Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI OOGIKA Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM ArAdhanA Namo AiriyANaM Namo uvajjhAyANaM ahiMsA 6 anekAntavAda Namo loesavvAsAhUNaM prakAzaka zrImati umarAva devI jaganamala seThI kundakunda bhavana, D-154, motI mArga, bApu nagara, jayapura - 302015
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI mokSa kA dvAra hI cidakAya kI AradhAnA hI mo hI mokSa kA dvAra hai| cidakAya kI AradhAnA hI mo hI mokSa hI mokSa granthA paricaya " cidkAya kI ArAdhanA" nAmaka yaha apUrva graMtha mokSamArga kA, paramAtmA banane kA mArga pragaTa karatA hai| isameM sarva prakAra se upAdeya apanI hI Abhyantara cidkAya jo bhagavAna svarUpa hai, jo svasaMvedana pratyakSa hai, kI ArAdhanA karane kA suMdara evaM abhUtapUrva varNana kiyA gayA hai| isameM AcArya mAghanandi dvArA racita dhyAnasutroM kA Azraya kara nija cidkAya kI mahimA kA varNana kiyA gayA hai aura nija cidkAya meM lInatA karane kI preraNA kI gaI hai |isameM paramAtmA banane kA upAya sarala zabdoM meM pragaTa kiyA gayA hai | isako paDhane se mokSamArga ke sambandha meM jo hamArI viparIta mAnyatAyeM haiM ve saba dUra ho jAtI hai aura apanA upayoga apanI cidkAya meM lagAne kA utsAha pragaTa hotA hai / basa! Apane eka bAra aMtardRSTi kara apanA upayoga apanI cidkAya meM lagAyA to Apako itanA adhika Ananda AyegA ki phira Apako bahirmukha rahanA kabhI bhI acchA nahIM lgegaa| nija cidkAya kI ArAdhanA karane se Apako atyadhika Ananda hogA aura aisA anubhava hogA ki mAno Apa paMca parameSThI bhagavantoM ke samAna utkRSTa jIvana jI rahe haiN| jinhoMne nija cidkAya kA anubhava kiyA, ve dhanya ho gaye; ve isa bhayaMkara duHkharUpa bhava samudra se hamezA ke liye pAra ho gaye / isa kAraNa Apa isa grantha ko citta ekAgra kara par3heM, sune aura tadanusAra sadA AcaraNa kreN| hamAre anya prakAzana anubhava kI kalA, dhyAnAmRta, adhyAtma ArAdhanA, sAmAyika pATha evaM dhyAna vidhi tathA dhyAna kI oNDiyo sIDI maMgAkara paDhane-sunane kA bhI anurodha hai /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidakAya kI ArAdhanA hI mukti kA mArga hai syAdvAda apiragraha anekAntavAda saMkalana kartA. jaganamala seThI, jayapura prakAzaka zrImatI umarAvadevI jaganamala seThI kundakunda bhavana DI-154, motImArga, bApUnagara, jayapura-302015 7 phona naM. : 0141-2706657
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama saMskaraNa: 2000 ( jUna, 2009) mUlya: dasa rupaye mAtra prApti sthAna: zrI jaganamala seThI bApUnagara DI - 154, motImArga, jayapura-302015 pho. 0141-2706657 zrI kailAzacanda seThI priMTa eksapresa, 7 pArka sTrITa, ema. AI. roDa jayapura-302001 pho. 0141-4018981, 9001099201 zrI vItarAga vijJAna prabhAvanA maMDala 133/70, ema. blAka, kidavaI nagara kAnapura (u.pra.) pho. 0512-2611062, 3114789 zrI naMgAnaMga digambara jaina paramAgama maMdira sonAgira jilA datiyA (ma. pra. ) pho. 07522-262310262307 zrI gajapaMtha AnandIvana, naMdIzvara Azrama, cAmaraleNe, nAzika (mahArASTra) zrI jaina maTha, mUr3habidrI (karnATaka) SPECTO VISION ema. AI. roDa, jayapura-302001 pho. 0141-2372035
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/3 cidkAya kI ArAdhanA maMgalaM bhagavAna vIro, maMgala gautamo gnnii| maMgalaM kundakundAdyo, jainadharmostu mNglN|| sarva maMgala mAMgalyaM, sarvakalyANa kaarkN| pradhAnaM sarva dharmANAM, jainaM jayatu shaasnN|| zuddha siddha arhanta aru, AcAraja uvjhaay| sAdhugaNa ko maiM sadA, praNamUM zIza nvaay|| deva zAstra guru ko namana, karake baarmbaar| karU~ bhAva pUjA prabho, yahI mukti kA dvaar|| praNa| Atamadeva ko, jo hai siddha smaan| yahI iSTa merA prabho, zuddhAtama bhgvaan|| bhavaduHkha se bhayabhIta hU~, cAha~ nija klyaann| nija Atama darzana karU~, pAU~ pada nirvaann||jnyaanii jIva samyagdarzana ko kalyANa kI mUrti kahate haiN| isaliye he bhavya jIvo! sarvaprathama samyagdarzana pragaTa karane kA abhyAsa kro| he vItarAga jinendra! Apako atyanta bhakti pUrvaka namaskAra karatA huuN| Apane isa pAmara ke prati anantAnaMta upakAra kiye haiN| he AcArya, upAdhyAya, sAdhu parameSThI! Apake vacana bhI svarUpa anusaMdhAna meM isa pAmara ko parama upakArabhUta huye haiM, isaliye Apako parama bhaktipUrvaka namaskAra karatA huuN| __ apanA AtmasvarUpa samajhanA sugama hai, kintu anAdi se svarUpa ke anabhyAsa ke kAraNa kaThina mAlUma hotA hai| yadi koI yathArtha rUci pUrvaka samajhanA cAhe to bahuta sarala hai| nija jIvAstikAya ko karmabaMdhana se mukta karane ke liye jIva , pUrNa svataMtra hai; kintu para meM kucha bhI karane ke liye jIva meM kiMcit bhI sAmarthya nahIM haiN| apane AtmA meM itanI apAra svAdhIna sAmarthya vidyamAna hai ki yadi bahirdRSTi se ulTA cale to naraka jA sakatA hai aura antardRSTi karake sIdhA cale to kevalajJAna prApta kara siddha ho sakatA hai|
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/cidkAya kI ArAdhanA yathArtha jJAna prApta karane kI rUci ke abhAva meM jIva anAdikAla se apane svarUpa ko, apanI hI cidkAya ko hI prApta nahIM kara paayaa| yaha cidkAya hI bhagavAna hai| parama zAnti kA anubhava karane ke lie nija cidkAya kI acintya sAmarthya para vizvAsa karake apane upayoga ko nija cidkAya meM lIna karanA caahiye| dharma kI zurUAta samyagdarzana se hotI hai| kahA bhI hai 'he sarvotkRSTa sukha ke hetubhUta mahA maMgalakArI samyagdarzana! Apako atyanta bhakti pUrvaka namaskAra ho|' isa anAdi saMsAra meM anantAnanta jIva samyagdarzana ke binA anantAnanta duHkhoM ko bhoga rahe haiN| ApakI parama kRpA se mujhe svarUpa kI rUci huI, parama vItarAga svabhAva, nija cidkAya kI dRr3ha pratIti utpanna huI aura mujhe kRtakRtya hone kA mArga grahaNa karane kA parama saubhAgya prApta huaa| he jIvo! yadi Atma kalyANa karanA cAhate ho to pavitra samyagdarzana pragaTa kro| aMtardRSTi se svataH zuddha aura samasta prakAra se paripUrNa AtmasvabhAva kI rUci, vizvAsa, pratIti kro| apanI cidkAya kA lakSya aura usI kA Azraya kro| isake atirikta sarva kI rUci, lakSya aura Azraya chodd'o| trikAlI cidkAya sadA zuddha hai, paripUrNa hai aura sadA prakAzamAna hai| bhagavAna! zAMti to terI hI divya kAyA meM bharI huI hai| bhAI ! eka bAra tU apane ghara ko dekh| saba ora se upayoga haTAkara nija ghara jo terA cidtana hai usako aMtardRSTi kara dekh| terI sAr3e tIna hAtha kI deha jo sAmane dIkha rahI hai, usI meM terI gupta nidhi chipI huI hai| isI deha meM pA~va ke aMgUThe se lekara mastaka taka dehapramANa terI divyakAyA sthita hai, asaMkhyAta pradezoM kA puMja bhagavAna pUrNAnanda kA nAtha virAjamAna hai| tU use netra banda kara aMtardRSTi karake dekh| terI yaha cidkAya hI prabhu hai, siddha hai| usakA Azraya lene se samyagdarzana pragaTa hogA aura pariNati nirmala hogii|
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/5 tAhi suno bhavimana thira Ana, jo cAho apano klyaann| moha mahAmada piyo anAdi, bhUla Apako bharamata vaadi|| he bhavya jIvo! yadi apanA hita cAhate ho to mana ko sthira karake guru kI zikSA suno| isa saMsAra meM prANI anAdi kAla se moharUpI madirA pIkara apane AtmA ko, apanI hI divya kAyA ko bhUlakara saMsAra meM vyartha bhaTaka rahA hai| isa saMsAra meM jIva paMca parAvartana kara bhramaNa karate haiN| vahA~ unheM moha karmodaya rUpI pizAca ke dvArA jotA jAtA hai| ve viSayoM kI tRSNArUpI dAha se pIr3ita hote haiM aura usa dAha kA ilAja indriyoM ke rUpAdi viSayoM ko jAnakara unakI ora daur3ate haiN| isa jIva ne kAma-bhoga kI kathA to ananta bAra sunI hai, paricaya meM lI hai aura anubhava meM lI hai; isaliye sulabha hai; kintu paradravyoM se bhinna eka caitanya camatkAra svarUpa apane AtmA kI kathA kabhI na sunI hai, na paricaya meM lI hai aura na anubhava meM lI hai; isaliye eka mAtra vaha sulabha nahIM hai| ___ AcArya mahArAja bArambAra preraNA dete haiM ki he jagata ke jIvoM! aisA uttama avasara pAkara tuma kahA~ bhaTaka rahe ho? tumhArI cidkAya paramAtmarUpa hai, AvenAzI devasvarUpa hai| usI kI tuma sadA bhAvanA karo, dhyAna kro| zrI yogIndradeva kahate haiM ki tU saba vikalpoM ko chor3akara kevala eka paramAtmA, zuddhAtmA, cidkAya kA dhyAna kr| isa deha meM hI zuddhAtmA kA nivAsa hai, aisA nizcaya kr| isI upAya se hI karma DhIle par3eMge aura svarUpa meM pUrNa lIna hone para sAre karmoM kA nAza hokara paramAtmA bnoge| yahI eka mokSa kA mArga hai| __ AtmasvabhAva se saba zubhAzubha karmoM ko bhinna jaano| AtmasvabhAva atyanta nirmala hai| dravyakarma, nokarma, bhAvakarma jar3a haiM aura bhagavAna AtmA nirmala hai, amala hai| amala svarUpI divyakAya, bhagavAna AtmA kA jisane Azraya liyA, vaha paryAya meM aha~ta-siddha ho gyaa|
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/cidkAya kI ArAdhanA manuSya janma meM hI dhyAna kI siddhi hotI hai, saMsAra se mukta hotA hai| isaliye isa avasara ko nahIM ga~vAnA caahie| manuSya janma prApta karane ke liye deva bhI tarasate haiN| ___ samAdhizataka, zloka 52 meM kahA hai ki prArambhika avasthA meM sAdhaka ko pUrva saMskAravaza bAhya viSayoM meM sukha pratIta hotA hai aura AtmA meM duHkh| dhyAna kA abhyAsa ho jAne para bAhya viSayoM meM duHkha pratIta hotA hai aura AtmA meM sukh| dhyAnAbhyAsa kI prAthamika avasthA meM dhyAna karanA dukhada lagatA hai aura dhyAna rahita rahanA sukhd| isalie loga dhyAnAbhyAsa nahIM kara paate| dhyAnAbhyAsa kI Age kI avasthAoM meM dhyAna karanA sukhada lagatA hai aura dhyAna rahita rahanA dukhd| isalie dhyAna kA abhyAsa karanA caahie| __ jaise jala kI bU~da bAra-bAra girane se patthara meM bhI cheda ho jAtA hai, usI prakAra dhyAna ke abhyAsa se jar3a buddhi jIva zrI paramAtmA ho jAtA hai| isalie dhyAna kA sadA abhyAsa karanA caahie| yaha cidkAya kA hI mAhAtmya hai ki usake rahate hue pudgalakAya murde ke samAna sar3atI nahIM hai aura usake nikala jAne ke bAda sar3ane laga jAtI hai| cidkAya ke nikala jAne ke bAda zarIra ke sundara hone para bhI koI use chUnA bhI nahIM caahtaa| isase jJAta hotA hai ki cidkAya hI sArabhUta hai| vaha maiM hI hU~, mujhe merI hI mahimA nahIM aaii| merI vAstavika saMpatti, merA dhana, merI nidhi to mere hI pAsa hai, maiM hI huuN| bAhya kAya meM hI abhyaMtara kAya jo svasaMvedana se anubhava meM A rahI hai, vaha hI merA dhana hai| bhagavAna AtmA prApta deha meM hI deha ke AkAra meM virAjamAna hai, vahA~ para apane upayoga ko jor3ane kA abhyAsa kro| isI se karmoM se mukti milegii| indriya viSayoM meM jo Ananda mAnatA hai, vaha to viSa ko pItA hai| are ! maiM apane ko hI bhUlA huA huuN| kitanA kheda hai ki apane svarUpa ko jAnane kA maiMne kautUhala bhI nahIM kiyaa| are! aisI bAta sunakara bhI mujhe ronA bhI nahIM AtA hai ki maiMne svayaM apanA hI bahumAna, apanI hI mahimA aba taka kyoM nahIM kii| ahA!
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI ArAdhanA / 7 Ananda kA sAgara apane antara meM uchala rahA hai| use to maiM dekhatA nahIM hU~ aura tRNa samAna tuccha viSayoM ko hI dekhatA huuN| are! apane hI antara meM dRSTi lagAkara caitanya samudra ko dekho, usameM DubakI lgaao| apanI caitanya kAyA ko chor3akara bAhara meM saba mAyAjAla hai, duHkha kA pahAr3a hai, ghora saMsAra hai| zarIra aura AtmA eka kSetrAvagAhI hone para bhI jo svasaMvedanagocara kSetra hai, vaha AtmA kA kSetra hai| hameM antardRSTi se paira se mastaka paryaMta apane kSetra meM apanA AtmA hI svasaMvedanagocara hotA hai| svasaMvedanagamya apane divya zarIra ke prati hamArI akSaya ananta ruci honI cAhie / apane kSetra meM hI antardRSTi dvArA hameM apanA anubhava karanA caahie| apane svarUpa kA anubhava karanA hI tIrtha hai| hameM upayoga lagAne ke lie apanA bhagavAna AtmA, apanI ciTThAya milI haiN| isalie hameM apane upayoga ko sadA apanI cikAya meM hI lagAnA caahie| nija sukhada jIvAstikAya kA dhyAna karanA AtmA kA svabhAva hai, dharma hai, jo AtmA ko saMsAra ke duHkhoM se nikAla kara ananta sukhamayI mokSa meM dharatA hai| jo sukha-duHkha rUpa se saMvedana meM Ane vAle AmyaMtara zarIra ko AtmA nahIM mAnate, usakA anubhava nahIM karate; ve pragaTa mithyAdRSTi hai, AtmaghAtI haiM, durAtmA haiN| samaya rahate hI apanA kArya kara lene meM samajhadArI hai| mRtyu ko yAda rakha kArya karanA, mRtyu ke lie sadA taiyAra rahanA / mRtyu Ane se pahale sAvadhAna honA / mRtyu ke kAla meM kAyaroM ko apane pAsa nahIM Ane denaa| mRtyu kabhI bhI A 'sakatI hai| isaliye eka-eka samaya mUlyavAna hai| mRtyu Ane se pahale apanA hita kara lenA / upayoga hara samaya upalabdha hai, apanA kAma karo to karo, nahIM karo to nahIM kro| yaha saba apane Upara hI nirbhara hai| upayoga to cikAya kA hai| cidUkAya meM lage to mokSamArga hai, mokSa hai aura cikAya ke bAhara lage to
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/cidkAya kI ArAdhanA saMsAramArga hai, saMsAra hai| saba upayoga kA hI khela hai| isaliye dhyAna mudrA meM baiThakara upayoga ko apanI hI cidkAya meM, AbhyaMtara zarIra meM, pA~va se lekara mastaka taka lagAne kA niraMtara abhyAsa kro| isase hI karma kaTeMge aura karma nAza kara paramAtma dazA pragaTa hogii| bhagavAna ne kahA hai ki bahirdRSTi kA phala saMsAra hai aura aMtardRSTi, dravyadRSTi kA phala mokSa hai| tumhAre pAsa kyA cIja kI kamI hai? apanI divyakAya bhI maujUda hai, upayoga bhI maujUda hai| jIba para kA to kucha kara sakatA nahIM hai,| tujhe kyA karanA hai? aise apane ko smjhaanaa| vAstava meM hameM apane hI divyakAya kA gaurava, mahimA AnI caahie| ____apane asaMkhya pradezoM aura guNoM kI apekSA to maiM sadA paramAtmA huuN| magara paryAya meM paramAtmA pragaTa karanA hai, so vaha kaise ho? usa kA upAya to eka yaha hI hai ki bhagavAna kI taraha dhyAna mudrA meM baiTha jaao| usI prakAra A~kheM banda karake apane upayoga ko apanI hI caitanya kAyA meM lagA do| yaha jo bAhara zarIra dikha rahA hai, isI meM pA~va ke aMgUThe se lekara mastaka taka apanI AbhyaMtara kAya hai, jo indriyoM se agocara hai, kintu atardRSTi se svasaMvedanagocara hai, vahI bhagavAna AtmA hai aura vaha maiM hI huuN| mujhe Aja taka apanI hI mahimA nahIM aaii| isaliye duHkha uThA rahA huuN| vaha mahimA dhyAna ke mAdhyama se hI aayegii| - he bhAI! terI bhUla se hI tujhe karma bandha hai| bhUla yahI hai ki svayaM ne svayaM kA, apanI divyakAya kA, svarUpa kA anubhava, dhyAna nahIM kiyaa| isI se baMdhana hai| isalie dhyAna karane kA upadeza diyA jAtA hai| yadi apanI bhUla se karma baMdhana nahIM ho to mokSa ke lie zuddhAtmA ko dhyAvo, aisA upadeza kyoM diyA jAtA? bhUlaM hai, karma bandha hai aura usase chUTane kA upAya bhI hai| baMdhana ke samaya hI dravya kI apekSA, pradezoM kI apekSA pavitratA kA piMDa prabhusvarUpa AtmA andara virAja rahA hai, jisakA lakSya karane se bhUla TalatI hai, baMdhana TalatA hai aura mokSa pragaTa hotA hai| aise prabhusvarUpa AtmA kA anubhava nahIM karane se hI paryAya meM karmabaMdha hai|
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/9 .. andara meM bhagavAna AtmA AnandasvarUpa mahA pratApavaMta trikAla virAja rahA hai| usakI dRSTi karanAM samyagdarzana hai, jo dharma kI pahalI sIr3hI hai| jisa prakAra andhA puruSa sUrya ko nahIM dekha sakatA, usIprakAra prApta deha meM bhagavAna saccidAnanda prabhu virAjatA hai, use dhyAna rahita puruSa nahIM dekha sakatA hai| indriya sukha kI ruci vAle ko caitanya camatkArarUpa prabhu AtmA nahIM dikhtaa| usakA AtmA karmoM ke dvArA DhakA huA hai| . pramAda chor3akara niraMtara dhyAna kA abhyAsa karanA caahie| apane upayoga ko apanI AbhyaMtara kAya jo apanA bhagavAna AtmA hai, pUrNa Ananda kA nAtha hai, usake sanmukha karane kA bArambAra prayatna karanA caahie| bhagavAna kI vANI meM yahI AyA hai ki dravyadRSTi se tuma svayaM bhagavAna ho| AtmA, zuddhAtmA, cidAnanda prabhu tumhAre hI deha meM maujUda hai, jo tuma svayaM ho| jaba-deha meM hI deha pramANa zuddhAtmA kA nivAsa hai to tuma usako bAhara tIrthoM meM, mandiroM meM kahA~ khoja rahe ho? maMdiroM meM, tIrthoM meM jo bhagavAna kI pratimA hai, vaha tumhArA bhagavAna nahIM haiN| tumhArA bhagavAna to tumhAre hI deha meM virAjamAna tumhArI AbhyaMtara kAyA hai jo aMtardRSTi karane para svasaMvedana se sadA tumhAre anubhava meM AtI hai| upayoga kA bAhara jAnA hI durupayoga hai| jaba taka upayoga bAhara jAyegA, taba taka bahirAtmapanA rhegaa| upayoga ko caitanya kAyA meM lagAne kA nAma hI upayoga kA sadupayoga karanA hai, zuddhopayoga karanA hai, usase hI karmoM kA nAza hotA hai anya koI upAya tIna loka meM nahIM hai| ahA ! maiM hI zaktirUpa se sadA tIrthaMkara hU~, jinavara hU~, mujhameM hI jinavara banane ke bIja vidyamAna haiN| apanI cidkAya kA anubhava karane, dhyAna karane kA itanA ullAsa AnA cAhie ki mAno paramAtmA se milane jA rahe hoN| hamArA paramAtmA hameM bulA rahA hai ki Ao, Ao! apane caitanyadhAma meM aao| nija cidtana meM mAtra Ananda hI Ananda bharA hai| isaliye hameM usakI mahimA, mAhAtmya, ullAsa, umaMga AnI caahie|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10/cidkAya kI ArAdhanA are prabhu! tuma svabhAva se hI paramezvara ho| tumheM apane se vimukha hone meM zarma AnI caahie| are! kahA~ terI prabhutA aura kahA~ ye bahirmukhatA ke vikArI bhAva - mithyAtva - saMsAra - naraka - nigoda meM avtaar| are! bhagavAna tU kahA~ calA gayA? bhagavAna terA virodha nahIM hai| prabhu! tujhase vimukha bhAva kA virodha hai| jisakI mAtA acche parivAra kI putrI ho, jo para puruSa kI ora A~kha uThAkara na dekhe; usakA putra vezyA ke yahA~ jAye! usIprakAra yaha pariNati apane svarUpa ko, apane ghara ko, apanI cidkAya ko chor3akara para ghara meM jAye to zarma AtI hai, vaha kuzIla hai, vyabhicArI hai| he prabhu! he bhagavAna! tere ghara meM kyA cIja kI kamI hai, jo tU bAhara paradravyoM meM, paraghara meM, mAthA mAratA-phiratA hai, apane AnandamayI ghara ko choDakara bAhara phiratA hai, yaha to pAgalapana hai| __ vAstava meM hameM saba prakAra se suavasara prApta huA hai| usameM apane ko apanA kArya kara lene jaisA hai| apanI bhUla ko sudhAra lenA hai| duniyA kI AlocanA karane jAyegA to yaha avasara ga~vA degaa| hama vastu svarUpa ko samajha kara bhUla ko sudhAra leM to bhagavAna banane meM dera nahIM lagatI hai| isakA upAya yahI hai ki hama apane upayoga ko bAhara se sameTa leM aura antardRSTi karake apanI caitanya kAyA meM, jIvAstikAya meM jor3ane kA sadA abhyAsa kreN| ... - bAhara ke liye to hameM mara hI jAnA caahie| para meM merA koI adhikAra hI . nahIM hai| are bhAI! tU aisA mahAna padArtha hai ki karmodaya ke abhAva meM rAga ke eka rajakaNe ko bhI tU nahIM kara sakatA hai| usa padArtha kI dRSTi kr| bahirdRSTi / chor3akara antardRSTi kara eka apanI divyakAya meM hI lIna ho jA, jisase tujhe zAMti pragaTa hogii| , "are jIva! tujhe kaba taka saMsAra meM bhaTakanA hai? saMsAra meM ananta kAla ananta duHkhoM ko bhogakara bhI kyA tU thakA nahIM hai? are! aba to apanI hI cidkAyA meM Akara Ananda kA AsvAdana kr| are bhAI! tU apanI hI cidkAyA ko kyoM bhUla gayA hai? jo bhagavAna kA rUpa hai, vahI terA rUpa hai| sAr3he tIna hAtha
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/11 kI jo deha dikha rahI hai, usI meM terI Abhyatara kAya tujhe svasaMvedana se anubhava meM AtI hai, vahI tU hai| anantakAla se Aja taka idhara apane rUpa kI ora jhA~kA hI nhiiN| tujhe apane ghara kA hI patA nahIM hai| tU bAvalA hokara para gharoM meM phira rahA hai| tere ghara kA patA ahaMta paramAtmA batA rahe haiM ki mere pAsa jaba AyA hai to mujhe dekhakara merI taraha hI dhyAna mudrA meM baiThakara andara meM dekha aura apane ghara kI samhAla kr| kyoM para gharoM ko apanA ghara mAnakara duHkhI huA saMsAra meM bhramaNa kara rahA hai? aba to apane ghara meM A jaa| jaise jala kI dhArA bahatI ho, vaise dharma kI dhArA baha rahI hai| pInA AtA ho to piile| jaise pAnI pIne se tRSA zAMta hotI hai, AhAra karane se kSudhA miTatI hai, auSadhi lene se roga miTatA hai, isIprakAra nija cidkAya kA sevana karane se saMsAra miTatA hai| ___ bahirdRSTi karane se jIva bAhya vastuoM ke prati rAga-dveSa-moha karatA hai| aMtardRSTi karane para use apane hI AtmA kA, apane hI divya Abhyantara zarIra kA, apane svarUpa kI ruci hotI hai, vizvAsa AtA hai ki maiM svayaM hI Ananda svarUpa bhagavAna AtmA hU~, maiM svayaM hI paramAtmasvarUpa huuN| apanI cidkAya kI ruci usako punaH punaH antarmukha kara mokSa meM le jAtI hai| jise AtmA kI yathArtha ruci ho, use caubIsa ghaMTe usI kA ciMtana, manana aura andara meM khaTakA banA rahatA hai| nIMda meM bhI usI kA raTana calatA rahatA hai| are! samyagdRSTi naraka kI bhISaNa vedanA meM bhI antara meM utara jAtA hai| svarga kI anukUlatA meM bhI par3A ho to bhI anukUlatA kA lakSya chor3akara antara meM utara jAtA hai| magara yahA~ to kiMcit pratikUlatA hone para bhI are! mujhe to yaha kaThinAI hai, yaha musIbata hai, aisA kara-kara ke kAla ga~vA detA hai| jarA sI anukUlatA hone para usameM magna ho jAtA hai| jo bIta gayA, so bIta gayA, aba to bAhara kA moha chor3akara aMtara meM utara jA, nahIM to bahuta pachatAnA pdd'egaa| aise amUlya narabhava ko viSayoM meM mata gNvaa| . sarva siddhAMta kA sAra yahI hai ki bahirmukhatA chor3akara antarmukhatA kara dhyAna kA niraMtara abhyAsa kro| antarmukha rahane kA nAma hI dhyAna hai| samasta saMkalpa
