________________
ચતુર્વિધ સંઘ: વર્તમાનયુગ અને
આપણી દૃષ્ટિ
આપવાની તેમની ફરજ છે. જે કામ સાધુ ભગવંત ન કરી શકે તે અણવ્રતધારી શ્રાવકો કરી શકે.
મહાવીર પ્રભુએ સ્થાપેલ ચતુર્વિધ સંધ એક તીર્થસ્વરૂપ છે.સંઘનો નિર્ણય સાધુ અથવા શ્રાવક ઉથાપે નહિ. સાધુ ભગવંતો શ્રાવકોનાં આચાર માટે ઉપદેશ આપે અને દેખરેખ રાખે અને શ્રાવકોનો સંઘ સાધુઓ તેમના આચારથી ચલિત થતી હોય તો તેમનું ધ્યાન દોરે. શાસનના મહત્વના નિર્ણયોમાં સંઘની સંમતિ જરૂરી હોય છે.
આપણે જાણીએ છીએ કે જૈન ધર્મ વિશ્વનો એક પ્રાચીનતમ
ધર્મ છે. તેની વિચારસરણી દરેકે દરેક યુગને અનુરૂપ છે. આધુનિક અનંત ઉપકારી પરમકૃપાળુ મહાવીર ભગવાને ૨૫૪૧ વર્ષ પૂર્વે યુગમાં કોઈપણ વિચારસરણી આત્મા અને માનવજીવન વિષે તીર્થની સ્થાપના કરીને જૈન શાસનના ઉત્કર્ષની જવાબદારી સંપૂર્ણ સમજ આપતી હોય, જ્ઞાતિય, વર્ગીય અને જાતીય ભેદને ચતુર્વિધ સંઘને સોંપી. જૈન ધર્મનો ઉદ્દેશ આત્માને કર્મરૂપી મેલથી ન માનતી હોય અને જગતમાં વસતા બધાજ જીવોનું કલ્યાણ નિર્મળ બનાવીને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનો છે. આ માટે પ્રભુએ તેમણે ઇચ્છતી હોય તો તે ફિલસુફી ભગવાન મહાર્વર આપેલ ઉપદેશની બતાવેલ માર્ગનું બરોબર પાલન કરી શકે તેવા પુણ્યશાળી માનો અને સિદ્ધાંતોની છે. માટે સાધુ અને સાધ્વી અને યથાશક્તિ જીવનમાં ઉતારી શકે તેવી | ભણતરમાં, બુદ્ધિમાં, વેપારમાં, સાહસિકતામાં, જુદા જુદા વ્યકિતઓ માટે શ્રાવક અને શ્રાવિકાનો વર્ગ સ્થાપ્યો. ધંધામાં, દાનમાં અને પ્રામાણિકતામાં જૈને ઘણાજ આગળ
સાધુ, સાધ્વી પંચ મહાવ્રત પાળીને અહિંસા, સંયમ અને પડના છે. ભારતમાં વસ્તીના પ્રમાણમાં દેશના નાણામંત્રમાં તેમને તપની આરાધના કરે છે અને મહાવીર માર્ગે આત્માને મોક્ષ તરફ સહયોગ ઘણોજ વધારે છે. દાન અને ભક્તિ તેમની ફરજ છે. આગળ વધારે છે. આત્મ સાધના કરતાં કરતાં બીજા જીવોનાં સાધુ જીવનનો ત્યાગ અજોડ છે. જૈનોનું સ્થાપત્ય અજોડ છે. કલ્યાણ અર્થે ભગવાનના ઉપદેશનો અર્થ અને તેને જીવનમાં સાહિત્ય અઢળક છે. કલા અને સંસ્કૃતિમાં તેમનો ભારતીય આચરણ માટેની રીત અને રસ્તો પણ તેઓ બતાવે છે. શ્રાવક જીવનમાં ઘણોજ સુંદર ફાળો છે.