________________
૩૩૦
એકાદશ પ્રકાશ. જે શુદ્ધ આત્મિકજ ધર્મધ્યાન હેય તે, દેવાદિ ગતિ પ્રાપ્ત થવી ન જોઈએ. આથીજ સમજી શકાય છે કે, ઈદ્રિય વિષયની વ્યાકુળતાની શાંતિ, ધર્મધ્યાનમાં જે પ્રકારની હોય છે, તેનાથી ઘણાજ વિશેષ પ્રકારે શાંતિ શુકલધ્યાનમાં જોઈએ. અને આવી શાંતિવાળા છે હેય તે, તે શુકલધ્યાનના અધિકારી થઈ શકે છે. શુકલધ્યાનમાં જે પ્રકારની શાંતિ જોઈએ તે એવી હોવી જોઈએ કે, ધ્યાનમાં તેના શરીરને કઈ છેદે, ભેદે, હણે, કે બાળે, તે પણ પિતે તટસ્થ દષ્ટા હોય તેમ રહ્યા કરે. તેમજ વૃષ્ટિ, શીત, વાત અને તાપારિક દુઃખે કરી કપે પણ નહિ. વળી તે ધ્યાનમાં હોય ત્યારે દેખવું, સાંભળવું, સુંઘવું કે સ્પર્શવું તેની કાંઈ પણ ખબર ન પડે અને જાણે પાષાણની ઘડેલી મૂર્તિ હેય તેમ સ્થિરતાપૂર્વક ધ્યાનમાં મગ્ન રહે. આવી સ્થિરતા અલ્પ સત્વવાળાને ન હેય માટે તે અધિકારી નથી. ૩.
(અહી શિષ્ય શંકા કરે છે કે પૂર્વધરે અને વજીરૂષભરનારાચ સંઘયણવાળા જ છે જે શુકલધ્યાનના અધિકારી છે. તે હમણાંનાં સેવા (છેલ્લા) સંઘેણુવાળા જી આગળ તે ધ્યાનના સ્વરૂપને કહેવાની શી જરૂર છે? આચાર્ય શ્રી ઉત્તર આપે છે.)
अनवच्छित्याम्नायः समागतोऽस्येति कीर्त्यतेऽस्माभिः । दुष्करमप्याधुनिकैः शुक्कध्यानं यथाशास्त्रम् ॥ ४ ॥
જુઓ કે, જેવી રીતે, શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે તેવી રીતે શુકલ ધ્યાન ધ્યાવવું એ અત્યારના છ માટે દુષ્કર છે, તથા પી આ શુકલધ્યાના સંબંધમાં પરંપરાએ જે આમ્નાય ચાલ્યા આવ્યા છે અર્થાત્ પરંપરાએ શુકલધ્યાનનું જે સ્વરૂપ ચાલ્યું આવ્યું છે તે, વિચ્છેદ ન જાય માટે તે પ્રમાણે હું કહું છું. ૪.
શુકલધ્યાનના ભેદે કહે છે. . ज्ञेयं नानात्वश्रुतविचारमैक्यश्रुतविचारं च । . सूक्ष्मक्रियमुत्सन्नक्रियमिति भेदैश्चतुर्धा तत् ॥ ५ ॥
કે પૃથકત્વકૃત વિચાર ૧, અપૃથકત્વશ્રત અવિચાર ૨, સૂક્ષ્મક્રિયા અપ્રતિપાતિ ૩, ઉચ્છિન્નક્રિયા અનિવૃત્તિ ૪, એમ ચાર ભેદે કરી તે શુકલધ્યાન જાણવું. ૫.