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12/cidkAya kI ArAdhanA vikalpa jAla ko chor3akara antara meM apane jIvAstikAya kA, cidkAya kA dhyAna karane kA niraMtara abhyAsa karanA caahie| yahI bhagavAna kI divya dezanA hai| he jIvo! kyA tuma bhagavAna ke darzana cAhate ho? yadi hA~ to tuma nizcaya se yaha jAno ki tuma svayaM apane pradezoM aura guNoM kI apekSA abhI bhagavAna ho| karma ke sambandha se prApta mUrta deha meM tuma sthita ho aura svAnubhavagamya ho| nakha aura keza ko chor3akara sampUrNa deha ke kaNa-kaNa meM tuma vidyamAna ho| dUdha-nIra ke samAna deha aura tuma ekakSetrAvagAha mile hue ho| lokapramANa asaMkhyAta pradezI hone para bhI karma ke sambandha se pragaTa saMkoca-vistAra zakti ke kAraNa tumhArA AkAra prApta pudgala deha ke samAna hai| prApta pudgala deha indriyagamya hai, lekina tumhArI cinmaya deha svasaMvedya hai| tuma nizcaya se amUrta ho, pudgala se aprabhAvI ho, lokAgra nivAsI ho, tathApi karmabaMdha ke kAraNa pudgala se prabhAvI ho, loka meM vicaraNa karate ho, isalie vyavahAra se mUrta kahalAte ho| netroM ko banda kara deha ke kisI sthAna para tuma svasaMvedana rUpa se dekho to tumheM varNAdi rahita tumhArI paramArtha sukha zAMti kI kaNikA kA anubhava hogA tathA bahumUlya samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra ratnoM kI bhI tatkSaNa hI prApti hogii| tIrthaMkArAdi mahApuruSa bhI deha meM sthita nija bhagavAna ko svasaMvedana rUpa se dekhate haiM, anubhava karate haiN| mokSapAhur3a, gAthA 103 meM kahA hai 'he bhavya jIvo! tuma isa deha meM sthita kyA hai, use jaano| loka meM stuti karane yogya, dhyAna karane yogya tIrthaMkarAdi haiM, ve bhI usakA dhyAna . karate haiN|' samayasAra gAthA 17-18 meM kahA haiyadi mokSa kI hai kAmanA to jIvanRpa ko jaanie| ati prIti se anucaraNa karie prIti se phicaanie|| jo paramArtha sukha kI kAmanA ho to nija jIvarAjA ko jAnanA caahie|
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/13 rAjA arthAt bhgvaan| isa para se yaha artha svAbhAvikarUpa se nikalatA hai ki jo duHkha nahIM cAhate haiM, unako jIva rAjA ke pratipakSa para dravyoM ko nahIM jAnanA caahie| yahI zuddhopayoga tumhArA svabhAva hai aura pragaTa paryAya meM tumhAre bhagavAna hone kA kAraNa hai| jinako saMsAra ke duHkhoM se thakAna lagI ho, jo isa saMsAra samudra se pAra honA cAhate hoM, jo cAroM gatiyoM se bhayabhIta haiM, aise jIvo ko guru kahate haiM ki mahAna bhAgya se manuSya bhava milA hai, jaina kula milA hai, saba taraha ke sAdhana mile haiM, aise paMcama kAla meM jahA~ cAroM aura viSaya-kaSAyoM kA bolabAlA hai, aise. nikRSTa kAla meM bhI hameM mahAna puNya udaya se samayasAra Adi graMtha mile haiN| ina AgamoM kA sAra eka bhagavAna AtmA kA dhyAna karanA hI hai| zrI zivakoTi AcArya bhagavatI ArAdhanA meM kahate haiM ki hameM mahAna puNya ke udaya se manuSya bhava milA hai, jaina kula milA hai, saba taraha ke sAdhana mile haiN| samyagdarzana kI prApti nahIM huI to yaha manuSya bhava vyartha hI jaano| eka tarapha samyagdarzana kA lAbha hotA ho, dUsarI tarapha tIna loka kA rAjya milatA ho to tIna loka kA rAjya chor3akara samyagdarzana kA lAbha lenaa| tIna loka ke rAjya kA niyata kAla meM patana hogA aura samyagdarzana kA lAbha ho jAyegA to zIghra hI avinAzI mokSasukha ko paayegaa| aisI samyagdarzana kI mahimA hai| samyagdarzana hone para hI samyagjJAna aura samyakcAritra hote haiN| .. samayasAra meM kahA hai.. 'vrata aura niyamoM ko dhAraNa karate hue tathA zIla aura tapa karate hue bhIjo paramArtha se bAhya haiM, jinheM paramArthabhUta AtmA kI, apanI cidkAya kI anubhUti nahIM hai, ve nirvANa ko prApta nahIM krte|' paMDita makkhanalAla jI ne bhavyapramoda meM ajJAnI ko nimna cetAvanI dI hai cAroM veda purANa aThAraha, SaT darzana par3ha lInA hai| paMDita-zAstrI-nyAyatIrtha-upadezaka bane pravInA hai|| /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14/cikAya kI ArAdhanA kiye bahuta upavAsa kaThina tapa, kari-kari kRzatana kInA hai| kintu nijAtama ko jAne bina, aMdhe kI jyoM sInA hai / / samayasAra kalaza meM kahA hai 'jo vyavahAra kriyAkANDa meM hI magna haiM, ve mAnava paramArtha svarUpa zuddhAtmA kA anubhava nahIM kara skte| jinako cAvaloM kI bhUsI meM cAvaloM kA jJAna hai, ve tuSo ko hI pAyeMge, unake hAtha meM kabhI cAvala nahIM A sakate haiN| vyavahAra dharma kevala bAhya sahakArI hai| AtmAnubhava hI paramArtha dharma hai| jo apanI hI caitanya kAyA kA anubhava karate haiM, ve apanI AtmA ko zuddhAtmA ko pAte haiM / ' ? he bhAI! nizcaya ratnatraya pAye binA yaha jIva mohakarma ke udaya se saMsAra meM bhramaNa karatA hai| isalie ratnatraya ko prApta karane kA upadeza jinadeva ne diyA hai| saddRSTijJAnavRttAni dharmaM dharmezvarA viduH / yadIyapratyanIkAni bhavanti bhavapaddhatiH / / dharma ke Izvara tIrthaMkara deva kahate haiM - 'samyagdarzana, samyagjJAna, samyak cAritra hI dharma hai, AtmasvabhAva hai aura isake viparIta saMsAra duHkhoM ko bar3hAne vAlA mithyAdarzana, mithyAjJAna aura mithyAcAritra adharma hai / ' nizcaya samyagdarzana, jJAna, cAritra kI ekatA dharma hai; vyavahAra ratnatraya dharma kA sahakArI hai| AtmA ko prathama dravyArthika aura paryAyArthika nayoM dvArA yathArthatayA jAnakara paryAya para se lakSya haTAkara apane trikAlI sAmAnya caitanya svabhAva, nija divyakAya jo zuddha dravyArthika naya kA viSaya hai, usakI ora dRSTi karane se aura upayoga ko usameM lIna karane se nizcaya ratnatraya prakaTa hotA hai / samayasAra gAthA 38 meM ratnatraya prApta karane kA upAya batAte haiM -
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/15 maiM eka zuddha sadA arUpI, jJAna dRg hU~ yathArtha se| kucha anya vo merA tanika, paramANu mAtra bhI nahIM are|| darzana, jJAna, cAritra rUpa pariNata AtmA yaha jAnatA hai ki maiM nizcaya se eka hU~, darzana-jJAnamaya hU~, sadA arUpI hU~, paradravya kiMcit mAtra bhI arthAt paramANu mAtra bhI merA nahIM hai, yaha nizcaya hai| anubhavI jIva hI yaha jAnate haiM ki maiM eka hU~, zuddha hU~, darzana-jJAnamayI hU~ sadA arUpI huuN| jo jIva aisA anubhava karatA hai usa jIva ne prasanna citta se bhagavAna AtmA kI bAta sunI hai| vaha niyama se mokSa ko prApta karatA hai| tattvAnuzAsana meM kahA hai 'jo koI apane AtmA kA anubhava karatA huA parama ekAgra bhAva ko prApta kara letA hai, vaha vacana agocara svAdhIna sahaja Ananda ko pAtA hai|' bAhya padArthoM meM Atmabuddhi rakhane vAlA bahirAtmA sampUrNa zAstroM ko jAna lene para bhI mukta nahIM hotA aura nija cidkoya kA anubhava karane vAlA antarAtmA unmatta huA aura sotA huA bhI mukta ho jAtA hai| samyagdarzana gRhasthoM ke bhI hotA hai| vahA~ para sarAga dekhane meM AtA hai| vItarAga svasaMvedana muniyoM ko hI hotA hai| yogasAra meM kahA hai 'gRhastha ho yA muni, jo apanI cidkAya meM ramaNa karegA, vaha turaMta mokSa sukha pAvegA, aisA jinendra bhagavAna ne kahA hai| jo koI apanI caitanya kAyA kA, zuddhAtmA kA dhyAna karate haiM, ve hI puruSa dhanya haiN|' _ nizcaya se indriyagocara zarIra se maiM bhinna huuN| yaha indriyagocara zarIra yahA~hI raha jAegA aura merA svasaMvedanagocara cidzarIra mere sAtha jaayegaa| jaba indriyagocara zarIra bhI mere sAtha jAne vAlA nahIM hai, taba strI, putra, dhana Adi parivAra ke sAtha
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16/cidkAya kI ArAdhanA jAne kI to.bAta hI kyA hai? inakA to isa indriyagocara deha ke sAtha hI sambandha hai, ciddeha ke sAtha sambandha nahIM hai| / paMcama kAla ke muni paMcama kAla ke apratibuddha zrotAoM ko sambodhana karate haiM ki tU to nigoda se bAhara nikala cukA hai, manuSyapanA prApta karake jinavANI zravaNa karane AyA hai aura zravaNa kara rahA hai to tU pariNamita hone yogya hI hai, isaliye sandeha mata kr| hama bhagavAna kI vANI kA anusaraNa karake tujhase yaha kaha rahe haiM ki tU pUrNa paramAtma tattva hai aura tadrUpa pariNamana karane yogya hai| .. are jIva! dUsarA saba bhUla jA aura apanI nija divyakAya ko sNbhaal| yadi tu apanI cidkAya kI dRSTi kare to mukta hI hai| isaliye eka bAra anya saba kA lakSya chor3a de aura aise apane cidAnanda svabhAva nija jIvAstikAya jo ki pA~va se lekara mastaka taka virAjamAna hai, usakA ekAgra hokara lakSya kr| tujhe mokSa kI prApti avazya hogii| alpakAla meM tU avazya mukti prApta kregaa| . bhagavAna AtmA jaba bhI dekho tabhI hAjira hai| aho! jaba dekho tabhI tumhArA kAraNa tumhAre pAsa hI vidyamAna hai| usa kAraNa ko nayA utpanna nahIM karanA pdd'taa| usake Azraya se kArya pragaTa ho jAtA hai| kAraNa zodhane ke liye kahIM jAnA par3e, aisA nahIM hai| dhruva kAraNa to trikAla vidyamAna hai aura use pahicAnane para mokSamArga navIna pragaTa hotA hai| mokSa to kArya niyama hai aura dhruvasvabhAva kAraNa niyama hai| kAraNa niyama ko karanA nahIM par3atA, vaha to trikAla hai| jaba dekho taba vartamAna meM antara meM hI upasthita hai| usameM aMtarmukha hone para kArya niyama se prakaTa hotA hai| - are re! anAdi-ananta apane svarUpa ke dhyAna ke binA jIva ne ananta duHkha sahana kiye, kintu samasta vikArI bhAvoM kA abhAva karane vAlA nija cidkAya kA dhyAna nahIM kiyaa| are Atman! tujhe saMsAra ke kAryoM ke lie to samaya milatA hai, kintu paramArtha Atmahita ke lie samaya nahIM miltaa| isalie samajhanA cAhie ki tujhe paramArtha Atmahita priya nahIM hai| tujhe saMsAra ke kAryoM meM rasa hai, kintu paramArtha
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/17 Atmahita karane ke kArya meM rasa nahIM hai| yadi vAstava meM tujhe paramArtha Atmahita kA rasa ho to anya hajAroM kAma chor3akara bhI nija cidkAya ke dhyAna kA udyama kre| aba paramArtha Atmahita ke liye anya sabhI kAryoM kA rasa chor3akara sarva udyama se nija cidkAya kA dhyAna kr| jitane bhI jIva pUrva meM mokSa meM gaye haiM, vartamAna me jA rahe haiM aura Age bhI . jo mokSa meM jAyeMge, ve saba nija cidkAya kA dhyAna karane se gaye haiM, jA rahe haiM aura jaayeNge| nija cidkAya ke dhyAna kI hI sarva mahimA hai| aisA muniyoM ke nAtha bhagavAna jinadeva kahate haiN| viSaya rUpI cAha kI dAha ko bujhAne meM eka nija cidkAya kA dhyAna hI samartha hai| bhAI! isa samaya tujhe saba taraha se uttama yoga mile haiN| aisA suyoga ko viSaya sukha ke liye khonA bahuta bar3I bhUla hai| aisA suyoga milanA bahuta kaThina hai| ataH tU isa avasara meM AtmA kA, nija divyakAya kA dhyAna kr| kahA bhI hai tAteM jinavara kathita, tattva abhyAsa kriijai|-- saMzaya vibhrama moha tyAga Apolakha liijai|| jina praNIta Agama kA abhyAsa kara nija cidkAya kA dhyAna kr| isa meM Alasya mata kr| yaha bhedajJAna kara ki jo zarIra A~khoM se dIkha rahA hai, vaha nizcaya se maiM nahIM huuN| yaha zarIra to mUrtika hai, jar3a hai, acetana hai| isI kSetra meM merI divya kAyA hai, jo paramArtha se amUrtika hai, cetana hai, vahI maiM huuN| vaha maiM mere svasaMvedana se anubhava meM AtA huuN| indriyoM ko jItane kA upAya yahI hI hai ki A~kheM banda karake jina mudrA kI taraha dhyAna meM baiThakara apanI divyakAyA ke eka-eka aMga ko kramazaH dekhate raho tathA isI meM lIna rahane kA abhyAsa kro| apanI divyakAyA kA hI hamane Aja taka vismaraNa kiyA hai| hamane yahI mAnA hai idhara dekheMge to pudgalakAya hI dikhegii| lekina yaha ajJAna hai| yaha manuSya paryAya asamAnajAtIya do dravyoM se banI huI hai| hama to amUrtika
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18/cidkAya kI ArAdhanA cetana dravya haiM aura isI pudgalakAya meM sthita haiN| yahIM para hI A~kheM banda karake apane upayoga ko ekAgra karake jinavara kI dhyAna mudrA meM baiThakara dhyAna lagAo aura apane hI zarIrAkAra Atma pradezoM ko, eka-eka aMga ko nihArate raho, dekhate rho| yahI svAnubhUti hai, samyagdarzana hai, dharmadhyAna hai, zuddhopayoga hai| ____ apane upayoga ko apane divya zarIra ke bAhara mata bhaTakane do| upayoga to apane divya zarIra kA hai, use apane divya zarIra meM hI jor3ane kA abhyAsa kro| jaba taka upayoga bAhara jAyegA, moha rAgAdi utpanna hoMge aura paryAya azuddha rhegii| jaba taka hama apane hI divya zarIra, trikAlI bhagavAna AtmA kA Azraya nahIM leMge, taba taka paryAya bahirmukha aura malina rhegii| yadi tujhe isa bhayaMkara duHkhamaya saMsAra se chUTanA ho to antaraMga meM sukha kA nidhAna zuddhAtmA terI divya kAyA hai, usameM apane upayoga ko jodd'| yadi thor3I-bahuta dharma buddhi huI to jIva dharma ke mUla svarUpa taka nahIM pahu~catA hai| zAstroM ko par3hakara paMDita bana jAtA hai, maTha-mandira meM rahane lagatA hai, maThAdhIza bana jAtA hai yA phira kezaluMca karake dravyaliMgI sAdhu ho jAtA hai; para nija cidkAya kA dhyAna karane meM apane puruSArtha ko nahIM lagAtA hai| isaliye jahA~ kA tahA~ hI rahatA hai, Atma-kalyANa ke mArga, mukti ke mArga para nahIM cala pAtA hai| aisI sthiti meM mukti kI prApti kaise saMbhava hai? yogasAra meM kahA hai dhandhe par3A sArA jagata, nija AtmA jAne nhiiN| basa isalie hI jIva, yaha nirvANa ko pAtA nahIM / / zAstra par3hatA jIva jar3a, para AtmA jAne nhiiN| basa isalie hI jIva, yaha nirvANa ko pAtA nhiiN|| pothI par3he se dharma nA, nA dharma maTha ke vAsa se| nA dharma mastaka hu~ca se, nA dharma pIchI grahaNa se|| jo hoyageM yA ho rahe yA, siddha aba taka jo hue|
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/19 yaha bAta hai nirdhAnta, ve saba Atmadarzana se hue|| sAgAra yA anagAra ho, para AtamA meM vAsa ho| jinavara kahe ati zIghra hI, vaha paramasukha ko prApta ho|| sArA jagata yaha kahe, zrI jinadeva devala meM rhe| para viralA jJAnI jana, kahe ki deha-devala meM rhe|| deva devala meM nahIM re, mUr3ha! nA citrAma meN| ve deha-devala meM rahe, sama cita se zuddha jAna le|| zruta kevalI ne yaha kahA, nA deva maMdira tIrtha meN| basa deha-devala meM rahe, jinadeva nizcaya jaaniye|| jinadeva tana maMdira meM rahe. jana maMdiroM meM khojte| haMsI AtI hai ki mAno, siddha bhojana khojte|| jisa bhAMtI bar3a meM bIja hai, usa bhAMtI bar3a bhI bIja meN| basa isa taraha trelokya jina, Atama base isa deha meN|| jaba taka na jAne jIva, parama pavitra kevala aatmaa| taba taka sabhI vrata, zIla, saMyama kAryakArI ho nhiiN|| jinadeva ne aisA kahA, nija AtmA ko jAna lo| yadi chor3akara vyavahAra saba to, zIghra hI bhava pAra ho|| parabhAva ko parityAga kara, apanatva AtmA meM kre| jinadeva ne aisA kahA, zivapura gamana vaha nara kre|| AtmA ko jAnakara, icchA rahita yadi tapa kre| to parama gati ko prApta ho, saMsAra meM ghUmeM nhiiN|| nija AtmA ko jAne nahIM, ara puNya hI karatA rhe| to siddha sukha pAve nahIM, saMsAra meM phiratA rhe|| nija AtamA ko jAnanA hI, eka mukti kA mArga hai| . koI anya kAraNa hai nahIM, he yogIjana! pahicAna lo|| tuma karo cintana smaraNa, ara dhyAna Atama deva kaa| basa eka kSaNa meM parama pada kI, prApti ho isa kArya se||
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20/cidkAya kI ArAdhanA yadi cAhate ho mukta honA, cetanA maya zuddha jin| ara buddha kevala jJAna maya, nija AtamA ko jAna lo|| jyoM mana rame viSayAni meM, yadi AtmA meM tyoM rmeN| yogI kaheM he yogijana!, to zIghra jAve mokSa meN|| nA jAnate pahicAnate, nija AtmA gaharAI se| jinavara kahe saMsAra sAgara, pAra ve hote nhiiN| virale puruSa hI jAnate, nija tattva ko virale sune| virale kareM nija dhyAna, ara virale puruSa dhAraNa kre| hara pApa ko sArA jagata hI, bolatA yaha pApa hai| para koI biralA kucha budha ki, puNya bhI to pApa hai|| loha aura suvarNa kI ber3I meM, antara hai nhiiN| zubha-azubha chor3e jJAnijana, donoM meM antara hai nhiiN|| puNya se hI svarga, narka nivAsa hove pApa se| para mukti ramaNI prApta hogI, AtmA ke dhyAna se|| hai AtamA paramAtamA, paramAtamA hI aatmaa| he yogijana! yaha jAnakara, koI vikalpa karo nhiiN|| siddhAnta kA yaha sAra, mAyA chor3a yogI jAna lo| jinadeva aura zuddhAtmA meM, koI antara hai nhiiN|| jinadeva jo maiM bhI vahI, isa bhA~ti mana nirdhAnta ho| hai yahI zivamaga yogijana, nA maMtra evaM taMtra hai|| arahaMta siddhAcArya pAThaka, sAdhu haiM parameSThI pnn| saba AtmA hI hai zrI, jinadeva kA nizcaya kthn|| yaha AtamA hI viSNu hai, jinendra ziva-zaMkara vhii| buddha bahmA siddha Izvara hai, vahI bhagavaMta bhii|| ina lakSaNoM se vizada, lakSita deva jo nirdeha hai| koI antara hai nahIM, jo deha-devala meM rhe|| bhava duHkhoM se bhayabhIta, yogIcandra munivara deva ne| ye eka mana se race dohe, svayaM ko smbodhne||
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/21 ukta gAthAoM meM Atmadarzana, AtmalInatA ko hI mukti prApta karane kA eka mAtra upAya batAyA gayA hai| Aja taka jitane bhI jIva siddha hue haiM, ve sabhI Atmadarzana se hI hue haiM aura jina jIvoM ko mukti kI prApti nahIM huI hai, vaha Atmadarzana ke abhAva se hI nahIM huI hai| gRhastha ho yA muni ho AtmA meM vAsa karane vAloM ko ati zIghra hI parama sukha kI prApti hotI hai| yadi nija bhagavAna AtmA kI khoja karanI hai to dehadevala meM karo, anyatra AtmA milane vAlA nahIM hai| dehadevala meM virAjamAna Ananda svabhAvI nija bhagavAna AtmA kA dhyAna karanA hI dharma hai| nija bhagavAna AtmA kA dhyAna kiye binA kitanA hI tapatyAga karo, kitanA hI vrata, zIla, saMyama dhAraNa karo, AtmA kA lAbha hone vAlA nahIM hai| yadi AtmakalyANa karanA hai to apanI pUrI zakti nija bhagavAna AtmA kA dhyAna karane meM hI lagAo, anyatra upayoga lagAnA kAryakArI nahIM hai| nija cidkAya kI ArAdhanA para bala dene kA kAraNa yaha hai ki yahI eka mAtra mukti kA mArga hai| isa jagata meM aise puruSa bahuta virala haiM jo nija cidkAya kA dhyAna karate haiN| adhyAtma granthoM meM nija cidkAya kI ArAdhanA para sarvAdhika vajana diyA jAtA hai| sAtha hI puNya ko pApa ke samAna bhI batAyA jAtA hai| samayasAra grantha meM eka adhikAra puNya pApa kI ekatA ke lie likhA gayA hai| pravacanasArAdi anya adhyAtma granthoM meM bhI puNya ko pApa ke samAna batAyA gayA hai| AdhyAtmika dRSTi se jisa prakAra puNya evaM pApa meM antara nahIM hai, usIprakAra AtmA aura paramAtmA meM bhI koI antara nahIM hai| anAdi se jIva ko karma kA bandhana hone ke kAraNa usakI paryAya meM nAnA prakAra kA utpAta macA huA hai| anAdi moha karma ke udaya se bahirmukha pariNamana karane ke kAraNa vaha duHkhI hai| kabhI mahAna bhAgyodaya se vaha saMjJI paMcendriya hokara nija jIvAstikAya ke dhyAna rUpa mokSa kA puruSArtha kara mokSarUpa avinAzI paramAnanda dazA ko prApta karatA hai|
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22/cikAya kI ArAdhanA - paramArtha se nija jIvAstikAya hI zivasvarUpa hai, mokSasvarUpa hai| jinako mokSa kI kAmanA ho, unako nija jIvAstikAya kA satata darzana anubhava, saMvedana, dhyAna karanA caahie| he bhAI! dharma kI zuruAta samyagdarzana se hI hotI hai| aho ! samyagdarzana koI alaukika cIja hai| hamane atIndriya Ananda kA dhruvadala zuddha caitanya prabhu kI ora dRSTi karane kA samaya nahIM nikAlA aura sArI jindagI indriyoM ke viSaya bhogoM meM hI ga~vA dii| samyagdarzana antardRSTi kA abhyAsa karane se hotA hai| apanI abhyaMtara kAya meM, apanI hI divya deha meM upayoga ko jor3ane kA nAma hI antardRSTi hai, dhyAna hai| bhagavAna AtmA sarvatra deha meM virAjamAna hai| dhyAna mudrA meM baiThakara apane hI pradezoM ko dekhane kA, anubhava karane kA nAma hI anubhUti hai, samyagdarzana hai, samyakjJAna hai, samyakcAritra hai| isalie bahirdRSTi chor3akara antardRSTi karane kA abhyAsa karo / jisa prakAra siddhAlaya meM siddha bhagavanta virAja rahe haiM, vaise hI isa deha rUpI devAlaya meM, kAraNa siddha bhagavAna virAja rahe haiN| kAraNa siddha prabhu virAjamAna rahate hue bhI hamArI yaha dazA kyA ho rahI hai? hamArA upayoga bAhara jAne se hamAre siddha bhagavAna kA apamAna hotA hai, hama AtmaghAtI hote haiM; isalie hameM saMsArarUpa itanI bar3I sajA mila rahI hai| agara duHkha se chUTanA cAhate ho to dhyAna mudrA meM bhagavAna kI taraha baiTha jAo aura apanI hI divyakAyA jo bhagavAna svarUpa hai, usameM apane upayoga ko . jor3ane kA abhyAsa karo to zIghra hI siddha bhagavAna pragaTa rUpa se ho jAoge / adhyAtma kI ye bAteM bAhya pravRtti ke rasika jIvoM ko kaThora lagatI haiN| jise antaraMga meM bAhya viSayoM kI ruci chUTa gaI hai aura pUrNAnanda prabhu bhagavAna AtmA kI dRSTi huI hai, usako dharmI kahate haiN|
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya kundakunda kahate haiM - cikAya kI ArAdhanA / 23 arhata siddhAcArya pAThaka, sAdhu haiM parameSThI paNa / saba AtamA kI avasthAyeM, AtmA hI hai zaraNa / / arhatAdika paMca parameSThI haiM AtmA meM hI ceSTArUpa haiM, AtmA kI hI avasthAe~ haiM, isaliye AtmA hI zaraNa hai / ye pA~ca pada AtmA ke hI haiN| jaba ratnatraya svarUpa mokSamArga ko sAdhatA hai taba sAdhu kahalAtA hai| jaba paThanapAThana meM tatpara muni hotA hai taba upAdhyAya kahalAtA hai| jaba dIkSA dene vAlA hotA hai taba AcArya kahalAtA hai| jaba ghAti karma kA nAza karatA hai taba arhaMta kahalAtA hai| jaba aghAti karmoM kA nAzakara nirvANa ko prApta hotA hai taba siddha kahalAtA hai / isa prakAra pAMcoM pada AtmA hI haiN| isaliye AcArya kahate haiM ki jo isa deha meM AtmA sthita hai vaha yadyapi karmoM se AcchAdita hai to bhI pA~co padoM ke yogya hai / nizcaya se isake zuddha svarUpa kA dhyAna karanA pA~co padoM kA dhyAna karanA hai| vyavahAra se paMcaparameSThI zaraNabhUta haiM aura nizcaya se eka nija cikAya hI ' zaraNabhUta hai| samyagdarzana, samyagjJAna, samyak cAritra aura samyak tapa ye cAra ArAdhanAyeM haiM, ye sabhI AtmA meM hI ceSTA rUpa haiM, AtmA kI hI avasthAyeM haiN| AtmA kI ruci rUpa pariNAma samyagdarzana hai, saMzaya, vimoha evaM vibhrama se rahita jJAna samyagjJAna hai, rAgadveSAdika rahita pariNAma honA samyakcAritra hai| bhAI! yaha amUlya manuSya bhava milA hai, kalyANa karane kA saba taraha se avasara prApta huA hai| isaliye tU maraNa kA samaya Ane se pahale hI ceta jA, sAvadhAna ho jA, sadA zaraNabhUta nija zuddhAtma dravya kA anubhava karane kA prayatna kara / apanI hI caitanya kAyA meM sarva udyama se apane upayoga ko jor3a de| arahaMte