મહાવીર ભગવાને આપેલ સંદેશ શાવિકાઓ સાધુ ભગવંતોની જીવન જરૂરિયાતો પૂરી પાડે છે. મુજબની અહિંસાની દુનિયાને આજે પુષ્કળ જરૂર છે. આપણાં શાસનને જીવંત રાખવા માટે ભૌતિક સાધનો ઉભા કરે છે અને સાધુ ભગવંતો માનવ અને પ્રાણીમાત્રનાં મિત્રો છે. કોઇપણ મહાવીર ભગવાને બતાવેલ માર્ગે સાધુ, સાધ્વીઓ આત્મસાધના સ્વાર્થવિના તેઓ કલ્યાણનો સાચો માર્ગ દર્શાવે છે. પચીસસો વર્ષ કરે અને મહાવ્રતોનું પાલન કરે તે માટેનું વાતાવરણ ઉભું કરે છે. પૂર્વ સ્થપાયેલી ચતુર્વિધ સંઘની સંસ્થા અત્યારે પણ સક્રિય છે. અને તે માટેની કાળજી રાખે છે. સાધુ ભગવંતોએ બધુંજ છોડેલું આ બધું હોવા છતાંય, શા માટે જૈનકુળમાં જન્મેલ કેટલીક હોય છે. તેમણે અપરિગ્રહ મહાવ્રત લીધેલું હોય છે અને તેથી વ્યક્તિઓ મહાવીર પ્રભુનો સંદેશ સમજવામાં, જીવનમાં ધર્મપ્રભાવના માટે વ્યાખ્યાનો સિવાય બીજી સગવડો તેઓ કરી ઉતારવામાં અને તેની પ્રભાવના કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવે છે ?શા શકે નહિ અને તેથી જ તેઓ જીનમંદિર, ઉપાશ્રય, પુસ્તકાલયો, માટે કેટલાક જૈન શાસનથી વેગળા જઈ રહ્યા છે? દુનિયામાં સધર્મીને સહાય, પ્રાણીમાત્રને મદદ કરવાની પ્રેરણા શ્રાવકોને આપે અત્યારે જ્યાં જુઓ ત્યાં હિંસાના સમાચારો સંભળાય છે. દરેકે છે. તેમને કોઇજ જાતનો રાગ – તેમની પ્રેરણાથી ઉભા થયેલા દરેક સરકાર, સંસ્થાઓ અને ધાર્મિક સ્થળો અહિંસા (non આવા સ્થાને માટે હોય નહિ.
violence) ની વાત કરે છે. અહિંસા નો સંદેશ પહોંચાડવાની, શ્રાવકોનું કામ જૈનશાસનને જીવંત રાખવાનું અને તેની મહાવીર ભગવાનની વિચારસરણી ફેલાવવાની અને દુનિયાને વહેવારૂ રીત- દેશકાલ પ્રમાણે – મુખ્ય સિદ્ધાંતોનું ભંગ ન થાય તે કલ્યાણમાર્ગે લઇ જવાને આપણને અજોડ તક છે.આ તકનો રીતે પ્રભાવના કરવાનો છે. આ માટે જિનમંદિર, ઉપાશ્રય, લાભ લેવા માટે આપણે શું કરવું જોઇએ? કઈ રીતે જૈનકુળમાં પાઠશાળા અને બીજી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, પુસ્તકાલયો, જમેલ માનવોને જૈન વિચારસરણીનું સાચું જ્ઞાન થાય અને તે વ્યાખ્યાનમાળાઓ, આયંબિલ શાળા, પ્રાણીમાત્રને સહાય જીવનમાં ઉતારે? કઇ રીતે તેની પ્રભાવના કરે? અને કઇ રીતે કરવાની સંસ્થાઓ અને મહાવીર ભગવાને સૂચવેલ અહિંસાના મહાવીર પ્રભુને ધર્મ વિશ્વધર્મ બની રહે તે માટે વિચાર, આચરણ સંદેશને- “જીઓ અને જીવાડો ને સાચા અર્થમાં પાળવાનું અને અને આત્મખોજ કરવાની જરૂર છે. ફેલાવવાનું છે. શાસન માટે સેવા કરવાની અને બલિદાન સાધુ જીવનની ઉણપતા : જ્યારે કોઇ દીક્ષા લે છે ત્યારે
Jain Education Intemational 2010_03
Jain Education Intermational 2010_03
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
