Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 381

३५६
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.१०.४४५-४४५)
"भवपटिच्छन्नं नाम एवरूपं सुनखपटिसन्धिअन्तरं पाकटं समणस्स गोतमस्स, अद्धा एस सब्बञ्जू"ति भगवति पसत्रचित्तो। अङ्गविज्जापाठको किरेस । तेनस्स एतदहोसि “इमं धम्मपण्णाकारं कत्वा समणं गोतमं पहं पुच्छिस्सामी''ति, ततो सो चुद्दस पञ्हे अभिसङ्घरित्वा भगवन्तं पुच्छि। तेन वुत्तं “चुद्दस पन्हे पुच्छित्वा"ति । तत्थ चुद्दस पहेति "दिस्सन्ति हि भो गोतम मनुस्सा अप्पायुका, दिस्सन्ति दीघायुका । दिस्सन्ति बव्हाबाधा, अप्पाबाधा । दुब्बण्णा, वण्णवन्तो। अप्पेसक्खा, महेसक्खा | अप्पभोगा, महाभोगा । नीचकुलीना, उच्चाकुलीना । दिस्सन्ति दुप्पञ्जा, दिस्सन्ति पञ्चवन्तो । को नु खो भो गोतम हेतु को पच्चयो, येन मनुस्सानंयेव सतं मनुस्सभूतानं दिस्सन्ति हीनपणीतता'"ति (म० नि० ३.२८९) इमे चूळकम्मविभङ्गसुत्ते आगते चुद्दस पन्हे । “कम्मस्सका माणव सत्ता कम्मदायादा"तिआदिना (म० नि० ३.२८९) सङ्घपतो, वित्थारतो च विस्सज्जनपरियोसाने भगवन्तं सरणं गतो। अङ्गसुभताय "सुभो" तिस्स नामं। माणवोति पन महल्लककालेपि तरुणवोहारेन नं वोहरति । अत्तनो भोगगामतोति तुदिगामतो आगन्त्वा तङ्क्षणिकं वसति । तेनेव पाळियं “केनचिदेव करणीयेना''ति वुत्तं ।
४४५. “एका च मे का अत्थी"ति इमिना उपरि पुच्छियमानस्स पञ्हस्स पगेव तेन अभिसङ्घतभावं दस्सेति । माणवकन्ति खुद्दकमाणवं “एकपुत्तको, (म० नि० २.२९६, ३५३; पारा० २६) पियपुत्तको"तिआदीसु विय क-सद्दस्स खुद्दकत्थे पवत्तनतो। विसभागवेदनाति दुक्खवेदना। सा हि कुसलकम्मनिब्बत्ते अत्तभावे उप्पज्जनकसुखवेदनापटिपक्खभावतो “विसभागवेदना'ति च कायं गाळ्हा हुत्वा बाधनतो पीळनतो “आबाधो"ति च वच्चति । कीदिसा पन साति आह "या एकदेसे"तिआदि । एकदेसे उप्पज्जित्वाति सरीरेकदेसे उट्ठहित्वापि अपरिवत्तिभावकरणतो अयपट्टेन आबन्धित्वा विय गण्हाति, इमिना बलवरोगो आबाधो नामाति दस्सेति । किच्छजीवितकरोति असुखजीवितावहो, इमिना दुब्बलो अप्पमत्तको रोगो आतङ्को नामाति दस्सेति । उट्ठानन्ति सयननिसज्जादितो उट्ठहनं, तेन यथा तथा अपरापरं सरीरस्स परिवत्तनं वदति । गरुकन्ति भारियं अकिच्चसिद्धिकं । गिलानस्सेव काये बलं न होतीति सम्बन्धो । लहट्टानेन चेत्थ गेलञाभावो पुच्छितो। हेट्ठा चतूहि पदेहि अफासुविहाराभावं पुच्छित्वापि इदानि पुन फासुविहारभावं पुच्छति, तेन सविसेसो एत्थ फासुविहारो पुच्छितोति विज्ञायति । असतिपि हि अतिसयत्थजोतने सद्दे अत्थापत्तितो अतिसयत्थो लब्भतेव यथा “अभिरूपस्स कञा दातब्बा''ति । तेनाह “गमनहाना''तिआदि । पुरिमं आणापनवचनं, इदं पन पुच्छितब्बाकारदस्सनन्ति अयमिमेसं विसेसोति दस्सेति “अथस्सा"तिआदिना।।
356