Book Title: Shrimali Vansh no Itihas ane Bhinmal Tirth Part 1 ane 2
Author(s): Vardhamansagar
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
View full book text
________________
જીવનને માટે જે કંઈ બંધારણો બાંધી શકે એમ છે તે અત્યારે જેમ નદીને વોટરવર્ક્સ દ્વારા તદ્દન મનસ્વી માર્ગે વહેતી કરી દેવામાં આવે છે અથવા દરિયો પૂરીને જે જગાએ મુંબઈ જેવાં શહેર વસાવવામાં આવે છે અને સુવેજની નહેર જેવાં ખોદકામ કરીને જમીનને સ્થાને દરિયો બનાવી દેવામાં આવે છે તેના જેવું છે. જો કે આમ થવું હાલ શક્ય છે, પણ તે સર્વને માટે સાધ્ય નથી ને તેથી મોટે ભાગે મૂળથી જે પ્રવાહમાં પડ્યા હોય તે ને તે પ્રવાહમાં ધકેલાતા આગળ વધવું એ જનસ્વભાવ થોડો કે ઘણો સર્વત્ર પ્રવર્તે છે. પર્વતમાંથી તૂટેલી એક શિલાના વખત જતાં નાના-મોટા ટુકડા થાય છે ને તેના નાના-મોટા પત્થર બને છે. એ પત્થર ભાંગતાં વળી વધારે નાના પત્થર બને છે. એ પત્થર પાણીના વહેણમાં પડીને ધકેલાય છે. આગળ એકબીજા સાથે અથડાઈન, ઘસાઈને ભાંગીને તેની વિવિધ પ્રકારની આકૃતિઓ બને છે.
જો આપણે કોઈ એક મોટી નદીને કિનારે પાંચ-પચીસ ગાઉ ચાલીએ તો આપણને કોઈ ઠેકાણે મોટા મોટા પત્થરો પડેલા જણાઈ આવે. કોઈ ઠેકાણે નાના ગોળ પથરા પથરાઈ રહેલા જણાય, કોઈ ઠેકાણે જાડી રેતીના થર પડેલા હોય છે, તો કોઈ ઠેકાણે ઝીણી રેતી કે સુંવાળી માટી પથરાઈ રહેલી હોય છે. આ બધું જેમ સ્વાભાવિક રીતે બને છે અને કોઈએ કાંઈ ખાસ પ્રયત્નો કરીને એમાંનું કંઈ કરેલું હોતું નથી, તેમ પ્રજાસમૂહની સ્થિતિ ને બંધારણો પણ કાળના પ્રવાહમાં પડીને ઘડાતાં ઘડાતાં અમુક રૂપાંતર પામેલા હોય છે. મૂળની અર્થ પ્રજાને ચા૨ વિભાગમાં વહેંચી નાંખીને પ્રજાનું એક્ય તોડી નાખવાને કોઈની ઈરાદો નહોતો, પણ હરકોઈ પ્રજામાં યોગ્યતાને પરિણામે ભેદ પાડવા જોઈએ અને જેવા સમૂહો બાંધવા જોઈએ તેવા ભેદ હતા. વિદ્યાને સુધારાના વિચારમાં મશગૂલ રહેનારા લોકો પોતાને બીજાથી ઊંચી પંક્તિના લેખે એ સ્વાભાવિક છે. એ જ પ્રમાણે બળ ઉપર નિર્વાહ કરનારા લોકો પોતાના બળ વડે પોતાને મનગમતી સ્થિતિ મેળવી લે અને પોતાની સત્તાથી પોતાને બીજા કરતાં શ્રેષ્ઠ લેખે એ પણ સાધારણ છે. ઉદ્યોગી લોકો ધનધાન્યના ધણી હોવાથી તેમને પોતાનું મહત્ત્વ લાગે એ પણ સ્વાભાવિક છે,
૨૯
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
