________________
આમ ભિન્ન ભિન્ન રૂપે “નાસ્તિક શબ્દની જના સંભવિત છતાં તેની શિષ્ટસમ્મત અને શાસ્ત્રસિદ્ધ વજનદાર વ્યાખ્યા કેશકારાદિના મત મુજબ ઉપર જણાવી એ ગણાય. અર્થાત આત્મા, પુણ્યપાપ અને પરલેકસમ્બન્ધી શ્રદ્ધાન વગરને નાસ્તિક ગણાય. છતાં એટલેથી પણ નિવેડે આવે મુશ્કેલ છે. પુણ્ય-પાપ અને આત્માની વ્યાખ્યાઓ પણ દાર્શનિકે એ ભિન્ન ભિન્ન રીતે કરી છે. એટલે આસ્તિક ગણાતા દર્શનકારે પણ એક બીજાની દષ્ટિએ નાસ્તિક ગણાવા લાગે. જેને દષ્ટિએ આત્મા અને પુણ્ય-પાપમાં માનનારાજ આસ્તિક, એમ માનીએ તે જેનોમાં પણ પુણ્યના સાધન તરીકેની ક્રિયાઓમાં મતભેદ ક્યાં ઓછા છે? એટલે એ મતભેદ ધરાવનાર જેનો પણ એક બીજાની દષ્ટિએ નાસ્તિક ગણાવા લાગે. ત્યારે છેવટે, તપાગચ્છ-સમ્મત ક્રિયામાર્ગ અનુસરનારાજ
૧ “ જાદુરિતક જાણો
नास्तिकस्ताविपर्यये" " नास्ति परलोकादीति मतिरस्य नास्तिकः' । | (હેમ-અભિધાનચિત્તામણિ ત્રીજો કાંડ ૧૫૪ મે
શ્લેક)