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24/cikAya kI ArAdhanA saraNaM pavvajjAmi, siddhe saraNaM pavvajjAmi, sAhU saraNaM pavvajjAmi, kevalI paNNataM dhammaM saraNaM pavvajjAmi, ye saba vikalpa haiM, zubharAga hai, inase puNya baMdha hogA, karma nahIM kreNge| - arahaMta ityAdi paradravya hone se isa AtmA ko paramArtha se zaraNabhUta nahIM haiN| trikAla eka zuddha paramAnanda kA piNDa nija cikAya hI sadA zaraNabhUta hai| vaha bAhya deha meM sarvatra virAjamAna hai, aMtardRSTi kara vahIM para upayoga lagAne se sukha kI prApti hotI hai| isaliye zaraNabhUta nija zuddhAtma dravya, apanI hI caitanya kAyA kA anubhava karane kA pratidina abhyAsa kro| upayoga ko apane zarIra se bAhara mata bhaTakane do / upayoga caitanya kA hai| deha pramANa hI merA kSetra hai, deza hai, dhana hai, pada hai| isake atirikta merA kucha bhI nahIM hai| he prabhu! apanI cikAyA ko eka samaya ke liye bhI nahIM bhUla / isa kalikAla meM jaba hama cAroM ora dekhate haiM to lagatA hai ki dharma ne saMnyAsa le liyA hai, tapa calA gayA hai, satya dUra ho gayA hai, vanaspati thor3e phala dene lagI hai, manuSya chala-kapaTa se bhara gaye haiM, putra pitA se dveSa rakhane lage haiM, durjana apanA prabhutva dikhA rahe haiM, dAtA daridra ho gaye haiM, phira bhI bAhara kI duniyAM se dUra, bahuta dUra jAkara andara kI Atma duniyA ko hI antara mana se dekhate haiM to bhagavAna AtmA to jaisA kA taisA hI hai| usameM kucha bhI badalAva nahIM huA hai, vaha to eka rUpa rahatA hai| isa kAraNa use anubhava meM lekara isa kalikAla meM bhI janma-maraNa rahita hone kA aura nija sukhada duniyA basAne kA kArya kiyA jA sakatA hai| yaha kArya yadi isa jIvana meM nahIM kiyA to kevala pachatAvA hI raha jAyegA / aisAmanuSya bhava aura saba taraha ke sAdhana mile hue haiN| usameM apanA hita karanA cAheM to kara sakate haiN| bAhara kI yAtrA hamane bahuta kI hai| aba hama apanI antara yAtrA zurU kreN| bAhara kI yAtrA bahirmohadRSTi hai aura antara kI yAtrA antara nirmohadRSTi hai / antara dRSTi kA nAma hI dhyAna hai| isaliye A~kheM banda karake bhagavAna kI mudrA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/25 kI taraha baiTha jAo aura apane upayoga ko apanI hI AbhyaMtara divyakAyA meM jor3ane kA abhyAsa kro| ___ jaba upayoga nija divyadeha kI ora rahe, vaha hI sukhada svasamaya hai| jaba upayoga para meM base, vaha vipattimaya parasamaya hai| yahI bheda vijJAna hai| svasamaya hI mokSa hai aura parasamaya hI saMsAra hai| vairAgya maNimAlA, zloka 64, 70 meM kahA hai'are mUrkha! tU apane zarIra meM virAjamAna paramAtmA kA anubhava kara, anyathA isa saMsAra meM khUba hI paribhramaNa karegA, mUkhoM meM tU prasiddha ginA jAyegA aura bhaviSya meM tU napuMsaka arthAt karttavyahIna ho jaayegaa|' 'tU apane zarIra meM virAjamAna siddha bhagavAna kA anubhava kara, apane zarIra meM virAjamAna apanI hI caitanya kAyA ko dekh| apane zarIra meM virAjamAna parama vizuddha AtmA kA smaraNa kara aura kevalajJAna rUpI krIr3A ke dvArA mokSa ko prApta kr|' hama apane ko sarvathA zuddha aura arUpI mAnakara svacchanda vartana nahIM kreN| jaba taka dravyakarma aura nokarma ke sAtha hamArA nimitta-naimettika sambaMdha hai, taba taka hama nizcaya-vyavahAra ratnatraya kA bhalI bhA~ti abhyAsa kreN| hama aise kArya nahIM kareM jinase prApta rUpI deha kI kSati hokara apane caitanya prANoM kA ghAta ho| hama apane bAhya zarIra meM hI sthita apane svasaMvedanagamya zarIra meM apane upayoga ko bAra-bAra lagAkara paryAya meM apane kevalajJAnAdi rUpa zuddha caitanya prANoM ko ati zIghra prakaTa kreN| hamArI jo bahirmukha dRSTi hai use haTAkara antarmukha dRSTi karane kA, dhyAna karane kA pratidina abhyAsa kreN| jaba taka upayoga bAhara jAyegA, pariNati azuddha rhegii| jitane zubhAzubha bhAva haiM, ve saba saMsAra ke kAraNa haiN| inase karmoM kA Asrava hotA hai| karmo kA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26/cidkAya kI ArAdhanA nAza karane kA eka hI upAya hai ki saba taraha ke saMkalpa-vikalpoM ko dUra kara nirvikalpa hokara bhagavAna kI taraha dhyAna mudrA meM baiThakara apane jIvAstikAya meM hI nitya vihAra karane kA abhyAsa kreN| yahI bhagavAna banane kA upAya hai| anya jAnanA, dekhanA, karanA bhoganA, vicAra karanA Adi jo jIvo ko prasiddha hai, ve sarva hI kArya ghora saMsAra ke mUla haiN| he jIvo! deva kisI maMdira meM nahIM hai, na deva kisI pASANa meM lepa yA citra meM hai| deva zarIra rUpI devAlaya meM virAjamAna hai, usakA sAkSAtkAra kro| devAlaya meM deva ko dekhane se zubharAga hotA hai, parantu deharUpI devAlaya meM nija deva ko dekhane se vItarAgatA hotI hai| zubhopayoga meM caitanya mUrti AtmA dikhAI nahIM detaa| apanI caitanya mUrti kA avalokana A~kheM banda karake aMtara meM dekhane se hI hotA hai| yadi svabhAva meM jinendrapanA nahIM ho to paryAya meM jinendrapanA kahA~ se AyegA? isaliye yaha nizcita hai ki AtmA svayaM svabhAva se jinendra hai| svabhAva se hama meM aura jinendra meM kucha bhI antara nahIM hai| digambara saMtoM ne yaha rahasya batAyA hai| isa rahasya ko dhAraNa karane vAle koI virale hI jIva haiN| yaha jIva pAmara ho gayA hai jo aisA mAnatA hai ki merA kArya dhana, ghara, strI, putrAdi ke binA nahIM calatA hai| __ jJAnI deha-devAlaya meM AtmA ko dekhatA hai| ajJAnI jIva bhagavAna kI mUrti meM hI bhagavAna mAnatA hai| sthApanA nikSepa meM hI vAstavika bhagavAna mAna lenA bhrama hai| jo koI deha-devAlaya meM bhagavAna AtmA kA darzana karatA hai, apane upayoga ko apanI hI divya caitanya kAyA meM jor3atA hai, vaha samyagdRSTi hai| jina maMdira meM virAjamAna bhagavAna hamAre upakArI haiM, isalie pUjane lAyaka haiM, aisA hama mAne to koI doSa nhiiN| jJAnI aisA mAnakara bhagavAna ke darzana-pUjana karatA hai, jisase puNya hotA hai, kintu dharma nhiiN| ____ samayasAra kalaza 138 meM zrI guru saMsArI bhavya jIvoM ko sambodhana karate
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. cidkAya kI ArAdhanA/27 'he andha prANiyoM! anAdi saMsAra se lekara paryAya-paryAya meM yaha rAgI jIva sadA matta vartate hue jisa pada meM so rahe haiM vaha pada apada hai, apada hai; tumhArA pada nahIM hai, aisA tuma smjho| isa ora Ao, isa ora Ao; yahA~ nivAsa kro| tumhArA pada yaha hai, yaha hai; jahA~ zuddhazuddha caitanya dhAtu nijarasa kI atizayatA ke kAraNa sthAyI bhAvatva ko prApta hai, avinAzI hai|' jaise koI mahAna puruSa madyapAna karake malina sthAna para so rahA ho, use koI Akara jagAye aura sambodhita kare ki yaha tere sone kA sthAna nahIM hai, terA sthAna to zuddha suvarNamaya dhAtu se nirmita hai, anya kudhAtuoM ke mizraNa se rahita zuddha hai aura ati sudRr3ha hai; isaliye maiM tujhe terA sthAna batalAtA hU~, vahA~ A aura zayana karake Anandita ho| isI prakAra ye prANI anAdi se rAgAdi ko bhalA jAnakara unhIM ko apanA svabhAva mAnakara usI meM nizcita hokara so rahe haiM, sthita haiM, unheM zrI guru karuNApUrvaka sambodhita karate haiM, jagAte haiM, sAvadhAna karate haiM ki aMdhe prANiyo! tuma jisa pada meM so rahe ho, vaha tumhArA pada nahIM hai, tumhArI pada to zuddha caitanya dhAtumaya hai, bAhya meM anya dravyoM kI milAvaTa se rahita hai tathA antaraMga meM vikAra rahita zuddha aura sthAyI hai; aise zuddha nija cidkAya rUpa pada kA anubhava kara Anandita hoN| ... AtmA meM apadabhUta dravya bhAvoM ko chor3akara nizcita sthira eka isa pratyakSa anubhavagocara bhAva jo ki AtmA ke svabhAvarUpa se anubhava kiyA jAtA hai, use he bhavya! jaisA hai, vaisA grahaNa kara, vaha terA pada hai| ___ vAstavika sat apanA trikAlI dhruva bhagavAna AtmA, apanI cidkAya hI hai, jo deha pramANa hai| usakI zaraNa leN| hamAre dhyAna kA dhyeya hamArI cidkAya hI hai| jaba taka nija cidkAya dhyAna kA dhyeya nahIM banegI, taba taka samyagdarzana kI prApti hone vAlI nahIM hai, saMvara hone vAlA nahIM hai, dharma kA prArambha bhI hone vAlA nahIM hai|
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28/cidkAya kI ArAdhanA dharma kA Arambha karane kI vidhi yaha hai ki pahale vikalpAtmaka kSayopazama jJAna meM nija zuddhAtma tattva kA svarUpa samajheM, samyak nirNaya kareM, pazcAt samasta padArthoM se apane upayoga haTAkara apanI cidkAya ke sanmukha kareM aura usI meM hI tanmaya ho jaayeN| yaha Atma tanmayatA hI mukti kA upAya hai| yahI dharma hai| isase hI karmoM kI nirjarA hokara hameM mokSa kI prApta hogii| aciMtyazaktiH svayameva devazcinmAtra ciMtAmaNireSa ysmaat| sarvArthasiddhAtmatayA vidhatte, jJAnI kimanyasya prigrhenn|| yaha cinmUrti AtmA svayaM hI ananta zakti kA dhAraka deva hai aura svayaM hI ciMtAmaNi hone se vAMchita kArya kI siddhi karane vAlA bhagavAna hai| ukta samayasAra kalaza 144 meM acintya zakti vAlA deva, cinmAtra cintAmaNi zabdoM se bhagavAna cidkAya kI mahimA kI hai| nija bhagavAna cidkAya kA hI anubhava karane vAle jIvoM ko para padArthoM ke parigraha se koI prayojana nahIM rhtaa| nija bhagavAna cidkAya hI paramezvara hai| isakI ArAdhanA karane se paramapada mokSa milatA hai| nija bhagavAna cidkAya meM lIna honA, usI se saMtuSTa honA aura usI se tRpta honA parama dhyAna hai| isase vartamAna meM Ananda kA anubhava hotA hai aura thor3e hI samaya meM hI arihaMta pada kI prApti hotI hai| __parama zAnti kA anubhava karane ke lie hameM apane upayoga ko nija jIvAstikAya meM lIna karanA caahie| nija jIvAstikAya kI acintya sAmarthya para vizvAsa karake upayoga ko usameM lIna karanA caahie| cidkAya hI apanA ArAdhya deva hai, usI kA nirantara ArAdhanA karanA caahie| nija jIvAstikAya meM upayoga lIna karane se bhItara sukha kA mahAsAgara laharAne lagatA hai| ... eka apanI cidkAya meM hI hamArA sukha hai| isalie apanI cidkAya se hI sukha prApta karane kI bhAvanA hamezA bhAnA caahie| apanI ciddeha kA hI sadA anubhava karanA, vedana karanA, dhyAna karanA hamArA svabhAva hai, vahI svarga aura
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/29 mokSa kA sopAna hai| apanI ciddeha kA lakSya chor3akara bAhya jagata ko lakSya karanA hamArA svabhAva nahIM hai| kSAyika kevalajJAna meM bAhya jagata kA jJAna honA jIva kA kArya-svabhAva hai| apanI ciddeha ke anubhavarUpa kAraNa-svabhAva ko pragaTa kiye binA kArya-svabhAva kI upalabdhi honA asaMbhava hai| nija jIvAstikAya ke darzana-saMvedana bhoga se hI jJAnAvaraNa karma kA kSaya hokara sakala paradravyoM kA jJAna hotA hai| jitane bhI siddha bhagavAna bane haiM, bana rahe haiM aura Age baneMge, ve saba apanI cidkAyA kA dhyAna karane se hI bane haiM, bana rahe haiM aura Age bneNge| 'dhani dhanya haiM je jIva, narabhava pAya yaha kAraja kiyaa| tinahI anAdi bhramaNa paMca prakAra taji vara sukha liyaa|| jina jIvo ne manuSya paryAya prApta karake nija cidkAya kI ArAdhanA kI hai, ve jIva hI dhanya haiN| una jIvo ne hI anAdikAla se cale A rahe pA~ca prakAra ke parAvartana rUpa saMsAra paribhramaNa kA abhAva kara uttama mokSasukha ko prApta kiyA hai| bAhya jagata kA Aja taka hamane jo kucha jAnA hai, jo kucha prApta kiyA hai, Aja ke bAda jo kucha jAneMge aura prApta kareMge, vaha saba dehAzrita hone se mRtyu hone para eka hI samaya meM chUTa jAyegA jAnA-anajAnA ho jAyegA, prApti-aprApti / meM badala jAyegI; usI prakAra jaise bhUtakAla meM ananta janmoM se hamane jo kucha jAnA hai, pAyA hai, vaha saba vismRta ho gayA hai, kho diyA gayA hai| eka svAdhIna svasaMvedana pratyakSa nija sukhada jIvAstikAya kA anubhava, saMvedana, bhoga hI " parAdhIna nahIM hone se mRtyu ke pazcAt hamAre sAtha jAtA hai| yaha uttama manuSya paryAya alpAyu vAlI hai| manuSya paryAya meM hI dhyAna kI siddhi saMbhava hai| dhyAna kA abhyAsa na kara hama yaha amUlya evaM durlabha manuSya paryAya kho dete haiN| hameM sAvadhAna hokara deha pramANa apanI ciddeha ko antardRSTi se dekhanA cAhie, anubhava karanA cAhie, jisako punaH punaH dekhane, anubhava karane para alpakAla meM ghAtiyA karmoM kA kSaya hokara kevalajJAna meM saba jAna liyA jAtA hai
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30/cidkAya kI ArAdhanA aura avinAzI ananta Ananda kI prApti hotI hai aura phira janma-maraNa nahIM hotaa| isalie manuSya bhava ko viSayoM meM nahIM gaMvAnA caahie| mukhyopacAra du bheda yoM bar3abhAgI ratnatraya dhreN| aru dhareMge te ziva lahaiM tina suyaza-jala-jagamala haraiM / / jo puruSArthI jIva sarvajJa-vItarAga kathita nizcaya aura vyavahAra ratnatraya kA svarUpa jAnakara dhAraNa karate haiM tathA kareMge, ve jIva pUrNa pavitratA rUpa mokSa ko prApta hote haiM aura hoNge| guNasthAna ke pramANa meM zubharAga AtA hai, vaha vyavahAra ratnatraya kA svarUpa jAnanA cAhie aura use nizcaya se upAdeya nahIM mAnanA caahie| ___ para dravyoM kA lakSya moha karma ke udaya aura jJAnAvaraNa karma ke kSayopazamAdi ke Azrita hone se parAzrita hai, audayika hai| hama svAnubhava nahIM karake paradravyoM ko jAneM aura anya jIvoM ko paradravya jAnane kA upadeza kareM, yaha yogya nahIM hai| nija AtmapradezoM kA darzana, anubhava, saMvedana, dhyAna svAzrita hai| isalie hameM nija AtmapradezoM ke darzana, anubhava, saMvedana, dhyAna kA puruSArtha karanA caahie| nija jIvAstikAya jo svasaMvedanagocara hai, vahI sukhada hai| vahI svasaMvedana karane para hameM sukha detI hai| imi jAni Alasa hAni sAhasa ThAni yaha sikha aadrau| jabalo na roga jarA gahai, tabalauM jhaTiti nija hita krau|| yaha jAnakara roga yA vRddhAvasthA Ave usase pUrva hI pramAda chor3akara AtmA kA hita kara lenA caahie| .. paramArtha sukha kI prApti nijaM jIvAstikAya ke dhyAna se hI hotI hai; kyoMki nija jIvAstikAya sukhasvabhAvI hone se sukha hI hai, mAtra vyavahAra se guNaguNIrUpa bheda hai| nizcaya se sukha aura jIvAstikAya meM koI bheda nahIM hai, isaliye nija jIvAstikAya kA anubhava karanA hI sukha kA anubhava karanA hai| sukhArthI jIva ko nija jIvAstikAya kA hI satata anubhava karanA cAhie, paMca
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI ArAdhanA / 31 parameSThI bhI yahI karate haiM / nija jIvAstikAya ke Azraya se nija jIvAstikAya sukha rUpa pariNamana karatI hai, jisase hameM sukha kA anubhava hotA hai| nija jIvAstikAya bhale hI karmoM kA bandhana hone ke kAraNa azuddha paryAya sahita ho, vaha svadravya hone se grahaNa karane ke lie zuci hai, zuddha hai; usakA dhyAna karane se paryAya meM zuddhatA prakaTa hotI hai| paradravya bhale hI paryAya meM zuddha hoM, ve paradravya hone ke kAraNa grahaNa karane ke lie azuci haiM, azuddha haiM, heya haiM; unakA lakSya karane se paryAya meM azuddhatA prakaTa hotI hai| anantaguNa sampanna hamArI ciddeha svasaMvedya hai, vahI hamArI nidhi hai, ciddeha ke atirikta bAhara hamArA kucha bhI nahIM hai| isalie sukhArthI jIva ko apane upayoga kA sArA zrama apanI ciddeha ke prati hI karanA caahie| hamArA abhyaMtara cikAya hI hamArI saMpatti hai / isIliye he bhavya ! apane upayoga kA sArA zrama usI ke prati kro| yaha rAga - Aga dahai sadA, tAtaiM samAmRta seiye / cira bhaje viSaya kaSAya, aba to tyAga nijapada beiye / / yaha rAga rUpI agni anAdi kAla se nirantara saMsArI jIvoM ko jalA rahI hai, duHkhI kara rahI hai| isaliye jIvoM ko nizcaya ratnatraya rUpI amRta kA pAna karanA cAhie, jisase rAga-dveSa- moha-ajJAna kA nAza ho / yaha jIva anAdi ajJAna se viSaya - kaSAyoM kA sevana kara rahA hai| aba usakA tyAga karake nija jIvAstikAya kA sevana karanA cAhie, nija jIvAstikAya meM hI sadA vihAra karanA caahie| nija jIvAstikAya aura usakA sukha paira ke a~gUThe se lekara mastaka paryanta hI hai| parantu jo loga bAhya padArthoM meM apanA upayoga lagAte haiM, unako nija jIvAstikAya aura paramArtha sukha kA anubhava nahIM hotA, jisase ve duHkha kA hI anubhava karate * haiN| apane upayoga ko nija sukhada jIvAstikAya meM nahIM lagAkara paradravyoM meM lagAne se mohakarma kA udaya hokara rAgAdi pariNAma hote haiM aura karmabandha hotA hai / apane upayoga ko nija jIvAstikAya meM lagAne se hI karmoM kA saMvara, nirjarA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32/cikAya kI ArAdhanA aura mokSa hotA hai / bahirmukha upayoga nija cikAya se cyuta hone ke kAraNa acetana samAna hotA hai aura nija cikAya bhI upayoga kA samavAya nahIM rahane se acetana samAna hotI hai| jinakA citta bAhya padArthoM meM hI sphurAyamAna rahatA hai, ve mithyAdRSTi haiN| mana- indriya dvAra se mohakarma kA udaya hotA hai, jisase rAgAdi kI utpatti hokara navIna karmoM kA bandha hotA hai| nAma karma ke udaya se pudgaloM kI zarIrAkAra racanA hotI hai, usako bAhya zarIra kahate haiN| bAlagopAla sabako apanA AbhyaMtara zarIra, bhagavAna AtmA sadA svayaM se hI anubhava meM AtA hai, kintu jJeyalubdha hone se hI ve usakA anubhava nahIM krte| bAhya zarIra devAlaya hai, mandira hai, Abhyantara zarIra deva hai, paramAtmA hai| Abhyantara zarIra eka pAramArthika vastu hai, kAraNa paramAtmA hone se dhyeya hai, usakA dhyAna mokSa kA kAraNa hai| AtmapradezoM ke pracaya ko AbhyaMtara zarIra kahate haiN| vahI hamArA svarUpa hai| deha pramANa nija asaMkhya Atmapradeza hI hamArA vAstavika dhana hai| jJAnIjana apane upayoga ko bAhya padArthoM se haTAkara usI meM lagAte haiN| ve sadA nija divya kAya meM hI vihAra karate haiN| bAhya zarIrAdi pudgala kAyeM saMsAra ke hetu hone se heya haiN| unake jAnane meM apane upayoga ko lagAnA saMsAra kA kAraNa hai| kahA racyo para pada meM na tero pada yahe kyoM dukha sahai / aba 'daula' hou sukhI svapada raci dAva mata cUkau yahai / / he jIva ! para padArthoM meM kyoM Asakta ho rahA hai? ye tere padArtha nahIM haiN| para padArthoM meM Asakti kara tU duHkha kisaliye sahana karatA hai? ananta darzana, jJAna, sukha aura vIryamayI terA svarUpa hai, usameM lInatA karanA caahiye| aisA karane se hI uttama mokSa sukha prApta hogaa| isaliye he jIva! aba AtmasvarUpa kI prApti kara / nija jIvAstikAya ko anubhava se phicaan| usI meM apane upayoga ko lagAkara
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/33 sukhI ho| yaha uttama avasara bArambAra prApta nahIM hotaa| isaliye ise na ga~vA aura viSayoM ke moha kA tyAga karake mokSa prApti kA upAya kr| rejiiv| tU anAdikAla se bahirAtmapane ke kAraNa duHkhI horahA hai| aMtarAtmapane rUpa yathArtha puruSArtha kara hI tU sukhI ho sakatA hai| nija jIvAstikAya aura usakA sukha paira ke aMguThe se lekara mastaka paryaMta hI hai, aisA jAnakara nija jIvAstikAya meM hI apane upayoga ko lgaa| jo loga bAhya padArthoM meM hI apanA upayoga lagAte haiM, unako paramArtha sukha kA anubhava nahIM hotaa| ve duHkha kA hI anubhava karate haiN| apane ghara ko dekha bAvare, sukha kA jahA~ khajAnA hai| kyoM para meM sukha khoja rahA hai, kyoM para kA dIvAnA re|| mATI ke ye khela-khilaune, mATI tana kI rAnI re| mATI kA tana mATI kA mana, mATI kI rajadhAnI re / / mATI kA yaha putalA terA, mATI bharA bichaunA re| . para pariNati para bhAva nirakhatA, Atama tattva ko bhUlA re| para bhAvoM meM sukha-duHkha mAne, jhUla rahA bhava phUlA re|| sahajAndI rUpa tumhArA, jaga sArA begAnA re / cintAmaNi sA nara bhava pAyA, kalpavRkSa sA jinavRSa re|| gaMvA rahA hai ratana amolaka, kyoM viSayoM meM phaMsa-phaMsa re| bikhara jAyegA eka dina terA, sArA tAnA-bAnA re|| cAroM gatiyoM meM ghUma cukA hai, aba to nija kA dhyAna dhro| viSaya halAhala bahuta piyA hai, aba samakita rasa pAna kro| apane kSetra kI chA~va baiTha jA, bahuta dUra nahIM jAnA re| trasa paryAya sthAvara badalatA, kiye moha kI hAlA re| / kabhI svarga ke AMgana dekhe, kabhI naraka kI jvAlA re|| caurAsI ke pathika tumhArA, zivapura pAsa ThikAnA re| kyoM para meM sukha khoja rahA hai, kyoM para kA dIvAnA re||
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34/cidkAya kI ArAdhanA - 'rAga pariNAma zUnyo'ham' yaha rAga Aga dahai sadA, tAH samAmRta seiye| cira bhaje viSaya kaSAya aba to, tyAga nija pada beiye|| merI cidkAya svabhAva se rAga, dveSa, moha se rahita hai; krodha, mAna, mAyA, lobha se rahita hai; pA~co indriyoM ke viSaya sparza, rasa, gandha, varNa aura zabda se rahita hai; mana, vacana, kAya kI samasta kriyAoM se rahitaM hai; rAga-dveSa Adi bhAvakarma, jJAnAvaraNAdi dravyakarma tathA zarIrAdi nokarma se rahita hai| khyAti, lAbha, pUjA, sune hue va anubhava kiye hue iSTa bhogoM kI AkAMkSA se rahita hai; nidAna, mAyA tathA mithyAtva zalyoM se rahita hai| rasa gArava, Rddhi gArava, svAsthya gArava; ina tInoM gArava, mAnoM se rahita hai| manodaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa; ina tInoM daMDoM se rahita hai| he bhavya! rAga pariNAma AtmaguNoM ko naSTa kara jIva ko saMsAra meM nAnA asahya zArIrika aura mAnasika duHkhA kA anubhava karAne vAlA hai| yaha bahirmukhatA se utpanna hotA hai| bAhya padArthoM ko viSaya kiye binA rAgAdi pariNAmoM kI utpatti nahIM hotI hai| rAgAdi pariNAmoM kA abhAva karane ke liye sukha-duHkha, mitra-zatru, iSTa-viyoga, aniSTa-saMyoga, zmazAna yA mahala saba meM samatA bhAva dhAraNa kara aMtarmukhatA kA abhyAsa kro| rAga pariNAmoM se zUnya ananta mahimAvanta guNoM se yukta apanI cidkAya kA satata dhyAna kro| dhyAna ke bala se yaha cidkAya arihanta-siddharUpa pariNamana karatI hai| ananta kAla se viSaya kaSAyoM kI hI puSTi kI hai| aba viSaya kaSAyoM kA tyAga kara nija pada arthAt apanI cidkAya ko prApta karane kA puruSArtha kro| tuma apane zarIra sadana meM virAjamAna zobhA sampanna siddha bhagavAna samAna nija cidkAya kA sadA anubhava kro| zarIra meM pAye jAne vAle parama vizuddha caitanya svarUpa karmamala rahita zuddhAtmA kA darzana, avalokana karo aura anta meM kevalajJAnarUpI krIr3A ke dvArA mokSa ko prApta kro|
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/35 'dveSa pariNAma zUnyo'ham' ayi! kathamapi mRtvA tattvakautUhalI san, anubhavabhava mUrteH pAvavartI muhuurtm| pRthagatha vilasantaM svaM samAlokya yena, tyajasi jhagiti mUrtyA, saakmektvmohm|| he bhAI! tU kisI prakAra, kaSTa pAkara athavA mara-pacakara bhI Atmatattva kA kautUhalI hokara isa mUrta dravya kA eka muhUrta ke liye par3osI banakara AtmAnubhava kara, jisase mUrta dravya se bhinna jisakA vilAsa hai, aise apane AtmA ko sarvadravyoM se bhinna dekhakara pudgala dravya ke sAtha ekatva rUpa moha ko zIghra hI chor3a degaa| cAritra mohanIya karma ke udaya se jo iSTa-aniSTa padArthoM meM prIti-aprIti rUpa pariNAma hote haiM, unakA nAma rAga-dveSa hai| merA AtmA paramArtha se rAga-dveSa pariNati se rahita hai| iSTa meM prIti aura aniSTa meM dveSa karanA merA svabhAva nahIM hai, ye vibhAva pariNAma haiN| he bhAI! rAga karanA ho to mokSa pradAyinI zuddhopayoga se kara aura dveSa karanA ho to saMsAra pradAyinI azuddhopayoga se kr| he bhAI! samyagdRSTi kA hRdaya apane AtmA ke prati dayA se bhIgA huA hai| isaliye vaha apane AtmA ko karma se chur3Ane ke liye apanI cidkAya kA bArambAra dhyAna karatA hai| jaise kisI puruSa kA kImatI hIrA reta ke Dhera meM gira jAtA hai to vaha puruSa usa reta ke eka-eka kaNa ko alaga-alaga kara apane hIre ko pA letA hai tathA jaise mUrtikAra pASANa meM se TA~cI dvArA eka-eka anupayogI pASANa ko nikAla kara jinabimba kA nirmANa kara letA hai, ThIka usIprakAra samyagdRSTi samasta vibhAva pariNAmoM ke janaka mohakarma ko dehadevAlaya meM virAjamAna apane parama prabhu kA dhyAna kara naSTa kara detA hai| he bhAI! apanI cidkAya kA Azraya kara dveSa pariNAma kA abhAva kro|
