa sundara kanyA ke yogya vara zodhane ke liye svayaMvara maNDapa kA Ayojana karake kanyA kI pasanda ke yogya vara se isakA vivAha karanA ucita hogaa| yaha bAta rAjA ko rucikara pratIta huii| ataH unhoMne campA nagarI meM apanI yogya putrI rohiNI ke svayaMvara maNDapa kA Ayojana kiyA aura deza-videza ke rAjakumAroM ko padhArane hetu AmantraNa bhejaa| aneka dezoM ke rAjakumAra campA nagarI aaye| unake liye ucita AvAsa va khAna-pAna kI vyavasthA kI gaI aura unake liye maNimaya siMhAsanoM se susajjita sabhA maNDapa taiyAra kiyA gyaa| ____ sabhI rAjakumAra sabhA maNDapa meM Akara apane-apane nirdhArita sthAna para virAjamAna ho gye| rohiNI bhI bahumUlya vastra aura AbhUSaNoM se susajjita hokara apanI dAsiyoM sahita sabhA maNDapa meM A phuNcii| usa samaya rohiNI kA rUpa sAkSAt indrAnI tulya laga rahA thaa| ataH samasta rAjakumAra use utsukatA se TakaTakI lagAkara dekhane lge| dAsI eka-eka rAjakumAra kA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/42 paricaya detI huI Age bar3hatI jAtI thii| rohiNI kA mana kisI rAjakumAra para nahIM ThaharatA thaa| Age bar3hate hue dAsI ne kahA - he svAminI ! yaha vItazoka rAjA kA putra azoka hai| yaha samasta guNoM kA sAgara hai| isakA rUpa sahaja hI kAmadeva ko parAjita karane vAlA hai, mAno kisI deva athavA vidyAdhara jaisA rUpa hai| rohiNI ne kumAra azoka ke rUpa-guNa dekhakara turanta hI kumAra azoka ko varamAlA pahinA dii| rohiNI ke pitA ne kumAra azoka ke sAtha usakA vivAha nizcita kara diyA aura kumAra azoka ne zrI jinendra bhagavAna kI mahAmaha pUjA karake maMgala muhUrta meM rAjakumArI rohiNI ke sAtha vivAha kiyA aura kitane hI samaya taka apanI sasurAla meM raha kara sukha bhoge| pazcAt azoka-rohiNI ne apane nija nagara hastinApura meM Akara mAtA-pitA Adi parivArajanoM ko praNAma kara unakA AzIrvAda liyA tathA apane-apane karmoM ko karane meM juTa gye| ___eka dina pitA vItazoka ko ulkApAta dekhakara vairAgya bhAva jAgRta huA, unhoMne putra kumAra azoka ko rAjagaddI para baiThAkara jinadIkSA le lI aura ugra tapa karake karmanAza kara muktAvasthA ko prApta kiyaa| pitA ke dIkSita hone para honahAra kumAra azoka ne kuzalatA pUrvaka rAjya kA saMcAlana kiyaa| rohiNI ke sundara ATha putra aura cAra putriyA~ huiiN| unameM se sabase choTe putra kA nAma lokapAla thaa| eka bAra azoka-rohiNI apane samasta putraputriyoM ke sAtha rAjamahala kI chata para baiThe hue mIThI-mIThI AnandakArI bAteM kara rahe the| itane meM rohiNI ne nIce galI meM dekhA ki aneka striyA~ bAloM ko bikherakara gherA banAkara chAtI kUTatI huI rudana kara rahI thIM, Akrandana kara rahI thiiN| yaha dekhakara rohiNI ko Azcarya huA ki yaha kisa prakAra kI nATyakalA hai ? mujhe to bahattara kalAoM kA jJAna hai, parantu unameM to maiMne - aisI koI kalA nahIM dekhii| ataH vaha vismayatA pUrvaka dAsI se pUchatI hai Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/43 ki yaha kisa prakAra kA nATaka ? taba dAsI ne rohiNI kA bholApana dekhakara kahA ki putrI ! yaha nATaka nahIM, parantu kucha duHkhI jIva duHkha aura zoka manA rahe haiN| taba rohiNI phira pUchatI hai ki duHkha aura zoka kyA vastu hai? rohiNI kA aisA prazna sunakara gusse meM Akara eka bujurga va gambhIra dAsI bolI ki he sundarI ! tumheM unmAda huA hai| pANDitya aura aizvarya aisA hI hotA hai| aura kyA tumheM lokAtizayI saubhAgya hai jisase ki tuma duHkha aura zoka ko nahIM jAnatI aura svara va bhASA ko alaMkRta kara nATaka-nATaka baka rahI ho| kyA tuma isa kSaNa hI janmI ho? .. dAsI basantatilakA kI krodha pUrNa bAta sunakara rohiNI kahane lagI ki he bhadre ! tU mere Upara krodha na kara, mere liye Aja bhI yaha prasaMga adRSTa aura azruta hai - isa kAraNa maiMne tujhase prazna kiyA hai, isameM ahaMkAra kI koI bAta nahIM hai| taba dAsI kahatI hai ki he vatsa yaha nATaka, prayoga athavA saMgIta svara nahIM hai; parantu iSTa baMdhu kI mRtyu se rone vAle ko jo duHkha hotA hai, use zoka kahate haiN| rohiNI phira se pUchatI hai ki he bhadre ! maiM rudana kA artha bhI nahIM jAnatI, ataH rudana kA kyA artha hai - yaha batAo? . rohiNI kA yaha prazna pUrA hote hI rAjA azoka ne kahA ki 'zoka se jo rudana hotA hai usakA artha maiM tujhe batAtA hU~' - aisA kahakara usane choTe lokapAla kumAra ko rohiNI ke hAtha se khIMcakara chata ke Upara se nIce DAla diyA, taba rohiNI ko bahuta hI duHkha aura zoka huaa|kumaar lokapAla ko to deviyoM ne Akara phUla kI taraha jhela liyA aura abhiSeka Adi se lokapAla kA sanmAna karake deviyA~ calI giiN| eka samaya hastinApura meM rUpakumama aura svarNakumama nAma ke do cAraNa RddhidhArI muniyoM ke padhArane para vanapAla ne rAjA ko muniyoM ke padhArane ke samAcAra diye| isase rAjA bahuta hI prasanna huA aura usane parivAra sahita vana meM jAkara bhakti pUrvaka munirAja kI vandanA karake avadhijJAnI rUpakumama Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/44 muni se vinaya pUrvaka prazna kiyA ki he mahArAja ! mere aura merI rAnI rohiNI ke pUrvabhava kA vRtAnta batAne kI kRpA kro| taba munirAja ne batAyA ki isa bhArata deza kI hastinApura nagarI meM sadiyoM pahale eka vasupAla nAma kA rAjA rAjya karatA thaa| usake bhAI dhanamitra ke pUtigaMdhA nAma kI eka kanyA thii| pUtigaMdhA ke zarIra se mare hue kor3hI kutte ke zarIra jaisI bhISaNa durgandha nikalatI thI usakI bhISaNa durgaMdha se AkAza bhI durgandhamaya ho jAtA thaa| usI nagara meM eka vasumitra nAma ke dhanavAna seTha ke zrISeNa nAmaka putra thA, vaha saptavyasanI mahApApI thaa| eka bAra usako corI karate hue kotavAla ne pakar3a liyA aura jaba vaha use majabUta sAMkaloM se bAMdhakara nagara meM ghumA rahA thaa| taba pUtigaMdhA ke pitA ne zrISeNa se kahA ki yadi tU merI putrI ke sAtha vivAha kare to maiM tujhe isa bandhana se chur3Akara mukta karavA duuN| mAra ke bhaya se duHkhI zrISeNa ne kahA ki "mAmA ! yadi tuma mujhe chur3Aoge to maiM tumhArI putrI ke sAtha vivAha avazya kruuNgaa|" pUtigaMdhA ke pitA ne rAjA se prArthanA karake zrISeNa ko bandhana mukta karAyA aura pUtigaMdhA se vivAha kara diyaa| parantu usakI durgandha ke kAraNa vaha eka rAtri bhI usake sAtha nahIM raha sakA - isa kAraNa prAtaHkAla hote hI use chor3akara cala diyaa| isase pUtigaMdhA dIna-hIna hokara apane pitA ke ghara meM dina vyatIta karane lgii| eka samaya vahA~ pihitAsrava nAma ke cAraNa RddhidhAraka munirAja saMgha sahita pdhaare| unake Ane ke samAcAra milate hI rAjA Adi sabhI nagaravAsI munisaMgha kI vandanA karane ke liye vana meM gye| pUtigaMdhA bhI apane mAtApitA ke sAtha muni vandanA ke liye gii| pUtigaMdhA ne munirAja kI vandanA karake upadeza sunane ke pazcAt vinaya se prazna kiyA ki maiMne apane pUrvabhava meM aisA kauna-sA nikRSTa pApa kiyA hai, jisake kAraNa maiM pUtigaMdhA hokara mahAna duHkha bhoga rahI huuN| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/45 munirAja mahAn vairAgya ko utpanna karane vAlI pUtigaMdhA ke pUrvabhava kI bAta batAte hue kahate haiM ki he putrI ! maiM tujhe durgandhamaya zarIra ke milane kA kAraNa batAtA hU~, tU dhyAna dekara sun| bharatakSetra meM saurASTra nAma ke deza meM giranAra nAma kA eka nagara thA / usake rAjA kA nAma bhUpAla thA aura vaha vizuddha samyagdRSTi thaa| usa rAjA ke rAjya meM eka gaMgadatta nAma kA seTha thA / usakI patnI kA nAma sindhumati thA / sindhumati ko apane rUpa-yovana Adi kA bahuta garva thA / ekabAra rAjA ke sAtha vanakrIr3A ko sapatnIka vana meM jA rahe gaMgadatta seTha ne aneka mahinoM taka anazana tapa karake pAraNA ke liye samAdhigupta munirAja ko apane ghara kI ora Ate dekhakara apanI patnI se kahA ki munirAja padhAra rahe haiM, tuma unheM vidhi pUrvaka AhAra dene ke bAda vana meM A jaanaa| pati ke kahane se sindhumati vApasa to lauTa gaI, parantu use munirAja ke prati mana meM bahuta hI krodha A gayA / vaha munirAja kA par3agAhana karake apane ghara le gaI aura kar3avI tumbI sahita viSa bharA AhAra dene lagI, usakI dAsI dvArA bahuta roke jAne para bhI usane krodha se munirAja ko vaha AhAra de diyA / munirAja ne AhAra lekara hamezA ke liye AhAra kA pratyAkhyAna karake ArAdhanAoM kA ArAdhana kara samAdhimaraNa pUrvaka deva paryAya prApta kI / rAjA ke vana se vApisa Ane para unheM jJAta huA ki gaMgadatta kI patnI sindhumati ne kar3avI tumbI khilAkara muni kI hatyA kI hai, to krodhita hokara rAjA ne sindhumati kA sira muMDavAkara aura gadhe para baiThAkara usa durAcAriNI ko mArate-mArate samasta nagarajanoM ko dikhAne ke liye nagara meM ghumaayaa| tatpazcAt usake udambara kor3ha nikalA aura sAtaveM dina vaha marakara chaThaveM naraka meM bAIsa sAgara kI AyuSya dhAraka nArakI huii| tatpazcAt siMhanI hokara puna: naraka meM gaI aura sAtoM narakoM meM paribhramaNa kiyA / vahA~ se nikalakara tiryaMcagati meM kuttI, sUarI, siyAlanI, cuhiyA, hathinI, gadhI Adi aneka paryAyoM ko dhAraNa kara tiryaMcagati ke duHkha bhoge / phira vaizyA hokara, duHkhoM se paripUrNa durgandha zarIra vAlI parivArajanoM se nindanIya tU pUtigaMdhA huI hai| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/46 | ___munirAja ke mukha se pUrvabhava kI kathA sunakara pUtigaMdhA kA mana saMsAra se ativirakta ho gayA aura usane munirAja se dharma kA upadeza sunA tathA ina duHkhoM se chUTane kA upAya pUchA - ___ munirAja ne sabhI ko saMsAra ke duHkhoM se chUTane ke upAyasvarUpa dharmopadeza diyA aura pUrva meM hue pUtigaMdha kumAra kI ghaTanA sunAI, jisakA sAra isaprakAra hai-'jambUdvIpa ke bharata kSetra meM zakaTapura deza ke siMhapura nagara meM siMhasena rAjA ke putra pUtigaMdha kumAra ke zarIra se terI taraha hI bahuta durgandha nikalatI thii| . eka samaya vimalavAhana munirAja ko kevalajJAna prakaTa hone para.devatAgaNa AkAza mArga se kevalajJAna kalyANaka kA utsava manAne jA rahe the| usI samaya pUtigaMdha kumAra rAjabhavana ke zikhara para baiThe the| unhoMne prabhA se zobhita devakumAroM ko z2Ate dekhA aura dekhate hI mUrchita ho gye| jaba candanAdi zItopacAra karane se unakI mUrchA dUra huI to unheM turanta hI jAtismaraNa jJAna ho gayA aura ve apane pitA ke sAtha kevalI bhagavAna ke darzana karane gye| donoM pitA-putra kevalI bhagavAna ke bhaktibhAva se darzana-pUjanAdi karake upadeza sunane baiTha gye| upadeza pUrNa hone para siMhasena mahArAja ne bhaktipUrvaka vimalavAhana jinasaja se apane mana kI bAta pUchI ki merA putra kisa kAraNa se pUtigaMdha huA aura mUrchitoparAnta saceta hokara yahA~ aayaa| kRpA karake sampUrNa vRtAnta kahakara mujhe kRtArtha kro| ... rAjA ke prazna ke uttara meM jinarAja kI divyadhvani meM AyA ki tere putra ne pUrvabhava meM munirAja kI hatyA kI hone se aneka yoniyoM meM bhramaNa karate hue tumhAre yahA~ pUtigaMdha huA aura AkAza meM jAte devakumAroM ko dekhakara ise jAtismaraNa jJAna hone se naraka