________________
એ શિખવનારને એમજ કહેત કે, ‘ આવાને વિદ્યા દેતાં કંઇક તા વિચાર કરવા હતા. ન્હાતી ખખર કે એ કેવા નાલાયક છે ? ’ પણ ભગવાને કયા હિસાબે સપને દૂધ પાયું હશે એના ખુલાસા ટીકાકારે પણુ નથી કરી શકયા. માનસશાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ વિચારતાં, સંભવ છે કે, ભગવાની માનસ પ્રકૃતિમાં દાક્ષિણ્યગુણની માત્રા વિશિષ્ટ પ્રમાણમાં ાય; અને ખીજું એ કે, ગેાશાલ’ ચિતરાયા છે તેવા ‘ગાંડા’ પણ શાયદ ન હોય,
ભગવાનના ચરિત્રમાંથી વિચારકાને અનેક વિચારનાં સ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે અને આજના નવ શિક્ષિતા તથા તર્કશક્તિવાળાઓને અનેકાનેક જિજ્ઞાસાઓ ઉભી થાય છે. તેનાં સમાધાન લીટેલીટે ચાલનાર લકીરના ફકીરાથી થવાં મુશ્કેલ છે. કેટલીક વસ્તુઓમાં માનસ–શાસ્ત્રની શૈલીથી વિચાર કરવા પડે છે, કેટલીક ખાખતામાં તે દેશ, તે કાળ, તે સમય અને તે પરિસ્થિતિ ઉપર દ્રષ્ટિપાત કરવાના હાય છે અને કેટલીક વાતામાં ‘ પાડાશીની હવા તેા નથી લાગી ગઇ ! ’ એ વિચારવું પડે છે. આ બધું કામ વિશાલબુદ્ધિધારક વિશિષ્ટ અભ્યાસીઓનુ છે, એવા શ્રદ્ધાસમ્પન્ન વિદ્વાનાની વિચાર–ગવેષણા જે પ્રકાશ નાખી શકે તે બહુ વજનદાર અને મહત્ત્વપૂર્ણ હાય. લગભગ અઢી હજાર વર્ષ ઉપરની ભાવનાઓનું અને પરિસ્થિતિઓનુ વિશ્લેષણ કરવુ એ કધ સહેજ
:
