________________ પરમાણુખંડ છળીશિ. સ્થિતિકાલ અલ્પ છે. તેના કરતાં બાકીના ત્રણેની સ્થિતિ કાલ ક્રમથી દરેકની અસંખ્યાત ગુણિ છે. તે કેવી રીતે જાણવી? આ મુજબ સક્ષેપ અર્થ કો. હવે વિસ્તાર અર્થ કહે છે. સ્થાન આયુ આ પદક્ષેત્રાદિ દરેક સાથે જોડવું. જેથી ક્ષેત્ર સ્થાન આયુ બતાવતા કહે છે કે પુદ્ગલેનું એક પ્રદેશાદિ ક્ષેત્રને વિષે રહેવારૂપ જે સ્થાન, તે રૂપ આયુ, તેને ક્ષેત્રસ્થાન આયુ કહે છે. અર્થાત પુગલનું એક ક્ષેત્રમાં રહેવું.. અવગાહના સ્થાન આપ્યું, એટલે પુદગલનું નિયમિત પરિમાણવાળા આકાશપ્રદેશને વિષે વ્યાપીને રહેવારૂપ આયુ-અવગાહના સ્થાન આયુ કહીએ. અર્થાત પુદ્ગલેનું એક અવગાહનાવડે રહેવાપણું. 2. દ્રવ્યસ્થાન આયુ એટલે દ્રવ્યનું પરમહેવાદિ ભાવવડે કરી જે રહેવું. તે રૂપ આયુ દ્રવ્યસ્થાન આયુ કહીએ. અર્થાત્ પુદગલનું એકસ્કંધરૂપ પરિણામડે રહેવાપણું. (3) ભાવસ્થાન અયુએટલે જેકૃષ્ણદિગુણના સમુદાયનું જે રહેવું તે રૂપ જે આયુ તે ભાવસ્થાન આયુ કહીએ. અર્થાત પુદ્ગલેને વિષે ઇચ્છિત કૃષ્ણત્યાદિ ગુણનું રહેવાપણું. 4 અહીં શિષ્ય શંકા કરતે કહે છે જે ક્ષેત્ર તથા અવગાહના આ બેમાં ફેર છે? શાસ્ત્રકાર ઉત્તર આપે છે. ક્ષેત્ર અવગાહેલ હોય છે, અને અવગાહના તે ઈચ્છિત ક્ષેત્ર થકી અન્ય જગેએ પુદ્ગલેનું ઇચ્છિત પરિમાણવાળા ક્ષેત્રમાં રહેવાપણું. આનું રહસ્ય આ છે કે જે વખતે ઈચ્છિત ક્ષેત્રમાં કઈ પણ યુગલ સ્કંધ અસત્ કલ્પનાવડે દશ આકાશ પ્રદેશને વ્યાપિને જયાં સુધી રહે છે, ત્યાં સુધી ક્ષેત્રસ્થાન આયુ કહેવાય છે. જે વખતે ઈચ્છિત ક્ષેત્ર થકી બીજા ક્ષેત્રને વિષે તેજ પુદગલ સ્કંધ દશ આકાશ પ્રદેશને વ્યાપીને જ્યાં સુધી સંચરણ કરે છે, ત્યાં સુધી અવગાહના સ્થાન આયુ કહેવાય છે. તેમજ વળી તેજ પુદગલ સ્કંધવિશ્રસા પરિણામ વડે પિંડીભૂત રૂના ન્યાયવડે કરી ઘનીભૂત થઈ પાંચ આકાશ પ્રદેશમાં અથવા અપિંડીભૂત રૂના ન્યાયવડે કરી વિકવર થઈ પંદર આકાશ પ્રદેશમાં જ્યાં સુધી રહે છે, ત્યાંસુધી તેને વ્યસ્થાન આણુ કહે છે. વળી તેજ પુદગલ સ્કંધ પિતામાં