kI vedanA kA smaraNa hone para bhayabhIta hokara mUrchita huaa| ..... siMhasena rAjA ne vimalavAhana jinarAz2a se pUchA ki pUrvabhava meM pUtigaMdha ne kisa kAraNa se munirAja kI hatyA kI thI ? uttara meM jinarAja kI divyadhvani meM AyA ki viMdhyAcala parvata para eka divya azokavana hai| usameM do madonmatta Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/47 hAthI rahate the| eka samaya ve donoM hAthI usI pradeza kI vizAla nadI meM gaye aura donoM jala ke lie paraspara lar3a pdd'e| ve itane jora se lar3e ki lar3atelar3ate mara gye| . . .. marakara eka bilAva huA aura dUsarA cuuhaa| dUsarI bAra eka bhayaMkara sarpa huA aura dUsarA nevalA, pazcAt bAja-bagulA hokara phira ve donoM kabUtara hue| __ - isaprakAra ve donoM jIva tiryaMcagati meM aneka prakAra ke du:kha bhogate hue kabUtara paryAya se marakara kanakapura rAjya ke somabhUti purohita ke yahA~ putra hue| unameM se eka kA nAma somazarmA aura dUsare kA nAma somadatta thaa| ve vidyAbhyAsa karake vijJAna meM pAraMgata hue| pitA somabhUti kI mRtyu hone para choTe bhAI somadatta ko purohita kA pada milaa| bar3A bhAI somazarmA thaa| usane choTe bhAI somadatta kI strI lakSmImati ke sAtha prema sambandha sthApita kara rakhA thaa| yaha bAta somazarmA kI bholI-bhAlI patnI dIpA somadatta ko bArambAra kahatI thI ki tumhArI durAcAriNI strI ke sAtha mere pati kA anucita sambandha hai| yaha jAnakara somadatta ko atyanta vairAgya huA aura usane dharmasena muni ke samIpa jinadIkSA le lii| .. ___jaba rAjA somaprabha ko somadatta ke dIkSA le lene ke samAcAra mile . . to usane usake bar3e bhAI somazarmA ko purohita kA pada de diyaa| . ____idhara rAjA somaprabha ne zakaTadeza ke vasupAla rAjA para mAtra eka hAthI kI cAha pUrI na hone ke kAraNa hAthI prApti ke lie usa para car3hAI kara dii| saMdhyA ke samaya rAjA kI senA ne vana meM par3Ava ddaalaa| purohita somazarmA kI najara dhyAnastha munirAja somadatta (choTe bhAI) para pdd'ii| munirAja ko dekhate hI somazarmA krodha meM lAla-pIlA ho gayA aura usane somaprabha rAjA se kahA ki Apa apane se balavAna rAjA para car3hAI karane nikale haiM, taba isa nagna muni ke darzana se apazakuna huA hai, isa kAraNa isa muni ko mArakara isakA khUna dazoM dizAoM meM arpaNa karake zAnti vidhAna karanA caahiye| purohita ke hiMsAmaya vacana sunakara rAjA somaprabha ne kAna banda kara lie| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/48 taba eka nimittajJa vizvadeva brAhmaNa ne rAjA se kahA ki rAjan ! somazarmA ko zakuna-apazakuna kA patA nahIM cltaa| yaha munirAja to samasta prANiyoM kA hita karane vAle haiN| inake darzana se to apanA icchita kArya turanta pUrNa ho jAe - inake darzana se to apane lie zakuna hue haiN| isa saMdarbha meM usane aneka zAstra AdhAra aura yuktiyA~ dekara bAta kI aura kahA ki rAjan ! ina munirAja ke darzanarUpI mahA-zakuna to yaha batAte haiM ki - "Apako hAthI dene ke liye svayaM rAjA vasupAla ko yahA~ AnA cAhiye / " prabhAta hote hI sacamuca vasupAla rAjA ne somaprabha rAjA ko hAthI bheMTa karake sanmAna kiyA aura prasanna hokara rAjA ne vApisa apane nagara kI tarapha prasthAna kara diyaa| ___purohita somazarmA ne pUrva-baira ke kAraNa dhyAnAviSTa munirAja somadatta kI talavAra se hatyA kara dii| prAtaHkAla jaba mahArAja somaprabha ko jJAta huA ki somazarmA ne munirAja kI hatyA kI hai, isase rAjA ne somazarmA se munihiMsA ke kAraNa purohita pada chIna liyA aura kaThora se kaThora daNDa diyaa| duSTabuddhi somazarmA ko muni hiMsA ke pApa se galita kor3ha nikala AyA aura vaha sAta dina taka bhayAnaka pIr3A bhogate hue marakara turanta hI sAtaveM naraka meM jA giraa|' vahA~ ke 33 sAgaraparyaMta mahAduHkha bhoga kara naraka se nikalA aura eka hajAra yojana kA maccha huA, vahA~ bhI aneka prakAra kI pIr3A sahana karake marakara chaThaveM naraka meM jA girA, vahA~ bAIsa sAgara taka bhayaMkara duHkha bhoge, vahA~ se nikalakara bhayAnaka siMha huaa| aura vahA~ kI Ayu pUrNa karake pA~cave naraka meM jA giraa| vahA~ bhI asahanIya duHkha bhogakara bhayaMkara kAlA sarpa huaa| vahA~ se Ayu pUrNa karake cauthe naraka gayA aura vahA~ bhI mahAduHkha bhogakara bAgha huaa| vahA~ se marakara tIsare naraka kA nArakI huaa| vahA~ se nikalakara duSTa vikarAla pakSI huA aura vahA~ se marakara dUsare naraka kA nArakI huaa| vahA~ bhI duHkha bhogakara sapheda bagulA huaa| vahA~ bhI pApa karake pahale naraka gyaa| he rAjan ! vahA~ eka sAgara paryanta duHkha bhogakara vahA~ se nikalakara vahI tumhAre yahA~ pUtigaMdha kumAra huA hai| Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/49 isaprakAra pUrvabhava ke pApoM kI bAta sunakara pUtigaMdha kumAra ne tattva meM apanA upayoga lagAyA aura tattva nirNaya va pA~ca labdhiyoM pUrvaka samyaktva prApta karake zrAvaka ke vrata dhAraNa kiye aura upavAsa Adi dharma kA pAlana karate hue use mAtra eka mAha hI huA thA ki atyanta virakti hone se usane apane vijaya nAmaka putra ko gaddI para baiThAkara jinadIkSA le lii| aura cAra prakAra kI ArAdhanA pUrvaka sallekhanA maraNa prApta kara prANata svarga meM 22 sAgara kI sthiti vAlA RddhidhArI deva huaa| 22 sAgara taka svarga meM vipula bhogoM ko bhogakara vahA~ se cayakara videhakSetra meM puSkalAvatI deza kI puNDarIkiNI nagarI meM vimalakIrti rAjA ke yahA~ arkakIrti nAma kA putra huA / arkakIrti atyanta rUpavAna evaM logoM ke mana ko harane vAlA thA / arkakIrti kA prANoM se bhI priya meghasena nAmaka eka mitra thaa| donoM mitra eka sAtha hI vidyAbhyAsa karake pAraMgata hue the / eka samaya mathurA meM sumaMdira nAma ke seTha putra kA vivAha suzIlA aura sumati nAma kI do kanyAoM ke sAtha ho rahA thaa| una kanyAoM ko rAjakumAra arkakIrti ne dekha liyA aura usake mitra meghasena ko saMketa karane para meghasena una donoM kanyAoM ko uThA lAyA, parantu meghasena ko una kanyAoM ko uThAte hue grAmavAsiyoM ne dekha liyA, ataH gA~va ke logoM ne meghasena ke pAsa se una kanyAoM ko to chur3A liyA aura puNDarIkiNI nagarI meM Akara vimalakIrti rAjA ko yaha sampUrNa vRtAnta sunA diyaa| rAjA vimalakIrti ne krodhita hokara niSpakSa nyAya karate hue apane putra rAjakumAra arkakIrti va usake mitra meghasena ko deza se niSkAsita kara diyA / donoM mitra vahA~ se nikalakara vItazokapura Aye / vahA~ ke rAjA vimalavAhana kI jayamati Adi ATha rUpavAna, guNavAna kanyAyeM candrabheda karane vAle ko vivAhI jAnI thiiN| isake liye aneka rAjakumAra Aye the, parantu kisI se bhI candrabheda nahIM ho sakA thaa| tatpazcAt arkakIrti ne Akara candra kA bhedana kara diyaa| isa kAraNa rAjA ne pratijJAnusAra AThoM rAjakanyAoM Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/50 kA vivAha arkakIrti ke sAtha kara diyaa| taba kitane hI samaya arkakIrti zvasura ke yahA~ rhaa| - eka bAra arkakIrti ne upavAsa karake jinamaMdira meM bhagavAna kI pUjA kI aura rAtri samaya mandira meM hI so gyaa| vahA~ simalekhA nAma kI eka vidyAdharI AI ora nidrAdhIna kumAra ko lekara vijayArddha parvata ke Upara jinamaMdira meM chor3a gii| jaba arkakIrti jAgRta huA taba svayaM ko vijayArddha ke jinamaMdira meM jAnakara vaha vahA~ ke maMdira meM darzana karane calA gyaa| usake puNya ke prabhAva se vahA~ ke vajramaya kapATa khula gye| usako puNyavanta jAnakara vahA~ ke rAjasevaka use rAjA ke pAsa le gye| rAjA ne usakA svAgata kiyA aura apanI vItazokA nAma kI priya putrI ke sAtha usakA vivAha kara diyA aura apanI anya ikatIsa kanyAoM kA vivAha bhI usake sAtha kara diyaa| arkakIrti kumAra ne pA~ca varSa vahA~ bhI sukhapUrvaka vyatIta kiye| ___ eka dina pitA kI yAda Ane para vaha apane deza ke liye niklaa| rAste meM aMjanagirI nAma ke nagara meM phuNcaa| vahA~ pAgala hue hAthI ko vaza meM karake apane parAkrama se vahA~ ke rAjA kI ATha kanyAoM se vivAha kiyA aura apanI puNDarIkiNI nagarI meM A gyaa| . eka dina kumAra arkakIrti ne naTanI kA rUpa dhAraNa karake pitA kI sabhA meM jAkara logoM ke mana meM Azcarya utpanna karane vAlA nRtya kiyA aura tatpazcAt apane pitA rAjA vimalakIrti kI gAyoM ko ghera liyaa| isa kAraNa rAjA ne gAyoM ko chur3Ane ke liye usase yuddha kiyaa| pitA-putra Amane-sAmane lar3ane lge| parantu kumAra ne prathama hI apanA nAmollikhita bANa pitA ko bhejaa| use dekhakara, par3hakara pitA kA hRdaya Ananda se bhara gayA aura donoM pitA-putra eka-dUsare se atyanta sneha pUrvaka mile, kSema-kuzala pUchA aura Ananda pUrvakaM rAjabhavana meM gye| rAjA vimalakIrti ne apane putra ke Agamana kI khuzI meM icchAnusAra dAna diyA aura apane vijayI priya putra arkakIrti ko rAjya lakSmI sauMpakara, svayaM zrIdhara munirAja ke samIpa jinadIkSA aMgIkAra kara AtmasAdhanA meM laga Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/51 gye| anta meM kSapakazreNI mAMDakara kevalajJAna prApta kiyA aura aghAtiyA karmoM kA bhI nAzakara nirvANa pdhaare| .. kumAra arkakIrti krama-krama se cakravartI kI vibhUti prApta kara Ananda ke sAmrAjya meM rhe| eka dina saMsAra kI kSaNabhaMguratA kA prasaMga dekha vairAgyI ho, apane putra ko rAjya bhAra soMSa jinadIkSA lekara ugra tapazcaryA pUrvaka Atma sAdhanA karane lage, anta samaya sallekhanA pUrvaka zarIra chor3akara bAIsa sAgara * kI sthiti vAle acyuta svarga meM deva hue| pUtigaMdhA ne bhI zrAvakoM ke vratoM kA pAlana kara maMdakaSAya pUrvaka samAdhimaraNa karake acyuta svarga meM pandraha palyopama sthiti vAlI pUrva ke arkakIrti kumAra, jo deva hue the, unakI mahAdevI huii| phira vahA~ se cayakara deva kA jIva to azokakumAra ke rUpa meM janma huA aura pahale bhava kI pUtigaMdhA kA jIva svarga meM se cayakara campA nagarI ke madhavA rAjA kI rohiNI nAma kI putrI huI hai, jo tumhAre pAsa hI baiThI hai| .. rAjA azoka munirAja dvArA apane bhavAntaroM ko sunakara apane zubhAzubha pariNAmoM va unake phaloM ko jAnakara saMsAra se udAsa hokara bhI dIkSA na le sake aura rAnI rohiNI bhI pUrvabhavoM ko sunakara antara meM udAsa ho gaI, para . rAjA azoka se atirAga hone ke kAraNa dIkSA lene kA bhAva hone para bhI 'dIkSA na le skii| ata: ve donoM munirAja ko namaskAra karake taba to lauTakara hastinApura A gaye; parantu eka dina jaba rAja-rAnI siMhAsana para baiThe the, taba rAnI rohiNI ne azoka ke kAna ke pAsa camakatA huA sapheda bAla dekhA aura vaha bAla tor3akara azoka ke hAtha meM de diyaa| sapheda bAla dekhakara azoka ko ekadama vairAgya jAgRta ho gayA aura vaha saMsAra, zarIra bhogoM kI nindA karane lgaa| usI samaya vanapAla ne Akara rAjA se kahA ki he rAjan ! bhagavAna vAsupUjya prabhu samavasaraNa sahita apane udyAna meM padhAre haiN| rAjA ne yaha sukhada samAcAra sunakara siMhAsana se utarakara bhagavAna kI dizA meM namaskAra kiyA, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/52 vanapAla ko inAma diyA / sampUrNa nagara meM AnandabhairI bajAkara bhagavAna