________________
કે ઈશ્વર-શ્રદ્ધાથી વિભૂષિત હોઈ શકે. “ક્રિયાકાંડમાં ઉદામવન્ત રહેનારા કેટલાક એવા પણ લેવામાં આવે છે કે જેમનું નૈતિક ચારિત્ર બહુ કલુષિત હેય છે, જ્યારે દેરાસર સુદ્ધાં નહિ જનારા પણ કેટલાક એવા હોય છે કે જેમનું વર્તન પ્રામાણિક અને સદાચારી હોય છે. કેટલાકે એવા સંસ્કારમાં ઉછરેલા જોઈએ છીએ કે જેઓ મૂર્તિપૂજનના સાધનને બહુ ઉપયોગી ન સમજી, પ્રમાદ કે સુસ્તીના ચોગે પણ દેરાસર ન જવા છતાં પણ નૈતિક આચરણમાં મર્યાદાશાલી હોય છે, જ્યારે કેટલાકે પિષધ-પ્રતિક્રમણ આદિ ક્રિયાઓમાં ચુસ્ત * હોવા છતાં, -વર્તનમાં અપ્રામાણિક, દાંભિક, દગાબાજ અને દુરશીલ હોય છે. આ ઉપરથી શું સાર નિકળે છે? નાસ્તિક–આસ્તિકતાનું કંઈ એંધાણ ? અન્યની મને વૃત્તિ કંઈ પ્રત્યક્ષ છે કે ? બીજાનું આખ્તર જીવન સ્પષ્ટ છે કે? નહિ, ત્યારે અન્ય અન્તઃકરણને નાસ્તિક કરાવવાનું સાહસ દુસાહસ નહિ કે?
અ આથી કંઇ ક્રિયાકાંડની નિરૂપયોગિતા સાબિત ન થાય. ક્રિયાકાંડ કરનારાઓ પૈકી કેટલાક એનો શુભ રસ પિતાના જીવનમાં ઉતારી કલ્યાણ કરી જાય છે, જ્યારે કેટલાક, હતા એવા કેરાને કોરા રહી જાય છે. કેાઈ શેલડીમાંથી રસ ન મેળવી શકે એમાં શેલડીને શો વાંક !