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36/cidkAya kI ArAdhanA 'moha pariNAma zUnyo'ham' moha mahAmada piyo anAdi, bhUla Apako bharamata vaadi| moha udaya yaha jIva ajJAnI, bhoga bhale kara jaane| jo koI jana khAya dhatUrA, so saba kaMcana maane|| yaha jIva para ko apanA mAna baiThA, nija ko pahicAnA nhiiN| apanI divyakAya se cyuta honA mohakarma kA kArya hai| merA AtmA svabhAva se moha pariNAma rahita hai| aSTa karmoM meM mohanIya karma hI pradhAna hai; kyoMki saMsAra paribhramaNa kA mUla kAraNa yahI hai| yaha do prakAra kA hai- darzanamoha aura caaritrmoh| darzanamoha samyaktva ko va cAritramoha sAmyatA rUpa svAbhAvika cAritra ko ghAtatA hai| he Atman! ina donoM ke udaya se tuma rAgI-dveSI-mohI hokara svarUpa se cyuta ho jAte ho| ataH moha kA nAza karane ke liye apanI nirmoha cidkAya ko bhjo| jIva ke dravya-guNa-paryAya ke sambandha meM hone vAlA tattva apratipatti lakSaNa vAlA mUr3ha bhAva darzana moha hai| bAhya padArthoM meM hone vAlA rAga-dveSa cAritra moha hai| he jIva! darzanamohanIya ke udaya se utpanna aviveka rUpa moha pariNAma se tUne bAhya padArthoM ko apanA mAna rakhA hai| he bhavya! tuma kisa para moha karate ho? ghara, putra-putrI, strI, mAtA-pitA pr| dUradRSTi se dekho to pAoge ki isa mohajAla ne hI tumhArA patana kiyA hai| putra se moha karate ho| putra sama zatru nahIM jaga meN| jisa pitA ne pAlA thA, mA~ ne nau mAha peTa meM rakhA thA, vahI putra zAdI ke bAda mAtA-pitA ko chor3akara patnI ke moha meM pha~sakara apane parivAra ke poSaNa meM par3a jAtA hai| __ he bhavya! anAdikAla se satata pravAhamAna Aja taka anubhava kiye gaye moha ko aba to chor3o; kyoMki isa loka meM AtmA vAstava meM kisI prakAra bhI paradravyoM ke sAtha ekatva ko prApta nahIM hotaa| AcArya kahate haiM ki he bhAI! moha .. kA abhAva karane ke liye nija cidkAya kA satata anubhava kro|
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/37 'krodha kaSAya rahito'ham' kSamA aura zAMti se sukhI rahai sadaiva jiiv| krodha meM na eka pala rahai sukha caina se|| Avata hI krodha aMga-aMga se paseva gire| hoTha Dase dA~ta ghisai, Aga jharai naina se|| he bhavya! krodha kaSAya jIva kI svAbhAvika pariNati nahIM hai| krodha karma kA nimitta pAkara jIva kI paryAya meM krodha utpanna hotA hai| krodha vibhAva pariNati hai, kSamA jIva kA svabhAva hai| zAMti meM, kSamA meM yaha jIva ananta kAla raha sakatA hai, kintu krodha meM antarmuhUrta se adhika nahIM raha sakatA hai| zAMti, kSamA AtmA ke zAzvata guNa haiM, AtmA ke svabhAva haiN| krodha AtmA kI kSaNika pariNati hai| krodha se AtmA kI zAMti bhaMga hotI hai aura azubha karmoM kA baMdha hotA hai| maiM svabhAva se krodha pariNAma se zUnya huuN| zAzvata vastu merI divyakAya hI hai| nizcaya se kSaNika vibhAva se merA koI sambandha nahIM hai| bhAI! para dravyoM kA lakSya kara-kara tU anAdikAla se saMsAra meM bhramaNa kara rahA hai| pApa karmoM ke udaya se aniSTa anubhava meM Ane vAle padArthoM kA saMyoga hotA hai aura unakA lakSya karane se krodha utpanna hotA hai| krodha se bacane ke liye tU apane antara meM apane svarUpa kA, apanI cidkAyA kA, nija jIvAstikAya kA, nija zuddhAtmA kA lakSya kr| chadmastha avasthA meM pUrI cidkAya eka sAtha anubhava meM nahIM AtI hai| isaliye apane pradezoM ko, aMga-upAMgoM ko kramazaH dekha, unhIM meM lIna hone kA prayatna kr| prabhu! tU para dravyoM ko mata dekh| amUrtika pradezoM kA puMja prasiddha jJAnAdi guNoM kA dhArI anAdhi-nidhana vastu tU svayaM Apa hai| jinavara kI taraha dhyAna mudrA meM baiThakara antardRSTi karake apanI divya kAyA ko dekh| isI se tujhe zAMti kA anubhava hogaa| he bhAI! apanI cidkAya kA Azraya kara krodha kaSAya kA abhAva kro|
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38/cidkAya kI ArAdhanA 'mAna kaSAya rahito'ham' mAna mahA viSarUpa, karahi nIca gati jagata meN| komala sadA anUpa, sukha pAvai prANI sdaa|| he bhavya! mAna kaSAya jIva kI svAbhAvika pariNati nahIM hai| mAna karma kA nimitta pAkara jIva kI paryAya meM mAna utpanna hotA hai| mAna vibhAva pariNati hai, mArdava (mRdutA) jIva kA svabhAva hai| mArdava meM jIva ananta kAla raha sakatA hai, kintu mAna meM antarmuhUrta se adhika nahIM raha sakatA hai| mArdava AtmA kA zAzvata guNa hai, AtmA kA svabhAva hai| mAna se AtmA kI zAMti bhaMga hotI hai aura azubha karmoM kA baMdha hotA hai| maiM svabhAva se mAna pariNAma se zUnya huuN| zAzvata vastu merI divyakAya hI hai| nizcaya se kSaNika mAna pariNAma se merA koI sambandha nahIM hai| ___ mere AtmA meM jJAna mada nahIM hai| jJAna ko pAkara abhimAna karanA vibhAva pariNati hai, ataH jJAnamada kA tyAga kro| he bhavya! tumhArI cidkAya kSAyika jJAna svabhAvI hai| kSAyopazamika jJAna tumhArA vibhAva hai| usakA ahaMkAra mata kro| kevalajJAna ke sAmane tumhArA yaha kSAyopazamika jJAna kucha aMza mAtra bhI nahIM hai| satata vicAra karo ki merA AtmA svabhAva se kSAyozamika jJAna se rahita puNya kA kSaya hote hI rAjA bhI raMka ho jAtA hai| he bhAI! saccI ratnatraya nidhi ko prApta kro| zAzvata nidhi ke svAmI bno| nazvara sampatti kI ora daur3a mata lgaao| apane bhItara chipe khajAne ko kholo, usako ttttolo| ahaMkAra karmabaMdha kA kAraNa evaM AtmAnanda kA bAdhaka hai| vibhAvoM se dUra haTakara nija cidkAya meM ramaNa kara mAna kaSAya kA abhAva kro| - nija cidkAya ke anubhava ke binA zAstra jJAna aura jina praNIta kriyAoM kA pAlana prAyaH jIva ko mAna utpanna kara durgati kA kAraNa ho jAtA hai| isaliye prathama hI anubhava kI kalA ko sIkha lenA cAhie, kyoMki yaha dharma kA mUla hai|
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ . cidkAya kI ArAdhanA/39 'mAyA kaSAya rahito'ham' mAyA ThaganI ne ThagA, yaha sArA sNsaar| jisane mAyA ko ThagA, usakI jy-jykaar|| mana meM kucha ho, vacana meM kucha ho aura kAyA se kucha aura hI karanA, yaha mAyAcAra hai| dUsaroM ko ThaganA mAyA kaSAya hai| Aja taka tuma yahI soca rahe ho ki maiM kitanA kalAkAra catura hU~, maiMne acche-acche seTha sAhUkAra, mitravyApAriyoM ko Thaga liyA hai, merA jaisA buddhimAna kauna isa duniyA meM hogaa| he pathika! yaha tumhArI bhUla hai| saca to yaha hai ki vAstava meM Aja taka tumane auroM ko nahIM, apitu apane Apako hI ThagA hai| tuma siddha sama zuddha paramAtmA ananta zakti ke puMja hokara bhI kSaNika sukhAbhAsa ke liye bhikhArI bana chala-kapaTa karate ho| tuma nizcaya se apanI bahirmukhatA se aura vyavahAra se 148 karma zatruoM se ThagAye gaye saMsAra rUpa jela meM par3e ho| vicAra karo ki tuma dUsaroM ko Thagane vAle svayaM ThagAye gaye ho| he Atman! mAyAcAra AtmA kA svabhAva nahIM, vibhAva hai| traikAlika zuddha AtmA ina vibhAva bhAvoM se rahita hai| usa zuddha svabhAva ko vyakta karane kA puruSArtha kro| mana-vacana-kAya kI saralatA rkho| santoM kA upadeza hai ki he jIvoM! yadi tuma isa duHkhamaya saMsAra-samudra se pAra honA cAhate ho to anya sarva kalAoM kI mahimA chor3akara eka nija cidkAya ke anubhava kI kalA kI mahimA grahaNa karo aura usa kalA ko sIkha lo aura usakA hI nitya abhyAsa kro| isa kalA ke abhyAsa ke binA saMsAra kA aMta nahIM aayegaa| isa anubhava kI kalA ke samakSa anya sarvaprakAra kI kalAe~ vyartha haiN| hajAroM zAstroM kI par3hAI se bhI eka kSaNa ke anubhava kA mUlya adhika hai| he bhAI! mAyA kaSAya rahita apanI cidkAya kA Azraya kara mAyA kaSAya kA abhAva kro|
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40/cidkAya kI ArAdhanA _ 'lobha kaSAya rahito'ham' eka hokara dasa hota, dasa hokara sau kI icchA hai| sau hokara bhI santoSa nahIM, aba sahasra hoya to acchA hai|| yoM hI icchA karate-karate vaha lAkhoM kI hada para pahu~cA hai| to bhI icchA pUrI nahIM hotI, yaha aisI DAyana icchA hai|| he bhavya! zmazAna meM kitane hI murde le jAo usakA peTa nahIM bharatA; agni meM kitanA hI Indhana DAlo vaha tRpta nahIM hotI; sAgara meM kitanI bhI nadiyA~ mila jAyeM vaha tRpta nahIM hotA; peTa meM kitanA hI bhojana DAlo, vaha khAlI kA khAlI rahatA hai, ThIka usIprakAra tumhAre sAtha anAdi kAla se tRSNA nAgina lagI huI antara meM viSa kA saMcAra kara rahI hai| eka kI pUrti karo, dUsarI taiyAra, dUsarI kI / pUrti karo, tIsarI taiyaar| ananta AkAza kA anta bhale hI A jAye para icchAtRSNA kA anta nahIM hotaa| paramArtha se tumhArA AtmA lobha pariNati se rahita hai| he bhAI! saccA zAzvata dhana kauna sA hai? tumhAre asaMkhya pradeza evaM ananta guNa hI tumhArA zAzvata dhana hai| tuma ananta sukha, zAMti, saMtoSa ke bhaMDAra ho| apanI apanI cikAyArUpI bhagavAna AtmA ko dhyAnarUpI puruSArtha ke bala se prApta kro| usI kI prApti kA lobha kro| zeSa saba mAyA jAla hai, usakA tyAga kro| ___ dhairya pitA, kSamA mAtA, zAMti gRhiNI, satya putra, dayA bahina, saMyama bhrAtA; ina uttama guNoM kA lobha kro| svArtha ke parivAra meM tumhArA lobha ucita nhiiN| jo sadA sAtha rahane vAlA hai, aise Atma vaibhava kI ora dRSTipAta k'ro| tuma svayaM asalI khajAne ke svAmI ho| tumhArA ananta vaibhavarUpa paramAtmA tumheM prApta karane ke liye tarasa rahA hai| tuma kahA~ ulajhe ho? lobha chor3o aura santoSa dhAraNa kro| he bhAI! apanI cidkAya kA Azraya kara lobha kaSAya kA abhAva kro|
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/41 'paMcendriya viSaya vyApAra rahito'ham' kamalA calata na paiMDa jAya, maraghaTa taka privaaraa| apane-apane sukha ko roe~, pitA putra daaraa|| jyoM mele meM paMthI jana, mili neha dhare phirte| tyoM taruvara para raina baserA, paMchI A krte|| kosa koI do kosa koi ur3a phira, thaka-thaka haare| jAye akelA haMsa saMg2a meM, koI na para maare|| maiM anAdi kAla se bAhya padArthoM ko hI apane mAnatA rhaa| sparzana indriya ne mujhe kAma krIr3A meM lagA diyaa| rasanA indriya ne mujhe svAdiSTa bhojana karane kA lolupI banA diyaa| ghrANa indriya ne mujhe sugandhita vastuoM gulAba, campA, camelI ke phUla, itra, candana, kapUra Adi ke sUMghane meM pha~sAye rkhaa| netra indriya ne mujhe manohara sundara raMgIna padArthoM ke dekhane meM lagAyA aura karNa indriya ne rasIle-surIle gAne ke zabdoM meM ulajhA diyaa| mana noindriya hai| isako pAkara nirantara paradravyoM ke sambandha meM vicAra kiyaa| maiM ina pA~coM indriyoM aura mana ke viSaya vyApAra meM rAtadina itanA masta rahA ki apane AtmA ke svarUpa kI ora kabhI lakSya nahIM kiyaa| isaprakAra maiMne eka samaya bhI apane upayoga ko apanI divya kAyA meM nahIM lgaayaa| he prabhu! tU apanI divya kAyA kI prabhutA ko phicaan| antara meM anubhavagocara terI divya kAyA svabhAva se svataMtra hai, paripUrNa hai, vItarAga hai, siddha hai; usakA Azraya karane se svataMtra, paripUrNa, vItarAga, siddha paryAya pragaTa hotI hai; kintu tujhe isakI khabara nahIM hai, isaliye tujhe zAMti nahIM mila rahI hai| indriyoM aura mana ko vaza meM lekara nija cidkAya kA satata dhyAna kro| isase hI zAMti milane vAlI nahIM hai| paMcendriyoM kA viSaya vyApAra baMda karane ke liye netroM ko baMda kara apane upayoga ko kramazaH apanI pAMcoM indriyoM para lgaao|
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42/cikAya kI ArAdhanA 'spazarnendriya viSaya vyApAra rahito'ham' he bhavya jIva ! sparza indriya kA viSaya ThaMDA, garama, kaThora, narama, halkA, bhArI, rukSa, cikanA inakA anubhava sukha nahIM, sukhAbhAsa, duHkha hai aura isase karmoM kA baMdha hone se usake udaya meM bhI duHkha hai| AtmA ko pudgala kA sparza nahIM caahie| vaha svayaM hI zAzvata uttama Ananda kA puMja hai| vaha svayaM apanA hI anubhava karatA huA zAzvata uttama Ananda ko prApta karatA hai| sparzanendriya ke vazIbhUta jIva avazya hI anya cAroM indriyoM ke vazIbhUta hotA hai| eka abrahmasevana kA pApa karane vAlA avazya hI anya cAroM pApa karane lagatA hai| isalie sparzanendriya janya sukha se apane AtmA kI rakSA karanA cAhie aura abhyantara meM apane cetana zarIra (paramabrahma) ko dekhanA caahie| para aMga kA sparza sukha nahIM hai, vaha to vedanA kA pratIkAra hai| jaise khujalI kA rogI apanI khAja miTAne ke lie nakha Adi se khujAtA hai, phira bhI khujalI zAnta nahIM hotI, lahuluhAna hotA hai aura duHkhI hotA hai, usa khujAne ke duHkha ko thor3I dera ke lie khAja banda ho jAne ke kAraNa sukha mAnatA hai, usIprakAra abrahma sevana karane vAlA mohavaza duHkha ko sukha mAnatA hai / yaha saMsAra puruSa ke strI ke prati rAga aura strI ke puruSa ke prati rAga ke kAraNa hI calatA hai| isa rAga para vijaya prApta karanA ati kaThina hai| isa rAga para jo vijaya prApta kara letA hai, vaha saMsAra para hI vijaya prApta kara letA hai aura mukti kA svAmI ho jAtA hai| 2 strI ko puruSa ke zarIra ke sparza evaM puruSa ko strI ke zarIra ke sparza se usI prakAra DaranA cAhie, jisa prakAra hama sar3e murde ke sparza se Darate haiN| sparzanendriya ke viSaya sevana kI bahulatA se jIva ekendriya meM jAtA hai| sparzanendriya pramANa apane kSetra kA anubhava karane vAlA jIva nizcaya hI sparzanendriya rahita arthAt azarIrI ho jAtA hai|
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/43 'rasanendriya viSaya vyApAra rahito'ham' he jIva! rasanA indriya ke lolupI bana tUne khaTTA, mIThA, kar3avA, kaSAyalA va carapare rasa kA svAda lete hue use hI AtmA kA bhojana maanaa| svAtmAzrita cidAnanda hI terI bhUkha miTAyegA, isakA vicAra tUne kabhI nahIM kiyaa| ___ bhojana grahaNa karane se indriyA~ puSTa hotI haiN| indriyoM se jIva apanI cidkAya se cyuta hotA hai aura rAgAdirUpa pariNamana kara nUtana karmoM kA baMdha karatA hai| __ he bhavya! rasanA indriya janita viSaya sukha lene ke liye tumane vividha vyaMjana khAye, parantu tumhAre duHkhoM kA abhAva nahIM huA, apitu duHkhoM kI vRddhi hI huii| tumheM ananta kAla se atIndriya sukha kI cAha hai, usa cAha kI pUrti karane kI tumane kabhI cintA nahIM kii| isa cAha kI pUrti nija cidkAya kA anubhava karane se hI hogii| he bhavya! AhAra vargaNA pudgala hai| paramArtha se arUpI AtmA ko rUpI AhAra vargaNA kA AhAra nahIM hotaa| isaliye AhAra ke prati upekSA rkho| alpa prAsuka AhAra lekara AtmA ke anubhavarUpa rahane kA puruSArtha kro| sadA nija citkAyAmRta kA pAna kro| kahA bhI hai 'yadi vaha AtmA do ghar3I pudgala dravya se bhinna apane zuddha svarUpa arthAt apanI hI cidkAya kA anubhava kare, usameM lIna hokara parISaha ke Ane para bhI nahIM Dige to ghAtiyA karmoM kA nAza karake ananta catuSTaya prApta karake mokSa ko prApta ho| AtmAnubhava kI aisI mahimA hai|' rasanA indriya para vijaya prApta karane ke netra banda kara apane upayoga ko rasanA indriya para lgaayeN| he bhavya! nija cidkAya ko bArambAra lakSya meM lekara usa kI ruci utpanna kr| apanI cidkAya kA dhyAna karane se tujhako atIndriya Ananda rasa kA bhoga hogA aura jar3a rasa kA prema chUTa jaayegaa|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44/cidkAya kI ArAdhanA 'ghrANendriya viSaya vyApAra rahito'ham' terA sAMI tujha meM, jyoM pahupana meM vaas| kastUrI ko miraga jyoM, phira-phira DhU~Dhe ghaas|| svAtmAnanda yA Atmavizuddhi se bar3hakara koI sugandha nahIM tathA pariNAmoM kI malinatA se bar3hakara koI durgandha nhiiN| he Atman! apanI divya kAya kI pyArI-pyArI, bhInI-bhInI sugaMdha kA rasAsvAdana karo aura pudgaloM kI gaMdha kA tyAga kro| gaMdha meM sukha nahIM hotA, isaliye gaMdha ko viSaya karane vAle ko bhI sukha nahIM hotaa| nija divya kAya meM sukha guNa hone se usako viSaya karane vAle ko bhI sukha hotA hai| ___ he sadbodhaiM parAMgamukha mUr3ha mAnava! apane zarIra meM vidyamAna bhagavAna siddha ke guNoM kI sugandha kA Azraya le| yadi aisA nahIM karegA to dhyAna rakha, tujhe saMsAra kI durgaMdhamayI galiyoM meM bhaTakanA par3egA aura tuma muoM ke ziromaNi khlaaoge| adhika kyA kaheM, agalI paryAya meM napuMsaka ho jaaoge| AtmA svabhAva se sugandha-durgandha ko viSaya karane se rahita hai| AtmA nija cidkAya kI ArAdhanA karane ke svabhAva vAlA hai| . ghrANa indriya para vijaya prApta karane ke liye netra banda kara apane upayoga ko ghrANa indriya para lgaayeN| he bhAI! eka AtmAnubhava hI kalA ko sIkha le| AtmAnubhava kA aisA mAhAtmya hai ki do ghar3I apanI caitanya kAyA meM lIna ho jAve to saba karmoM kA nAza karake kevalajJAna prakaTa kare, mokSa dazA ho| isaliye A~kheM banda karake dhyAna mudrA meM baiThakara apane upayoga ko nAsAgra para lagAkara abhyantara meM dekhate rho| apanI cidkAya ke aMga-upAMgoM ko svasaMvedanarUpa dekhane se hI jIva ko sukha kA anubhava hotA hai aura vaha alpakAla meM azarIrI hotA hai|
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/45 'cakSurindriya viSaya vyApAra rahito'ham' / jJAnI aisA vicAra karatA hai ki maiM cakSu indriya ke viSaya- kAlA, nIlA, pIlA, lAla, sapheda inake vyApAra se rahita huuN| __ he bhAI! jise bAhara dekha rahe ho vaha jar3a hai, usameM tumhArA sukha nahIM hai| nija cidkAya meM tumhArA sukha hai| usako aMtardRSTi kara nihaaro| kSudra macchara bhI A~khoM se dekhate haiN| manuSya hokara bhI A~khoM se dekhe to macchara aura manuSya meM koI aMtara nahIM rhtaa| manuSya hone kI zreSThatA svasaMvedana ke puruSArtha dvArA A~khoM se nahIM dekhane meM hI hai| ___saMjJI jIva sabase adhika cakSu indriya kA vyApAra karate haiN| isaliye cakSu indriyajaya ko indriyajaya kaheM to koI atizayokti nahIM hogii| rAgI jIvo ke netra khule rahate haiM aura vItarAgI jIvo ke bnd| ___ he bhAI! ekatva nizcaya ko prApta AtmA hI sarvatra loka meM sundara hai| saMsAra ke sundaratama padArtha tuma svayaM ho| jisakA koI rUpa nahIM hai, aise amUrtika ho| apane sundara rUpa ko andara TaTolo, khojo, jarUra darzana pAoge, pA gaye to tRpta ho jaaoge| jise bAhara dekha rahe ho vaha nazvara hai, jar3a hai| jo dekhane yogya hai, vaha tumhAre andara hI chupA hai| pA~va se mastaka taka virAjamAna tumhArI cidkAya hI dekhane yogya hai| yaha bAhara ke netroM se dikhAI nahIM detI hai| yaha svasaMvedana pratyakSa anubhava meM AtI hai, kintu jJeyoM meM lubdha rahane ke kAraNa pratIti meM nahIM A rahI hai| netra indriya para vijaya prApta karane ke liye netra banda kara apane upayoga ko netra indriya para lgaayeN| he bhavya! apanI zAzvata caitanya kAyA kI ora dRSTi kro| apane ko apane meM apane se nihaaro| bAhya padArtho kA lakSya chor3akara apanI divyakAya ko dekh|
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46/cidkAya kI ArAdhanA 'karNendriya viSaya vyApAra rahito'ham' jisaprakAra arihaMta-siddha paramAtmA karNendriya ke vyApAra se rahita haiM, usIprakAra nizcaya se maiM karNendriya ke viSaya vyApAra se rahita huuN| ___ karNendriya ke viSaya zabda meM sukha nahIM hai| isaliye usako viSaya karane vAle jIva ko bhI sukha nahIM hai| nija cidkAya meM sukha hai| isaliye usako viSaya karane vAle jIva ko bhI sukha hai| / he bhavya! tuma bAharI AvAja ko hI ananta kAla se sunate A rahe ho| sunanA hai to jina vacanoM ko suno aura phira jina vacanoM ko bhI sunanA baMda kara AtmA kI saccI AvAja suno| aMtara meM cidkAya pukAra rahI hai| usakI madhurima karmakSayakAriNI AnandadAyinI AvAja ko suno, eka bAra dhyAna se suno| sadA apane Atma pradezoM kA anubhava kro| indriya vyApAra rUpa kolAhala se tumheM kyA prayojana hai? jo puruSa indriya vyApAra sahita hai, vaha Apta nahIM ho sakatA hai| indriya vyApAra hI saMsAra paribhramaNa kA mukhya hetu hai| indriyA~ AtmA kI grAhaka nahIM haiN| ve AtmA se vimukha rahatI haiM, jisase AtmA duHkharUpa pariNamana karatA hai| isaliye puruSArtha se Atmika Ananda ko prApta kro| __ he bhAI! paradravyoM kA lakSya kara-karake tU anAdi kAla se saMsAra meM bhramaNa kara rahA hai| aba tU apane antara meM apane svarUpa kI ora, apanI cidkAya kI ora dRSTi kr| bhItara apane hI pradezoM ko, eka-eka aMga-upAMga . ko dekha aura unhIM meM lIna hone kA puruSArtha kr| .. ___ karNa indriya para vijaya prApta karane ke laye netra banda kara apane upayoga ko karNa indriya para lgaayeN| upayoga ko apanI cidkAya ke sanmukha karane se indriyoM kA vyApAra sahaja hI ruka jAtA hai aura rAga kA prasAra ruka kara sahaja AtmasvarUpa kI utpatti hotI hai|
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/47 . 'mana kriyA rahito'ham' mana lobhI, mana lAlacI, mana caMcala mana cor| mana ke mate na cAliye, palaka-palaka mana or|| jaise siddha paramAtmA mana se rahita haiM, mana kI kriyA se rahita haiM, usIprakAra merA AtmA bhI nizcaya se mana se rahita haiM, mana kI kriyA se rahita hai| he Atman! mana jar3a hai, tuma cetana ho; mana caMcala, tuma sthira zAzvata; mana meM AkulatA kA vAsa hai, tuma nirAkulatA ke svAmI ho| mana meM uThane vAlA eka samaya kA eka vicAra bhI tumhArA nahIM, vaha kSaNika hai; to tumase atyanta bhinna mana tumhArA kaise ho sakatA hai? __paMcendriyoM ke viSaya niyata haiM, parantu mana kA viSaya aniyata hai| mana se yaha jIva kabhI sumeru se siddha loka kI ora jAtA hai to kabhI saptama naraka se pAtAla kI saira taka karatA hai| mana ke acche-bure vicAroM se saMsAra basa gayA hai| hamArA mana mAlA meM nahIM lagatA hai| isakA kAraNa kyA hai? mana ko pratidina nayA kArya caahie| ___aneka bhinna-bhinna maMtroM kA jApa kiijiye| mana ko kAma cAhie, kAma milate hI Apa ke AdhIna ho jaayegaa| NamokAra maMtra ko zvAsocchAsa ke sAtha layabaddha pddh'iye| eka NamokAra maMtra meM tIna ucchvAsa liijiye| mana ko cidkAya se bAhara kahIM jAne kA avasara nahIM milegA to asaMkhyAta guNI karma nirjarA hogii| mana ke AdhIna kyoM banate ho? vaha to jar3a hai| mana ke rAjA bno| .. ___ mana para vijaya prApta karane ke liye netra banda kara apane upayoga ko apane mana ke sthAna para lgaayeN| prApta zarIra meM virAjamAna apanI cidkAya kA dhyAna kareM aura ananta Ananda svarUpa mokSa ko prApta kreN|