ke - padhArane kI sUcanA dii| rAjA azoka sampUrNa rAjya lakSmI lokapAla kumAra ko dekara vAsupUjya bhagavAna ke samavasaraNa meM phuNce| vahA~ bhagavAna kI tIna pradakSiNA karake bhakti pUrvaka namaskAra karake jinadIkSA aMgIkAra kI aura vAsUpUjya bhagavAna ke amratAsrava nAma ke gaNadhara hue aura ugra AtmasAdhanA karake anta meM samasta karmoM kA abhAva karake nirvANadhAma - siddhAlaya padhAre / rohiNI ne bhI samasta parigraha chor3akara bhagavAna ko namaskAra karake sumati AryikA se dIkSA grahaNa kI aura kaThora tapazcaryA karake anta meM sallekhanA pUrvaka zarIra chor3A tathA acyuta svarga meM deva paryAya dhAraNa kii| AgAmI bhavoM meM manuSya paryAya dhAraNa kara jainezvarI dIkSA aMgIkAra kara mokSa prApta kregii| isaprakAra ghora pApa karane vAle jIva bhI jinadharma kI zaraNa pUrvaka apane AtmA kI zaraNa lene para zAzvatasukha - mokSalakSmI ko varate haiM, kAraNa ki ghora vikArabhAva bhI AtmA ke Upara-Upara tairate haiM, ve AtmasvabhAva meM kabhI bhI praveza nahIM karate / paryAya meM hI rahate haiM aura paryAya svayaM kSaNavartI hai| ataH yadi yaha jIva apane svabhAva para dRSTi kare to paryAya ke duHkha svayameva samApta ho jAte haiM; kyoMki ve svapna ke samAna atyanta kSaNabhaMgura haiN| naTa ke svAMgoM kI taraha kSaNika svAMgarUpa hone se agale hI samaya badala jAte haiN| AtmA kI zakti sAmarthya to sadA zuddha hI hai / usa zuddha paramezvara zakti kA vizvAsa karane para, svAnubhUti karane para AtmA paryAya meM sAkSAt paramezvara ho jAtA hai| aisA adbhuta AzcaryakArI AtmA kA svarUpa hai| kumAra azoka kI taraha hameM bhI aise apane adbhuta AtmasvarUpa ko pahicAna kara usameM apanApana sthApita kara zAzvatasukha ko prApta karanA caahie| jo bAhara se mara jAe usake lie yaha dharma hai / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/53 kA~ca ke lobhI ko milA ratnoM kA khajAnA rAjagRha nagara kA rAjA subala apanI aMgUThI meM ratnajar3ita svarNa kI bahumUlya mudrikA pahane hue thaa| snAna karane se pUrva jaba vaha apane zarIra para tailamardana karAne ko taiyAra huA to usane naga kharAba ho jAne ke bhaya se apanI mudrikA utAra kara apane rAjapurohita sUryamitra ko samhalA dii| .. .. sUryamitra apanI aMgulI meM mudrikA pahana kara apane ghara calA gyaa| vaha snAna Adi kArya karake vApasa rAjasabhA meM Ane ko taiyAra huA to apanI aMgulI meM mudrikA na dekha bahuta ciMtita huaa| ata: paramabodha nAmaka nimittajJAnI se mudrikA kahA~ milegI athavA nahIM milegI - aisA puuchaa| . 'avazya lAbha hogA' itanA mAtra kahakara vaha nimittajJAnI vApasa apane ghara calA gyaa| para sUryamitra to kheda-khinna avasthA meM mahala meM hI baiThA rhaa| .. usa samaya usa nagara ke bAhara udyAna meM pUjyazrI sudharmAcArya mahArAja caturvidha saMgha sahita virAjamAna the| yaha jAnakara sUryamitra ko vicAra AyA ki ye jaina sAdhu bhavyajIvoM ke hitakAraka, tInaloka se pUjya haiM caraNa jinake aura bahutaM jJAnI hone se apane jJAnanetra se mudrikA ko pratyakSa batA deNge| isaliye inake pAsa guptarUpa se jAkara mudrikA ke bAre meM jAnakArI prApta kI jaay| . . . jisakI bhalI honahAra hai aura kAlalabdhi paka gaI hai - aisA vaha sUryamitra purohita sUryAsta se pahale hI mudrikA ke sambandha meM pUchane hetu zIghra hI vana meM zrI sudharmAcArya munirAja ke samIpa jA phuNcaa| ve jJAna-vairAgya, Rddhi Adi aneka guNoM ke AgAra (ghara) haiM, zarIrAdika se nirmohI, mokSa sAdhana meM lavalIna aise yogIzvara ko dekha kara vaha rAjapurohita prazna pUchane meM kucha sakucAyA, lekina apanI kAryasiddhi ke lie Atura ho vaha unake cAroM ora ghUmane lgaa| kucha samaya ghUmane ke bAda use aisA bhAva AyA- ye to digambara sAdhu haiM ata: sUryAsta hone ke bAda to boleMge nahIM, isaliye aba mujhe apanA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/54 saMkoca chor3akara pUcha lenA caahie| aisA vicAra kara pUchane ke vicAra se sUryamitra purohita hAtha jor3akara munirAja ke samIpa hI baiTha gayA / avadhijJAna ke dhArI paramopakArI yogIzvara use atyanta nikaTabhavya jAna usa para apane amRtamayI vacanoM kI varSA karane lage - 'he sUryamitra ! rAjA kI ramaNIka mudrikA tumhAre hAtha se gira jAne ke kAraNa tuma cintAgrasta ho aura apanI cintA nivAraNa hetu mere pAsa Aye ho / ' sUryamitra purohita apane dvArA kucha bhI batAye binA hI munirAja ke mukha se apane mana kI bAta sunakara Azcaryacakita huA aura zraddhAvaMta ho munirAja ko namaskAra kara pUchane lagA 'he prabhu! vaha mudrikA kahA~ par3I haiM vaha sthAna batAne kI kRpA kiijiye|' dekho upAdAna kI yogyatA ke anukUla svataH nimitta kA milanA / tIna jJAnarUpI netradhArI yogIzvara ne javAba diyA ki 'he vipravara! tumhAre mahala ke pIche bagIcevAle tAlAba para jAkara jaba tuma sUrya ko jala car3hA rahe the, taba tumhArI aMgulI se mudrikA nikala kara sarovara ke kamala kI eka paMkhuDI para gira gaI hai| vaha adRzya hone se abhI bhI vahA~ par3I huI hai, isaliye tuma mudrikA kI cintA chor3o aura mere vacanoM para vizvAsa rakho / ' purohita. yaha sunate hI tAlAba ke pAsa jAkara dekhatA hai to vAstava meM mudrikA vahA~ hI par3I thii| usane sAdhu mahArAja ke upakAra kI kRtajJatA vyakta karate hue kahA - he guruvara ! Apa hI isa loka meM mahAna ho, Apa hI dhanya ho, Apako bArambAra namana ho / vahA~ se uThakara vaha zIghra hI rAjA ke pAsa gayA aura mudrikA rAjA ko sauMpakara bar3A hI vismaya ko prApta huA / 4 aba purohita ko vaha vidyA prApta karane kA bhAva jAgA, jisase munirAja kucha bhI kahe aura dekhe binA hI sarva vRtAnta jAna gaye the| usane vicArA ki ye munirAja to sarva ke pratyakSa jJAtA aura jJAniyoM meM bhI zreSTha mahAjJAnI haiN| mujhe bhI inakI sevA ArAdhanA karake inase yaha vidyA prApta kara lenI cAhiye, jisase satpuruSoM meM, vidvAnoM meM merI mahAna prasiddhi hogI, pratiSThA - Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna - jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/55 bar3hegI aura mahAna aizvarya aura uttama pada prApta hogaa| isaprakAra vicAra kara mahAlobhI sUryamitra gupta rUpa se vaha vidyA - jJAna sIkhane hetu zrI sudharmAcArya guruvara ke pAsa gyaa| / usane yogIjana va anya munirAjoM ko hAtha jor3akara namaskAra kiyA aura prArthanA kI - "he bhagavan ! he kRpAnAtha ! pratyakSa arthaprakAzinI atidurlabha usa vidyA kA dAna mujhe diijiye|" taba hitecchu avadhijJAnI zrI sudharmAcArya guruvara ne kahA - - 'he bhadra! yaha pratyakSa arthaprakAzinI parama vidyA nirgrantha jJAnI muniyoM ke alAvA anya kisI ko bhI pragaTa nahIM hotI, yadi tuma bhI vAstava meM isa vidyA ke arthI ho, to tumheM bhI mere samAna nigraMtha bananA hogaa|' ... vidvAna sUryamitra ne AcAryadeva ke vacana sunakara apane ghara jAkara parivArajanoM ko ekatrita kara unake sAmane apanA bhAva rakhA aura kahA - "he bandhugaNa ! zrI sudharmAcArya yogIrAja ke pAsa pratyakSa arthaprakAzinI, camatkArI mahAvidyA hai| vaha nigraMtha veza binA siddha nahIM hotI, isaliye usakI prApti hetu maiM nirgaMtha bheSa dhAraNa kara usa vidyA ko lekara zIghra hI vApasa A jAU~gA, Apa loga mere viyoga meM zoka nahIM krnaa|" taba usake bAndhava janoM ne kahA he sUryamitra ! vidyA ke lobha se jo tumane yaha vicAra kiyA hai vaha to ThIka hai, parantu kAryasiddhi hote hI turanta vApasa A jAnA, vahA~ aMTakanA mt| AcAryazrI to yaha saba jAnate hI the, isaliye hI unhoMne pahale se yaha nahIM kahA - "pavitra ratnatraya kI vizeSatA se RddhiyA~ prApta hotI haiN| gRhIta mithyAtva ko chur3Akara zanaiH zanaiH mArga para lAne ke uddezya se unhoMne mAtra itanA hI kahA ki nigraMtha dIkSA le lo|" prazna - kyA ise sudharmAcArya kA chala nahIM kahA jAegA? uttara - nhiiN| ise chala nahIM samajhanA cAhie, yaha to pAtratAnusAra upadeza kI hI zreNI meM aaegaa| Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/56 - bhAvI ghaTanAoM ke jJAtA una munirAja ne pahale to usa brAhmaNa se bAhya parigraha ke tyAgapUrvaka svarga-mokSa kI dAtA 28 mUlaguNa svarUpa jainezvarI dIkSA pradAna kii| dIkSA to brAhmaNa ne usa vidyA ke lobha se lI thI, AtmakalyANa ke liye nahIM; ata: navadIkSita brAhmaNa dIkSA lete hI guruvara se prArthanA karane lagA - "he guruvara ! aba mujhe zIghra vaha vidyA de diijiye|" taba munivara ne kahA - "he vidvAn ! samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra ke binA mAtra kriyAkalApa ke pATha se vaha vidyA siddha nahIM . hotii|" taba navadIkSita muni sUryamitra ne apanI buddhi ke sarva udyama pUrvaka . cAroM anuyogoM ke abhyAsa - adhyayana meM laganA prArambha kiyaa| tresaTha zalAkA puruSoM ke pUrvabhava Adika, sukhasAmagrI, Ayu, vaibhava Adi sUcaka evaM puNya-pApa kA phala dikhAne vAle siddhAntoM ke kAraNabhUta aise prathamAnuyoga ko siikhaa| loka-aloka kA vibhAga usakA saMsthAna, narakoM ke duHkha, svargoM ke sukha, saMsAra sthiti kA dIpaka- aise karuNAnuyoga ko bhI zrIguru ke zrImukha se siikhaa| muniyoM evaM gRhasthoM kA AcaraNa - mahAvrata, aNuvrata tathA zIlavratoM kA svarUpa evaM unakA phala darzAne vAle caraNAnuyoga kA jJAna kiyaa| - isIprakAra sacce-jhUThe deva-zAstra-guru kA svarUpa batAnevAle tathA vastu ke svarUpa ko batAne vAle zAstroM ke mAdhyama se chaha dravya, sAta tattva, pAMca astikAya, nava padArtha, pAMca mithyAtva, satya-asatya matoM kI parIkSA, pramANa-nayaM Adi kA samyagjJAna kiyaa| samasta padArthoM ke saMzaya, viparyaya aura anadhyavasAya rahita satya lakSaNa jAne aura jainadarzana arthAt samyagdarzana, samyagjJAna, samyakcAritra kA svarUpa jaanaa| ye saba jJAna unhoMne dravyAnuyoga se siikhaa| . isa taraha sUryamitra munirAja dravyAnuyoga ke yathArtha abhyAsa dvArA uttama samyaktva prApta kara samyagdRSTi bana gye| heya-upAdeya kA satya jJAna ho jAne ke kAraNa dharma-adharma, zubha-azubha, jainadharma-anyadharma kA bhI yathArtha bheda * apane nirmala jJAna se acchI taraha jAna gye| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/57 __aho ! dRSTi kA kamAla, jahA~ zraddhA ne palaTA khAyA, vahA~ usake avinAbhAvI sabhI guNoM kI dizA badala gii| samyak zraddhA ke sAtha jAgRta honevAlA viveka bhI sva-para kA yathArtha jJAtA ho gayA aura cAritra meM bhI svarUpa-ramaNatA kA aMkura phUTa pdd'aa| kA~ca ke lobhI ko ratnoM kA nidhAna mila gyaa| zrI sUryamitra munirAja ko jinendra deva evaM unake dvArA prarUpita jainadharma kI satyatA kA bodha ho gyaa| aba unheM jainadharma kI koI apUrva mahimA Ane lgii| ve vicAra karate haiM- "sacce sukha kA kAraNa hone se yahI dharma mahAna hai, svarga-mokSa kA kAraNa hai| anya svArthI logoM dvArA kathita sabhI dharma jhUThe haiM, ata: ve sabhI mujhe aba viSatulya bhAsita hote haiN| ve mata narakAdi gatiyoM ke dAtA haiN| jainadharma meM jIvAdi samasta padArtha sAragarbhita hone se ve hI satya evaM mahAna haiN| dharma kI utpatti arthAt samyagdarzana ke liye