________________
૩૧૮
નવમ પ્રકાશ.
બે બાજુ ચામર વીંઝાઈ રહ્યાં છે, નમસ્કાર કરતા દેવ અને દાનવેના મુકુટના રસ્તેથી પગના નખની કાંતિ પ્રદીપ્ત થઈ રહી છે, દિવ્ય પુષ્પના સમૂહોથી પર્ષદાની ભૂમિકા સંકીર્ણ થઈ ગઈ છે, ઉંચી ડેકે કરીને મૃગાદિ પશુઓના સમૂહે જેની મનહર ધ્વનિનું પાન કરી રહ્યા છે, સિંહ તથા હાથી પ્રમુખ વિર સ્વભાવવાળાં પ્રાણિઓ પિતાનું વૈર શાંત કરી નજીકની બાજુમાં બેઠેલાં છે, સર્વ અતિશ
થી પરિપૂર્ણ, કેવલ જ્ઞાનથી છે ભતા અને સમવસરણમાં રહેલા તે પરમેષ્ઠિ અરિહંતના રૂપનું આવી રીતે આલંબન લઈ જે દયાન કરવું, તેન રૂપસ્થ ધ્યાન કહે છે. ૧-૭.
પ્રકાર તરે રૂપસ્થ ધ્યાન. रागद्वेषमहामोहविकारैरकलंकितम् । शांतूं कांत मनोहारि सर्वलक्षणलक्षितं ॥ ८ ॥ तीथिकैरपरिज्ञातयोगमुद्रामनोरमम् ॥ अक्ष्णोरमंदमानंदनिस्पंदं दददद्भुतं ॥९॥ जिनेंद्रप्रतिमारूपमपि निर्मलमानसः ॥ निर्निमेषदृशा ध्यायन रूपस्थध्यानवान् भवेत् ॥ १० ॥
त्रिभिविशेषकम् રાગ, દ્વેષ અને મહામહ અજ્ઞાનાદિ વિકારેના કલંકરહિત, શાંત, કાંત, મનહર, સર્વ ઉત્તમ લક્ષણથી ઓળખાયેલ, અન્યદર્શનકારોએ નહિ જાણેલ, ગ મુદ્રા (ધ્યાન મુદ્રા) ની મનેહરતાને ધારણ કરનાર, આંખને મહાન આનંદ અને અદભૂત અચપળતાને આપનાર, જિનેશ્વર ભગવાનની પ્રતિમાનું, નિર્મલ મન કરી નિમેષે મેષ રહિત (ખુલ્લી આંખ રાખી) એક દષ્ટિએ ધ્યાન કરનાર, રૂપસ્થ ધ્યાનવાનું કહેવાય છે. ૮, ૯, ૧૦.
વિવેચન–જિનેશ્વર ભગવાનની શાંતિ અને આનંદિ મૂર્તિના સન્મુખ, ખુલ્લી આંખ રાખી, એક દષ્ટિથી જોઈ રહેવું, આંખ મીંચવી કે હલાવવી નહી. તેમ કરતાં શરીરનું પણ ભાન ભૂલી જઈ એક નવીન દશામાં પ્રવેશ કરાય છે. જેમાં અપુર્વ આનંદ અને કર્મની નિર્જરા થાય છે. તે દશાવાળાને રૂપસ્થ ધ્યાનવાનું કહે છે. ગમે તે જાતનું આલંબન હોય પ્રણ, તેમાં કાંઈ પણ આત્મિક ગુણ પ્રગટ થાય તે, તેને તે આલંબન નામનું ધ્યાન કહેવાય છે.
