________________
૩પ૦
દ્વારા પ્રકાશ.
ચિતાર ખડો કરી તે ઉપર એકાગ્રતા કરે. તેમને થયેલા ઉપસર્ગ અને તે વખતની સ્થિતિ યાદ કરી તેમના શરીર ઉપર એકાગ્રતા કરે, આજ પ્રમાણે વીશે તીર્થકરો અને તમારા પરમ ઉપગારી કઈ પણ ગી–મહાત્મા–હોય તે તેમના શરીર ઉપર પણ એકાગ્રતા કરે, ગમે તેવાં ઉત્તમ અવલંબન લઈને એકાગ્રતા કરવી એમાં કાંઈ આગ્રહ કે વાદવિવાદ કરવાનું છેજ નહિ.
સદ્દગુણ ઉપર એકાગ્રતા સદ્દગુણ ઉપર પણ એકાગ્રતા થઈ શકે છે. કેઈ પણ એક સદગુણ લઈ તે ઉપર એકાગ્રતા કરવી. ગુણની પ્રીતિ દ્વારા તેનું મન જાગૃત થઈ તદાકાર થશે. ઉંચામાં ઉંચે સગુણ પિતે કલ્પી શકાય તે કલ્પો, તેની સામાન્ય રીતે અસર મન ઉપર થાય ત્યારે તેના તાવિક સ્વરૂપ ઉપર મનને સ્થિર કરવું. છેવટે આ સદગુણોની એકાગ્રતા સ્વાભાવિક તેના પિતાના ગુણરૂપ થાય છે. અર્થાત પોતે તે તે ગુણરૂપ બની રહે છે.
સૂચના. આ ભક્તિવાળું કે સગુણવાળું અવલંબન મનમાંથી જતું રહેશે, અથવા મન તેમાંથી નીકળી જશે. એક વાર નહિ પણ વારંવાર તેમ થશે. તે અવસરે નહિ ગભરાતાં તે અવલંબન વારંવાર પાછું મનમાં ઠસાવવું. ફરી ફરી તે વસ્તુ સાથે જોડી દેવું. આરંભમાં તે વારંવાર મન લક્ષ્યથી ખસી જશે. આ વાત થોડો વખત લક્ષમાં પણ નહિ આવે. પછી એકાએક તે વાત પાછી યાદ આવશે કે હું જેના ઉપર એકાગ્રતા કરવા વિચાર કરતે હતું તેને મૂકી કેવળ કઈ બીજી જુદી જ વસ્તુને વિચાર કરું છું. આમ વારંવાર થશે પણ ધૈર્યતાથી મનને વારંવાર પાછું તે ધ્યેય-એકાગ્રતા માટેના અવલંબન-ઉપર ચોટાડવું. આ ક્રિયા મહેનત આપનાર દુઃખરૂપ લાગશે. પણ તેમ કર્યા સિવાય છૂટકોજ નથી, કારણ કે એકાગ્રતા સિવાય આત્મમાર્ગમાં આગળ વધાયજ નહિ. આ વાત શરૂઆતમાંજ જણાવી છે.
જ્યારે મન આપણી વિસ્મૃતિને લઈ કઈ અન્ય વિષય ઉપર બ્રમણ કરતું હોય ત્યારે તે જે માર્ગે થઈ ગયું હોય અર્થાત જે કમે એક પછી એક વિચાર કરતું આડે રસ્તે ગયું હોય તેજ ઉત્કર્મ અર્થાત છેવટના વિચારથી પકડી શરૂઆતના વિચાર ઉપર લાવી પાછું