sarvajJa praNIta zAstra hI nimittabhUta hote haiN| maiMne kumArga-gAmiyoM dvArA kahe gaye khoTe aura azubha kutattvoM ko sIkhakara apane jIvana kA itanA samaya vyartha hI gmaayaa|" "mati-zruta ye do hI aise parokSajJAna haiM, jinake dvArA kevalajJAna samAna sampUrNa carAcara padArthoM kA jJAna ho sakatA hai|" avadhijJAna to jagata ke rUpI padArthoM ko unake sambandha se bhavAntaroM ko pratyakSa dekhatA hai| usake dezAvadhi, paramAvadhi aura sarvAvadhi aise tIna bheda haiN| yaha avadhijJAna cAroM gatiyoM meM ho sakatA hai| rUpI evaM sUkSma padArthoM ko pratyakSa dekhanevAlA mana:paryayajJAna hai, jo tapa kI viziSTatA se kinhIM-kinhIM yogiyoM ko hI pragaTa hotA hai| aura kevalajJAna, ghAtikarmoM-ke nAza se AtmA meM utpanna honevAlA, tIna jagata ko dekhane-jAnanevAlA pratyakSajJAna hai| ye pAMca prakAra ke jJAna jinameM jagata ke samasta padArtha yathAyogya spaSTa jhalakate haiM, inako koI bhI vidvAna kisI ko de nahIM sktaa| ye jJAna to Atmasanmukha puruSArtha dvArA tathA jJAnAvaraNa aura vIryAntarAya karmoM ke kSayopazama-kSaya dvArA yogiyoM ko svataH utpanna hote haiN| maiMne yaha bahuta hI uttama kArya kiyA, jo avadhijJAna ke lobha se hI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/58 sahI, saMyama dhAraNa kara liyA / jaise kandamUla ko khojate khojate nidhi kA lAbha ho jAya, vaise khyAti, lAbha, pUjA ke lobha se mujhe yaha jainezvarI dIkSA kA lAbha mila gayA / 'paramopakArI, jIvamAtra ke hitavAMchaka, jJAna kI ArAdhanArUpa bhalA upAya jAnakara zrI sudharmAcArya gurudeva ne mujhe bhagavatI jinadIkSA dI, jo samasta jagata kI hitakAriNI hai / isa dIkSA se maiM kRtakRtya ho mokSamArgI bana gayA / ' 'samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra kI ekatArUpa jo bodha, use maiMne mahAna bhAgya se jinazAsana meM pAyA / anantaguNoM ke siMdhu, bhukti, muktidAyaka nirdoSa arahantadeva, apAra evaM dustara saMsAra samudra se bhavyajIvoM ko tArane vAle aise nirgratha guru maiMne mahAna puNyodaya se pAye haiN| ye nirgratha guru dharmabuddhi ke dhAraka haiN| maiM isa saMsAra meM kumArgadAtA, saMklezamaya, mithyAmArga - saMdhyA tarpaNAdi kArya karake vyartha hI khedakhinna huA / maiM mithyAdRSTi jIvoM evaM jinadharma se parAGmukha devoM dvArA ThagA gayA / mahApuNyodaya se atidurlabha jinazAsana ko pAkara Aja maiM dhanya ho gyaa| Aja hI maiMne mokSamArga meM gamana kiyA / jaise - jyotiSI devoM meM sUrya zreSTha hai, dhAtuoM meM pArA, pASANa meM suvarNa pASANa, maNiyoM meM cintAmaNi, vRkSoM meM kalpavRkSa, strI-puruSoM meM zIlavAna : strI-puruSa, dhanavAnoM meM dAtAra, tapasviyoM meM jitendriya puruSa aura paNDitoM jJAnI zreSTha haiN| vaise hI samasta dharmoM meM jinendra deva dvArA bhASita dayA evaM vItarAgamayI dharma hI zreSTha hai / samasta mArgoM meM jinendradeva kA nirgratha vezarUpa mokSamArga hI zreSTha hai| jaise- gAya ke sIMga se dUdha, sarpa ke mukha se amRta, kukarma se yaza, mAna se mahantapanA kabhI bhI prApta nahIM hote, vaise hI kudeva, kuzAstra, kuguru, kudharma aura kumArga sevana se zreya arthAta kalyANa, zubha arthAt puNyakarma aura ziva arthAt mokSa kadApi prApta nahIM hotA / " zAzvata sukhadAtA, jinadharma, jinaguru, suzAstra kA samAgama hone para Asanna bhavya sUryamitra munirAja kA hRdaya Ananda kI hiloreM lene lagatA hai| ve sacce dharma kI prApti se ArvibhUta ho puna: puna: usakI mahimA karate hue Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/59 kahate haiM- inakI jitanI mahimA andara meM AtI hai, use vyakta karane ke lie zabda bhI kama par3ate haiN| tIna loka kI sampadA bhI jisake sAmane sar3e hue tRNa ke samAna bhAsita hotI hai| - aisA mahA mahimAvaMta apanA caitanya prabhu hai| sAdi-ananta pUrNa atIndriya Ananda meM kelI karane vAle siddhaprabhu, nityabodhinI jinavANI mA~ aura caitanyAmRta meM sarAbora, siddha sAdRzya, jhapaTa ke (zIghra hI) kevalajJAna lene kI taiyArI vAle guruvara dhanya haiM, dhanya haiM; dhanya haiM vaha dhanya haiM, vaha sAdhya aura ve sAdhaka dhanya haiN| inakI jitanI mahimA kI jAve vaha kama hI hai| aise jJAna-vairAgya vardhaka vicAroM se pUjya sUryamitra munirAja kA jJAna-vairAgya aura adhika puSTa ho gyaa| . hastarekhA samAna heya, jJeya evaM upAdeya vastuoM ke samyagjJAna ke prabhAva se, tathA dvAdaza prakAra ke saMyama ko pAlane meM tatpara evaM jinazAsana meM kahe gaye vratoM ko nirdoSa pAlane meM aura tapoM ko tapane meM satata prayatna parAyaNa aise zrI sUryamitra munirAja, indra, narendra aura nAgendroM se vaMdanIya ho gye| -- samyagjJAnAdi aneka guNoM kI vRddhi se tIna loka meM jinakI kIrti vistIrNa ho gaI hai, aura jo ratnatraya meM paramotkRSTa ho gaye haiM aise zrI sUryamitra tapodhana svarUpa vizrAMtirUpa tapa meM saMlagna ho gye| isalie he bhavyajIvo ! apane hita ke liye AdarapUrvaka sakala zAstroM kA adhyayana kara samyagjJAna kA lAbha lenA cAhie aura zivasukha dAyaka samyakcAritra se apane jIvana ko sajA lenA cAhie; kyoMki jJAnI puruSa hI jJAna kA Azraya lete haiM aura jJAna meM hI (AtmA meM hI) jJAna ke pratiSThita hone se zivaramaNI ke mukhAraviMda (siddhadazA) kA avalokana karate haiN| tInaloka meM jJAnanetra ke samAna aura koI mArgadRSTA nahIM hai| kahA bhI hai - . jJAna samAna na Ana jagata meM sukha ko kAraNa / iha paramAmRta janma, jarA mRta roga nivAraNa // jJAna hI samasta padArthoM kA jJAyaka, aura karmoM kA nAzaka hai evaM mokSa pradAtA bhI jJAna hI hai| ata: maiMne bhI nirantara jJAna meM mana lagAyA hai, kyoMki isa jJAnasvarUpa nija AtmA ke Azraya se hI jJAnI arthAt sukhI huA jA sakatA hai| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/60 dekho svarUpa-ArAdhanA kA phala (DAkU bhI siddha ho gayA) eka samaya magadha rAjya kI rAjadhAnI rAjagRhI meM prajApAla rAjA rAjya karatA thaa| usake priyadharmA nAma kI zIlavatI strI thI aura priyamitra aura priyadharma nAma ke do putra the| kitane hI samaya pazcAt donoM bhAIyoM ne vairAgya prApta karake jinadIkSA aMgIkAra kara lI aura ghora tapazcaryA kara samAdhimaraNa pUrvaka acyuta svarga meM deva hue| svarga meM jAkara unane pratijJA kI ki apane meM se jo pahale manuSya gati meM janmegA, use dUsarA deva sambodhana karake mokSa pradAyanI jinadIkSA grahaNa kraayegaa| priyamitra svarga se Akara ujjainI nagarI ke rAjA nAgadharma aura unakI strI nAgadattA ke yahA~ nAgadatta putra ke rUpa meM pahale jnmaa| nAgadatta ko soM ke sAtha krIr3A karane kA zoka thaa| jisase anya loga Azcarya cakita hote the| ____ eka dina svarga meM rahane vAle (priyadharma ke jIva ko) deva ko apanI pratijJA kA smaraNa huaa| svarga kA deva madArI kA veSa dhAraNa karake do bhayaMkara so ko lekara ujjainI nagarI meM AyA aura nagara meM soM kA khela dikhAne lgaa| kumAra nAgadatta ko samAcAra milA ki koI madArI do bhayaMkara jaharIle sarpa lekara nagarI meM AyA hai| kumAra ne turanta madArI ko rAjadarabAra meM bulaayaa| garva meM Akara kumAra nAgadatta ne madArI se kahA ki tere jaharIle so ko batA, maiM unake sAtha krIr3A karanA cAhatA huuN| dekhU to sahI ki ve kaise jaharIle haiM? kumAra kI abhimAnapUrNa bAta sunakara madArI ke veza meM AyA huA usakA deva mitra kahatA hai ki "maiM rAjakumAra ke sAtha aisI majAka nahIM kara sakatA ki jisameM prANa jAne kA bhaya ho| kumAra! mAna lo ki nAga Apako kATa le aura ApakI mRtyu ho jAe to rAjA mujhe to prANadaNDa hI deMge n| kumAra ne kahA ki nhiiN-nhiiN| maiM tumheM rAjA se abhayadAna dilAtA huuN| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga -17/61 aisA kahakara kumAra madArI ko rAjA ke pAsa le gayA aura rAjA ne kumAra ke kahe anusAra madArI ko abhayadAna de diyaa| phira madArI ne eka sAdhAraNa sarpa nikaalaa| nAgadatta kumAra ne usase krIr3A kara use turanta harA diyaa| kumAra kahatA hai ki tere pAsa koI isase bhI jaharIlA dUsarA nAga ho to use bhI ajamA le| madArI kahatA hai ki mere pAsa dUsarA aisA bhayaMkara nAga hai ki usakI phukAra se hI logoM ko cakkara Ane lgeNge| . kumAra kahatA hai ki tere pAsa kaisA bhI bhayaMkara jaharIlA nAga ho use nikAla, mere pAsa aisI jar3I-bUTI hai ki bhayaMkara nAga kA jahara bhI nahIM car3ha sakatA; ataH tU nirbhaya hokara apane nAga ko bAhara nikaal|| madArI ne bhayaMkara nAga ko bAhara nikaalaa| vahA~ usakI phukAra se hI logoM ko cakkara Ane lge| jaba nAgadatta usake sAtha krIr3A karane gayA, taba nAga ne use tatkAla kATa (Dasa) liyA aura kumAra ko turanta jahara car3ha gayA, jisase logoM meM hAhAkAra maca gayA aura maMtra-taMtravAdiyoM ko bulAyA gayA; parantu koI bhI jahara utArane meM saphala nahIM huaa| rAjA ghabarAkara madArI se kahatA hai ki bhAI ! isa sAMpa ke jahara se bacane kA koI upAya tumhAre pAsa hI ho to mere putra ko bcaalo| __madArI kahatA hai ki yaha baca to jAyegA, lekina Apake pAsa nahIM rahegA, hoza meM Ate hI mokSapradAyinI jinadIkSA dhAraNa kara legaa| rAjA ne kahA - bhale mokSapradAyinI jinadIkSA dhAraNa kara le, para kumAra baca jAye; maiM ise jinadIkSA lene meM bAdhaka nahIM banU~gA, aba tuma isakA jahara zIghra utAra do| madArI maMtra par3hakara jahara utAra detA hai aura kumAra jAgRta hokara madArI se kahatA hai ki maiMne itanA jaharIlA sarpa Ajataka nahIM dekhA, tuma ise kahA~ se lAye ho aura tumane isakA jahara utArane kA maMtra kahA~ se sIkhA hai, mujhe saba bAteM vistAra se btaao| maiM bhI aise jaharIle sarpa kA jahara utArane vAlA maMtra sIkhanA caahuuNgaa| ___taba madArI apanA deva kA rUpa dhAraNa karake svarga meM donoM mitroM ke bIca huI pratijJA kA smaraNa dilAtA hai| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/62 jise sunakara kumAra nAgadatta atyanta prasanna hokara apane devamitra kA upakAra mAnatA hai aura svayaM yamadhara munirAja ke samIpa jAkara jainezvarI dIkSA dhAraNa kara kumAra nAgadatta se muni nAgadatta bana jAte haiN| kaThina tapasyA karane hetu apane dIkSA guru se AjJA lekara jinakalpI ekalabihArI muni hokara tapazcaryA karane lagate haiN| eka dina yAtrA karate hue rAste meM bhayaMkara jaMgala aayaa| jaMgala meM DAkuoM kA vizAla aDDA thaa| DAkuoM ne muni ko dekhA to unako lagA ki yaha muni kisI ko batA deMge to hamArA guptasthAna prasiddha ho jaayegaa| aisA vicArakara ve DAkU muni nAgadatta ko apane saradAra ke pAsa pakar3akara le gye| DAkU saradAra ne muni ko dekhate hI kahA ki tuma munirAja ko pakar3akara kyoM lAye ho? ye to zatru-mitra ke prati samabhAvI hote haiN| zIghra hI inako chor3a do| DAkuoM ne turanta hI munirAja ko chor3a diyaa| munirAja nAgadatta ko vahA~ se vihAra karate hue Age jAne para rAste meM aneka aMgarakSakoM sahita jAte hue apanI mAtA nAgadattA milatI hai| vaha kauzAmbI ke seTha jinadatta ke putra dhanapAla ke sAtha apanI putrI ko vivAhane ke liye jA rahI thii| mAtA nAgadattA munirAja ke darzana kara atyanta prasanna hotI huI