________________
૧૬o
તૃતીય પ્રકાશ, ધ્યાનમાં હતું તેટલામાં દાસી ત્યાં આવી. રાજાને ધ્યાનમગ્ન જે તે ઘણી ખુશી થઈ. અહા! રાજ્યનાં આવાં સ્વતંત્ર સુખ વિદ્યમાન છે, છતાં પણ આ અમારા મહારાજાને ધર્મ પ્રત્યે કેટલે દઢ પ્રેમ છે? ખરેખર, એજ તેમની સગતિની અને મહાપુરૂષતાની નિશાની છે. દુનિયાના પામર જીવે સહેજસાજ ધનની પ્રાપ્તિ થઈ કે જાણે કઈ વખત ન મળેલી અપૂર્વ વસ્તુ હોય તેમ તે ધનને વળગી રહે છે અને બેટી રીતે દુરુપયોગ કરે છે, ત્યારે આ અમારા મહારાજા ધનને તે શું પણ દેહને પણ સદુપયોગ કરે છે. આ પ્રમાણે રાજાની પ્રશંસા કરી રાજાને કઈ વિન ન આવે તે માટે તેણે દીવામાં વધારે તેલ પૂર્યું. ધર્મધ્યાન કરતાં બે પ્રહર થઈ ગયા. રાજા હજી ઉઠયા નથી તે જાણી ફરી દાસી ત્યાં આવી અને દીવાને ઝાંખો થયો જાણી વળી એક પ્રહર પહોંચે તેટલું તેલ પૂર્યું, રાજાનું શરીર સુકુમાળ હોવાથી થાકી ગયું. સદ્દભાવથી પણ દાસીએ રાજાના શરીરને બાધાનું કારણ મેળવ્યું. આ ધર્મિષ્ઠ રાજાએ પણ પિતાને અભિગ્રહ સાંગોપાંગ પાળવા માટે દઢ થઈ પ્રયત્ન શરજ રાખ્યો, ત્રણ પ્રહર પૂરા થયા બાદ ફરી દાસી ત્યાં આવી. રાજાના ધર્મધ્યાનથી દાસી હર્ષઘેલી જેવી થઈ ગઈ. વારં. વાર અનુદન કરતાં તેણીએ દીવામાં વધારે તેલ પૂ.
આ બાજુ ચંદ્રાવતંસક રાજા વિશેષ થાકી ગયું હતું. તેનું શરીર હવે ટકી ન શકયું, કાર્યોત્સર્ગ મુદ્રામાં ઉભા ઉભાં રાજાને ચેાથે પ્રહર થયો હતે. આવો લાંબે નિરંતરને અભ્યાસ ન હોવાથી રાજાનું શરીર તુટવા લાગ્યું છતાં. ધર્મધ્યાનની સંતતિ તે વધતી જ હતી. ચોથા પ્રહરને અંતે દિપક બુઝાવાની સાથે રાજા પણ આ દેહથી બુઝાઈ ગયો. તેને આત્મા આ પરિષહ સહન ન કરી શકનારા દેહને મૂકી બીજા ઉત્તમ દેહમાં ચાલ્યા ગયે, ધ્યાનની પરાકાષ્ટા ન હોવાથી તેમજ કર્મો હજી બાકી હોવાથી તે રાજા સ્વર્ગમાં ગયે અને ત્યાંથી માનવ ભવમાં આવી કમ ખપાવી મોક્ષે ગયો. આવી રીતે સામાયિક કરવાથી કર્મને ક્ષય થાય તથા સંગત્યાદિ પણ મળે છે. માટે ગૃહસ્થાએ કર્મ ખપાવવા નિમિત્તે સામાયિક નિરંતર કરવું જોઈએ. એ કહેવે કરી ગૃહસ્થોનું સામાયિક વ્રત કહેવાયું
હવે બીજું શિક્ષા બત દેશાવકાશિક કહે છે.