________________
૧૦૧
સિદ્ધાન સાથે સહમત થવાનું ન બની શકે, તે તે સિદ્ધાન્ત ઉપર તેની સાથે સભ્યતાથી વાદ–પ્રતિવાદ ન કરતાં, ઉન્મત્તતાથી ચિઢાઈ હામે અકળાવું અને ઝઘડવું એ સભ્યતાની દુનિયામાંથી ભાગવા બરાબર છે.
સંસારમાં મતભેદનું પ્રચલન આજનું નથી, પણ અનાદિથી છે. સર્વના સમયમાં પણ જગમાં મતભેદનું પૂર જેશબંધ વહ્યા કરતું હતું. દુનિયાભરમાં એક મતની સ્થાપના કેઈ કાળે થઈ નથી અને કદી થઈ શકે જ નહિ. જગતને અર્થ જ વિભિન્ન અને વિચિત્ર વૃત્તિઓને સમૂહ.
સર્વજ્ઞ ભગવાનના પટ્ટધર મહાન પ્રવચનધર મહાત્માઓ પણ મતભેદેથી ખાલી નથી રહ્યા. ઉદાહરણાર્થ, કેવલજ્ઞાન-દર્શનના સંબંધમાં શ્રીજિનભદ્રગણિજી કમબદના, કોમલવાદી યુગ૫દ્વાદના અને શ્રીસિદ્ધસેનદિવાકર અભેદવાદના હિમાયતી છે. અને એ માત્રયનાં પારાયણ શાસ્ત્રોમાં ખૂબ ચાલ્યાં છે. નજીકના ટાઈમની વાત કરીએ તો શ્રીહીરવિજય સૂરિજીના સમયમાં મતભેદની પરમ્પરા કયાં ઓછી ફાટી નિકળી હતી? એક બાજુ ધર્મસાગરજી અને તેમની પરમ્પરા અને બીજી બાજુ ભાવવિજ્યજી, વિનયવિજયજી વગેરે એમની વચ્ચે વિચારભેદની અથડામણ કેટલી હતી !