munirAja ko vandana karatI hai| munirAja se sukha-sAtA pUchate hue yaha bhI pUchatI hai ki Age kA mArga bhaya rahita hai yA nahIM ? parantu munirAja usakA koI bhI uttara diye binA cale jAte haiN| idhara nAgadattA bhI apanI putrI ko lekara Age calI jAtI hai| vahA~ DAkU Akara hamalA karake nAgadattA ko lUTa lete haiM tathA mA~-beTI ko pakar3akara apane saradAra ke pAsa le jAkara usase kahate haiM ki una munirAja ko chor3akara hama jaMgala meM idhara-udhara ghUma rahe the, vahA~ Akara ina mA~-beTI ne munirAja ke darzana kiye aura isa tarapha Age bar3hI to bhI munirAja ne yaha nahIM kahA ki isa ora DAkU basate haiN| ata: hama unakA dhanAdi saba vaibhava lUTakara tumhAre liye yaha rAjakanyA pakar3akara lAye haiN| ___yaha sunakara DAkuoM kA saradAra kahatA hai ki -"dekho ! maiMne kahA thA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/63 na ki muni to sarva jIvoM ke prati samabhAvI hote haiN| munirAja ke darzana karane vAlI isa mAtA-putrI ko bhI unhoMne yaha nahIM kahA ki Age DAkuoM kA bhaya hai| aho ! pracura svasaMvedana meM jhUlate hue vItarAgI saMta ko DAkU ho yA mitra sabake prati samabhAva vartatA hai|" kahA bhI hai ki - ari-mitra, mahala-masAna, kA~ca-kaMcana, nindana-thuti krn| arghAvatArana-asiprahArana meM sadA samatA dharana / mAtA nAgadattA bahuta krodhita hotI hai ki "are ! mere putra se maiMne darzana karake pUchA ki Age mArga bhayarahita hai yA nahIM ? parantu mujhase bAta bhI nahIM kI aura hamako mauta ke mu~ha meM jAne diyaa| dhikkAra hai aise niSThura - nirdayI putra ko" are, maiMne aise niSThura - nirdayI putra ko janma diyaa| isakI apekSA to mujhe putra hI nahIM hotA to ThIka thA..... ityAdi kalpanAe~ karake AtmaghAta hetu vaha apane peTa meM churI mArane ko jyoM hI taiyAra hotI hai, tyoM hI saradAra gadgad hokara mAtA nAgadattA ke pairoM meM par3akara kSamA mA~gatA hai aura kahatA hai ki "he mAtA ! tU mAtra nAgadatta muni kI hI mAtA nahIM, balki hamArI bhI mAtA hai| mAtA dhanya hai tumheM jo tumane aise uttama munirAja ko janma diyA" - aisA kahakara DAkU saradAra lUTA huA dhana aura rAjakanyA mAtA ko sauMpakara punaH kSamA mA~gatA hai| __ DAkU bhI munirAja nAgadatta ke vItarAgI sAmyabhAva kI mahimA karate haiM ki aho ! dhanya haiM ve nAgadatta munirAja aura dhanya hai vaha munidazA ! dekho to sahI ! apanI mAtA ke pUchane para bhI sahaja sAvadhAna nahIM karate ki Age DAkU haiN| caitanya svarUpa meM jhUlate vItarAgI nirlepa munirAja ke liye to mAtA ho yA DAkU saba samAna haiN| unake sahaja hI kisI ke bhI prati rAga-dveSa nahIM hote / "apanI mAtA-bahina DAkuoM kI ora na jAye to ThIka" - aisA vikalpa taka bhI jinako nahIM hotA, aise samabhAvI santa munivara dhanya haiN| ityAdi prakAra se mahimA karate-karate vaha DAkU bhI munirAja nAgadatta ke samIpa jAkara jainezvarI dIkSA dene hetu nivedana karatA hai| munirAja DAkU saradAra ko pAtra jAnakara jainezvarI dIkSA pradAna karate haiM aura unakA nAma sUradatta munirAja Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meroonumernama Sade Marta PA N M 2000 / :: . woooooltisonomidiommsmomentisthootansatta jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/64 rakhate haiN| sUradatta munirAja bhI ugra puruSArtha dvArA samyagdarzana-jJAna-cAritra pragaTa NaI karake ghora tapa karake cAra ghAtiyA karmoM kA nAza karake kevalajJAna ko prApta kara lete haiM aura pazcAt aghAtiyA karmoM kA bhI nAza karake mokSa prApta kara lete haiN| munirAja nAgadatta bhI samyagdarzana-jJAnacAritra pragaTa karake cAra ghAtiyA karmoM kA nAza kara kevalajJAna ko prApta kara lete haiM aura pazcAt cAra aghAtiyA karmoM kA bhI nAza karake mokSa prApta karate haiN| aho ! dhanya hai aise munirAja evaM unakI munidazA ko, ki jinakA vItarAgI samabhAva dekhakara krUra pariNAmI DAkU bhI muni hokara mokSa prApta kara letA hai| va -nAgakumAra caritra se sAbhAra bairI ho vaha bhI upakAra karane se mitra bana jAtA hai, isa kAraNa jisako dAna-sammAna Adi diye jAte haiM, vaha zatru bhI apanA atyanta priya mitra bana jAtA hai tathA putra ke bhI icchita bhoga rokane se tathA apamAna tiraskAra Adi karane se vaha bhI kSaNamAtra meM apanA zatru ho jAtA hai| ata: saMsAra meM koI kisI kA mitra athavA zatru nahIM hai / kArya anusAra zatrupanA aura mitrapanA prakaTa hotA hai| svajanapanA, parajanapanA, zatrupanA, mitrapanA jIva kA svabhAvata: kisI ke sAtha nahIM hai| upakAra-apakAra kI apekSA se mitrapanA-zatrupanA jaannaa| vastuta: koI kisI kA zatrumitra nahIM hai| ata: kisI ke prati rAga-dveSa karanA ucita nahIM hai| Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/65 saccA vairAgya * rathanUpura kA rAjA indra mahA zaktizAlI thaa| phira bhI usake Upara car3hAI karake rAvaNa ne use bAMdha liyA, isa kAraNa indra ke sAmanta lokapAla apane svAmI ke duHkha se atyanta dukhI hue| taba indra ke pitA sahasrAra, jo udAsIna zrAvaka the, indra ko chur3Ane ke liye laMkA Aye aura rAvaNa ke pAsa gye| rAvaNa ne sahasrAra ko udAsIna zrAvaka jAnakara svayaM siMhAsana se utarakara unakA bahuta vinaya kiyA aura unheM siMhAsana diyA, svayaM nIce baitthaa| . ... sahasrAra rAvaNa ko vivekI jAnakara kahane lage ki he dazAnan ! tuma jagajita ho, isase tumane indra ko bhI arthAt paramavIra zaktizAlI indra tulya bala ke dhanI mere putra ko jItA hai| tumhArA bAhubala sabane dekhA hai| jo mahAna rAjA hote haiM, ve garviSTa logoM kA garva dUra karake phira kRpA karate haiM; ata: aba indra ko chor3a diijie| unake Asa-pAsa khar3e cAroM lokapAloM ke mukha se bhI yahI zabda nikale, mAno unhoMne sahasrAra ke dvArA sikhAyA huA hI bolA ho| taba rAvaNa ne sahasrAra se hAtha jor3akara yahI kahA ki - 'Apa jaisA kahate ho vaisA hI hogaa|' phira usane majAka karate hue cAroM lokapAloM se kahA ki tuma nagara kI saphAI kro| nagara ko tRNa, kaMkar3a rahita karake kamala aura paMcaraMgI puSpoM se sugandhita karate hue sundara sjaao| indra se pRthvI para sugaMdhita jala kA chir3akAva kraao| rAvaNa ke ye vacana sunakara cAroM lokapAla to lajjita hokara nIce dekhane lage; parantu sahasrAra amRtamayI vANI meM bole ki he,vIra ! tuma jisako jo AjJA karoge, usI anusAra ve kareMge, tumhArI AjJA sarvopari hai| yadi tumhAre jaise mahAmAnava pRthvI ko zikSA nahIM deMge to aura kauna degA ? ___yaha sunakara rAvaNa ati prasanna huA aura bolA he pUjya ! Apa hamAre pitA tulya ho aura indra merA cauthA bhAI hai| use prApta karake maiM sampUrNa pRthvI ko kaTaMka rahita kruuNgaa| usakA rAjya jyoM kA tyoM hai aura ye lokapAla bhI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/66 jyoM ke tyoM raheMge aura donoM zreNI se adhika rAjya kI icchA ho to vaha bhI le lo / mere meM aura usameM koI antara nahIM hai| Apa bar3e ho, guru ho; jaise indra ko zikSA dete ho vaise hI mujhe bhI do| ApakI zikSA AnandakArI hai| Apa rathanUpura meM virAjo athavA yahA~ virAjo, donoM ApakI hI bhUmiyA~ haiN| aise priya vacanoM se indra ke pitA sahasrAra kA mana atyanta santuSTa huaa| ve kahane lage ki he bhavya ! tumhAre jaise sajjana puruSoM kI utpatti sabhI logoM ko Ananda detI hai| he ciraMjIvI ! tumhArI zUravIratA kA AbhUSaNa yaha uttama vinayabhAva sampUrNa pRthvI meM prazaMsA ke yogya hai| tumheM dekhane se hamAre netra saphala. hue haiN| dhanya haiM tumhAre mAtA-pitA ki jinhoMne tumheM janma diyaa| tumhArI kIrti kundapuSpa ke samAna ujjvala hai| tuma samartha aura kSamAdAna ke dAtA tathA garva rahita jJAnI ho, guNapriya jinazAsana ke adhikArI ho| tumane mujhe yaha kahA ki yaha ApakA ghara hai aura jaisA indra ApakA putra hai vaisA maiM hU~' so tumhArI yaha bAta prazaMsA ke yogya hai, tumhAre mukha se nikale ye vacana Adara yogya haiM, tumhAre jaisA puruSa isa saMsAra meM virala hai| parantu janmabhUmi mAtA ke samAna hotI hai, use chor3A nahIM jA sktaa| janmabhUmi kA viyoga citta ko Akula-vyAkula karatA hai| tuma samasta pRthvI ke svAmI ho, to bhI tumheM laMkA hI priya hai| hamAre baMdhujana aura samasta prajAjana hameM dekhane kI abhilASA se hamAre Agamana kA intajAra kara rahe haiM, isa kAraNa aba maiM rathanUpura jAU~gA; parantu hamArA citta sadA tumhAre pAsa rhegaa| he dazAnan ! tuma cirakAla taka pRthvI kI rakSA kro| isa vArtAlApa ke pUrNa hote hI rAvaNa ne rAjA indra ko bulAyA aura sahasrAra ke sAtha bheja diyaa| rAvaNa svayaM sahasrAra ko pahu~cAne thor3I dUra taka gayA aura atyanta vinaya pUrvaka vidA dii| sahasrAra indra ko lekara lokapAla sahita vijayArddha giri para aaye| sArA rAjya jyoM kA tyoM thA / lokapAla Akara apane-apane sthAnoM para rahe, parantu mAnabhaMga se AkulatA ko prApta hue| Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/67 jaise-jaise vijayArddha ke loga indra aura lokapAloM ko dekhate vaise-vaise ve zarma se nIce jhuka jaate| indra ko aba na to rathanUpura se prIti rahI, na rAniyoM se prIti rahI, na upavanAdi meM prIti rahI, na lokapAloM meM prIti rhii| kamaloM ke makaraMda se jisakA jala pIlA ho rahA hai aise manohara sarovaroM meM bhI aba use prIti nahIM rahI arthAt aba use kisI ke bhI prati prIti nahIM rhii| adhika kyA kaheM ? aba to use apane zarIra meM bhI prIti nahIM rhii| usakA citta lajjAyukta hone se udAsa rahane lgaa| use dekhakara sabhI usako aneka prakAra se prasanna karanA cAhate aura kathAoM ke prasaMga kahakara yaha bAta bhulAne kA prayatna karate; parantu vaha bhUla nahIM paataa| usane sabhI lIlA-vilAsa chor3a diye| vaha apane rAjamahala ke madhya parvata-zikhara ke samAna U~ce jinamandira ke eka stambha ke Upara rahatA, usakA zarIra bhI kRza hokara kAntihIna ho gyaa| paNDitoM se maNDita vaha vicAratA hai ki dhikkAra hai isa vidyAdhara pada ke aizvarya ko, ki jo eka kSaNamAtra meM vilaya ko prApta huaa| jaise zarada Rtu ke bAdala atyanta U~ce hote haiM; parantu ve kSaNamAtra meM vilaya ko prApta ho jAte haiN| usI prakAra jinhoMne aneka bAra adbhuta kArya kiye the, aise yaha zastra, hAthI, turaMga, yoddhA Adi saba tRNa samAna ho gaye athavA yaha karmoM kI vicitratA hai, kauna puruSa ise anyathA kara sakatA hai ? ata: jagata meM karma prabala hai| maiMne pUrva meM nAnA prakAra kI bhoga sAmagrI dene vAle karma upArjita kiye the, ve apanA phala dekara khira gaye - isa kAraNa merI yaha dazA ho rahI hai| maiM janma se lekara zatruoM ke zira para caraNa rakhakara jiyA hU~ - aisA maiM indra samAna bala kA dhanI aba mAtra indra nAma dhArI banakara raha gyaa| zatru kA anucara hokara kisa prakAra rAjya lakSmI bhogUMgA ? ataH aba saMsAra ke indriyajanita sukha kI abhilASA tajakara mokSapada prApti ke kAraNarUpa munivratoM ko aMgIkAra kruuN| rAvaNa zatru kA veza dhAraNa karake merA mahAmitra banA hai, usane mujhe pratibodha diyA, anyathA maiM to asAra saMsAra ke sukha meM hI Asakta