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48/cidkAya kI ArAdhanA ___ 'vacana kriyA rahito'ham' jaise siddha bhagavAna vacana kriyA se rahita haiM, usI prakAra nizcaya se merA AtmA vacana kriyA se rahita hai| maunsvruupo'hm| nizcaya se maiM maunasvarUpa huuN| he Atman! Aja taka vividha sAMsArika vArtAlApa meM lage rhe| dina bhara. bolate-bolate bhI zAMti na milii| svapna meM bhI antaraMga vacanAlApa karate rhe| jo niraMtara isa prakAra antaraMga-bahiraMga vacanAlApa meM lagA rahatA hai, use apane deha-devAlaya meM sthita apane paramAtmA kA darzana nahIM hotA hai| bAhya aura aMtaraMga vacanAlApoM ko chor3a kara aMtardRSTi kI jAye to paramAnandamayI nija zuddhAtmA kA, paramAtmA kA darzana hotA hai| samayasAra kalaza meM kahA hai-------- 'bhaiyA! chaha mAha taka mauna rahakara nija caitanya prabhu, cidkAya ke . darzana kA abhyAsa kro|' aMtarjalpa aura bahirjalpa AtmA ke azuddha prANa haiN| inakA tyAga mauna hai| mauna rahane se mana kI caMcalatA miTatI hai| bolane kA Azaya hone para jIva nahIM bolate hue bhI mana se bolatA rahatA hai| isaliye bolane kA Azaya chor3anA caahie| nija citkAya svasaMvedanagamya hai, usI ko paramArtha sukha kA kAraNapanA hai| isaliye sadA mauna raha kara aura netroM ko banda kara nija citkAya kA anubhava . karanA caahie| upadeza dene kI bajAya upadeza ko AcaraNa meM lene kA prayatna karanA caahie| isaliye tIrthaMkara muni banate samaya mauna vrata lete haiN| eka svArtha kI siddhi ke liye sadA mauna rahanA caahie| kintu yadi koI aisA parArtha ho jo kevala apane dvArA hI sAdhya ho to svArtha kA ghAta nahIM karate hue hI bolanA caahie|
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/49 'kAya kriyA rahito'ham' poSata to dukha kare ati, zoSata sukha upjaave| durjana deha svabhAva barAbara, mUrakha prIti bddh'aave|| rAcana yoga svarUpa na yAko, viracana yoga sahI hai| yaha tana pAya mahA tapa kIjai, yAmeM sAra yahI hai|| merI cidkAya niSkriya svabhAvI hai; mana, vacana aura kAya ke parispandana se rahita hai| hilanA-DulanA, bolanA aura vicAra karanA merA svabhAva nahIM hai| mana, vacana tathA kAya se AtmA bhinna hai| isaliye mana, vacana aura kAya se mamatA kA tyAga kro| pudgala jIva kI saMsAra yAtrA kA nimitta hai| pudgala ko viSaya karane se hI jIva pudgala karma ko AmaMtrita karatA hai| jIva svayaM mokSamArga evaM mokSa kA kAraNa hai| eka bAra bhI jisane nija jIvAstikAya kA anubhava kiyA, vaha zIghra hI saMsAra samudra se pAra ho jAtA hai| jIva svayaM apanI cidkAya kA hI Azraya kara karmoM se mukta hotA hai, sukhI hotA hai, balavAna hotA hai| __he bhavya! tuma caitanya AtmA ho| tumhArI cidkAya paramAnandamayI hai| kAyakriyA ko vaza meM karane ke liye apane upayoga ko apanI cidkAya meM, apane hI paramAtmA meM lagAne kA abhyAsa kro| sAMsArika kAryoM ko mana se mata karo; yadi karanA hI par3e to kAya aura vacana se kro| sAMsArika kAryo ko vRthA nahIM lmbaao| unase zIghra nivRtta hokara AtmadhyAna ke dvArA Atmahita kro| yaha manuSya jIvana bahuta thor3I Ayu vAlA hai, usameM buddhi aura bala hIna hai| Agama samudra ke samAna hai, ataH usakA pAra kaise pAyA jA sakatA hai? dvAdazAMga jinavANI kA mUla eka AtmAnubhava hai, jo apUrva kalA hai| eka AtmAnubhava karanA hI sArabhUta hai aura yahI AtmA ke lie hitakArI hai, anya saba korI bAte haiN| isalie AtmAnubhava prakaTa karane ke lie abhyAsa kro|.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50/cidkAya kI ArAdhanA 'bhAvakarma dravyakarma nokarma rahito'ham' jArisiyA siddhappA bhavamalliya, jIva tArisA hoNti| jaramaraNa jammammukkA, aTThaguNAlaMkiyA jenn|| jaise siddha paramAtmA haiM, vaise hI bhava meM par3e hue jIva dravyasvabhAva se siddha paramAtmA haiM aura karma nAza kara paryAya meM siddha hote haiN| ve bhI svabhAva se janmajarA-maraNa se rahita tathA ATha guNoM se alaMkRta haiN| zuddha dravyArthika naya se saMsArI jIvoM meM aura mukta jIvoM meM kucha bhI antara nahIM hai| zuddha nizcaya naya se maiM dravyakarma, bhAvakarma aura nokarma se rahita huuN| AtmA va karma kA anAdi kAla se saMyoga sambandha hai| phira bhI jIva karma rUpa nahIM hotA va karma jIva rUpa nahIM hotaa| donoM bhinna-bhinna dravya hone se donoM meM atyantAbhAva hai| __ anAdi se jIva ko bhAvakarma hai, tathApi vaha karmAzrita hone se jIva kA svabhAva nahIM hai| dravyakarma kA kSaya hote hI bhAvakarma kA hamezA ke liye abhAva ho jAtA hai| dravyakarma ke abhAva hone para jIva meM bhAvakarma kI utpatti nahIM ho sakatI hai| ajJAna avasthA meM yaha jIva bahirmukha rahakara rAgadveSamoha rUpa bhAvakarma ke dvArA dravyakarma ko AmaMtraNa detA hai aura dravyakarma ke udaya meM punaH bhAvakarma kara dravyakarma ko bAMdhatA hai| isaprakAra usakA saMsAra cakra anavarata rUpa se calatA rahatA hai| aMtarmukha hokara nija cidkAya ke anubhava ke dvArA bhAvakarma ko roka denA hI karmoM ke saMvara, nirjarA aura mokSa kA kAraNa hai| he cidkAya prabhu! daivayoga se maiM svarga meM hoU~ yA naraka meM hoU~ yA isa manuSya loka meM hoU~; vidyAdharoM ke sthAna meM hoU~ yA jina maMdira meM hoU~; mujhe Apake caraNa-kamaloM kI bhakti banI rahe, jisase karmoM kI utpatti nahIM hove aura pUrvabaddha karmoM kA kSaya hokara zIghra hI mokSa kI prApti ho|
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/51 . khyAti lAbha pUjA pariNAma zUnyo'ham' jo khyAti lAbha pUjAdi cAha, dhari karana vividha vidhi deha daah| Atma anAtma ke jJAna hIna, je je karanI tana karana chiin|| he bhavyAtman! jar3a aura cetana ke bhedavijJAna se rahita hokara khyAti, pUjA, lAbha kI bhAvanA se kiyA gayA vividha prakAra kA tapa mAtra zarIra ko kSINa karatA hai| yaha AtmA kI zAMti se bhinna AkulatA kA hetu hai, saMsAra kA kAraNa hai| . he bhavyAtman! tumheM AtmakalyANa kI icchA hai to khyAti, lAbha, pUjA kI icchA kA tyAga kro| inase isI prakAra Daro jaise naraka vAsa se Darate ho| ye svarUpa dhyAna meM bAdhaka haiN| antarAtmAoM ko puNya ke udaya se ye sahaja hI milate haiM, lekina ve inase bhayabhIta rahate haiN| rAga pariNati ko chor3akara apane upayoga ko apane AtmasvabhAva meM arthAt apanI cidkAyA meM lgaao| janma-maraNa se rahita hone ke liye sadA apanI cidakAya kA dhyAna kro| sadA aisA cintana karo ki merA kSetra dehapramANa pA~va se lekara mastaka taka hai| merI cidkAya hI merA dhana hai, saMpatti hai, prabhu hai, isake bAhara merA dhana nahIM hai| merI vastu itanI hI hai| isa para hI merA adhikAra hai| bAhara to saba karmoM kA khela hai, mAyAjAla hai| maiM apane svarUpa se cyuta hoU~gA to mahAna hiMsA, corI, kuzIla, parigraha; ina pA~coM pApoM kA doSa lgegaa| isaliye mujhe sadA apanI hI cidkAyA ke dhyAna kA hI abhyAsa karanA caahie| ___ he aatmn| netra baMda kara aMtardRSTi karo aura apanI cidkAyA ko anubhava meM lo| apane upayoga ko apane vistAra para hI lagAne kA abhyAsa kro| abhyAsa siddha ho jAne para tuma puNya-pApa se rahita vItarAga sarvajJa prabhu svayameva bana jaaoge| mokSArthI jIva apanI cikAya kA dhyAna kara zIghra hI nirvANa ko prApta kara letA hai|
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52/cidkAya kI ArAdhanA .. 'nidAna zalya vibhAva pariNAma zUnyo'ham' moha udaya yaha jIva ajJAnI, bhoga bhale kara jaane| jo koI jana khAya dhatUrA, so saba kaMcana maane|| jyoM-jyoM bhoga saMjoga manohara, manavAMchita phala paave| tRSNA nAgina tyoM-tyoM DaMke, lahara jahara kI aave|| dekhe, sune, anubhava meM Aye hue bhogoM kI prApti kI AkAMkSA karanA nidAna zalya hai| nizcaya se merA AtmA nidAna zalyarUpa vibhAva pariNAma se zUnya hai| he jIva! tUne dAna, pUjA Adi anuSThAna kiye, parantu unake phala kI cAha kara ananta sukha ke sAdhana ko kSaNika sukha kI cAha meM luTA diyaa| isaprakAra zubha kAryoM ko bhI saMsAra kA kAraNa banA liyaa| mukti kA pathika vicAra karatA hai ki ye bhoga mujhe saMsAra meM nAnA asahya duHkhoM ko dete haiN| isaliye maiM pA~coM indriyoM ke viSaya-bhogoM se apane Apako . chur3A kara parama anupama Ananda se bharapUra apanI divyakAya kA anubhava karatA huuN| jaba maiM bAhara se apane upayoga ko haTAkara bhItara kI ora karU~, tabhI ananta sukha se paripUrNa zuddha cidkAya mujhe prApta hotI hai| isalie bAharI viSaya-bhogoM se apane upayoga ko haTAkara maiM deha meM virAjamAna parama AnaMdamaya nija cidkAya kA dhyAna karane kA prayatna karatA huuN| . ___ anAdi se jIva ko bhogoM kA hI saMskAra hai| isaliye jarA sA pramAda hote hI upayoga bhogoM kI ora calA jAtA hai| prayatna se hI upayoga apanI cidkAya kI ora AtA hai| basa! apane upayoga ko apanI cidkAya ke sanmukha karanA hai| anya kucha bhI nahIM karanA hai| kahIM bAhara nahIM jAnA hai| apane hI pudgala zarIra meM apanI anubhavagocara cidkAya hai, AbhyaMtara zarIra hai, jIvAstikAya hai, usameM aMtardRSTi se apane upayoga ko lagAnA hai| pratidina yahI abhyAsa karanA hai|
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 cidUkAya kI ArAdhanA / 53 'mAyA zalya rahito'ham' bhoga bure bhava roga bar3hAveM, vairI haiM jaga jIke | berasa hoya vipAka samaya ati, sevata lAge nIke // nija zuddhAtmA kI bhAvanA se utpanna parama AnandAmRtarasa rUpI nirmala jala se apane citta kI zuddhi na karatA huA yaha jIva bAhara meM baMgule jaise veSa ko dhAraNa kara logoM ko prasanna karatA hai, yaha mAyA zalya hai| he bhavya ! mAyAcAra karake tUne apane ko hI ThagA hai| tUne pUrva meM anAdikAla se mAyArUpa pariNAmoM ko karate hue apanA saMsAra ko bar3hAyA hai| terA caitanya prabhu, traikAlika saccidAnanda caitanya mUrti ina vibhAvoM se sarvathA rahita hai| paryAyArthika naya se karmodaya ke saMyoga se utpanna vibhAva pariNAma jIva ke kahalAte haiN| 0 bhavyAtmana! tU eka hai, akhaMDa hai, vItarAga hai / terI cikAya kI prApti hI tere jIvana kA lakSya hai| bAhya prapaMcoM se koI lAbha nahIM hai| mokSa kA pathika prArthanA karatA hai ki mujhe eka mAtra mere bhItara virAjamAna paramAtmA prApta ho, nija cikAya hI mujhe prApta ho / AtmasvabhAvaM parabhAvabhinnamApUrNamAdyantavimuktamekam / / vilInasaMkalpavikalpajAlaMprakAzayan zuddhanayo'bhyudeti / / nija pradezoM aura guNo kI apekSA merA AtmasvabhAva vibhAva bhAvoM tathA cetana-acetanAdi paradravyoM se bhinna hai| AtmasvabhAva darzana, jJAna, sukha, vIrya Adi guNoM se paripUrNa hai| apanI cikAya ko na kisI ne utpanna kiyA hai aura na koI isakA nAza hI karane vAlA hai| yaha Adi - aMta se rahita hai aura sarva bhedoM se rahita ekAkAra rUpa hai| netra baMda kara aMtardRSTi karane se vItarAga svAbhAvika sahajAnanda maya zuddha nija jIvAstikAya pratibhAsita hotI hai aura jIva mukti kI ora gamana karatA hai|
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54/cikAya kI ArAdhanA 'sahaja zuddha pAraNAmikabhAva svabhAvo'ham' jo dhyAtA hai nitya, sahaja zuddha pAriNAmika bhAvA / karatA mukti nivAsa, dete AcArya yaha dAvA / / mukti pathika aba jAga, le usI kA sahArA, miTa jAye aba zIghra, janma-maraNa dukha bhArA / / merI nija cikAya merA karma nirapekSa zuddha pAriNAmika bhAva hai| maiM usa zuddha pAriNAmika bhAva kI nitya vaMdanA karatA hU~ tathA usI meM tallIna rahane kA puruSArtha karatA huuN| jIvadravya ke pA~ca bhAva haiM- aupazamika, kSAyika, kSAyopazamika, audayika aura paarinnaamik| karma ke upazama se aupazamika, kSaya se kSAyika, kSayopazama se kSAyopazamika aura udaya se audayika bhAva hote haiN| karmoM kI sampUrNa upAdhi se rahita pAriNamika bhAva hotA hai| kSAyopazamika, aupazamika aura kSAyika bhAva mokSamArga aura mokSa ko karane vAle haiM, audayika bhAva baMdha karane vAlA hai aura pAriNAmika bhAva niSkriya hai, AzrayabhUta hai| jisa bhAva meM indriya, mana, karma Adi kI apekSA nahIM hai, vaha zuddha pAriNAmika bhAva hai| karmoM ke udaya, upazama, kSaya, kSayopazama se mukta hone se merA pAriNAmika bhAva sadA zuddha hai, maiM usa bhAva svarUpa huuN| he bhavya! zuddha pAriNAmika bhAva kI zaraNa grahaNa karo, usI kI ArAdhanA, usI kI zraddhA, usI kI pUjA, usI kI vandanA karo / ananta svAdhIna sukha kA bhaMDAra mere svabhAva meM, merI hI caitanya kAyA meM bharA hai, kintu maiMne isako najaroM se ojhala rakhA hai| yaha maiMne merA hI anAdara kiyA hai| isa kAraNa bhava bhramaNa rUpa sajA maiM anAdi se bhoga rahA huuN| aba maiMne apanI divyakAya kA hI prati samaya smaraNa, saMvedana kara bhava bhramaNa nahIM karanA hai|
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/55 'acala nirbharAnanda svarUpo'ham' jaba nija Atama anubhava aave| rasa nIrasa ho jAya tatkSaNa,.akSa viSaya nahIM bhaave|| goSThI kathA kutUhala saba vighaTai, pudgala prIti nshaave| rAga-dveSa yuga capala pakSa yuta, mana paMchI mara jaave| jJAnAnanda sudhArasa umagai, ghaTa antara na smaavai|| maiM acala pUrNa Ananda svarUpa huuN| pUrNa atIndriya Ananda avyaktarUpa se sadA mujha meM vidyamAna hai| maiM usakA svAmI hU~, sadA usase abhinna huuN| merI divyakAya acala Ananda se pUrNa kalazavata labAlaba bharI huI hai| ___ samasta indriyAdhIna viSaya sukha se bhinna merA svataMtra atIndriya AtmAnanda hai| maiMne moha meM aTakAne vAle svArthapUrNa rAga ko hI Ananda mAnakara apanI AnandamayI cidkAya ko nahIM phicaanaa| indriyo kI viSaya pUrti ko hI Ananda mAnakara tRpta rhaa| svayaM kA nirdoSa Ananda svayaM meM abhinna chipA hai, use prApta karane kA kabhI puruSArtha nahIM kiyaa| aba maiM jAgRta huA huuN| apane atIndriya acala pUrNAnanda ko aMtara meM prApta kara usI meM DubakI lagAne kA prayAsa karatA huuN| merI cidkAya kA atIndriya Ananda zAzvata hai, svataMtra hai, paradravya kI parAdhInatA se rahita hai, indriyAtIta hai| tInoM loka ko azAMti karane vAlA bhISaNa tUphAna bhI mere AtmAnanda ko calAyamAna nahIM kara sktaa| ___ bhagavAna kahate haiM ki prApta deha meM hI terA nivAsa hai, aisA tU nizcaya kr| bahirmukhatA chor3akara eka nija cidkAya kA hI anubhava kr| terI cidkAya zAzvata hai| isI kA avalambana lenA mokSamArga hai| aMtarmukha hokara apane vistAra para dRSTi psaar| prApta dehapramANa svasaMvedanagocara terA vistAra hai| terI vyaMjanaparyAya ko dravyapanA hai| aMtardRSTi kara sadA apanI vyaMjanaparyAya ko lakSya meM le| isI upAya se tU nirvikalpa hogA, sarva karma naSTa hoMge aura paramAtmA bnegaa|
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 56/cikAya kI ArAdhanA 'citkalA svarUpo'ham' Ananda kanda duHkha bhaMjana eka nyArA / hai acala nirbhara sukhAmRta kA piTArA || pIo pathika tuma ise bhara anubhava pyAlA / milatA yahA~ sukha sadA anupama vizAlA / / nija cikAya meM tallInatA citkalA kahalAtI hai| AtmAnubhUti kA pyAsA jIva AtmAnubhava rUpa citkalA ko sIkha kara usameM nipuNatA prApta karatA hai| he mukti ke rAhI ! terA zuddha cikAya sparza, rasa, gaMdha aura rUpa se rahita hai, mana aura indriyoM ke agocara hai, svAnubhavagocara hai, kevala cetanA guNavAlI hai| usa cetanA guNa kI zuddha pariNati terA svarUpa hai| eka nipuNa citrakAra jisa samaya sundara citra banAne meM magna ho jAtA hai, usa samaya usakI dazA bAhya viSayoM se bhinna ho jAtI hai| use anya saba viSaya phIke najara Ate haiN| usIprakAra nija cikAya rUpI udyAna meM keli karane vAlA nipuNa kalAkAra usameM aisA tallIna ho jAtA hai ki use bAhya saba vastue~ nissAra najara AtI haiN| he Atman! isa citkalA kI prApti apUrva hai| samasta jhaMjhaToM se rahita hokara ekAMta sthAna meM baiThakara apanI cikAyA meM lIna ho / nija zuddha jIvAstikAya kA bhalI prakAra dhyAna kara / samasta siddhAMta kA sAra yahI hai ki bahirmukhatA chor3akara antarmukha hokara niraMtara nija cikAya ke dhyAna kA abhyAsa kro| tumhArI cikAya hI tumhArA baMdhu hai, mitra hai, paramAtmA hai / antarmukha hone kA nAma hI dhyAna hai| netra baMda kara pAMva ke nakha se mastaka taka kramazaH apanI dRSTi ko psaaro| apane cikAya rUpI sarovara meM hI apane citta kA sadA vihAra kraao| isase tumheM saMsAra ke ananta duHkhoM se mukti milegii| jo samasta saMkalpavikalpa ko chor3akara aMtara meM apanI ciTThAya kA anubhava karatA hai, vahI anaMta sukha ko prApta karatA hai|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/57 'cinmudrAMkita nirvibhAga svarUpo'ham' caitanya zuddha cinmudrA yaha anuutthii| pAtA vahI jagata meM jisako na kubuddhi|| .. hai nirvibhAga yaha eka akhaMDa dhyaataa| pAo pathika aba ise jaga chor3a naataa|| vaha parama utkRSTa jagata prakAzaka jyoti hameM prApta hove, jo ki sadAkAla caitanya kI uThatI taraMgoM se paripUrNa hai| jisa prakAra namaka kI eka DalI eka kSAra rasa kI lIlA kA hI avalambana karatI hai, usI prakAra yaha parama prakAza, teja paradravyoM se bhinna nija zuddhAtmA kA avalambana karatA hai| yaha teja akhaMDita hai| kisI se bhI khaMDita nahIM hotaa| __zuddha caitanya svarUpa cinmudrA meM zobhAyamAna hai aura jisakA kisI prakAra vibhAga na ho sake aisA zuddhAtmA prabhu maiM huuN| merA AtmA nizcaya se amUrta hone se varNa, gaMdha, rasa, sparza se rahita hai, pudgala se racita saMsthAna tathA saMhanana se rahita hai| yogasthAna, baMdhasthAna, udayasthAna, mArgaNAsthAna, sthitibaMdhasthAna, saMklezasthAna, vizuddhisthAna, saMyamalabdhisthAna, jIvasthAna, guNasthAna meM bhI merI mudrA nahIM hai| ye saba pudgala dravya ke saMyoga se hone vAle pariNAma hai| dehadevAlaya meM virAjamAna zuddhAtmA kI hI maiM nitya ArAdhanA karatA huuN| he paramAtmA! maiM tumhArI nirantara vandanA-arcanA karatA huuN| merA cinmudrAMkita AtmA akhaMDita hai| aise apane zAzvata svarUpa meM nivAsa karatA huuN| he Atman! nizcaya se jIvakAya ko koI khaMDita nahIM kara sakatA, agni meM jalA nahIM sakatA, pAnI meM DubA nahIM sakatA; kintu karma ke sambandha se mUrtikapanA hone se agni, pAnI, zastra Adi se pudgalakAya kA ghAta hone para jIvakAya kA bhI ghAta hotA hai|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58/cidkAya kI ArAdhanA . 'cinmAtra mUrti svarUpo'ham' . dravyakarma aru bhAva karma, aru nokarmoM se bhinnaa| zuddha buddha cinmAtra ye mUrata, lipaTI karmaraja linnaa|| bheda vijJAna kI TA~cI le, karma mala ko nikaalo| zuddha cidAnanda caitanya mUrata, ke tuma darzana pA lo|| he zuddha cidAtmarAjA! maiM nirantara terI ArAdhanA karatA huuN| nija cidkAya ke Azraya se merI anubhava rUpa pariNati kI parama vizuddhi ho, karma kalaMka se rahita utkRSTa vizuddhi ho| ___ maiM bhedavijJAna rUpI chainI se bhAvakarma, dravyakarma, nokarma ko tyAgatA huA . zuddha cinmAtra mUrti, jIvAstikAya kA darzana karatA hU~, usI meM nitya vihAra karatA huuN| usI meM maiM nitya kelI karatA huuN| bAhya pudgala murtiyoM meM merA anurAga samApta ho gayA hai| merA zuddha caitanya AtmA bhAvakarma, dravyakarma, nokarma se rahita eka TaMkotkIrNa cinmAtra mUrti svarUpa hai| merI cinmAtra mUrti mere hI dvArA svasaMvedanagamya hai| merI cinmAtra mUrti nizcaya se loka pramANa hone para bhI vyavahAra se prApta deha pramANa hai| vaha na aNu pramANa hai aura na sarvavyApI hai| kevalajJAna dvArA sarva ko prakAzita karane se AtmA ko lokavyApI kahA jAtA hai| . jisaprakAra eka mUrtikAra pASANa meM mUrti kA darzana kara usameM se mUrti nikAlatA hai; vaha hathaur3A, TA~kI Adi lekara pASANa ke anupayogI aMza ko nikAlatA calA jAtA hai| isIprakAra vItarAga caitanya mUrti kA jisane eka bAra darzana kara liyA hai, vaha bAra-bAra apanI cinmAtra mUrti cidkAya, jo bhagavAna hai, usakA darzana karatA hai aura karma nirjarA karatA jAtA hai| ___para pariNati kA kAraNa jo mohanIya karma hai, usake udaya rUpa vipAka se merI pariNati nirantara malina ho rahI hai| merI pariNati bAhara paradravyoM meM jAtI hai, isaliye malina ho jAtI hai| parantu maiM dravyadRSTi se sadA karma kalaMka se rahita zuddha caitanya mAtra mUrti huuN|
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/59 ___ 'caitanya ratnAkara svarUpo'ham' ratnAkara caitanya ratanatraya nidhi kA hai dhnii| lagAo isameM to DubakI, mila jAye nidhi terii|| pathika suna lo aba to, ratana isameM anaMta anNtaa| luTere lUTe nA batAveM, batAveM vIra bhgvntaa|| moha ke udaya se AcchAdita anAdikAlIna bhrama buddhi se Aja taka maiMne sonA, cA~dI, hIrA, pannA Adi patthara ke Tukar3oM ko hI ratna mAnA, unako prApta karane ke liye maiM rAta-dina parizrama karatA rhaa| unase pudgala zarIra ko sjaayaa| ye patthara ke Tukar3e sukha guNa se sarvathA rahita hone se mujhe sukha pradAna nahIM kara sakate haiN| sAtAvedanIya kA udaya hone para indriyoM ke mAdhyama se ye mujhe indriya sukha pradAna karate haiM, jo sukhAbhAsa hai, duHkha hai| aMtardRSTi kara nija cidkAya kA apUrva sukha prApta karane se aba mujhe acala vizvAsa ho gayA hai ki ye patthara ke Tukar3e merI zAzvata nidhi ko Thagane vAle haiN| isaliye inameM mere rAga kA abhAva ho gayA hai| maiM aba apane Ananda samudra cidkAya meM rahane vAle guNa rUpI zAzvata ratnoM kI prApti ke liye prayatna karatA hU~ aura bAhya kSaNika pudgala piNDoM kA tyAga karatA huuN| he bhavya! caitanya ratnAkara nija cidkAya meM DubakI lgaao| dekho! tumhAre guNoM kA khajAnA tumhAre pAsa hai, tuma svayaM hI tadrUpa ho| tuma trilokAdhipati, trilokezvara ho| ____ hama apane bhagavAna ko, apane svarUpa ko, apane ghara ko chor3akara bAhara raheM, para ghara meM rahe, yaha aparAdha hai bar3e zarma kI bAta hai, kuzIla hai| prabhu! terI cidkAyA meM, tere ghara meM, terI cIja meM kyA kamI hai jo tU bAhara meM paradravyoM meM, para ghara meM hI mAthA mAra rahA hai| AnandamayI nija cidkAya hai jo apanA ghara hai usako chor3akara bAhara phiranA to ajJAna hai, moha hai, pAgalapana hai|
