________________
કે ન હોય, ચાહે એ હોય કે ન હોય, ચાહે. દિગબર હોય, શ્વેતાબર હોય, પીતામ્બર હોય, રક્તામ્બર હોય, યા અન્યામ્બર હોય, ચાહે સ્ત્રી હોય કે પુરૂષ હોય કેઈ પણ માનવ હોય અને કોઈ પણ સ્થિતિમાં હાય, પણ રાગ-દ્વેષથી મુકત થતાં કૈવલ્યસ્થિતિને જરૂર પ્રાપ્ત થાય. મતલબ કે કયાથી મુક્ત થવામાંજ મુક્તિ છે. અને કષાયોથી મુક્ત થવાના વ્યાપારમાં “આઘે એકાન્ત જોઈએ, આઘા વગર કષાયનાશ થાયજ નહિ ” એ માન્યતા એકદમ ભૂલ ભરેલી છે. એથે તે એક બાહા ઉપકરણ છે. ચારિત્ર કંઈ એવામાં નથી, પણ ચારિત્ર આત્મામાં છે. જીવનમાં જે ચારિત્ર નથી, તે એક નહિ પણ. એકવીશ એઘા બગલમાં મારી ર્યા કરે તોયે, કંઇ ન વળે. એ ધારણ કરવા છતાં પણ ફરજથી ચુકેલાઓ–લાઈનથી ખસી ગયેલા અનેક મરીને નરક ગતિના મહેમાન બન્યા છે, જ્યારે એઘા વગર પણ અનેકે જીવનશુદ્ધિ મેળવી પરમાત્મપદને પ્રાપ્ત થયા છે. એટલે એ સ્પષ્ટ છે કે, ફકત એવામાં જ ચારિત્ર કે દીક્ષા સમાયાની બૂમ પાડવી એ. બાલિશ ચેષ્ટા છે.
ચારિત્ર-સાધનમાં મુખ્ય કાર્ય એકમાત્ર કષાય