thaa| Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. .jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/68 . isa prakAra indra vicAra kara hI rahA thA ki usI samaya nirvANasaMgama nAmaka cAraNa muni vihAra karate hue AkAza mArga se jA rahe the| caityAlaya ke kAraNa unakA Age gamana nahIM ho sakA, ata: unhoMne nIce utarakara bhagavAna ke pratibimboM ke darzana kiye| munirAja cAra jJAna dhArI the| ata: ve munirAja rAjA indra ke mana kI bAtoM ko jAna gaye aura unhoMne use pAtra jAnakara isaprakAra samAdhAna kiyA ki "he indra ! jo rahaTa kA eka ghar3A bharA hotA hai vaha khAlI hotA hai aura jo khAlI hai vaha bharatA hai; usI prakAra isa saMsAra kI yAtrA kSaNabhaMgura hai, yaha badala jAye isameM Azyarca nahIM hai|" ___muni ke mukha se upadeza sunakara indra ne apane pUrvabhava puuche| taba aneka guNoM se suzobhita munirAja ne kahA- he rAjan ! anAdikAla kA yaha jIva cAra gatiyoM meM paribhramaNa karatA huA jo anantabhava yaha dhAraNa karatA hai, ve to kevalajJAna gamya haiM; parantu maiM tumhAre kucha bhavoM kA kathana karatA hU~, jise sunakara tumheM saMsAra kI vicitratA kA svarUpa khyAla meM AyegA aura bodha prApta hogaa| zikhApada nAmaka nagara meM eka strI atyanta garIba thii| usakA nAma kulavaMtI thaa| usakI A~kheM dhasI huIM, nAma capaTI, zarIra meM anake vyAdhiyA~ aisI vaha pApakarma ke udaya se logoM kI jUThana khAkara jIvita thii| usake aMga kurUpa, vastra mele-phaTe evaM bAla rUkhe the| vaha jahA~ jAtI loga anAdara karate, use kahIM sukha nahIM miltaa| jIvana ke antakAla meM use subuddhi utpanna huI aura usane eka muhurta kA anazana vrata le liyaa| vaha prANa tajakara kiMpuruSa deva kI zIladharA nAma kI dAsI huii| vahA~ se cayakara ratnanagara meM gaumukha nAmaka kaNabI kI dharaNI nAmaka kI strI ke garbha se sahasrabhAga nAmaka putrarUpa meM utpanna huii| vahA~ usane samyaktva pUrvaka zrAvaka ke vrata aMgIkAra kiye aura marakara zukra nAmaka nauve svarga meM uttama deva kA janma dhAraNa kiyaa| vahA~ se cayakara mahAvidehakSetra ke ratnasaMcaya nagara meM maNI nAma ke maMtrI kI guNAvalI nAma kI strI se sAmaMtavarddhana nAmaka Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/69 .. . putrarUpa meM janma liyaa| usane pitA ke sAtha vairAgya aMgIkAra kiyA aura ati ghora tapa karate hue apanA citta tattvArthoM ke cittana meM lgaayaa| nirmalasamyaktva pUrvaka kaSAya rahita bAIsa pariSahoM ko sahana karake zarIra kA tyAga kiyA aura nauve graiveyaka meM gyaa| vahA~ bahutakAla taka ahamindra ke sukha bhogakara rAjA sahasrAra vidyAdhara kI rAnI hRdayasundarI ke garbha se unake putrarUpa meM terA yahA~ rathanUpura meM janma huA aura pUrva ke abhyAsa se terA mana indra samAna sukha meM Asakta huA aura tU vidyAdharoM kA adhipati. rAjA indraM khlaayaa| . aba tU yaha soca kara vyartha kheda karatA hai ki "maiM vidyA meM adhika thA aura zatruoM se parAjita huaa| are, koI buddhihIna puruSa kodava bokara cAvaloM kI icchA kare vaha nirarthaka hai| yaha prANI jaisA karma karatA hai vaisA phala bhogatA hai| tUne pUrva meM bhoga kA sAdhana ho vaisA zubha karma kiyA thA vaha naSTa huA hai| kAraNa ke binA kArya kI utpatti nahIM hotI - isa viSaya meM Azcarya kaisA ? tUne isa janma meM azubha . karma kiye haiM, usakA yaha apamAnarUpa phala milA hai aura rAvaNaM to nimittamAtra hai| tUne jo ajJAnarUpa ceSTA kI hai, kyA tUvaha nahI jAnatA ?tU aizvaryamada ke kAraNa bhraSTa huA hai| bahuta kAla bIta jAne ke kAraNa tujhe yAda nahIM hai| maiM batAtA hU~, ekAgracitta hokara suna- . ariMjayapura meM brahmavega nAmaka rAjA kI vegavatI rAnI kI ahalyA nAma . kI putrI kA svayaMvara maNDapa racA gayA thaa| vahA~ donoM zreNiyoM ke vidyAdhara ati-abhilASArakhaMkaraM gaye the aura tU bhI vahA~ apanI vizAla sampadA sahita gayA thaa| eka candrAvarta nAma ke nagara kA mAlika rAjA AnandamAla bhI vahA~ . AyA thaa| ahalyA ne sabako chor3akara usake gale meM varamAlA DAlI thii| vaha AnandamAla ahalyA se vivAha karake indra-indrAnI kI taraha manavAMchita . sukha bhogatA thaa| jisa dina se usakA vivAha ahalyA ke sAtha huA, usI dina se tujhe usake prati IrSyA bar3hI aura tUne use apanA zatru maanaa| kitane . hI dina vaha ghara meM rahA / phira usako aisA vicAra AyA ki yaha deha vinAzIka hai, ataH aba maiM tapa karU~gA, jisase mere saMsAra bhramaNa kA anta hogaa| ye Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/70 indriyoM ke bhoga mahAThaga haiM, inameM sukha kI AzA kaise kI jA sakatI hai? - isa prakAra mana meM vicAra karake vaha jJAnI antarAtmA samasta parigraha kA tyAga karake dIkSA dhAraNa kara tapazcaraNa karane lgaa| eka dina vaha haMsAvalI nadI ke kinAre kAyotsarga dhAraNa karake baiThA thA, vahA~ tUne use dekhaa| use dekhate hI terI krodhAgni bhar3aka uThI aura tujha mUrkha ne usakA upahAsa kiyA ki aho AnandamAla ! tU kAma-bhoga meM ati Asakta thA, aba ahalyA ke sAtha ramaNa kauna karegA ? ve muni to virakta citta pahAr3a ke samAna nizcala hokara baiThe the| unakA mana tattvArtha ciMtana meM anyanta sthira thaa| isa prakAra tUne paramamuni kI avajJA kii| ve munirAja to Atma sukha meM magna the, unhoMne terI bAta ko hRdaya meM praveza nahIM hone diyaa| unake pAsa hI tere bhAI kalyANa nAma kA muni baiThe the| unhoMne tujhase kahA ki tUne ina munirAja kI avajJA kI haiM, isa kAraNa terI bhI avajJA hogii| taba sarvazrI nAma kI strI, jo ki samyagdRSTi aura sAdhu pUjaka thI, usane namaskAra karake kalyANasvAmI ko zAnta kiyaa| yadi usane unheM zAnta nahIM kiyA hotA to tU tatkAla sAdhu kI krodhAgni se bhasma ho jaataa| tIna loka meM tapa ke samAna koI balavAna nahIM hai| jaisI zakti sAdhuoM kI hotI hai vaisI indrAdikoM kI bhI nahIM hotI hai| jo puruSa sAdhuoM kA anAdara karatA hai, vaha bhava-bhava meM atyanta duHkha pAkara narakanigoda meM hI par3atA hai| ataH isabhava aura parabhava meM duHkha hI bhogatA hai, muniyoM kI avajJA ke samAna dUsarA pApa nahIM hai / yaha prANI mana, vacana aura kAyA se jaisA karma karatA hai vaisA hI phala bhogatA hai| - aisA jAnakara aba tuma buddhi ko dharma meM lagAo aura apanI AtmA ko saMsAra duHkhoM se chudd'aao| __ mahAmuni ke mukha se apane pUrvabhava kI kathA sunakara indra Azcarya ko prApta huaa| vaha namaskAra karake munirAja se kahane lagA-he bhagavan ! Apake prasAda se maiMne uttama jJAna prApta kiyaa| sAdhuoM ke saMga se jagata meM kucha bhI durlabha nahIM hai, ananta janmoM meM jo nahIM milA, vaha AtmajJAna bhI unake prasAda se milatA hai| aba samasta karmoM ke kSaya kA upAya kruuNgaa| - aisA kahakara Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/71 usane bArambAra munirAja kI vandanA kI / munirAja to AkAza mArga se vihAra kara gaye aura gRhasthAzrama se atyanta virakta usa rAjA indra ne saMsAra, zarIra evaM bhogoM ko asAra jAnakara, dharma meM nizcala buddhi se apanI ajJAna ceSTA kI nindA karate hue apanI rAjyavibhUti putra ko dekara apane aneka putroM, rAjAoM aura lokapAloM sahita sarva karmoM kI nAzaka jainezvarI dIkSA aMgIkAra karalI | sarva parigrahoM kA tyAga karake, nirmala citta vAle usane pahale jaise zarIra ko bhogoM meM lagAyA thA, vaisA hI tapa karane meM lagAyA - aisA tapa anya se nahIM ho sktaa| mahApuruSoM kI zakti bahuta hotI hai| vaha jaise bhogoM meM pravartate haiM, vaise hI vizuddhabhAva meM bhI pravartate haiN| isa prakAra rAjA indra ne muni banakara bahuta kAla taka tapa kiyA aura aMta meM zukladhyAna ke pratApa se karmoM kA kSaya karake nirvANapada prApta kara anantasukhI ho gaye / anta meM gautamasvAmI rAjA zreNika se kahate haiM ki dekho ! jo mahApuruSa hote haiM, unakA caritra AzcaryakArI hotA hai / ve prabala parAkrama ke dhAraka bahuta kAla taka bhoga bhogakara bhI saMsAra meM phasate nahIM haiM aura anta meM vairAgya lekara avinAzI sukha bhogate haiM, ve samasta parigraha kA tyAga karake kSaNamAtra meM dhyAna ke bala se mahAna pApoM kA kSaya karate haiM, jaise bahuta kAla se IMdhana kI rAzi kA saMcaya kiyA ho, vaha kSaNamAtra meM agni ke saMyoga se bhasma ho jAtI hai| aisA jAnakara he prANI ! AtmakalyANa kA prayatna karo ! antaHkaraNa vizuddha karo ! maraNa hone para isa paryAya kA anta nizcita hai, ataH jJAnarUpa sUrya ke prakAza se ajJAnarUpa aMdhakAra ko dUra karo / - padmapurANa para AdhArita - navanidhi, caudaha ratna, ghor3e, masta uttama hAthI, caturaMginI senA ityAdi sAmagrI bhI cakravartI ko zaraNarUpa nahIM hai| usakA apAra vaibhava bhI use mRtyu se nahIM bacA sktaa| janma-jarA-maraNa-roga aura bhaya se apanI AtmA hI apanI rakSA karatI hai / - kundakundAcArya : bAraha bhAvanA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/72 rAjA se raMka aura raMka se rAjA (gautama gaNadhara ke pUrvabhavoM para AdhArita) . ___ isa bharata kSetra meM aneka nagaroM se suzobhita avanti nAmaka deza meM rAjA mahIcanda rAjya karate the| eka dina nagarI ke upavana meM aMgabhUSaNa nAmaka vItarAgI munirAja pdhaare| munirAja kA Agamana jAnakara rAjA mahIcanda apane ranavAsa aura nagarajanoM ko sAtha lekara munirAja ke darzana karane ke liye upavana meM gyaa| upavana meM munirAja ke darzana, pUjana, vandana, stuti karake rAjA ne munirAja se dharmavRddhirUpa AzIrvAda prApta kiyaa| tathA dharmopadeza sunane kI bhAvanA se unake hI samIpa baiTha gyaa| munirAja kA dharmopadeza sunane upavana meM apAra jana-samudAya ikaTThA ho gayA, usI sabhA meM eka kSudra kI tIna kurUpA kanyAyeM bhI zIghratA se Akara baiTha giiN| - . munirAja ne puNya, pApa aura dharma va unake phala kA vistAra pUrvaka upadeza diyA, jise sunakara rAjA mahIcanda bahuta hI prasanna huaa| yadyapi ve kSudrakanyAyeM duSTasvaMbhAvI, dIna, tIvra duHkhoM se duHkhI thIM, kAlI thIM, dayA rahita thIM, mAtA-pitA, bhAI-bandhuoM se rahita thIM; tathApi jaba una kSudra kanyAoM para rAjA kI najara par3I to unako dekhate hI rAjA ke netra praphullita ho gaye, mana meM hue Ananda ke bhAva cahare para jhalakane lge| isa kAraNa rAjA ne turanta hI munirAja se pUchA ki ina kSudra kanyAoM ko dekhakara mere hRdaya meM atyanta prema kyoM utpanna ho rahA hai ? isa prazna kA uttara dete hue munirAja ne kahA kiM inake sAtha tumhArA pUrva bhava meM sambandha thA, isIkAraNa tumheM inase anurAga ho rahA hai| . rAjA ko pUrva bhava jAnane kI jijJAsA huI, taba munirAja ne unake pUrva bhava kA vRtAnta isaprakAra kahanA Arambha kiyaa| "isa bharata kSetra meM kAzI nAmaka mahAvizAla deza hai| jo tIrthaMkara paramadeva ke paMcakalyANakoM sahita aneka prakAra kI zobhA se suzobhita hai| isa kAzI deza meM banArasa nAmaka eka nagara hai| usameM eka vizvalocana nAmaka Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga - 17/73 rAjA rAjya karatA thA / usa rAjA ke vizAlAkSI nAmaka rAnI thii| vaha indrAnI, ratidevI Adi devAMganAoM ke samAna sundara thI / rAjA vizvalocana ko