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60/cidkAya kI ArAdhanA 'caitanyAmaradruma svarUpo'ham' ratnatraya dharama kA maiM klpvRkss| hU~ amara zuddha caitanya na koI akss|| jo iSTa vastu sabako anupama prdaataa| chAyA usI kI gahatA saba chor3a naataa| maiM ratnatraya dharmamayI zuddha caitanya amara kalpavRkSa kI chAyA ko prApta hotA hU~, jo avinAzI hai, satata bhavya AtmAoM kI rakSaka hai| bAhya sarva kalpavRkSoM se jar3a padArtha mA~gane kA tyAga karatA hU~; kyoMki maiM svayaM amara caitanya kalpavRkSa huuN| phira jar3a padArtha mA~ganA kyoM? jar3a padArthoM meM sukha nAma kA guNa, dharma nahIM hai| isaliye ve mujhe sukha pradAna nahIM kara sakate haiN| unakA Azraya karane para jo viSaya sukha anubhava meM AtA hai, vaha bhI merI cidakAya ke dvArA hI utpanna kiyA jAtA hai| cidkAya ke abhAva meM viSayasukha rUpa pariNati utpanna nahIM ho sakatI hai| jo mahimA hai vaha saba cidkAya kI hI hai| ____ bhogabhUmi ke samaya kalpavRkSa hote haiM, jo bhogabhUmi ke jIvo ko apaneapane mana kI kalpita vastuoM ko dete haiN| ve kalpavRkSa puNyAtmA jIvo ko adhika se adhika tIna palya taka mana kI kalpita vastuoM ko dete haiN| ye kalpavRkSa jar3a haiM, pRthvIkAya haiN| parantu he bhavya! tuma svayaM zuddha caitanya amara dharma rUpa kalpavRkSa ho| isa amara kalpavRkSa ko puNya kI apekSA nahIM hai| yaha kalpavRkSa aMtardRSTi karane para binA mAMge hI tumheM anupama sukha detA hai| .. maiM mukti kA rAhI samasta karme prakRtiyoM ke kSaya se utpanna hone vAle zuddha abheda ratnatraya dharmarUpa amara kalpavRkSa kI prApti kA puruSArtha karatA hU~, kyoMki maiM nizcaya se tadrUpa huuN| merA cidAnanda dharmarUpa amara kalpavRkSa binA mA~ge hI mujhe sadA mokSasukha pradAna karane vAlA hai| , yaha manuSya janma hI sarvazreSTha janma hai| isa manuSya janma meM hI dhyAna kara adhika se adhika karmoM ko naSTa kara denA caahie|
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI ArAdhanA / 61 'caitanyAmRtAhAra svarUpo'ham' jJAnAmRta kA pyAlA pItA, merA AtamA ghar3I-ghar3I / hai AhAra hI satata merA, choDUM isa ko na eka ghar3I / / pathika! na bhaTakU~ idhara-udhara aba, satya jJAna kI lagI ldd'ii| mukti vadhu se nAtA joDUM, mokSa mahala se jur3I kar3I || nizcaya se maiM zuddha caitanya amRta AhAra svarUpa huuN| para dravyoM ke saMyoga se rahita merA citkAyAmRta hI merA AhAra hai / merA AtmA citkAyAmRta ke sevana se hI tRpta hotA hai| use pudgala AhAra se koI prayojana nhiiN| maiM satata citkAyAmRta kA pAna karate hue bAhya chaha prakAra ke AhAra ko chor3atA huuN| bAhya AhAra ke chaha bheda haiM- nokarma AhAra, karma AhAra, lepa AhAra, kavalA AhAra, oja AhAra aura mAnasika AhAra / zuddha caitanya AtmA kA inameM se koI AhAra nahIM / ataH vaha nirAhAra hai| zuddha AtmA kabhI AhAra nahIM karatA, yadi karatA to siddha bhagavAna ko bhI AhAra honA cAhie, jo ki asambhava hai| jaise haldI aura cUne ke saMyoga se eka naI avasthA utpanna ho jAtI hai, vaise hI jIva aura pudgala ke saMyoga se eka tIsarI manuSyAdi avasthA hotI hai, taba jIva pudgalaM AhAra kA grahaNa karatA hai| aMtardRSTi se nirja cikAya kI ArAdhanA karane para jIva ko pudgala kA saMyoga miTatA hai aura phira pudgala kA AhAra nahIM hotA hai| AhAra karanA kSudhA nivRtti evaM sukha prApti kA yathArtha upAya nahIM hai| nija jIvakAya kA dhyAna hI kSudhA nivRtti evaM sukha prApti kA yathArtha evaM sthAyI upAya hai, kyoMki nija jIvakAya ke dhyAna se kSudhA utpanna karane vAlA asAtAvedanIya karma nirjarita hotA hai| yogI nija jIvakAya ke dhyAnarUpI annajala se santuSTa rahate haiN| ve anna-jala se zarIra ko puSTa nahIM karate haiN| jo zarIra puSTa karane meM Asakta ho jAte haiM, ve dhyAna kA sAdhana nahIM kara sakate haiN|
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62/cidkAya kI ArAdhanA 'caitanya rasarasAyana svarUpo'ham' rasa ke rasAyana banA, tuma khUba khaao| hogI na tRpta, yaha jihvA saca to maano|| caitanya zAMta sudhA rasAyana ko jo caakho| Anandakanda sukhAnanda sumokSa paao|| khaTThA-mIThA Adi paMca rasoM se bane rasAyana jar3a haiM aura pudgala indriyoM ko puSTa kara jIva ko viSaya-kaSAyoM meM pha~sAte haiM, kintu merI cidkAya svasaMvedana se sevana karane para apane ko vItarAga karatI hai, puSTa karatI hai| rasarasAyana sevana karane para naSTa ho jAte haiM, kintu merI cidkAya sevana karane para naSTa nahIM hotI hai| merI cidkAya hI vAstavika rasa rasAyana hai| ataH maiM mukti kA pathika pudgala indriyoM ke poSaka jar3a raso ko tyAga karatA hU~ aura caitanya rasa se pUrNa Ananda rasAyana, nija cidkAya, kA sevana karatA huuN| merI cidkAya caitanya rasa . rUpa hai| ___ prabhu! tU svataMtra hai, paripUrNa hai, vItarAga hai, siddha hai; kintu tujhe apane svarUpa kI khabara nahIM hai| isaliye tujhe zAnti nahIM mila rahI hai| bhAI! vAstava meM tU apane ghara ko bhUlA huA hai, mArga ko bhUla gayA hai, dUsare ke ghara ko tU apanA ghara mAna baiThA hai, kintu para ghara meM kabhI bhI tujhe zAti milane vAlI nahIM hai aura kabhI bhI azAMti kA anta hone vAlA nahIM hai| terA ghara terI hI caitanya kAyA hai, jo prApta pudgala deha pramANa hai, usI meM apane upayoga ko jor3ane kA abhyAsa kara, jisase tujhe zAMti milane vAlI hai| anAdikAla se AtmA ne para kA kucha nahIM kiyA, apane ko bhUlakara mAtra para kI hI ciMtA kI hai| aba to apane svarUpa kI, apane cidkAya kI. ArAdhanA kara aura para kI ciMtA ko chodd'| antarAtmA banane se para kI ciMtA chUTa jAyegI aura apanI divyakAya meM zAMti kA anubhava hogaa|
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/63 'caitanya cinha svarUpo'ham' caitanya cinhayuta AtamA mama, zuddha buddha akhaMDa hai| naya pramANa nikSepa kA jahA~, koi bheda na khaMDa hai|| amara jyoti cinmayI mama, cid cidAnanda bhaastii| vo prakaTa ho mere hRdaya meM, jJAna kevala shaashtii|| jIva rAgI hai, dveSI hai, karmoM kA kartA hai, karmoM kA bhoktA hai, cAra prANoM se jItA hai, mUrtika hai, aneka hai Adi rUpa vyavahAra naya kA kathana hai aura jIvana rAgI hai, na dveSI hai, na kartA hai, na bhoktA hai, na cAra prANoM se jItA hai, na mUrtika hai, na aneka hai; aisA nizcaya naya kA kathana hai| isa prakAra caitanya rUpa jIva ke sambandha meM do nayoM ke do pakSa haiM, lekina maiM mukti kA pathika ina do nayoM ke vikalpoM ko nahIM karatA hU~, apitu apanI cidkAya kA nirvikalpa rUpa se anubhava karatA huuN| jIva karmoM se ba~dhA hai, yaha paryAyArthika naya kA pakSa hai aura vaha karmoM se ba~dhA nahIM hai, yaha dravyArthika naya kA pakSa hai| pakSapAta rahita bhedajJAnI ko zuddha caitanya svarUpa AtmA svasaMvedana se anubhava meM AtA hai| paryAyArthika naya kahatA hai jIva mohI hai aura dravyArthika naya kahatA hai ki jIva mohI nahIM hai| pakSapAta rahita tattvavetA ke liye citsvarUpa jIva caitanyamaya hI hai arthAt use caitanyamaya jIva jaisA hai, vaisA hI sadA anubhavagocara hotA hai| maiM caitanya cinha svarUpa huuN| caitanya se viruddha bhAva mere cinha nahIM haiN| parama zAMti kA anubhava karane ke lie nija jIvakAya kI acintya sAmarthya para vizvAsa kara upayoga ko nija jIvAstikAya meM lIna karanA caahie| jaise paradravya vizvasanIya nahIM haiM, usI prakAra svadravya ke sambandha meM uThane vAle vikalpa bhI vizvasanIya nahIM haiN|
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64/cikAya kI ArAdhanA 'caitanya kalyANavRkSa svarUpo'ham' karmavRkSa kI chAyA meM tU pathika, aba taka bhaTaka rahA / jitanA usake pAsa gayA tU, utanA hI usase aTaka rahA / / terA caitanya kalyANa vRkSa hai, isa kI chAyA ko gaha le / ananta sukha kI chAyA pAkara, mukti mahala meM vAsa kare / / jisakA prIti-aprIti se rahita zAzvata sthAna hai, jo sarva prakAra ke Atmika sukha se nirmita amUrtika hai, jo caitanya rUpa amRta phaloM se pUrNa ladA hai, aisA caitanya kalyANa vRkSa merA svarUpa hai| merI svAnubhavagocara cikAya hI zAzvata caitanya kalyANavRkSa hai| maiMne Aja taka aise caitanya kalyANavRkSa kI zaraNa nahIM lii| Aja maiM caitanya kalyANa vRkSa kI gahana chAyA kA Azraya letA hU~ aura bAhya padArthoM ke AzrayarUpa karmavRkSa kI chAyA kA tyAga karatA huuN| karmavRkSa kI chAyA ananta saMsAra ke duHkhoM kA hetu hai, mukti mahala kI argalA hai, kintu mere caitanya vRkSa, ciTThAya kI chAyA ananta sukha -zAMti ko dene vAlI hai tathA cirakAla bhramaNa kI thakAna ko dUra karane vAlI hai| he bhavya ! aisI apanI cikAya meM hI vizrAma kro| he Atman! isa jIva ne anAdikAla se karmavRkSa kI chAyA ko pakar3a kara rkhaa| unhIM karmoM ke acche-bure vipAka pAkara harSa-viSAda karatA rahA / karmavRkSa sAmAnya se eka aura dravya karma, nokarma, bhAvakarma rUpa se tIna prakAra ke haiM tathA mUla karmoM kI apekSA ATha prakAra ke va uttara prakRtiyoM kI apekSA 148 prakAra ke haiN| ina karmoM ke bIca bhI AtmA apane zAzvata guNoM kI apekSA ananta zaktizAlI hai| saMsAra ke duHkhoM se chUTane ke lie usI kI cAha karo, usI kI prApti karo, usI kA vicAra karo / maiM aba pudgaladravya ke pIche eka samaya bhI naSTa nahIM karatA huA caitanya kalyANa taru kI, nija jIvAstikAya kI gaharI chAyA meM ananta kAla ke liye vizrAma letA huuN|
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/65 'caitanyapuMja svarUpo'ham' caitanya puMja su akhaMDa, ye jIva mhaaraa| avibhAgI aMza, citjyotirmaya pittaaraa|| rahatA prakAzita, maNi sama jJAna dhaaraa| letA jo Azraya, use bhava siMdhu taaraa|| maiM mukti kA pathika aba caitanya, puMja zuddhAtmA se bhinna sakala vibhAva bhAvoM ko chor3akara caitanya zakti mAtra nija divyakAya, AtmA kA spaSTatayA avagAhana karatA hU~; vizva ke Upara sphurAyamAna hote hue parama utkRSTa AtmA kA apanI AtmA meM, cidkAya meM anubhava karane kA parama purUSArtha karatA huuN| yaha jIvadravya sarvasva sArabhUta anubhUti svabhAvI hai| yaha tIna loka pramANa asaMkhyAta pradezI hai| isake pratyeka pradeza meM caitanya zakti anavarata rUpa se pravAhita hai| maiM zuddhAtmA caitanya puMja svarUpa huuN| maiM satata caitanya puMja nija jIvAstikAya kA Azraya karatA huuN| apane upayoga ko apanI cidkAyA meM lagAkara janma, maraNa, kula yoni Adi vikalpoM ko nahIM karatA hU~; nirvikalpa samAdhi meM sthita hokara nirdoSa cinmAtra, caitanya puMja bhagavAna AtmA ko prApta karatA huuN| ___ bhagavAna kI vANI meM yahI AyA hai ki tuma svayaM zakti rUpa se bhagavAna ho| bhagavAna AtmA cidAnanda prabhu tumhArI hI deha meM maujUda hai| tuma bAhara kahA~ apane bhagavAna ko khoja rahe ho? tumhArA bhagavAna tumhArI hI AbhyaMtara kAyA hai, jo antardRSTi se dekhane para svasaMvedana rUpa se anubhava meM AtI hai| __ he Atman! ananta sukha kI bAdhaka rAga-dveSa praNAlI kA tyAga kro| apane upayoga ko apanI cidkAya ke bAhara mata jAne do| bahirmukhatA hI dukha kA kAraNa hai| aba maiM paramArthabhUta parama jyotisvarUpa nija jIvAstikAya kA Azraya letA hU~, netra banda kara dhyAna mudrA meM baiThakara usI ko nihAratA hU~, usI meM tallIna hotA huuN|
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66/cidkAya kI ArAdhanA 'jJAnajyoti svarUpo'ham' maiM caitanya jJAnajyotimaya, kevalajJAna prkttaauuNgaa| lokAloka carAcara dekhU, parama puruSArtha jgaauuNgaa|| tIna loka kA ziromaNi bana, aisA dhyAna lgaauuNgaa| ghAti-aghAti saba kSaya karake, muktipurI ko jaauuNgaa|| .. he bhavya! tumhArA AtmA kevalajJAna jyoti svabhAva vAlA hai, para karmoM se AcchAdita hai| mohodaya se mati Adi kSAyopazamika jJAnoM se krama-krama se paradravyoM ko prakAzita karanA merA svabhAva nahIM hai| ___ he bhavya! AtmA ko jJAnAvaraNAdi kamoM se mukta karane ke lie parama puruSArtha kI AvazyakatA hai| puruSArthI jIva A~kheM banda karake apane upayoga ko apanI cidkAya meM lagAkara karmoM ke bandhana ko kATatA hai aura jJAnajyoti ko, kArya paramAtmA ko pramaTa karatA hai| aba maiM samyagjJAnI huA pratyakSa jJAnajyoti kevalajJAna ko apane AtmA meM sAkSAt prakaTa karane kA puruSArtha karatA huuN| samasta padArthoM ko prakAzita karane vAlI kevalajJAna jyoti merA svarUpa hai| nizcaya se maiM tadpa huuN| yaha jIva moharUpI madirA ko pIne se bhrAMti rasa mamakAra-ahaMkAra ke vega se puNya-pApa rUpa karmoM ke bheda rUpI unmAda se manuSya-tiryaMca gati Adi yoniyoM meM nAcatA hai| dhyAna ke bala se, upayoga ko nija divyakAya meM jor3ane se prakRti pradezAdi cAra rUpa samasta karmoM ko jar3amUla se ukhAr3a kara atyanta sAmarthyazAlI akhaMDa kevalajJAna jyoti pragaTa hotI hai| vaha jJAnajyoti hI merA svarUpa hai| matijJAna Adi kSAyopazamika jJAna merA svarUpa nahIM hai| he bhavya! aisA cintavana karo_ 'matijJAna rahita svarUpo'ham, zrutajJAna rahita svarUpo'ham, avadhijJAna rahita svarUpo'ham, manaparyayaHjJAna rahita svruupo'hm| sakalavimala kevalajJAnasvarUpo'ham /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/67 'jJAnAmRta pravAha svarUpo'ham' para dravyana kI prIti se, bar3hatA sadA prmaad| inako tyAgo pathika tuma, bahatA jJAna prvaah|| jo puruSa nizcaya se azuddhatA ko karane vAle saba paradravyoM ko chor3akara apane nija dravya meM lIna hotA hai, vaha niyama se aparAdhoM se rahita hokara baMdha ke nAza ko prApta hone se nitya udaya rUpa apane svarUpa kI prakAza rUpa jyoti se nirmala uchalatA jo caitanyarUpa amRta usakA AsvAdana karatA huA muktAvasthA ko prApta karatA hai| ___ maiM mukti kA pathika krodhAdi kaSAyoM va vikathAoM meM ruci kA tyAga kara nija cidkAya meM DubakI lagAne kA parama puruSArtha karatA huuN| __ he bhavya! tumhArI cidkAya binA mana-indriya, prakAza, guru, zAstra Adi kI sahAyatA ke svayaM se hI anubhava meM AtI hai| isaliye paralakSya chor3akara tuma apane upayoga ko apanI cikAya meM jor3ane rUpa puruSArtha se sakala karmo kA kSaya kara mokSa kI prApti kro| nija cikAya kA dhyAna karane vAlA Asanna bhavya jIva vicAra karatA hai ki aho merI cidkAya! tU dhanya hai, dhanya hai, tU zAzvata zuddha hai, zuddha hai| terI upamA dene yogya dUsarA koI padArtha loka meM nahIM hai| ekamAtra tU hI vItarAgatA utpanna karane ke lie AzrayabhUta hai| apane hI ghaTa meM tere se bheMTa kara maiM pAvana ho gyaa| tU sarvotkRSTa hai| tere ko pA lene se aba karma zatru merA bAla bhI bAMkA nahIM kara skte| terI sevA karane se maiM dhanya ho gyaa| terI sevA karanA hI mere yogya kArya hai| tere sanmukha hote hI mujhe apAra zAMti kA anubhava hone lgaa| he mukta svarUpa merI cidkAya! terA sAkSAtkAra hote hI vizva ke anya padArthoM meM sukhabuddhi kA merA mithyA aMdhakAra miTa gayA hai| he cidkAya! terI anupama mUrti ko dekhate hI mujhe zAMti hone lgii| terI anupama mUrti amUrtika sukha svarUpa hai| isaliye terI sevA hI mere lie sukha kA kAraNa hai|
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68/cidkAya kI ArAdhanA 'jJAnArNava svarUpo'ham' samudra meM uThatI jala kI trNgeN| haiM abhinna jala se jala kI umNgeN|| karmakSayAt jo uThe jJAna kI lhreN| ve haiM taraMgeM nija kI nija meM umNge|| samasta jJeya padArthoM ke samUha rUpI rasa ko pI lene kI atizayatA se jo mAno unmatta hai, jisakI nirmala se bhI nirmala kevalajJAna paryAyeM svayameva uchalatI haiM, aisA yaha bhagavAna AtmA, jIvAstikAya, abhUtapUrva adbhuta nidhi vAlA, caitanya ratnAkara, jJAnArNava svasaMvedana paryAya rUpI taraMgoM ke dvArA uchalatA hai| maiM akhaMDa jJAnasamudra svarUpa huuN| bhagavAna AtmA jJAnasamudra hai, eka kevalajJAna rUpa hI hai| karma ke nimitta se jJAna guNa paralakSyI mati, zruta, avadhi, manaHparyaya rUpa jaghanya pariNamana karatA hai, jo jIva kA svarUpa nahIM hai aura rAgAdi rUpa azuddha pariNamana karAkara nUtana kamoM kA baMdha karatA hai| kahA bhI hai 'anAdi se jIva ko karma kA sambandha hai| karma ke sambaMdha se deha hotI hai, deha se indriyA~ hotI haiN| indriyoM se viSaya grahaNa hotA hai, viSaya grahaNa se rAga, dveSa, moha hotA hai| rAga, dveSa, moha se punaH karma kA saMbaMdha hotA hai| isa prakAra bIjAMkura nyAya se jIva kA saMsAra cakra calatA rahatA ___he bhavya jIva! yaha saMsAra cakra bhayAnaka hai| isameM vacana agocara nAnA duHkharUpa jvAlAeM dhadhakatI haiN| isa saMsAra cakra se mukta hone ke liye manaindriyoM se viSayoM kA grahaNa mata karo aura aMtarmukha hokara apanI cidkAya kA hI satata grahaNa kro| isase rAgAdirUpa snigdha pariNAma nahIM hone se karma kA baMdha nahIM hogA aura pUrvabaddha karmoM kI nirjarA hokara parama pada mokSa kI svayameva prApti hogii| vaha parama pada mokSa hI tumhArA svarUpa hai| saMsAra meM vicaraNa karanA tumhArA svarUpa nahIM hai|
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/69 'nirUpama alepa svarUpo'ham' darzana ju jJAna aseM sukha ananta jaano| hai nirAbAdha avagAha agurulghubkhaano|| sUkSma suvIraja anantoM guNa anuupaa| lipta huA su mama Atama eka bhuupaa|| ___ zuddhAtmA ke upamAtIta guNoM ko ratnatrayarUpa sUrya kI teja kiraNoM se prakAza meM lAyA jA sakatA hai| nija cidkAya kI ArAdhanA se jJAnAvaraNa karma kA lepa dUra hokara ananta kSAyika jJAna pragaTa hotA hai, darzanAvaraNa karma kA lepa dUra hokara ananta kSAyika darzana pragaTa hotA hai, mohanIya karma kA kSaya hokara anaMta sukha pragaTa hotA hai, antarAya karma kA kSaya hokara aMnata vIrya pragaTa hotA hai, vedanIya karma kA kSaya hokara avyAbAdhatva guNa pragaTa hotA hai, nAma karma kA kSaya hokara sUkSmatva (amUrtatva) guNa pragaTa hotA hai, gotra karma kA kSaya hokara agurulaghutva guNa pragaTa hotA hai aura Ayukarma kA kSaya hokara avagAhanatva guNa pragaTa hotA hai| . karmoM se AcchAdita AtmA nija cidkAya kI ArAdhanA se hI upamAtIta guNoM kA prakAzana karatA hai| ___he prabhu! andara dekho| tumhArA cidkAya prabhu zuddhAtmA anupama guNoM se yukta hai| upamAtIta guNoM kA svAmIpanA usakA svabhAva hai| tumhAre guNoM para karmoM kA AcchAdana hai, usako haTAkara apane guNoM ko prakAzita karane kA puruSArtha kro| pratidina dhyAna kA abhyAsa karo, jisase paryAya meM nirmala dazA pragaTa ho| yahI eka mArga hai| apane upayoga ko apanI cidkAyA meM, apane prabhu meM lagAne kA abhyAsa karane se karma kaTeMge aura paramAtmA dazA prakaTa hogii| paramAtmA banane kA yahI upAya hai| zeSa saba saMsAra bhramaNa ke kAraNa haiM, mAyAjAla hai| jisane indriyajJAna ko jItA, usane jItane yogya saba jiitaa| jisane apanI cidkAyA ko pAyA, usane pAne yogya saba paayaa|
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70/cidkAya kI ArAdhanA 'niravadya svarUpo'ham' . pApa rAgAdika kahe, krodha lobha aru maan| inameM cetana hai nahIM, maiM niravadya mhaan|| merA AtmA pApa rahita, niSpApa, sAvadha rahita hai| maiM niravadya svarUpa huuN| he mukti ke pathika! niraMtara bhAvanA karo ki hiMsAdi pApa pariNAma, rAga, dveSa, krodhAdi vibhAva pariNAma mere svabhAva nahIM haiN| maiM inase bhinna niravadya svarUpa huuN| khyAti, pUjA, lAbha, nidAna, trayagArava, trayadaMDa Adi sAvadha pariNAma mere svabhAva nahIM haiN| maiM inase bhinna niravadya svarUpa huuN| __ aho! hameM caitanya bhagavAna pUrNAnanda ke nAtha nija cidkAya ko pahicAnane kA suyoga prApta huA hai| pratyeka kSaNa amUlya hai| AtmapratIti ke binA uddhAra kA koI dUsarA mArga nahIM hai| isaliye abhI hI aMtarmukhatA ke abhyAsa ke dvArA AtmapratIti kara lenI caahie| aMtardRSTi se jo anubhava meM A rahA hai vahI AtmA hai| AtmA kI ruci hone para karma kA bala naSTa ho jAtA hai| yaha karma apane caitanya kI zobhA nahIM, kintu kalaMka hai| merA cetana tattva usase bhinna asaMga hai| merA cetana tattva, bhagavAna AtmA isI deharUpI devAlaya meM pA~va se lekara mastaka taka amUrtika aMsakhya pradezoM kA puMja virAjamAna hai| jinavara kI taraha dhyAna mudrA meM baiThakara apane upayoga ko apanI cidkAyA meM jor3ane kA pratidina abhyAsa kro| isase karmoM kA nAza hogA aura bhagavAna AtmA paryAya meM pragaTa hogaa| yahI eka upAya hai| isa prakAra pratidina dhyAna kA abhyAsa karane para svabhAva kI ruci hogii| yahI samyagdarzana hai, yahI dharmadhyAna hai, zuddhopayoga hai| he bhavya! niravadya svarUpa pragaTa karane ke liye indriyoM se jAnanA, mana se vicAra karanA, vacana aura kAya kI ceSTA karanA chor3akara eka apanI divyadeha kA anubhava kro| isase divyadeha ke divya sukha kA anubhava hogA aura hiMsAdi pApa pariNAma utpanna nahIM hoNge|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/71 'zuddha cinmAtra svarUpo'ham' cidAnanda caitanya pati, zuddhAtama sukhkaar| para pariNati se bhinna hai, cidkAya avikaar|| he bhavya! dehAkAra tumhArI cidkAya hI caitanya AtmA hai| vahI tumhArA vAstavika paramAtmA hai| isa caitanya AtmA ko nizcaya se prakRti, pradeza, sthiti, anubhAga baMdha nahIM, mokSa bhI nahIM haiN| guNasthAna, mArgaNAsthAna, jIvasthAna, paryApti, prANa, saMjJA isameM nahIM haiN| rAgAdi vibhAva pariNAma, adhyavasAna sthAna bhI isameM nahIM haiN| roga, zoka, upAdhi, Adhi, vyAdhi bhI svarUpa meM nahIM haiN| Arta dhyAna, raudra dhyAna bhI AtmA kA svarUpa nahIM hai| maiM sarva paradravya, parabhAvoM se bhinna, ananta zakti kA dhAraka, Ananda mUrti zuddha cinmAtra jIvAstikAya mAtra huuN| . he bhavya jIvoM! yadi tuma AtmakalyANa karanA cAhate ho to svataH zuddha aura sarva prakAra se paripUrNa AtmasvabhAva arthAt apanI hI cidkAya, jo deha . pramANa hai, isI deha meM hI gupta rUpa hai, dUdha pAnI kI taraha milI huI hai; usakA dhyAna mudrA meM baiThakara A~kheM banda karake anubhava karane kA abhyAsa karo; usI kI ruci, usI kA vizvAsa karo, usI kA lakSya aura Azraya kro| isake atirikta anya samasta saMkalpa-vikalpoM kA tyAga kro| yadi aisA prayatna nahIM kiyA tathA para lakSya meM hI jIvana vyatIta kara diyA to AkulatA ke atirikta dUsarA kucha bhI milane vAlA nahIM hai| dhyAna ke dvArA karma naSTa nahIM karane para nija cidkAya ke sAtha kArmaNa deha aura taijasa deha sAtha jAtI haiM, jisase saMsAra anavarata rUpa se calatA rahatA hai| he Atman / tU avyakta prabhu hai| tU apanI cidkAya ko bhUlA huA hai| aMtardRSTi kara apanI cidkAya kA anubhava kara, jisase tU pragaTa prabhu hogaa|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72/cidkAya kI ArAdhanA 'zuddhAkhaMDaikamUrta svarUpo'ham' bhedajJAna sAbUna bhayo, samarasa niramala niir| dhobI antara AtamA, dhove nija guNa ciir|| kapar3A svabhAva se svaccha hai, usa para dhUla Adi laga jAne se vaha mailA ho jAtA hai| buddhimAna puruSa usa kapar3e ko sAbuna va pAnI ke prayoga ke dvArA dhokara punaH svaccha kara usakA upayoga karatA hai| ThIka isIprakAra yaha caitanya AtmA svabhAva se nirmala hai, zuddha hai, vimala hai, isa para anAdi se dravyakarma kI dhUla lagI hone se mailA hai| isane kabhI dhyAna rUpI sAbuna va samatA rUpI jala lekara isa para lagI dhUla ko chur3AyA nhiiN| AcArya saMbodhana karate haiM ki he Atman! tuma yadyapi svabhAva se zuddha ho, parantu ye jo dravyAdi karma dhUlavata tumhAre sAtha cipaTa rahe haiM, unheM naSTa kiye binA zuddha svabhAva prApta nahIM hogaa| ataH apane upayoga ko apanI cidkAya meM jor3ane kI AvazyakatA hai| isaliye dhyAna mudrA meM baiThakara apane cid aMga-upAMgoM meM lIna rahane kA abhyAsa kro| apanI cidkAya ke nAbhi, hRdaya, mastaka, netra, karNa, muMha, nAsAgra, lalATa, tAlu, bhrUmadhya Adi sthAna hI tumhAre dhyAna ke dhyeya haiN| ina sthAnoM para upayoga ko ekAgra karanA dhyAna hai, jisase karmoM kA kSaya hotA hai aura arihaMta avasthA kI prApti hotI hai| he bhavya! tuma sadA apane pradezoM se racita avayavoM meM lIna rho| terA caitanya AtmA trikAla zuddha hai, sadA eka hai aura cinmUrti svarUpa hai| AcArya deva kahate haiM ki aMtardRSTi ke dvArA AtmA kA grahaNa karanA caahie| jisane aMtardRSTi ke dvArA apanI cidkAya bhagavAna AtmA ko anubhava meM liyA hai, vaha kabhI bhI para padArthoM ko yA para bhAvoM ko AtmasvabhAva ke rUpa meM grahaNa nahIM krtaa| vaha apane hI jIvAstikAya ko hI apane rUpa meM jAnakara usakA grahaNa karatA hai| isaliye vaha sadA hI apanI divya kAyA meM nivAsa karatA hai| vaha eka samaya ke liye bhI apanI cidkAyA ko nahIM bhuultaa|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI ArAdhanA/73 'ananta sukha svarUpo'ham ' hai sukha ananta adbhuta, nija AtamA meM / kaisA bharA yaha sudhA ghaTa, zAzatA meM / / sukhAbhAsa jaga meM, tuma ko Dubove / kSAyika ananta sukha, muktipurI le jaave|| he bhavya Atman! tU sadAkAla isa AnandamayI zuddhAtmA meM, apanI divya kAyA meM rativanta ho aura isI meM hamezA santuSTa ho aura isI se sadA tRpta bn| anya koI padArtha kalyANakArI nahIM hai| bhagavAna cikAya aura isakA anubhava hI mukti ke kAraNa haiN| anya kucha terA nahIM hai| bhagavAna cikAya kA anubhava karane tujhe akSaya, ananta sukha prApta hogA / isI sukha ko prApta karane kA pratidina prayatna kr|. he bhavya! tuma svayaM ananta sukha ke svAmI ho, parantu vartamAna meM usa sukha se vaMcita ho rahe ho / mohanIya karma ne tumhAre ananta sukha ko AcchAdita kara rakhA hai| nija jIvAstikAya ke dhyAna se mohanIya karma kA kSaya hote hI ananta sukha svayaM se hI prApta hogaa| tumhArA sukha tumhArI divyadeha meM hai, paradravyoM meM tumhArA sukha nahIM hai, aisA prathama nirNaya kro| aisA nirNaya kara paradravyoM kA lakSya chor3akara nija divyadeha kA aMtardRSTi se lakSya kro| indriyoM se utpanna sukha sukhAbhAsa hai, duHkha hai| isake pIche duHkhoM kA sAmrAjya hai, ananta saMsAra hai| Atmasukha atIndriya hai, ananta hai, tumhArI svAbhAvika avasthA hai| AtmA kA sukha AkulatA se rahita hai| jo sukha AtmAzrita hai, jisa sukha ke sAtha kabhI duHkha kA leza nahIM, vahI AtmA kA yathArtha sukha hai| ataH maiM bAhya padArtho meM sukha buddhi kA tyAga kara zAzvata sukha kI prApti hetu sukha svabhAvI nija cikAyA kI zaraNa prApta karatA huuN|
