Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 393

३६८
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
अत्थो । असुभन्ति असुन्दरं, अनिट्ठन्ति अत्थो । तेनाह “ इट्ठानिट्ठारम्मणं पनेवं कथितन्ति दीघं रस्सं अणुं थूलं सुभासुभन्ति तीसुपि ठानेसु रूपायतनमुखेन उपादारूपस्सेव गहणं भूतरूपानं विसुं गहितत्ताति दट्ठब्बं । “कत्थ आपो च पथवी, तेजो वायो न गाधती 'ति हि भूतरूपानि विसुं गय्हन्ति । नामन्ति वेदनादिक्खन्धचतुक्कं । तहि आरम्मणाभिमुखं नमनतो, नामकरणतो च " नाम "न्ति वुच्चति । हेट्ठा " दीघं रस्स "न्तिआदिना वुत्तमेव इध रूप्पनट्ठेन रूपसञ्जय गहितन्ति दस्सेति “ दीघादिभेद "न्ति इमिना । आदिसद्देन आपादीनञ्च सङ्ग्रहो । यस्मा वा दीघादिसमञ्ञा न रूपायतनवत्थुकाव, अथ खो भूतरूपवत्थुकापि । तथा हि सण्ठानं फुसनमुखेनपि गय्हति, तस्मा दीघरस्सादिग्रहणेन भूतरूपम्पि गय्हतेवाति इममत्थं विञ्ञापेतुं "दीघादिभेदं रूप" मिच्चेव वृत्तं । किं आगम्माति किं अधिगन्त्वा किस्स अधिगमनहेतु। “ उपरुज्झती 'ति इदं अनुप्पादनिरोधं सन्धाय वृत्तं, न खणनिरोधन्ति आह " असेसमेतं नप्पवत्तती 'ति ।
४९९. तत्र वैय्याकरणं भवतीति अनुसन्धिवचनमत्तं चुण्णियपाठं व वेय्याकरणवचनभूतं विज्ञाणन्तिआदिं सिलोकमाहाति अधिप्पायो । विज्ञातब्बन्ति विसि आणेन ञतब्बं, सब्बञाणुत्तमेन अरियमग्गञाणेन पच्चक्खतो जानितब्बन्ति अत्थो । तेनाह “ निब्बानस्सेतं नामन्ति । निदस्सीयतेति निदस्सनं चक्खुविज्ञेय्यं, न निदस्सन अनिदस्सनं, अचक्खुविज्ञेय्यन्ति अत्थं वदन्ति । निदस्सनं वा उपमा, तदेतस्स नत्थीति अनिदस्सनं । न हि निब्बानस्स निच्चस्स एकभूतस्स अच्चन्तपणीतसभावस्स सदिस् निदस्सनं कुतोचि लब्भतीति । यं अहुत्वा सम्भोति, हुत्वा पटिवेति, तं सङ्घ उदयवयन्तेहि सअन्तं, असङ्घतस्स पन निब्बानस्स निच्चस्स ते उभोपि अन्ता न सन्ति ततो एव नवभावापगमसङ्घाता जरतापि तस्स नत्थीति वुत्तं " उप्पादन्तो वा "तिआदि । त उप्पादन्तोति उप्पादावत्था । वयन्तोति भङ्गावत्था | ठितस्स अञ्ञथत्तन्तोति जरता वृत्ता अवसेसग्गहणेन ठितावत्था अनुञ्ञाता होति । तित्थस्साति पानतित्थस्स । तत्थ निब्बचन दस्सेति “तही "तिआदिना । पपन्तीति पकारेन पिवन्ति । तथा हि आचरियेन त् " पपन्ति एत्थाति पपन्ति वृत्तं । एत्थ हि पपन्ति पानतित्थ "न्ति ( दी० नि० टी० १.४९९, निरुत्तिनयेन, यथारुतलक्खणेन वा प-कारस्स भ-कारो कतो। सब्बतोति सब्बकम्मट्ठानमुखतो । तेनाह “अट्ठतिसाय कम्मट्ठानेसु येन येन मुखेना "ति । अय अट्ठकथातो अपरो नयो- पकारेन भासनं जोतनं पभा, सब्बतो पभा अस्साति सब्बतोपभं, केनचि अनुपक्किलिट्ठताय समन्ततो पभस्सरं विसुद्धन्ति अत्थो । ए निब्बानेति निमित्ते भुम्मं दस्सेति “ इदं निब्बानं आगम्मा "ति इमिना । येन निब्बानमधिगतं
(२.११.४९९-४९९)
368