vaha bahuta hI priya thI / eka dina rAnI vizAlAkSI prasannatA se apanI cAmarI aura raMgikA nAmaka do dAsiyoM ke sAtha rAjamahala ke jharokhe meM khar3I thii| rAjamArga meM nAca, gAna Adi se suzobhita eka nATaka cala rahA thA, jo samasta prajAjanoM ke mana ko mohita kara rahA thA / usa nATaka ko dekhate hI rAnI vizAlAkSI kA mana caMcala ho gyaa| vaha apane hRdaya meM vicAra karane lagI ki isa rAjya sukha se mujhe kyA lAbha hai? maiM to eka aparAdhI kI taraha jailakhAne meM baMdhI par3I hU~, saMsAra meM ve hI striyA~ dhanya haiM jo apanI icchAnusAra jahA~-tahA~ ghUmatI haiM, parantu mujhe merI icchAnusAra ghUmane-phirane kA sukha prApta nahIM huaa| ataH aba maiM icchAnusAra ghUmane-phirane rUpa saMsAra kA phala zIghra aura sadA ke liye cAhatI huuN| isa viSaya meM lajjA merA kyA karegI ? isaprakAra rAnI vicAra karane lagI aura chala-kapaTa meM atyanta catura aisI apanI donoM dAsiyoM se kahA ki he dAsiyo ! icchAnusAra ghUmane-phirane ke sukha se to manuSya bhava saphala hotA hai aura vaha kAma bhoga ko dene vAlA hai| ataH apane ko yahA~ se jaldI nikalakara icchAnusAra ghUmanA-phiranA cAhiye / usake uttara meM dAsiyA~ kahane lagI ki Apane yaha bahuta uttama vicAra kiyA hai| saMsAra meM manuSya janma kA phala yahI hai / - / tatpazcAt kAmavAsanA se pIr3ita, aMdhI aura duSTa hRdaya vAlI, kulAcAra rahita, kubuddhi kI dhAraka rAnI apane pApa karmodaya se donoM dAsiyoM ke sAtha ghara se nikalane kA upAya karane lagI / jhUTha bolanA, durbuddhi honA, kuTila hRdaya, chala-kapaTa karanA aura mUrkhatA - ina durguNoM kA striyoM meM sahaja hI bAhulya hotA hai| ata: rAtri hote hI rAnI ne ruI bharakara eka strI kA putalA banAyA aura use vastra va gahanoM se susajjita kiyA tathA pUrA-pUrA svayaM ke rUpa jaisA banAkara palaMga para sulA diyA / - rAnI ne dvArapAla Adi sevakoM ko bhI vastrAbhUSaNa - dhana Adi dekara apane vaza meM kara liyaa| tatpazcAt rAnI ne pUrvakRta pApakarmodaya se donoM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/74 dAsiyoM ko sAtha lekara kisI devI kI pUjA ke bahAne madhya rAtri ko rAjamahala kA parityAga kara diyA tathA bAda meM sundara vastrAbhUSaNa aura rAjasI cinhoM ko tyAgakara, bhagave vastra pahinakara yogina kA rUpa dhAraNa kiyaa| mahala meM milane vAlA bhojana to chUTa hI gayA, ataH bhIkha mA~gakara evaM vRkSoM ke phaloM ko khAkara apanI kSudhA zAnta karane lgiiN| idhara jaba rAtri ke samaya rAjA vizvalocana rAnI ke mahala meM gayA taba rAnI ko zRMgArayukta palaMga para dekhakara atyanta prasanna huA, parantu rAnI dvArA yogya vyavahAra karatA huA na dekhakara vicAra karane lagA ki Aja rAnI ko kyA huA hai ? isake zarIra meM koI roga huA hai yA koI anya hI bAta hai ? cintA se vyAkula rAjA ne palaMga para baiThakara rAnI kA sparza kiyA taba samajhA ki yaha to rAnI kA putalA hai aura rAnI kA kisI pApI ne haraNa kara liyA hai| aisA jAnakara rAjA behoza hokara jamIna para gira pdd'aa| sevakoM dvArA zItopacAra se hoza meM Ane para rAjA usa rAnI ke chala se aparicita usI kA guNa-gAna karane lagA ki 'he candravadanI ! tU kahA~ gaI ? terI rakSA karane vAlI donoM dAsiyA~ kahA~ gaIM ? isa mahala meM to koI A bhI nahIM sakatA, phira bhI terA kisa upAya se haraNa ho gayA? yA phira kulAcAra se rahita duSTa tU svayaM hI naSTa ho gaI? nIca manuSyoM kI saMgati se sajjana bhI naSTa ho jAte haiN| strI jaisI andara se hotI hai vaisI bAhara se nahIM dikhatI hai aura jaisI bAhara se dikhatI hai vaisA kArya nahIM karatI hai| striyoM ke caritra ko bhalA kauna jAna sakatA hai? ahA ! samasta guNoM ko dhAraNa karane vAlI rAnI apane dasa varSIya putra aura paTarAnI pada ko chor3akara kaise calI gaI ? isa prakAra rAnI ke viyoga meM bahuta samaya taka duHkhI hokara rAjA Arta-raudra dhyAna pUrvaka maraNa ko prApta huaa| taba maMtrI Adi ne usake putra ko rAjagaddI para bitthaayaa| vaha rAjA kA jIva marakara vizAlakAya hAthI huaa| usake puNyodaya se usa vana meM eka avadhijJAnI munirAja pdhaare| muni ne hAthI ko dharmopadeza diyaa| use sunakara hAthI ne zrAvaka ke vrata dhAraNa kiye aura aMta samaya meM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/75 vaha samAdhimaraNa pUrvaka marakara pahale svarga meM deva huA / svarga ke sukha bhogakara, vahA~ se cyuta hokara tU mahIcanda nAma kA uttama rAjA huaa| pUrva bhava ke sneha se tujhe inako dekhakara anurAga huA hai aura Age calakara terI mukti hogii| he rAjA mahIcanda ! aba tU ina tInoM striyoM kI kathA suna / yaha tInoM striyA~ apanI icchAnusAra bahuta prasannatA se aneka dezoM meM bhramaNa karane lgii| ina tInoM joginoM ke sAtha anya aneka jogineM thIM jo bhIkha mA~ga-mA~gakara peTa bharatI thiiN| ye jogineM hamezA pramAda karane vAlI madirA pItI aura zarIra ko puSTa rakhane ke liye mAMsa bhakSaNa karatI thIM tathA aneka jIvoM se bhare hue mahApApa ko utpanna karane vAle pA~ca udumbara phaloM kA sevana karatI thiiN| tInoM striyA~ kAma sevana kI icchA pUrti hetu uttama athavA nIca jo mile usI puruSa kA sevana kara prasannatA kA anubhava karatI thIM tathA logoM ke sAmane gIta gAtI thIM aura vicitra bAteM karatI thIM, kahatI thIM ki hamako joga (yoga) dhAraNa kiye hue sau varSa bIta cuke haiN| eka dina dharmAcArya nAma ke munirAja IryA samiti pUrvaka zuddhi karane ke lie gamana kara rahe the| aise zreSTha muni ko dekhakara tInoM striyA~ lAla-lAla A~kheM karake kahane lagI ki are nagna ghUmane vAle ! hama ujjainI nagarI ke dayAlu rAjA ke pAsa dhana lene jAtI thIM aura kisa pApa ke udaya se tU hamAre sAmane AyA? tU durAcArI hai, kyA tUne apanI lajjA beca dI hai ki striyoM ke samane bhI tU nagna phiratA hai| re mUrkha yogI ! tUne hamArA apazakuna kiyA hai isaliye aba hamAre kArya kI siddhi nahIM hogii| abhI to dina hai, parantu hama isa apazakuna kA phala tujhe rAtri meM deNge| isaprakAra ina striyoM ke duSTa vacana sunakara bhI munirAja ne krodha nahIM kiyaa| jaise pAnI se bharI huI pRthvI para agni kucha kara nahIM sakatI, usI prakAra kSamAdhArI puruSa ke liye duSTa vacana kucha nahIM kara skte| jisa prakAra patthara kA madhya bhAga pAnI se kabhI gIlA nahIM hotA, usI prakAra yogIzvaroM kA nirmala hRdaya krodhAgni se kabhI nahIM jltaa| ___ tatpazcAt ve tInoM striyA~ rAtri ke samaya munirAja ke samIpa gaIM aura krodhita hokara aneka prakAra se upadrava karane lgiiN| eka munirAja ke samIpa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/76 Akara rone lagI, dUsarI kAma-vAsanA se pIr3ita ho muni ke zarIra se lipaTa gaI aura tIsarI ne dhuA~ karake munirAja ko bahuta kaSTa diyaa| isake pazcAt kAmajvara se pIr3ita ve tInoM striyA~ aneka prakAra ke kaTAkSa karatI huIM munirAja ke sAmane nagna hokara nRtya karane lagIM aura patthara, lakar3I, mukkA, lAta, hAtha Adi se unheM mArane lagIM tathA munirAja ko bAMdha liyA, tathApi munirAja calAyamAna nahIM hue| satya hI hai - kyA pralayakAla kI vAyu se mahAna meru parvata calAyamAna hotA hai? usa samaya munirAja apane hRdaya meM bAraha anuprekSAoM kA cintavana karane lage aura unhoMne atyanta kaSTa pradAyaka striyoM ke upasarga ko kucha bhI nahIM ginaa| saMsArarUpI samudra meM DUbe hue prANiyoM ko pAra utArane ke liye anuprekSA hI nAva samAna hai| prAtaHkAla hone para ina upadravoM ko vyartha samajhakara tathA mArga meM AtejAte logoM ke Dara se tInoM striyA~ bhAga giiN| unhoMne munirAja para jo ghora upasarga kiyA vaha atyanta duHkhadAyI thaa| isa pApakarma ke udaya se tInoM striyoM ko kor3ha ho gyaa| sabhI loga unakI nindA karane lge| tInoM striyA~ kor3ha ke roga se hamezA mahA duHkhI rahatI thiiN| Ayu samApta hone para raudradhyAna pUrvaka marakara tInoM striyA~ pA~cave naraka meM utpanna huIM aura asahanIya naraka ke duHkhoM ko bhogane lgiiN| naraka Ayu pUrNa hone para tInoM ne eka samAna hI karma baMdha kiyA hone se tInoM jIva kramazaH billI, sUarI, kuttI aura murgI Adi yoniyoM meM utpanna huIM, vahA~ bhI ve bahuta jIvoM kI hiMsA karatIM, Apasa meM lar3atI-jhagar3atI, ghara-ghara phiratIM aura mAra khAtI rhtiiN| ___ Ayu pUrNa hone para tInoM murgiyA~ bahuta hI duHkhI hokara marIM aura dharmasthAnoM se suzobhita aise avanti deza ke pAsa meM nIca logoM kI bastI meM ina kanyAoM ke rUpa meM paidA huiiN| inake garbha meM Ate hI dhanAdi naSTa ho gayA, janma hote hI mAtA mara gii| tInoM meM eka kAnI, eka laMgar3I aura eka kAlI thii| ve muniyoM para ghora upasarga ke pApa se hamezA duHkhI rahA karatI thiiN| inake zarIra, aMga-upAMga beDola the| inake zarIra kI durgandha se nagara meM jAte hI sampUrNa nagara durgandhayukta ho jAtA thaa| tInoM kanyAyeM bhUkha-pyAsa se tIvra pIr3ita thiiN| atyanta durAcAra karane meM hamezA tatpara aisI ye tInoM kanyAyeM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/77 videza paryaTana ke liye nikalI thiiN| rAste meM sadA Apasa meM lar3atI-jhagar3atI aneka nagaroM meM bhramaNa karatI, mA~gatI, khAtI anukrama se isa nagara meM AI haiN| yadyapi inake zarIra atyanta hI malina haiM, tathApi inhoMne prasannacitta hokara muni ke pAsa Akara vaMdana kiyA hai| jisa prakAra bAdaloM kI garjanA sunakara mayUra prasanna hotA hai, usI prakAra munirAja ke mukha se apanA bhUtakAla sunakara tInoM kanyA pazcAtApa pUrvaka zubhabhAva sampanna huiiN| tatpazcAta saMsAra duHkhoM se bhayabhIta ye tInoM kanyAyeM munirAja ko bhakti se namaskAra va stuti karake prArthanA karane lagIM ki he prabho ! he svAmin !! isa saMsArarUpa apAra samudra meM DUbe hue samasta prANiyoM ko pAra lagAne ke liye Apa jahAja ke samAna haiN| pUrva bhava meM hamane jo ghora pApa kiyA thA, kRpA karake usake nAza kA koI upAya batAie? ___ munirAja una kanyAoM ke zubha vacana sunakara tathA unheM nikaTa bhavya samajhakara mIThI vANI se kahane lage- he putriyo ! AtmA to sadAkAla sukha sampanna hI hai; parantu isa jIva ne anAdi kAla se para meM sukha kI kalpanA kara rakhI hai| apane nija sukha kI use Ajataka upalabdhi nIhaM huii| ata: tuma aba para se sukha kI cAha miTAkara apane sukha ko hI upalabdha karane hetu labdhividhAna karo arthAt kSayopazama, vizuddhi labdhi pUrvaka dezanAlabdhi dvArA prAyogya labdhi meM praveza kara karaNalabdhi dvArA mithyAtva kA nAza kara samyaktva grahaNa kara zrAvaka ke vrata aMgIkAra kro| yaha vrata karmarUpI zatruoM ko nAza karane vAlA hai aura saMsArarUpI samudra se pAra utArane vAlA hai| ___ una kanyAoM ne munirAja ke upadezAnusAra zrAvakoM kI madada se tattvajJAna kA abhyAsa kara bhedavijJAna kI avicchanna dhArA pravAhita kara mithyAtva aura anantAnubaMdhI kaSAya ko miTAne vAlI labdhi (karaNalabdhi) prApta kii| isaprakAra labdhividhAna vrata kA udyApana kara, zrAvakoM ke vrata dhAraNa kiye, zIlavrata dhAraNa kiyA aura anta samaya meM samAdhimaraNa ko dhAraNa karake mRtyu ko prApta huiiN| yahA~ se pA~caveM svarga