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74/cikAya kI ArAdhanA 'ananta zakti svarUpo'ham' aciMtya zakti Atama meM, sabhI kArya ho jAte siddha / svayaM deva jaba basA hRdaya meM, kauna kArya jo hoM avaruddha || bAhya parigraha se kyA matalaba, jaba Atama ho kevala buddha / pathika ananta zakti ko samajho, jo honA ho parama vizuddha / / sAdi, ananta, amUrta, atIndriya svabhAva vAle zuddha sadbhUta vyavahAranaya kI apekSA se sparza, rasa, gaMdha aura varNa ke AdhArabhUta zuddha pudgala paramANu ke sadRza, kevalajJAna, kevaladarzana, kevalasukha aura kevalavIrya se yukta jo paramAtmA hai, vaha hI maiM hU~ / / maiM ananta kSAyika jJAna, ananta darzana, ananta sukha aura ananta zakti svarUpa huuN| mukti ke pathika ko isaprakAra pratidina bhAvanA karanI caahie| he Atman! antarAya karma ke AcchAdana se ananta zakti vartamAna meM pragaTa nahIM hai| apanI ciTThAya kA anubhava karane se aMtarAya karma kA kSaya hogA aura tU pragaTa apane ko ananta zakti svarUpa anubhava kregaa| 'aciMtyazakti svayameva devaH / ' he bhavya! AtmA svayaM ananta zakti svarUpa deva hai| isameM aisI zakti hai jo chadmastha ke vicAra meM nahIM A sakatI hai| AnandamUrti yaha AtmA ananta zakti kA dhAraka, vAMchita kArya kI siddhi karane vAlA Apa hI deva hai / isaliye jJAnI ko anya parigraha ke sevana karane se kyA sAdhya hai? kucha bhI nahIM / AtmasvarUpa kI abhivyakti ho jAne para antaraMga evaM bahiraMga parigraha se jJAnI ko kucha bhI prayojana nahIM hai| he bhavya ! azakti kA nAza karane ke liye ananta zaktisvarUpa apanI ciMkAya kA sadA anubhava kara /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI ArAdhanA / 75 'sahajAnanda svarUpo'ham' Ananda sahajAnanda rUpA, eka AtaMmarAma hai| duHkha nahIM vahA~ sukha nahIM, aru puNya-pApa harAma hai / / usako roja AsvAda bhaiyyA, jo sahaja abhirAma hai| mAyA, mamatA se nirAlA, sahaja sukha kA dhAma hai | | he bhavya ! terA AtmA svayaM nizcaya naya se sahajAnanda svarUpa hai / usako vyakta karane ke lie ratnatraya kI bhAvanA karo, parama samAdhi kI cAha karo tathA sakala aMtaraMga evaM bAhya parigraha ke tyAgarUpa digambara muni avasthA prApta karane kI bhAvanA karo, kyoMki aMtaraMga-bahiraMga parigraha ke sAtha terA sahajAnanda svarUpakabhI vyakta nahIM ho sakatA hai| jo AtmA apanI ciTThAya ke hI zraddhAna, jJAna aura AcaraNa rUpa nizcaya ratnatrayarUpa bhAvanA ke bala se bAhya viSayoM meM moha-mamatA nahIM rakhatA hai, vaha zIghra apane sahajAnanda ko prApta kara letA hai| AtmA kI sahaja zuddha avasthA vacanAtIta hai, jahA~ paradravya kA rAga athavA paradravya saMyoga kA bhI abhAva hai, mAtra sahajAnanda hai / he bhAI! pratyeka AtmA meM avyakta rUpa se sahajAnanda vidyamAna hai| tumhArA jIvAstikAya bhI usa sahajAnanda kI svAmI hai, usa sahajAnanda ko nija jIvAstikAya ke dhyAna ke dvArA vyakta karane kI AvazyakatA hai| trigupti gupta parama samAdhi nirata rahatA huA muni usa sahajAnanda ko pragaTa karatA hai| bhagavAna kahate haiM ki prApta deha meM hI terI divya deha kA nivAsa hai / terI divya meM eka sahajAnanda rUpI amRta bharA huA hai| aisA tU nizcaya kara aura sahajAnanda rUpI amRta kA anubhava karane ke liye sarva vikalpoM ko chor3akara eka apanI divya deha kA anubhava kr| isase sarva karma naSTa hoMge aura tU sahajAnanda ko prApta kregaa| bAhya prayatnoM se sahajAnanda kA anubhava hone vAlA nahIM hai|
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76/cidkAya kI ArAdhanA 'paramAnanda svarUpo'ham' | parama Ananda sahita Atama, zuddha zAMta anUpa hai| darzana pAtA vaha nahIM, jo dhyAna hIna manuSya hai|| he bhavya! terA AtmA paramAnanda svarUpa hai| terA paramAnanda abhI taka vyakta nahIM ho pAyA, kyoMki anAdi kAla se tumane mithyAtva-rAgAdi unmArga ko choDa kara eka bAra bhI apane upayoga ko apanI cidkAya meM lagAne kA prayatna nahIM kiyaa| tumhArI dRSTi sadA bahirmukha hI rahI, kabhI nija jIvAstikAya kA anubhava kara antarAmA nahIM bane, bahirAtmA hI bane rhe| upayoga sadA bAhara hI rhaa| isI kAraNa tuma abhI taka paramAnanda svarUpa apanI divya deha kA Ananda vyakta nahIM kara paaye| .. tIna bhuvana meM ananta jIva haiN| ve saba sukha cAhate haiM, lekina ve nahIM jAnate ki sukha unakI hI deha ke bhItara sthita nija divya deha meM hai aura aMtardRSTi karane para anubhava meM AtA hai| ve bahirmukha raha kara bAhya padArtho se hI viSaya sukha lene kA prayatna karate haiN| isaliye ve sukha se sadA vaMcita rahate haiN| he bhAI! isa manuSya deha kI Ayu pUrNa hone para yadi tU apanI divya kAya kI rUci apane sAtha meM nahIM le gayA to tUne isa mAnava jIvana meM apanA hita nahIM kiyaa| yaha durlabha manuSya jIvana vyartha hI viSayoM meM gaMvA diyaa| . yadi jIvana meM paramAtmasvarUpa nija jIvAstikAya kA anubhava kiyA to usakI rUci apane sAtha meM le jAyegA, jisase kucha hI bhavoM meM mukti ko prApta kara legaa| deharUpI devAlaya meM paramAnandamayI AtmA hai, vaha niHsaMdeha anAdi ananta paramAtmA hai| paramAnanda ko prApta karane ke liye aba maiM mithyAtva, rAgAdi vikalpa jAla rUpa unmArga ko chor3akara apane upayoga ko apanI cidkAyA meM lagAtA huuN|
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/77 'sadAnanda svarUpo'ham' sadA rahatA Ananda jisameM, vaha maiM AtamA rAma huuN| AtmAnanda meM lIna cetanA, jJAnamaya abhirAma huuN|| indriya sukha se bhinna hU~, para nitya nija sukha meM lIna huuN| banA rahe nija rUpa mujha meM, nitya hI usakI khoja hai|| he jIva! sampUrNa abhyantara aura bahiraMga parigraha mithyAtva, krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, ati, zoka, bhaya, jugupsA, veda, rAga va dveSa tathA kSetra, vastu, hiraNya, suvarNa, dhana, dhAnya, dAsI, dAsa, kupya aura bhAMDa ko chor3akara pUrNa cAritra kA pAlana kara tathA kAma krodhAdika ko naSTa kara dene vAle . pavitra dhyAna ko dhAraNa kr| nizcaya naya se sadA tumhArI divyakAya Ananda puMja hai, Ananda mayI hai; bhItara Ananda samudra uchala rahA hai, phira bhI kheda hai ki usakA bodha nahIM hone se tU udAsa hai, duHkhI hai| he bhAI! duHkhoM kA mUla kAraNa parigraha hai, parigraha pizAca hI tere zAzvata Ananda kA bAdhaka hai, use chodd'| are bhAI! isa sAr3he tIna hAtha ke zarIra rUpI devAlaya meM hI terI svasaMvedanagocara cid deha hai, jo deva hai, sva-saMvedana se usakA anubhava kr| bAhya devAlaya meM terA deva nahIM hai| apane ko bhUlA huA tU kahA~ bhaTaka rahA hai? terA deva isI pudgala deha meM virAjamAna hai aura svasaMvedana se anubhava meM AtA hai| terA deva aura koI nahIM hai, tU hI terA deva hai| tU apanI hI divyakAya ko bhUlA huA hai| apane hI bhagavAna kA anAdara kara rahA hai| aba tU aMtardRSTi kara ke apanI divya deha kI pratIti kara aura usa kA hI anubhava kr| tU apanI hI caitanya kAyA kA anubhava nahIM karatA hai| yahI terI bar3I bhUla hai, jisase tU caurAsI lAkha yoniyoM meM bhramaNa kara rahA hai| tU terA hI AtmaghAta kara rahA hai| agara yahI dazA rahI to tujhe Age naraka-nigoda jAnA par3egA aura ananta kAla saMsAra meM bhaTakanA pdd'egaa|
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78/cidkAya kI ArAdhanA ___'cidAnanda svarUpo'ham' nirAkara nirbhaya sadA, nirmala cetana ruup| cidAnanda dhyAU~ sadA, maiM hU~ zivAlaya bhuup| jisaprakAra siddha bhagavAna vyakta rUpa se cidAnanda svarUpa haiM, usIprakAra abhI avyakta rUpa se maiM cidAnanda svarUpa huuN| he bhavya! sabhI vibhAva pariNAma se bhinna cidAnanda terA svabhAva hai| usI ko prApta karane kA purUSArtha kr| svasaMvedana guNa ke avalaMbana se jo purUSa, khyAti, lAbha, pUjA va bhogoM kI icchA rUpa nidAna baMdha Adi vibhAva pariNAmoM se rahita hotA huA zuddha AtmA kI bhAvanA se utpanna hue paramAnanda sukha ke dvArA usI meM raMjita huA apanI cidkAya meM apane mana ko saMtRpta kara tallIna rahatA hai, vahI jIva cidAnanda kA pragaTa AsvAdana karatA hai| jaba taka cAra ghAtiyA karmo kA nAza nahIM hotA, taba taka AtmA kA pUrNa svarUpa pragaTa nahIM hotaa| jaba taka jIva apane svarUpa ko pahicAna kara usake anubhava kA purUSArtha nahIM karate, taba taka duHkhI rahate hai aura saMsAra meM bhramaNa karate hai| sabhI AtmA zakti rUpa se to paripUrNa haiM, kintu paryAya meM vyakta dazA rUpa meM pUrNa hoM to sukha pragaTa hotA hai, paramAtmA dazA pragaTa hotI hai| jIvoM ko apanI bahirmukhatA ke kAraNa apUrNa dazA hai, jisase hI duHkha hai| vaha duHkha dUsare ke kAraNa nahIM hai| ve dhana-jana ko prApta karane kA prayatna karate haiM, kintu cidAnandamayI apanI hI divyadeha ko prApta karane kA prayatna nahIM krte| . __ bahirmukhatA janya apane hI mithyAdarzana, mithyAjJAna evaM mithyAcAritra ke kAraNa apanI paryAya meM duHkha hai| usa duHkha ko dUra karane ke lie arahaMta bhagavAna ke dravya, guNa, paryAya kA nirNaya kara nija jIvAstikAya meM lInatA karanI caahie| nija jIvAstikAya ko pratIti meM lene para hamArA upayoga usameM ekAgra hotA hai, jisase moha karma nirAzrita ho kara avazya kSaya ko prApta ho jAtA hai|
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/79 'nijAnandasvarUpo'ham' terA Ananda tujha meM cetana, kyoM bAhara meM khojtaa| nija kI guNa-paryAya taja kara, kyoM parama sukha maantaa|| apane guNa kI chA~ha pakar3a le, pathika kahIM nA jAnA re| para pariNati paryAyeM taja kara, nija meM nija ko bhajanA re|| he AtmA! indriyajanya viSaya kA Ananda Ananda nahIM, AnandAbhAsa hai| vAstavika Ananda zaktirUpa se paramAtma svarUpa tumhArI cidkAya meM zAzvata virAjamAna hai| tuma usa Ananda ke svAmI ho, tadpa ho| isaliye apanI cidkAya meM upayoga jor3akara usakI prApti kro| bAhara mata bhttko| 'terA Ananda tujha meM, jyoM pahupana meM vaas|' __ he bhavya! Ananda ko bAhara kahA~ khoja rahe ho? strI ke prema meM, mA~ ke vAtsalya meM, putra ke rAga meM athavA pitA ke dulAra meM! bhAI! tU eka bAra nija jIvAstikAya ko aMtardRSTi karake dekh| . __ bhagavAna kahate haiM ki tU Ananda kA sAgara hai, atIndriya Ananda kA dariyA hai, paramAnandasvarUpa hai, ananta-ananta guNoM kA bhaMDAra hai, siddha samAna zuddha hai, terI cidkAya hI amRta kA sAgara hai| tU hI paramAtmA hai| eka bAra andara meM apane prabhu ko dekh| tU prApta deha meM hI gupta hai| tU dhyAna mudrA meM baiThakara netra baMda karake antardRSTi karake svasaMvedana se apanI cidkAyA kA anubhava karegA to tere saMsAra kA nAza avazya hogaa| pramAda chor3akara apane upayoga ko apanI divya kAya ke avayavoM meM lIna kara, tU zIghra hI paramAtmA bana jaavegaa| jaise janmAMdha puruSa sUrya ko nahIM dekhatA hai, usIprakAra deha ke bhItara sthita AnandamayI ciddeha ko dhyAnahIna puruSa nahIM dekhate haiN| kintu dhyAna karane vAle puruSa niyama se sabhI duHkhoM se chUTa jAte haiM aura paramAtma tattva ko prApta karake alpa kAla meM hI mokSa ko prApta kara lete haiN|
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80/cidkAya kI ArAdhanA sapA kA 'niraMjana svarUpo'ham' zuddha niraMjana AtmA, tIna maloM se duur| jyo dhyAve nita hI ise, kare bhava sAgara cuur|| he bhavya! ratnatraya khaDga ko dhAraNa kara trimala zatruoM ko naSTa karane kA purUSArtha kro| terI divyakAya para karma zatruoM ne zAsana kara rakhA hai, jisase tumhArA jIvana duHkhamaya ho rahA hai| aba nija divyakAya kA dhyAna karake usako karma zatruoM se mukta kro| ___ he Atman! nizcaya se tumhArA na koI zatru hai, na mitra hai, tuma niraMjananirvikAra, nirlepa ho| kintu paryAya meM tumhArA svarUpa vyakta nahIM hai| ataH apanA svarUpa paryAya meM pragaTa karane kA puruSArtha kro| .. yaha bhagabAna AtmA apane zuddha caitanya, jJAna, darzana svarUpa se pUrNa kalazavata bharitAvasthA rUpa hai| jaise DibbI meM se aMjana ke nikalate hI DibbI svaccha hai, usI prakAra yaha caitanya AtmA jJAnAvaraNAdi dravyakarma, rAga, dveSa, moha, khyAti, pUjAdi bhAvakarma aura zarIrAdi nokarma ke dUra haTate hI niraMjana hai, zuddha hai, nirmala hai, vimala hai, zuddha sphaTika maNi sadRza prakAzamAna tejapuMja hai| arihaMta bhagavAna aura anya sabhI AtmAoM ke svabhAva meM nizcaya se koI bhI antara nahIM hai| arahaMta kA svarUpa aMtima zuddha dazA rUpa hai| isaliye arahaMta kA jJAna karane para apane zuddha svarUpa kA jJAna hotA hai| svabhAva se sabhI AtmA arahaMta ke samAna haiM, parantu paryAya meM antara hai| sabhI jIva arahaMta ke samAna haiN| abhavya bhI alaga nahIM haiN| abhavya jIva bhI zakti ke apekSA arahaMta ke samAna hai, parantu vyakta hone kI yogyatA nahIM hai| AtmA svabhAva se pUrNa hai, kintu bAhya padArthoM ko hI viSaya karate rahane ke kAraNa paryAya meM malinatA hai, apUrNatA hai| yadijIva aMtaraMga padArtha nija divya kAyA ko viSaya kareM to zIghra hI nirmala arahaMta dazA pragaTa hotI hai|
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI ArAdhanA / 81 'sahaja sukhAnanda svarUpo'ham' 2 sahaja sukha Ananda svAmI, deha devAlaya meM base / siddha guNa kI vandanA se, usake darzana bhI lase / / svahita sampAdana meM tatpara, baMdhu aba to jAga jaa| apanI ciTThAya meM hI ramakara, nija se nija ke pAra jA / / he svahita sampAdana meM tatpara mukti pathika! priya bandhu ! jo karmamala se rahita haiM, atyaMta zuddha caitanyamaya haiM, jo caitanya rUpI cAMdanI chiTakAne ke lie candra ke samAna hai tathA jo sarvaguNa sampanna hai, kevalabodha ke adhipati haiM, aise siddha parameSThI kA smaraNa kara tathA nizcaya se apanI ciTThAya kA dhyAna kara, kyoMki jo siddha kA svarUpa hai, vahI tumhArA svarUpa hai| unakA svarUpa vyakta ho cukA hai aura tumheM vyakta karanA hai| jisa prakAra svarNa pASANa meM svarNa, dUdha meM ghI, tiloM meM tela rahatA hai, usI prakAra zarIra meM zivasvarUpa paramAtmA rahatA hai| jaise kASTha ke bhItara agni zaktirUpa se rahatI hai, usIprakAra zarIra ke bhItara yaha AtmA rahatA hai| isaprakAra jo jAnatA hai, vaha paNDita hai| yaha AtmA indriyoM ke dvArA anubhava meM nahIM AtA hai, aMtardRSTi se hI bAlagopAla saba jIvo ke anubhava meM AtA hai, kintu bAhya viSayoM meM lubdha jIva usakA anubhava nahIM kara pAte haiN| he bhAI! terI cikAya siddhoM ke samAna hai, sadA parama AnandamayI hai| yaha AtmA siddha sama zuddha svAbhAvika sukha kA bhaMDAra hai| usa sahaja sukha ko pragaTa karane kI AvazyakatA hai| jo jIva zuddhAtmA kI pAramArthika bhakti se yukta hai arthAt jisane svAnubhava kara yaha dRr3ha vizvAsa kara liyA hai ki siddhAlaya meM sthita siddha bhagavAna ke samAna hI mere deha devAlaya meM sthita AtmA anaMta guNoM se yukta hai, usa jIva ke mithyAtva aura rAgAdirUpa vibhAva bhAva naSTa ho jAte haiN| vaha jIvaM navIna karmoM kA baMdhaka na hokara pUrva karmoM kI nirjarA karatA hai / usako apanI cikAya meM ananta atIndriya Ananda kA anubhava hotA hai|
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82/cidkAya kI ArAdhanA 'nityAnanda svarUpo'ham' satata Ananda jhara rahA hai, AtmA ke hara chora se| jJAnI bhara-bhara pI rahA, ajJAnI rotA moha se|| pathika! samajho kucha ruko, Ananda amRta piMDa huuN| pIo bhara-bhara ke ye amRta, jhara rahA maiM nitya huuN|| nizcaya naya se yaha jIvAtmA satata AnaMda svarUpa hai| he svahita meM tatpara pathika! mithyAtva, avirati, kaSAya aura zubhAzubha yoga ye cAra prakAra ke dravya pratyaya hI jIva kI bahirmukhatA kA Azraya kara usake saMsAra rUpI vRkSa ko harA-bharA rakhate haiN| ye hI niSkarma Atmatattva se vilakSaNatA liye hue hone se kamoM ko utpanna karane vAle haiM; AtmA ke avyAbAdha nityAnaMda ke bAdhaka haiN| ataH ina cAra karmoM ko AtmA ke nityAnanda kI bhAvanA se yukta hokara svasaMvedanarUpa khaDga ke dvArA naSTa kro| isase pUrva baddha karmo kA saMyoga TUTegA aura tumhAre nityAnanda prabhu kA tumheM sAkSAt darzana hogaa| ____ bahirmukhatA ke kAraNa yaha jIva saMsAra avasthA meM aneka karmoM kA baMdhaka hotA hai| vaha viSayajanya AnandAbhAsa meM hI Ananda mAna kara usa kI prApti ke liye nirantara prayatnazIla rahatA hai| zubhAzubha bhAva malina haiM aura nija jIvAstikAya nirmala hai, aisA yathArtha bhedajJAna kro| zubha bhAva meM duniyA dharma mAnatI hai| yaha Azrava tattva hai, AkulatA ko utpanna karane vAlA hai, AtmA kI zAMti kA utpAdaka nahIM hai| bhAI! tujhe duHkha kA paMtha chor3anA ho aura sukha ke paMtha meM laganA ho to nija jIvAstikAya kA satata anubhava kro| nija jIvAstikAya kA anubhava karanA hI dharma hai| bahirmukhatA adharma hai aura aMtarmukhatA dharma hai, aisI zraddhA kro| kara sakate ho to nija jIvAstikAya kA dhyAna karo anyathA usakI zraddhA kro| yahI kartavya hai|
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/83 'zuddhAtma svarUpo'ham' siddhAlaya meM Ana virAje, kevalI anntaa| siddha samAna mahAna jaga meM, tuma ho mhntaa|| pathika! jarA paradravya se, tuma nAtA todd'o| jana jIvana visAra, nija se nija ko jodd'o|| he bhavya! samasta bAhya paMpacoM se dUra rho| paraspara ke paricaya se bco| para paricaya meM duHkha hai aura nija paricaya meM sukha hai| ' jaisA zuddhAtmA lokAgra meM nivAsa kara rahA hai, nizcaya se vaise hI zuddhAtmA tuma ho| unhoMne apanI nidhi ko vyakta kara liyA hai aura tumhArI nidhi karmoM se AvRtta hai| ___ apanI cidkAya hI prabhu hai| usakA satata anubhava kro| yaha AtmA siddhoM ke samAna darzana, jJAna, sukha, vIrya, agurulaghu, avagAhana, sUkSmatva tathA avyAbAdhatva guNoM se yukta hai, ATha prakAra ke karmoM se rahita hai, zAMtarUpa hai, nitya hai, kRtakRtya hai aura lokAgra nivAsI hai| he bhAI! aisA uttama yoga phira kaba milegaa| nigoda se nikalakara trasa paryAya pAnA bhI cintAmaNi prApta karane ke samAna durlabha hai; phira hameM to manuSya paryAya aura jaina kula milA hai| dhana aura kIrti milanA durlabha nahIM hai| aisA suyoga milA vaha adhika samaya taka nahIM rhegaa| isalie abhI hI bijalI kI kSaNika camaka meM motI piro lene jaisA hai| aba tU apanI cidkAya ko anubhava meM lekara karmoM kA nAza karane kA satata udyama kr| he bhavya! jo nija cidkAya kA anubhava nahIM karatA, vaha karma ke parataMtra hokara paMca parAvartana kara saMsAra meM nAnA duHkhoM kA anubhava karatA hai| jo nija cidkAya kA anubhava karatA hai, vaha karma zatruoM kA nAza kara mokSa prApta kara ananta Ananda kA anubhava karatA hai|
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84/cikAya kI ArAdhanA 'paramajyoti svarUpo'ham ' kevala jyoti mama Atama meM basI hai| jJAnAdi karma raja se vaha to r3hakI hai / / jAgo pathika! tuma ise aba to jgaao| mukti kA paMtha aba to tuma nA lajAvo / / he bhavya! ratnatraya khaDga hAtha meM lekara jJAnAvaraNAdi raja ko dUra haTAo / tuma dekhoge ki parama jyoti tuma hI ho| tuma nirAbAdha rUpa se trikAlavartI sarva dravya va paryAyoM ko eka samaya meM jAnane meM samartha ho / vaha kSAyika akhaMDa kevalajJAna hI parama jyoti hai / he bhAI! paralakSyI mati, zruta, avadhi evaM manaH paryAya jJAna kI TimaTimAtI kiraNoM kA prakAza tumhArA svarUpa nahIM hai| ye saba vibhAva pariNatiyA~ hai| tumhArA AtmA jIvAstikAya prakhara teja se dIptimAna sUrya sama_ prakhara kevalajJAna rUpa parama jyoti svarUpa hai| he bhAI! antarmukha hokara nija divyakAya kA lakSya karane se nirdoSa jJAna evaM nirdoSa sukha kA anubhava hotA hai| paradravyoM kA lakSya karane se jJAna evaM sukha guNoM kA pariNamana malina ho jAtA hai| ajJAnIjana viSayoM ke lakSya se viSaya sukha kA anubhava karate hai aura apanI Atmika zAMti kA ghAta karate haiN| ve AtmaghAtI haiM, durAtmA haiN| loka ke jIva bAhya zarIra ko pahicAnate haiM, Abhyantara zarIra nija cikAya ko nahIM phicaante| Abhyantara zarIra ke anubhava ko ve bAhya zarIra kA hI anubhava mAnate haiN| Abhyantara zarIra mAtra indriyagocara hotA hai, usakA anubhava nahIM hotaa| anubhava Abhyantara zarIra, nija cikAya, zuddhAtmA kA hI hotA hai| ve Abhyantara zarIra ke anubhava ko heya mAnate haiM / isaprakAra ve anubhava rUpa mokSamArga ko heya mAnate haiN| isaliye unako mokSamArga kI prApti honA durlabha hai| nija ciTThAya kA anubhava karane vAle puruSa cAroM ghAtiyA karmoM kA nAza karake ananta catuSTaya ko prApta karate haiN|
