________________
ચરણસત્તરીમાં મહાવ્રતા
૨૫૫
નારી, ૩. કઠાર, ૪. અસત્ય, પ. ગૃહસ્થની ( સાવદ્ય ) ભાષા અને ૬. શાન્ત પડેલા કલહ-ક્ષાયને ઉદીરનારી-એમ છ પ્રકારની ભાષાને અપ્રશસ્ત કહી છે. તથા માર્ગોમાં · પારધી પૂછે કે મૃગલાં કઈ દિશામાં ગયાં છે? ત્યારે એ જાણવા છતાં સાચું કહે તે પારધી મૃગલાંને મારે' માટે એવી અહિતકારક જીવઘાતક ભાષા પણુ, સત્ય છતાં, અસત્ય સમજવી. શાસ્ત્રમાં કહ્યું પણ છે કે, પરને પીડા કરનારું હેાય એવું સત્ય પણ નહિ બેલવું. આ ગ્રંથમાં કહેલા ચાર પ્રકારની ભાષાના એતાલીસ ભેદાને જાણી-સમજીને આ વ્રતનું પાલન કરવું, ત્રીજા અચૌય વ્રતનુ લક્ષણ આ પ્રમાણે છે -- सकलस्याप्यदत्तस्य ग्रहणाद्विनिवर्त्तनम् ।
9
सर्वथा जीवनं यावत् तदस्तेयव्रतं मतम् ॥ ५॥
"
પ્રકારના
ભાવાથ – સ્વામિઅદત્ત ' વગેરે ચારે અનુત્તને ત્રિવિધે ત્રિવિધે નહિ લેવાના જીવન પર્યંન્ત નિય કરવા તે ત્રીજી' અચૌ વ્રત કહ્યું છે. તેમાં તૃણુ, કાષ્ટ વગેરે વસ્તુ તેના માલિકે આપ્યા વિના લેવી તે સ્વામિઅદત્ત. કોઈ માતા-પિતાએ પેાતાના પુત્રને દીક્ષા આપવા વહેારાવવા છતાં તે પુત્રની ઈચ્છા ન હેાવા છતાં દીક્ષા આપવી વગેરે તે જીવઅદત્ત. તીથ કરાએ નિષેધેલા આધાકર્મિક આહાર આદિપિંડ લેવા તે તીથંકરઅદત્ત, અને માલિકે આપેલુ આધામિ કાર્ત્તિ દોષ રહિત, અજીવ (અચિત્ત ), પણ ગુરુની અનુમતિ વિના લેવું–વાપરવું તે ગુરુઅદત્ત સમજવુ’. ગામ, તે નગર અથવા અરણ્યમાં, અલ્પ કે ઘણું, નાનું કે માટું,