meM jAkara strIliMga kA cheda karake prabhAvazAlI deva huIM aura svarga meM uttama prakAra ke bhoga bhoge| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/78 - isa bharata kSetra meM magadha deza meM brAhmaNa nAma kA nagara hai| usameM eka zAMDilya nAma kA dhanI guNavAna brAhmaNa thaa| usakI sthaMDilA nAma kI rUpatI, sobhAgyazAlI strI thii| svarga meM jo bar3A deva (rAnI kA jIva) thA, vaha Akara gautama nAma kA putra huA aura dUsarA deva bhI sthaMDilA ke hI gArgya nAma kA putra huA aura tIsarA deva usI brAhmaNa kI dUsarI patnI ke udara se bhArgava nAma kA putra huaa| jaise kuMtI ke putra pANDavoM ke bIca paraspara prema thA, isI prakAra ina tInoM bhAIyoM meM atyanta prema thaa| tInoM bhAiyoM ne brAhmaNoM ke samasta kriyA-kANDa kA jJAna prApta kara liyA thaa| tInoM meM gautama sabase bar3A thA vaha bauddhamata ke samasta zAstroM kA jJAtA thA aura brahmazAlA meM pA~ca sau ziSyoM kA upAdhyAya thaa| usI samaya bhagavAna mahAvIra svAmI ko kevalajJAna prApta huaa| devoM ne Akara samavasaraNa kI racanA kii| bhagavAna siMhAsana para virAjamAna hue, parantu chiyAsaTha dina taka divyadhvani nahIM khirii| yaha dekhakara saudharma indra ne avadhijJAna se dekhA ki samavasaraNa meM gaNadhara deva kI anupasthiti ke kAraNa divyadhvani nahIM khira rahI hai| aura isa samaya samavasaraNa meM aisA koI bhI jIva maujUda nahIM hai jo bhagavAna kI divyadhvani ko jhela ske| taba saudharma indra ne gaNadhara pada ke yogya jIva kI khoja ke lie apane avadhijJAna kA gherA bar3hAyA aura apane avadhijJAna dvArA yaha jAnA ki gautama brAhmaNa hI gaNadhara banane kI yogyatA rakhate haiN| ata: indra ne svayaM hI eka atizaya vRddha brAhmaNa kA rUpa dhAraNa kiyA aura lakar3I ke sahAre dhIme-dhImeM calate hue gautama brAhmaNa ke samIpa AyA aura bolA - "saMsAra meM apanA peTa bharane vAle to bahuta haiM, parantu isa kAvya kA artha karane vAle isa pRthvI para koI virala puruSa hoMge? mere guru isa samaya dhyAna meM haiM, ataH abhI mujhe kucha nahIM batA skte| isaliye maiM isa kAvya kA artha samajhane ke liye Apake pAsa AyA huuN|" usake uttara meM gautama ne kahA - "Apa apane kAvya kA bahuta abhimAna karate ho| yadi maiM artha kara dUM to tuma mujhe kyA doge?" vRddha vezadhArI indra Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/79 ne kahA- "yadi tuma mere kAvya kA artha kara doge to maiM sabake sAmane tumhArA ziSya bana jAU~gA aura yadi tuma artha nahIM batA sake to apane samasta abhimAnI ziSyoM aura donoM bhAIyoM ke sAtha Akara mere guru kA ziSya bananA hogaa| gautama ne yaha bAta svIkAra kara lii| . indra ne gautama se kAvyarUpa meM pUchA - 'dravya kitane haiM? tattva kitane haiM? astikAya kitane haiM? dharma ke kitane bheda haiM? zrutajJAna ke aMga kitane haiM? aise gUr3ha praznoM se bhare kAvya ko sunakara gautama brAhmaNa thor3A duHkhI huA aura mana meM vicAra karane lagA ki isa kAvya kA kyA artha kahU~? phira gautama ne vicArakara vRddha brAhmaNa se kahA ki calo, tumhAre guru se hI bAta karate haiN| isa prakAra kahakara gautama apane pA~ca sau ziSyoM sahita usa vRddha brAhmaNa vezadhArI indra ke sAtha calane lge| mArga meM gautama ne vicAra kiyA ki jaba maiM isa vRddha ke prazna kA uttara nahIM de sakA, taba isake guru to mahAn vidvAna hoMge, unako kisaprakAra uttara dU~gA ? .. kucha hI samaya meM gautama brAhmaNa apane 500 ziSyoM ke sAtha bhagavAna mahAvIra svAmI ke samavasaraNa meM A phuNce| sarakAza indra kI khuzI kA pAra nahIM thA, indra apane andara hI andara Anandita horahA thA ki tabhI jisane apanI zobhA dvArA tInoM lokoM maiM Azcarya utpanna kiyA hai- aise mAnastambha ko - dekhakara gautama brAhmaNa ne apanA saba abhimAna tyAga diyaa| unhoMne mana meM vicAra kiyA ki jisa guru kI isa pRthvI para Azcarya utpanna karane vAlI itanI vibhUti hai, kyA ve mujhase parAjita ho sakate haiM? nahIM, kadApi nhiiN| tatpazcAt Age jAkara vIra prabhu ke darzana karake gautama brAhmaNa ne aneka prakAra ADORE S m om woria Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma kI kahAniyA~ bhAga-17/80 se prabhu kI stuti kI tathA pA~ca sau sadasyoM aura donoM bhAIyoM ke sAtha jainezvarI dIkSA aMgIkAra kii| vIranAtha bhagavAna ke samavasaraNa meM cAra jJAna se suzobhita aise indrabhUti gautama, agnibhUti, vAyubhUti Adi gyAraha gaNadhara hue aura vIranAtha kI divyadhvani khirane lgii| tapazcaraNa karate-karate eka dina munirAja gautama svAmI ko nizcala dhyAna avasthA meM kArtika kRSNa amAvasyA ke sAyaMkAla cAra ghAtiyA karmoM ke kSaya pUrvaka kevalajJAna kI prApti huii| taba unakI divyadhvani ke mAdhyama se bhavyajIvoM ko muktimArga kA punaH lAbha milane lagA, kyoMki Aja hI ke dina vIra prabhu mahAvIra svAmI ko nirvANa kI prApti huI thii| kucha kAla pazcAt gautama svAmI ke cAra aghAtiyA karmoM kA kSaya hone para unheM ananta avyAbAdha sukha svarUpa siddha dazA kI prApti huii| aho ! gautama svAmI kA jIva pahale vizvalocana mahArAja kI paTarAnI hokara durAcArI, viSaya laMpaTI, mAMsabhakSI, muniniMdaka, munihiMsaka, ghora raudradhyAnI, narakagAmI huA aura naraka se nikalakara, billI, sUarI, kuttI, murgI aura kAnI, laMgar3I, kubar3I kSudra kanyA ke rUpa meM janmA aura munirAja ke darzana aura upadeza se samyaktvapUrvaka vratAdi dhAraNa kara samAdhimaraNa pUrvaka strIliMga kA cheda karake pA~caveM svarga meM uttama deva huA aura vahA~ se Akara brAhmaNa kula meM paidA hokara veda vedAnta meM pAraMgata huA aura indra ke dvArA samavasaraNa meM gayA aura mAnastambha ko dekhakara mAna galita huA tathA dIkSA aMgIkAra kI aura cAra jJAna prakaTa karake antarmuhUrta meM bAraha aMga caudaha pUrva kI racanA karane vAle gaNadhara pada ko prApta kara arahaMta-siddha pada prApta kiyaa| ___he bhavyajIvo ! isaprakAra gautama gaNadhara ke azubha-zubha aura zuddha pariNAma aura usakA phala kahA jo bhavyajIva AtmA kI zuddhatA ko jAnate haiM aura usakA vizvAsa karate haiM, Ananda kI anubhUti meM lIna rahate haiM, ve jIva saMsAra bhramaNa se chUTakara mukti ko prApta karate haiN| sAbhAra - gautama svAmI caritra para AdhArita Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50/ 40/ 10/10/10/ 10/ - hamAre prakAzana 1. caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (hindI) [528 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] 2. caubIsa tIrthaMkara mahApurANa (gujarAtI) [483 pRSThIya prathamAnuyoga kA advitIya sacitra graMtha ] 3. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 1) 4. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 2) 5. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 3) (ukta tInoM bhAgoM meM choTI-choTI kahAniyoM kA anupama saMgraha hai|) 6. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 4) mahAsatI aMjanA 7. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 5) hanumAna caritra 8. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 6) (akalaMka-nikalaMka caritra) 9. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 7) (anubaddhakevalI zrI jambUsvAmI) 10.jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 8) (zrAvaka kI dharmasAdhanA) 11. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 9) (tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra) 12. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 10) kahAnI saMgraha 13. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 11) kahAnI saMgraha 14. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 12) kahAnI saMgraha 15. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 13) kahAnI saMgraha 16. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 14) kahAnI saMgraha 17. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 15) kahAnI saMgraha 18. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 16) nATaka saMgraha 19. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 17) nATaka saMgraha 20. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 18) kahAnI saMgraha 21. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 19) kahAnI saMgraha 22. jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 20) kahAnI saMgraha 23. anupama saMkalana (laghu jinavANI saMgraha)6/24. pAhur3a-dohA, bhavyAmRta-zataka va AtmasAdhanA sUtra 25. virAga saritA (zrImadjI kI sUktiyoM kA saMkalana) 26. laghutattvasphoTa (gujarAtI) 27. bhaktAmara pravacana (gujarAtI) 28. aparAdha kSaNabhara kA (kaoNmiksa) 7/ 10/ 10/10/ 7/ 10/10/ 10/ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamAre preraNA srota : bra. harilAla amRtalAla mehatA janma vIra saMvat 2451 pauSa sudI pUnama jaitapura (morabI) satsamAgama vIra saMvat 2471 (pUjya gurudeva zrI se) rAjakoTa brahmacarya pratijJA vIra saMvat 2473 phAgaNa sudI1 (umra 23 varSa) dehavilaya 8 disambara, 1987 pauSa vadI 3, sonagar3ha kala pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI ke aMtevAsI ziSya, zUravIra sAdhaka, siddhahasta, AdhyAtmika, sAhityakAra brahmacArI harilAla jaina kI 19 varSa meM hI utkRSTa lekhana pratibhA ko dekhakara ve sonagar3ha se nikalane vAle AdhyAtmika mAsika Atmadharma (gujarAtI va hindI) ke sampAdaka banA diye gaye, jise unhoMne 32 varSa taka avirata sNbhaalaa| pUjya svAmIjI svayaM aneka bAra unakI prazaMsA mukta kaNTha se isa prakAra karate the "maiM jo bhAva kahatA hU~, use barAbara grahaNa karake likhate haiM, hindustAna meM dIpaka lekara DhU~Dhane jAveM to bhI aisA likhane vAlA nahIM milegaa...|" Apane apane jIvana meM karIba 150 pustakoM kA lekhana/sampAdana kiyA hai| Apane baccoM ke lie jaina bAlapothI ke jo do bhAga likhe haiM, ve lAkhoM kI saMkhyA meM prakAzita ho cuke haiN| apane samagra jIvana kI anupama kRti caubIsa tIrthaMkara bhagavantoM kA mahApurANaise Apane 80 purANoM evaM 60 granthoM kA AdhAra lekara banAyA hai| ApakI racanAoM meM pramukhataH Atma-prasiddhi, bhagavatI ArAdhanA, Atma vaibhava, naya prajJApana, vItarAga-vijJAna chahar3hAlA pravacana, (bhAga 1 se 6), samyagdarzana (bhAga 1 se 8), jainadharma kI kahAniyA~ (bhAga 1 se 6) adhyAtma-saMdeza, bhaktAmara stotra pravacana, anubhava-prakAza pravacana, jJAnasvabhAva-jJeyasvabhAva, zrAvakadharmaprakAza, mukti kA mArga, mUla meM bhUla, akalaMka-nikalaMka (nATaka), maMgala tIrthayAtrA, bhagavAna RSabhadeva, bhagavAna pArzvanAtha, bhagavAna hanumAna, darzanakathA, mahAsatI aMjanA Adi haiN| 2500veM nirvANa mahotsava ke avasara para kiye kAryoM ke upalakSya meM, jaina bAlapothI evaM Atmadharma sampAdana ityAdi kAryoM para anake bAra Apako svarNa-candrikAoM dvArA sammAnita kiyA gayA hai| jIvana ke antima samaya meM Atma-svarUpa kA gholana karate hue samAdhi pUrvaka "maiM jJAyaka hU~...maiM jJAyaka hU~'' kI dhuna bolate hue isa bhavyAtmA kA deha vilaya huA-yaha unakI antima aura sarvAdhika mahatvapUrNa vizeSatA thii|