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ cikAya kI ArAdhanA / 85 'svAtmopalabdhi svarUpo'ham' siddha zuddha nija Atama labdhi hove / taba karmamUla cetana saMsAra khove|| siddha samAna mama Atama nitya hove / hai bhAvanA basa yahI kaba mukti hove / / jisa prakAra siddha bhagavAna ko Atmopalabdhi huI hai, usI prakAra zuddhanaya se maiM bhI Atmopalabdhi svarUpa huuN| AtmA kI upalabdhi hone para jaisA unakA svarUpa pragaTa huA hai, vaisA hI merA svarUpa hai| he mukti ke pathika! jaise karmabaMdhana se mukta, sarva vibhAva bhAvoM se rahita siddhAtmA haiM, vaise hI tuma ho| ve siddhAtmA janma, maraNa, kSudhA, tRSA Adi sarva doSoM se rahita haiM, vahI svarUpa tumhArA hai| aisA dRDha zraddhAna karo / Atmopalabdhi ke liye prathama jinhoMne Atmopalabdhi kI hai, aise siddhoM kI ArAdhanA karo / maiM mukti kA rAhI unhIM siddhAtmAoM ke caraNa cinhoM para calakara svAtmopalabdhi ko zIghra prApta karU~, aisI nitya bhAvanA karatA hU~, kyoMki mai tadrUpa huuN| he jIva! jaisI terI mati hogI usI anusAra terI gati hogii| jo mati tere caitanyasvarUpa bhagavAna AtmA ke sanmukha na rahakara paradravyoM ke sanmukha hogI to tujhe bAra-bAra marakara saMsAra kI cAro gatiyoM meM bhramaNa karanA pdd'egaa| kahA bhI hai 'jaisI mati vaisI gati, jaisI dRSTi vaisI sRSTi / ' bhavya jIva ! sarva prakAra ke vikalpa jAloM ko chor3akara siddha samAna apanI ciTThAya kA netra baMdakara sadA dhyAna kro| deva darzana aura sarva Agama jJAna kA phala nija cikAya kA dhyAna karanA hai|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86/cidkAya kI ArAdhanA 'zuddhAtmAnubhUti svarUpo'ham' / siddha samAna zuddha mama Atama, yahI bhAvanA merI re| para pariNati paryAya haTAkara, karU~ prApti aba terI re|| mai amUrta atIndriya cetana, zuddha nijAtama kerI re| siddhAlaya meM vAsa karU~ maiM, siddha prabhu kI cerI re|| .- maiM apane zuddha AtmA kI anubhUti svarUpa huuN| nija divyakAya ke anubhavarUpa ratnatraya kI ArAdhanA ke dvArA bhUtakAla meM siddha hue haiM, Aja ho rahe haiM aura Age hoNge| nija divyakAya ke anubhava rUpa ratnatraya kI ArAdhanA karanA hI merA svarUpa hai| zuddhAtmAnubhUti karane vAle siddhoM kA jo svarUpa hai, vahI merA svarUpa hai| isaliye maiM satata usI zuddha AtmAnubhUti ko prApta karane kA prayatna karatA huuN| he bhavya! bhagavAna siddha parameSThI jisa prakAra apanI cidkAya kA anubhava karate haiM, vaise hI tuma bhI apanI cidkAya kA anubhava kro| saMsAra samudra se pAra mukti dhAma meM pahu~cane kA AtmadhyAna hI eka upAya hai| isaliye apanI cidkAya kA satata svasaMvedana pratyakSa anubhava kro| 'zuddhAtma saMvitti svarUpo'ham' jo hU~ vaha hU~, maiM hU~ Atama, nahIM para dravyoM se vaastaa| apanA cetana apane bhItara, rahatA nija guNa saastaa|| guNasthAna Adi meM dekhA, kahIM najara nahIM aavtaa| apane se hI paradA karatA, apane ghara ko bhaastaa|| jisa prakAra bhagavAna siddha parameSThI apane zuddha AtmA kI saMvitti svarUpa haiM, usI prakAra svabhAva se sarva saMsArI AtmA bhI Atma saMvitti svarUpa haiM aura kAlalabdhi Adi ko pAkara sAkSAt zuddhAtma saMvitti rUpa hokara siddha parameSThI hote haiN|
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/87 'paramAtma svarUpo'ham' hU~ cetana nirmala abhiraam| para pariNati kA aba kyA kaam|| maiM hU~ paramAtma ke smaan| apane meM pAU~ visraam|| maiM arahanta paramAtmA svarUpa huuN| maiM siddha paramAtmA svarUpa huuN| jo paramAtmA haiM, vaha maiM hU~, vahI maiM hU~, bhrAMti rahita hokara aisI bhAvanA kr| mokSa kA kAraNa koI anya maMtra-taMtra nahIM hai| jisaprakAra arhata bhagavAna ghAtiyA karmoM kA kSayakara sakala paramAtmA bana gaye haiM tathA siddha bhagavAna aSTavidha karmo kA kSaya karake nikale paramAtmA bana gaye haiM, usIprakAra avyaktarUpa se merA AtmA bhI paramAtmA svarUpa hai| __ he Atmana! tU aha~ta svarUpa hai| jo aha~toM kA svarUpa hai vahI terA svarUpa hai| isaliye tU bhI bhagavAna kI taraha dhyAna mudrA meM baiThakara apanI dehaM pramANa divya kAyA jo siddha samAna hai usI meM apane upayoga ko lIna karane kA pratidina abhyAsa kr| isase tU rAga-dveSa Adi vibhAva pariNAmoM ko zIghratA se chor3a degaa| - he mukti ke pathika! pratidina yaha bhAvanA kara ki kaba aisA avasara Ave jaba gRhasthapanA tyAgakara ratnatraya rUpa munidharma aMgIkAra kara nija svabhAva sAdhana ke dvArA karmoM kA nAza kara siddha pada prApta kruuN| bahirAtmapanA duHkhamaya saMsAra meM bhramaNa karane kA kAraNa hai, ataH tyAgane yogya hai| antarAtmapanA sukhamaya mokSa meM nivAsa kA kAraNa hai, ataH grahaNa karane yogya hai| antarAtmA bananA hI paramAtmA banane kA upAya hai| jo jIva sarva vyavahAra ko chor3akara nija cidkAya meM ramaNa karatA hai, vaha samyagdRSTi jIva hai aura vaha zIghra hI saMsAra se pAra hokara paramAtmA ho jAtA hai|
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88/cidkAya kI ArAdhanA 'nizcaya paMcAcAra svarUpo'ham' sakala siddhi dAtAra haiM, nizcaya pNcaacaar| tina kI prApti hetu AtmA, veSa digambara dhaar|| merI AtmA svabhAva se nizcaya darzanAcAra, nizcaya jJAnAcAra, nizcaya cAritrAcAra, nizcaya tapAcAra aura nizcaya vIryAcAra svarUpa hai| __ he bhavya! jaise siddha bhagavAna kI AtmA nizcaya paMcAcAra se pUrNa hai, vaise hI terA AtmA bhI nizcaya paMcAcAra svarUpa hai| apane nizcaya paMcAcAra svarUpa ko paryAya meM pragaTa karane ke liye apanI divyakAya kA sadA anubhava kro| ___ parama upekSA saMyamI digambara sAdhu zuddhAtmA kI ArAdhanA ke atirikta sabhI anAcAra ko chor3akara sahaja caitanya ke vilAsa lakSaNa vAle niraMjana nija paramAtvatattva kI bhAvanA rUpa AcAra meM sahaja vairAgya bhAvanA se tanmaya rUpa huA sthira bhAva ko karatA hai| vaha tapodhana nizcaya paMcAcAra kA AcaraNa karane vAlA hotA hai| he bhavya! tumhArA AtmA bhI siddha bhagavAna ke samAna kSAyika darzana, kSAyika jJAna, kSAyika cAritra, kSAyika sukha aura kSAyika vIrya svarUpa hai| antara mAtra itanA hai unhoMne dhyAna ke dvArA nija cidkAya kA parimArjana kara liyA hai, aSTavidha karma se rahita kara liyA hai aura tumane karanA hai| Atmadarzana se hI bhUtakAla meM siddha ho cuke haiM, vartamAna meM ho rahe haiM aura . bhaviSya meM hoNge| maiM saMsAra ke mohajAla ko chor3akara vyavahAra paMcAcAra ko aMgIkAra karatA hU~ tathA nizcaya paMcAcAra kA svAmI bana apanI AtmA meM apanI AtmA ke dvArA sthira hokara paryAya meM pavitra hotA huuN| .. -- maiM bhava ke duHkhoM kA nAza karane ke liye duHkhoM kA nAza karane ke svabhAva vAlI apanI cidkAya kA Azraya karatA huuN|
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/89 'samayasAra svarUpo'ham' opathika! jAga aba bAhara nA bhttknaa| sAre vikalpa taja apane meM attknaa|| bhItara chipA amRta ghaTa kA hai jo pyaalaa| .. pItA vahI jo madamasta nijAtma vaalaa|| jisaprakAra arihaMta-siddha parameSThI samayasAra svarUpa haiM, usIprakAra maiM bhI svabhAva se samayasAra svarUpa huuN| .. he bhavya! tuma svayaM bhI samayasAra svarUpa ho| apane samayasAra svarUpa ko paryAya meM upalabdha karane ke lie moha, mada, kaSAya, rAga, dveSa, sarva doSoM kA tyAga kro| tumhArA samayasAra prApta deha ke bhItara deha pramANa hai, vaha svasaMvedana se tumhAre anubhava meM A rahA hai, usakI pratIti nahIM hone se upayoga cidkAya se bAhara jAne se paryAya meM malinatA hotI hai aura niraMtara kamoM kA Asrava aura baMdha hotA rahatA hai| he bhavya! antardRSTi kara apane bhagavAna ko dekhane kA puruSArtha kro| * jo loga nayoM ke vikalpoM ko chor3akara sadA apane svarUpa meM, cidkAya meM lIna rahate haiM, ve sabhI prakAra ke vikalpa jAla se rahita zAMta citta vAle hote haiM, ve hI sAkSAt amRta kA, samayasAra kA pAna karate haiN| ve hI jJAnI puruSa haiN| ahaMta va siddha bhagavAna kI AtmA jJAnAdi ATha madoM se rahita hai, mamatA pariNAma se rahita hai, kSudhAdi aThAraha doSoM se rahita hai| krodha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAyoM tathA hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tIna veda ina nokaSAyoM se rahita hai, atyaMta vizuddha prazAMta mUrti hai, isaliye unakI AtmA zuddha kahalAtI hai| vahI samaya hai aura vizuddha AtmA ke ratnatraya ananta catuSTayAdi guNa usa zuddha AtmA kA sAra hai; aise samayasAra ko merA trikAla namaskAra hai, isakI mujhe zIghra upalabdhi ho| .
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90/cidkAya kI ArAdhanA . adhyAtmasAra svarUpo'ham AtmAzrita adhyAtma sAra ko, sva samaya nAma se phicaano| ratnatraya ArAdhana se tuma, usakI prApti ko maano|| sAdhana ke binA sAdhya na hove, siddhAMta yahI ura meM laao| vyavahAra ratnatraya sodhana lekara, nizcaya siddhi kara ddaalo|| nizcaya se maiM adhyAtmasAra svarUpa huuN| he Atman! jaba yaha jIva sarva padArthoM ke prakAzana meM samartha aise kevalajJAna ko utpanna karane vAlI bhedajJAna kI jyoti ke udaya hone se saba para dravyoM se pRthak hokara nija cidkAya se eka rUpa hokara pravRtti karatA hai, taba darzana, jJAna, cAritra meM sthira hone se svasamaya hai, adhyAtmasAra hai| jo mana-indriya dvAra se pudgala dravya ko grahaNa karatA hai, vaha parasamaya hai| / ananta kAla se ananta jIva saMsAra meM bhramaNa kara rahe haiM aura ananta kAla se ananta jIva apane svarUpa kI, apanI cidkAya kI pratIti aura anubhUti kara mukti ko prApta ho cuke haiN| isa jIva ne dhana-jana kA pakSa anAdi se grahaNa kiyA hai, parantu siddha paramAtmA samAna apane cintana kA pakSa kabhI bhI grahaNa nahIM kiyA hai| isalie usakA saMsAra meM paribhramaNa ho rahA hai| jo durdhara tapa karatA hai aura sarvazAstroM ko jAnatA hai, kintu nija cidkAya ke dhyAna se rahita hai, vaha adhyAtma ke sAra ko prApta nahIM karatA hai| jaba taka upayoga aMtarmukha nahIM hogA, taba taka niraMtara rAgAdi utpanna hoMge, karmoM kA Asrava-baMdha cAlU rhegaa| isaliye upayoga ko aMtarmukha kara apanI cidkAya kA anubhava karane kA abhyAsa karanA caahie| isI se rAgAdi utpanna nahIM hoMge, karmoM kA kSaya hokara nirvANa kI prApti hogii|
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/91 'parama maMgala svarUpo'ham' maMgala maya mama AtmA, sarva maloM se duur| bhakti bhAva se nita jajai, hoya karmamala cuur|| nija pradezoM aura guNoM kI apekSA maiM parama maMgalasvarUpa huuN| cattAri mNglN| arahaMtA mNglN| siddhA mNglN| sAhU mNglN| kevalI. paNNatto dhammo mNglN| vyavahAra se cAra maMgala haiN| arahaMta bhagavAna parama maMgala haiM, aSTa karmoM se rahita siddha bhagavAna parama maMgala haiM tathA ratnatraya ke ArAdhaka SaSThama guNasthAna se lekara bArahaveM guNasthAnavartI sarva sAdhu parama maMgala haiM aura kevalI bhagavAna dvArA praNIta dharma maMgala hai| samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra ke bheda se maMgala tIna prakAra kA hai| ... nizcaya se eka jIva maMgala hai| dravyArthika naya se maMgala paryAya pariNata jIva maMgala hai aura paryAyAthika naya se kevalajJAnAdizuddha paryAyeM maMgala haiN| jo jJAnAvaraNAdi dravyamala aura rAgAdi bhAva mala ko galAtA hai, vaha maMgala kahalAtA hai| jo pApa ko galAtA hai aura sukha ko lAtA hai, vaha maMgala kahalAtA ___ he bhavya! nizcaya se terI cidkAya parama maMgala svarUpa hai| terA zarIra bhI terI cidkAya kA AdhArabhUta hone se vyavahAra se noAgamadravya maMgala hai| terI cidkAya dravya, bhAva karma mala kA nAza karane vAlI aura atIndriya Ananda ko lAne vAlI hai| he bhavya! tU maMgalasvarUpa apanI deha pramANa cidkAya kI ArAdhanA kr| samyagdRSTi vicAra karatA hai , parakAya nahIM cAhatA, cAhU~ nija cidkaay| nija cidkAya meM lIna ho medUMsakala vibhaav|
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92/cikAya kI ArAdhanA 'paramottama svarUpo'ham' cUra hai || parama uttama AtamA yaha, jJAna kevala pUra hai| jaga ke saba dvandvoM se haTakara, nija guNo meM pAtA vahI jo kulAcAra se, mUla vrata meM AtmaguNa zAlInatA se, zuddha hai| Atama rasa pUra hai| nija pradezoM aura guNoM kI apekSA maiM parama uttamasvarUpa hU~ / nizcaya se merI cikAya parama uttama svarUpa hai| maiM aMtardRSTi kara usameM lInatA karatA hU~ / cattAri loguttamA / arahaMtA loguttamAM / siddhA loguttamA / sAhU loguttamAM / kevalI paNNatto dhammo loguttamo / vyavahAra se loka meM cAra uttama haiN| arahaMta bhagavAna loka meM uttama haiM, aSTa karmoM se rahita siddha bhagavAna loka meM uttama haiM tathA ratnatraya ke ArAdhaka SaSThama guNasthAna se lekara bArahaveM guNasthAnavartI sarva sAdhu loka meM uttama haiM aura kevalI bhagavAna dvArA praNIta dharma loka meM uttama hai| jo bhavyAtmA arahaMtAdi parameSThI ko dravya, guNa, paryAya se jAnatA hai; vaha apanI deha meM virAjamAna nija arahaMtAdi parameSThI kA anubhava karatA hai aura arahaMtAdi parameSThI par3hoM ko prApta kara letA hai| ajJAnI jIva anuttama jar3a padArthoM ko prApta karane kA prayatna karatA hai, kintu uttama nija cikAya ko prApta karane kA prayatna nahIM karatA hai| isaliye saMsAra meM paribhramaNa kara nAnA duHkhoM ko bhogatA hai| tIna loka kA vaibhava eka ora ho aura apanI ciTThAya dUsarI ora ho to tIna loka ke vaibhava ko chor3akara apanI cikAya kA hI grahaNa karanA caahie| he bhavya! tU uttama mokSasvarUpa apanI deha pramANa cikAya kI ArAdhanA kara aura zIghra uttama mokSa pada ko prApta kara /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/93 'parama zaraNa svarUpo'ham' .. zaraNA jisakA pAya kara, Atama hoya vishuddh| parama zaraNa jaga meM vahI, kaha gaye jJAnI buddh|| nija pradezoM aura guNoM kI apekSA maiM parama zaraNasvarUpa huuN| . Niya divva deha saraNaM pvvjaami| maiM nija divya deha kI zaraNa prApta karatA huuN| cattAri saraNaM pavvajAmi, arahaMte seraNaM pavvajjAmi, siddhe saraNaM pavvajAmi, sAhU saraNaM pavvajAmi, kevalI paNNatto dhamma saraNaM pvvjaami| maiM arahaMta, siddha, sAdhu aura jina dharma kI parama zaraNa ko prApta karatA huuN| vyavahAra se loka meM cAra zaraNa haiN| arahaMta bhagavAna loka meM parama zaraNa haiM, aSTa karmoM se rahita siddha bhagavAna loka meM parama zaraNa haiM tathA ratnatraya ke ArAdhaka SaSThama guNasthAna se lekara bArahaveM guNasthAnavartI sarvasAdhu loka meM parama zaraNa haiM aura kevalI bhagavAna dvArA praNIta dharma loka meM parama zaraNa hai| . ApakA Apa hI rakSaka hai| Apako ApakI hI zaraNa hai| he bhavya! nizcaya se terI cidkAya hI tujhako parama zaraNa hai| tU usakI zaraNa prApta kr| he bhavya! terI cidkAya hI terI hai, amara hai, kintu karma ke sambandha se bhava-bhava meM meraNa ko prApta karatI hai| usakA anubhava karake usakI rakSA kr| jisa padArtha kA Azraya lene se jIva kA kabhI patana nahIM ho, vahI zaraNa hai| he bhavya! jo jIva nija cidkAya kI zaraNa prApta nahIM karatA hai, usakA avazya hI patana hotA hai, vaha caturgatirUpa saMsAra meM paribhramaNa karatA hai| jo jIva nila cidkAya kI zaraNa prApta karatA hai, usakA kabhI patana nahIM hotA hai, apitu utthAna hotA hai| vaha tIna loka kA ziromaNi siddha paramAtmA hotA hai|
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94/cikAya kI ArAdhanA 'sakala karma kSaya kAraNa svarUpo'ham' parama vizuddha cidAnanda anubhava karanA merA kAma / apane pada meM thira raha karake, svAdhyAya hai merA dhAma / / arahaMta siddha sama merA Atama, usa ko aba prakaTAU~gA / apanI zakti vyakta karU~, aba aisA dhyAna lagAU~gA / / maiM sakala karmakSaya kA kAraNa huuN| he bhavya! nija cikAya Azraya karane para sakala karma kSaya kA kAraNa hai| nija cikAya anAdinidhana hai, parama pAriNAmika bhAva hai, kAraNa paramAtmA hai| nija cikAya kA Azraya karanA mokSa kA mArga hai, sakala karma kSaya kA kAraNa hai| he bhavya ! netra banda kara apane upayoga ko sakala karmakSaya ke kAraNabhUta apanI cikAya meM lagAne kA prayatna kr| merI divyakAya ananta divya guNoM se pUrNa bharitAvasthA rUpa hai, karmakSaya ke lie kAraNa svarUpa hai| sakala he pathika! anAdi kAla se sukha ke liye jagata ke kaNa-kaNa ko ananta bAra jI bhara-bhara kara dekhA jAnA, lekina tumheM Aja taka tRpti nahIM huii| kabhI A~kheM baMda bhI karate ho to mana se vicAra karane lagate ho| dila-dimAga meM eka hI tamannA lagI rahatI hai ki duniyA ke sAre padArtho ko bArambAra dekhuuN| aba bAhya padArthoM ko dekhane-jAnane se basa karo / sukha apanI ciTThAya meM hai| isaliye apanI ciTThAya ko hI bArambAra svasaMvedana pratyakSa dekho / bAhya padArthoM ke sanmukha hokara dekhanA tumhArA svabhAva nahIM hai| mohakarma ke udaya se hI jIva bAhya padArthoM ko sanmukha hokara dekhatA hai aura rAgAdi rUpa pariNamana kara nUtana karmo kA baMdha karatA hai| -- he Atman! nija cikAya ke dhyAna ke dvArA sakala karmoM ko naSTa kro| inake naSTa hote hI zAzvata siddha avasthA kI svayameva prApti ho jaayegii|
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidkAya kI ArAdhanA/95 'parama svAsthya svarUpo'ham' janma-maraNa aru jarA roga se, rahitAvasthA niroga smjho| pathika! na bhaTako idhara-udhara, aba nija zuddhAtma ko bhjo|| parama svAsthya kI prApti jIvo kA prayojana hai| kahA bhI hai 'pahalA sukha nirogI kaayaa|' avinAzI svarUpa lInatA karane se jIvo ko parama svAsthya kI prApti hotI hai| 'svasthita iti svaasthy|' apanI cidkAya meM sthiti svAsthya hai| svAsthya nirdoSa sukha kA lakSaNa hai| nirdoSa sukha nija cidkAya meM sthita hone se prApta hotA ____ bahirmukhatA se rAgAdi doSoM kI utpatti hotI hai| rAgAdi doSoM se karma kA baMdha hotA hai| karmodaya se rogoM kI utpatti hotI hai, rogoM se svAsthya kI hAni hotI hai, jIva duHkhI hotA hai| siddha paramAtmA azarIrI hone se janma, maraNa, jarA roga Adi se atyanta mukta ho cuke haiN| isaliye ve parama nirogarUpa parama svAsthya ko prApta haiN| he bhAI! terA AtmA bhI nizcaya se janma, maraNa, jarA, roga Adi se atyanta rahita parama svAsthya svarUpa hai| ataH aba usa parama svAsthya kI vyakti ke lie tuma apanI cidkAya kI ArAdhanA kro| aba maiM nija cidkAyA meM lInatA karatA huA parama svAsthya meM sthita hotA huuN| svAsthya prApta karane ke liye bAhara kucha nahIM karanA hai| mAtra nija cidkAya meM sthita hokara usakA parimArjana karanA hai, karmamala ko usase pRthak karanA hai| roga pudgala kAya kA Azraya kara hote haiN| karmamala pRthak hone para zarIra kI utpatti nahIM hotI hai, isaliye rogoM kI utpatti hone kA prazna hI upasthita nahIM hotA aura AtmA parama svAsthya rUpa hI sadA pariNamana karatA hai|
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96/cikAya kI ArAdhanA cikAya kA gIta prabhu Apane eka cikAya hI dikhaaii| cikAya kI ArAdhanA kI vidhi batAI / / cikAya kA rUpa mujhe Aja bhAyA / mahAnanda maiMne cikAya meM hI pAyA / / bhava-bhava bhaTakate bahuta kAla bItA / rahA Aja taka moha madirA hI pItA / / phira DhUMDhatA sukha viSayana ke mAhiM / milI kintu unameM asahya vedanA hI / / mahA bhAgya se apane ko deva paayaa| mahA bhAgya se cikAya ko pAyA / / cikAya hI prabhu hai dikhe Aja mujhako / mahA harSa / mAno milA mokSa hI ho / / anAdi kI bahirmukha buddhi palAI / bahirmukhatA hI hai prabho doSa bhArI / / sarvAMga sukhamaya svayaM zuddha nirmala / zakti anantoM cidvAya eka avicala / / cinmUrti cidakAya bhagavAna AtmA / tihU~ jaga meM namanIya cikAya cidAtmA / / tihU~ loka meM nAtha ArAdhya jtaayaa| ho advaita vandana prabhoM harSa chAyA / / cikAya hI ApakA deva hai, Apa ApakA dhyeya | akhila vizva meM cikAya hI, hai parama upAdeya / / OM zAMti zAMti zAMti
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ cidakAya kI AradhAnA hI mokSa kA dvAra hai| cida cidakAya kI AradhAnA hI mokSa kA dvAra hai| cida cida yAhI narapiMDamaiM virAjai tribhuvana thiti, cina cita yAhImaiM trividhi-parinAmarUpa sRSTi hai| yAhImaiM karamakI upAdhi dukha dAvAnala, ____ yAhImaiM samAdhi sukha vAridakI vRSTi hai|| yAhImaiM karatAra karatutihImaiM vibhUti, yAmaiM bhoga yAhImaiM viyoga yAmaiM ghRSTi hai| yAhImaiM vilAsa saba garbhita gupatarUpa, tAhIkauM pragaTa jAke aMtara sudRSTi hai|| samayasAra nATaka, baMdha dvAra,zloka 46 'isI manuSya zarIra meM tIna loka pramANa nija cidkAya sthita hai, isI meM zubhopayoga azubhopayoga aura zuddhopayoga ye tIna prakAra ke pariNAma haiM, isI meM karma kI upAdhi janita duHkharUpa agni hai, isI meM nija cidkAya ke dhyAnarUpa sukha kI meghavRSTi hai, isI meM karma kA kartA AtmA hai, isI meM isakI kriyA hai, isI meM isakI AnandarUpa vibhUti hai, isI meM karma kA bhoga yA viyoga hai, isI meM bhale-bure guNoM kA pariNamana hai aura isI deha meM sarva vilAsa guptarUpa garbhita hai; parantu jinake aMtara sudRSTi hai, unhIM ko yaha vilAsa pragaTa hotA hai|' aMtara - dRSTi lakhAu, nija sarUpako aacrn| e paramAtama bhAu, ziva kArana yeI sdaa|| samayasAra nATaka, puNya- pApa ekatvadvAra, zloka 10 he bhavya jIvo! apane manuSya zarIra kA mUlya jAno / netra baMda kara aMtardRSTi kara isa manuSya zarIra meM virAjamAna sarva vilAsa kI dhAraka nija cidkAya kA anubhava karo, isameM rati karo, isameM hI saMtoSa dhAraNa karo aura isI se tRpti kA anubhava karo / tumheM avazya uttama sukharUpa mokSa kI prApti hogii|
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ SocianRIES OTHEATRE cid kAya hI maMgala hai cid kAya hI uttama hai cid kAya hI zaraNa hai cid kAya hI ArAdhya hai Designed & Printed at PRINTXPRESS # 9001099202