Shravakna Bbar Vrato Yane Navpad Prakaran

Author(s): Rajshekharsuri
Publisher: Vijaydansuri Jain Gyanmandir ane Paushadhshala Trust

Page 7

અનુવાદકીય ગ્રંથપરિચય:-પ્રસ્તુતગ્રંથમાં મિથ્યાત્વ, સમ્યક્ત્વ, શ્રાવકનાં બાર વ્રત અને સંખના એ દરેક વિષયનું “સ્વરૂપ” વગેરે નવ દ્વારથી વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આથી જ આ ગ્રંથનું “નવપદ પ્રકરણ? એવું યથાર્થ નામ છે. જેનશાસનમાં અરિહંત વગેરે નવ પદે અતિશય પ્રસિદ્ધ છે. આથી આ ગ્રંથથી અપરિચિત જીવોને નવપદ પ્રકરણ” એવું નામ સાંભળતાં કે વાંચતાં આ ગ્રંથમાં અરિહંત વગેરે નવ પદનું વર્ણન હશે એ ભ્રમ થાય તે તેમાં નવાઈ ન ગણાય. આ ભ્રમ ન થાય એ માટે આ મુદ્રિત પુસ્તકનું “શ્રાવકનાં બાર વતે યાને નવપદ પ્રકરણ” એવું નામ રાખવામાં આવ્યું છે.
જો કે આ ગ્રંથમાં જણાવેલા મિથ્યાત્વ વગેરે પંદર વિષયનું વર્ણન “શ્રાવકપ્રજ્ઞપ્તિ” વગેરે અન્ય ગ્રંથોમાં પણ કરવામાં આવ્યું છે. આમ છતાં આ ગ્રંથમાં જે રીતે નવકારોથી વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે તે રીતે અન્ય ગ્રંથમાં કરવામાં આવ્યું નથી. આ (= નવકારોથી વર્ણન) જ આ ગ્રંથની આગવી વિશેષતા છે. તેમાં પણ ટીકાકાર પૂજ્યશ્રીએ કથાઓ સહિત ટીકા રચીને આ ગ્રંથની વિશેષતામાં ઓર વધારો કર્યો છે.
આ ગ્રંથ મુખ્યતયા શ્રાવકોને ઉપયોગી હોવા છતાં સાધુઓને પણ ઘણે ઉપયોગી છે. તેમાં પણ વર્તમાનકાળમાં તે આ ગ્રંથ સાધુઓને અધિક ઉપયોગી બને તેમ છે એમ મારું માનવું છે. કારણ કે આમાં સુંદર કથાઓને ભંડાર ભરેલ હોવાથી મંદ ક્ષપશમવાળા પણ સાધુ ભગવંતે આના આધારે સારી રીતે વ્યાખ્યાન વાંચી શકે તેમ છે. આ રીતે આ ગ્રંથ ચતુર્વિધ સંઘને ઘણે ઉપયોગી છે. આમ છતાં આ ગ્રંથ ચતુર્વિધ સંઘમાં વર્તમાનકાળમાં એટલે બધે પ્રસિદ્ધ નથી. ચતુર્વિધ સંઘમાં આ ગ્રંથ પ્રસિદ્ધ બને અને એની આગવી વિશેષતા ખ્યાલમાં આવે એ હેતુથી આ ગ્રન્થનો બૃહદ્દટીકા સહિત ભાવાનુવાદ કરવામાં આવ્યા છે. - ગ્રંથકારપરિચય –ઊકેશ (ઉપકેશ) ગચ્છમાં થયેલા શ્રીકક્ક( =મુકુદ) સૂરિના શિષ્ય આચાર્ય શ્રી દેવગુપ્તસૂરિએ આ ગ્રંથની રચના કરી છે. તેમનું પહેલાં જિનચંદ્ર” એવું નામ હતું. પણ પછી આચાર્ય પદ પ્રદાન સમયે દેવગુપ્ત” એવું નામ રાખવામાં આવ્યું. તેઓશ્રી અગિયારમી સદીમાં થઈ ગયા. તેઓશ્રીએ સ્વરચિત પ્રસ્તુત નવપદ પ્રકરણની લઘુટીકા પણ રચી છે, તદુપરાંત “નવતત્ત્વપ્રકરણ” વગેરે ગ્રંથની પણ રચના કરી છે. તેઓશ્રી એક સમર્થ વિદ્વાન હતા.
ટીકાકાર પરિચય –ટીકાકાર મહાત્મા આચાર્યશ્રી દેવગુપ્તસૂરિના શિષ્ય છે, (ટીકાકારના ગુરુશ્રી દેવગુપ્તસૂરિ અને નવપદ પ્રકરણના કર્તા શ્રી દેવગુપ્તસૂરિ એ બંને ભિન્ન છે. નવપદ પ્રકરણને કર્તા દેવગુપ્તસૂરિ ટીકાકારના પ્રદાદાગુરુ છે.) ટીકાકાર પૂજ્યશ્રીને સત્તા સમય બારમી સદી છે. તેઓશ્રીએ સં. ૧૯૬૫માં આ બૃહટીકાની રચના કરી છે, તદુપરાંત સં. ૧૧૭૪ માં નવપદ પ્રકરણ ઉપર (બીજી) ટીકાની અને સં. ૧૧૭લ્માં ચદ્રપ્રભા ચરિત્રની પણ રચના કરી છે.