Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 368

(२.९.४२१-४२२)
चित्तहत्थिसारिपुत्तपोट्ठपादवत्थुवण्णना
३४३
४२१. समन्ततो निग्गण्हनवसेन तोदनं विज्झनं सत्रितोदकं। मनोगणादीनं विसेसनस्स नपुंसकलिङ्गेन निद्दिद्वत्ता "वाचाय सन्नितोदकेना"ति वुत्तं । तेनाह "वचनपतोदकेना"ति । अथ वा "वाचाया"ति इदं “सन्नितोदकेना"ति एत्थ करणवचनं दट्ठब्बं । “वचनपतोदकेना"ति हि वचनेन पतोदकेनाति अत्थो, “वाचाया''ति वा सम्बन्धे सामिवचनं । वाचाय सन्नितोदनकिरियाय सज्झब्भरितमकंसूति योजेतब् । "सज्झब्भरित"न्ति एतस्स “सं अधि अभि अरिभ''न्ति पदच्छेदो, समन्ततो भुसं अरितन्ति अत्थो, सतमत्तेहि तत्तकेहि विय विविधेहि परिब्बाजकवाचातोदनेहि तदिं सति वुत्तं होति । तथा हि वुत्तं "उपरि विज्झिंसू'ति । सभावतो विज्जमानन्ति परमत्थसभावतो उपलब्भमानं, न पकतिआदि विय अनुपलब्भमानं । तच्छन्ति सच्चं । तथन्ति अविपरीतं । अत्थतो वेवचनमेव तं पदत्तयं । नवलोकुत्तरधम्मेसूति विसये भुम्मं, ते धम्मे विसयं कत्वा । ठितसभावन्ति अवट्ठितसभावं, तदुप्पादकन्ति अत्थो। लोकुत्तरधम्मनियामनियतन्ति लोकुत्तरधम्मसम्पापननियामेन नियतं । इदानि पन "लोकुत्तरधम्मनियामत''न्ति पाठो, सो न पोराणो आचरियेन अनुद्धटत्ता । कस्मा पनेसा पटिपदा धम्मद्वितता धम्मनियामताति आह "बुद्धानही"तिआदि । साति पटिपदा । एदिसाति “धम्मट्टितत' 'न्तिआदिना वुत्तप्पकारा ।
चित्तहत्थिसारिपुत्तपोट्टपादवत्थुवण्णना ४२२. हत्थिं सारेति दमेतीति हथिसारी, हत्थाचरियो। सुखुमेसु अत्यन्तरेसूति खन्धायतनादीसु सुखुमञाणगोचरेसु धम्मेसु । अभिधम्मिको किरेस । कुसलोति पुब्बेपि बुद्धसासने कतपरिचयताय छेको । तादिसे चित्तेति गिहिभावचित्ते । इतरो पन तं सुत्वाव न विब्भमि, पब्बज्जायमेव अभिरमीति अधिप्पायो । गिहिभावे आनिसंसकथाय कथितत्ताति एत्थ सीलवन्तस्स भिक्खुनो तथा कथनेन विब्भमने नियोजितत्ता इदानि सयम्पि सीलवा एव हुत्वा छ वारे विब्भमीति अधिप्पायो गहेतब्बो । कम्मसरिक्खकेन हि कम्मफलेन भवितब्बं । कथेन्तानन्ति अनादरे सामिवचनं । महासावकस्स कथितेति महासावकभूतेन महाकोटिकत्थेरेन अपसादनवसेन कथिते, कथननिमित्तं पतिद्वं लद्धं असक्कोन्तोति अत्थो । "विभमित्वा गिही जातो"ति इदं सत्तमवारमिव वुत्तं । धम्मपदट्ठकथायं (ध० प० अट्ठ० १.३ चित्तहत्थत्थेरवत्थु) पन कुदालपण्डितजातके (जा० अट्ठ० १.१.७ कुद्दालजातकवण्णना) च छक्खत्तुमेव विब्भमनवारो वुत्तो । गिहिसहायकोति गिहिकाले सहायको । अपसक्कन्तोपि नामाति अपि नाम अपसक्कन्तो, गारय्हवचनमेतं । पब्बजितुं वट्टतीति पब्बज्जा वट्टति |
343 For Private & Personal Use Only