Pradyumnakumara Cupai

Author(s): Kamalshekhar, Mahendra B Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 55

४८
प्रधुम्नकुमार-चुपई
चिताराने साची हकीकत जणाववा को. त्यारे नगरस्वामीए साचेभाचो वृत्तान्त राजाने जणाव्यो. राजान मन ए चित्रपटमा चीतरेली सुंदरी उपर बेहुं अने ते तेनी ज झंखना करवा लाग्यो.
एक दिवस राजाए एक स्वप्नमां ए ज स्त्रीने बीजा द्वीपमा प्रत्यक्ष जोई अने तेने कामज्वर लागु पड्यो. भद्रायुध नामना प्रतिहारोए राजाने सोसानो जोई तेनु कारण पूछय त्यारे राजाए स्वप्नमां जोयेलो सर्व वृत्तान्त कह्यो.
त्यारबाद भद्रायुधना कह्या मुजब राजाए स्वप्नमां जोयेल नगर. राजमार्ग वगेरे चीतरीने आप्यु, प्रतिहारे एक नवीन मठ करावी तेमां ते चित्र लईने टांग्यु. एक दिवस त्यां शंबरसिद्धि नामना भाटे ते चित्र जोयुं अने तेने ओळख्यु तेथी गजसेव को तेने राजा पासे लई गया. त्यां तेणे, राजाने जेवू स्पप्न आव्यु हतुं ते ज प्रमाणे मलयवती नामनी राजकन्यानी वात करी अने कह्म के 'मलयवती पण स्वप्नमां जे वीरपुरुषने जोयो छे, तेना कामज्वरमां बळी रही छे,
आम अहीं एक परदेशी द्वारा अजाणताथी ज नायिकानुं चित्रपट प्राप्त थाय छे. परन्तु घणीवार नायकने नायिकानु चित्र केवळ आकस्मिक ज प्राप्त थाय छे. कोई व्यक्ति ते चित्र तेने आपती नथी. उत्तरप्रदेशनी एक लोककथामां नायकने आम आकस्मिक प्राप्त थता नायिकाना चित्रनो वृत्तान्त छे, जेना वडे ते नायिका प्रत्ये अनुरक्त थाय छे. कमां कथा आ प्रमाणे छे':
एक दिवस एक राजकुमार अने मंत्रोपुत्र के जेओ जिगरजान मित्र हता, तेओ शिकार माटे वनमां गया. रस्तामां राजपुत्र तरस्यो थयो तेथी तेने वृक्ष नीचे बेसाडी मंत्रीपुत्र जळनी शोधमां नीकळयो. पाणी शोधतो शोधतो ते एक तळावने तीरे आवी पहोंच्यो अने त्यांथी पाणी
मारने पायुं. पाणीनो स्वाद चाखी राजकुमारने तळाव जोवानी इच्छा थई. मंत्री तेने बताववा तैयार थयो, परंतु तेने तरत ज याद आव्यु के तळावने तीरे पोते एक स्वरूपवान कन्यानी छबी जोई हती. हवे जो राजकुमार ए छबी जोशे तो कदाच ते तेने परणवानो आग्रह करशे. तेथी तेणे राजकुमारने 'आ तळाव गंदु छे' एम कही न जवा विनव्यो. पण राजकुमार मान्यो नहि. अंते तळावने तीरे तेओ बन्ने गया अने तरत ज राजकुमारे त्यां पेली सौन्दर्यवान कन्यानं चित्र पडेलु जोयु अने तरत ज ते प्रेमातुर थई गयो. तेणे मंत्रीपुत्रने का के 'जयां सुधी मने आ चित्रमांनी कन्या परणाववामां नहि आवे त्यां सुधी हुँ अहींथी खसीश नहि ' प्रधानपुत्रे तेने कन्या लावी आपवानु वचन आप्यु, इत्यादि .....
सिंधनी लोककथामां पण एक आम आकस्मिक रीते ज नायकने नापिकान चित्र प्राप्त थाय छे, एवं कथानक. प्रचलित छे. कथानु शीर्षक छे-"आठमी चावा". टूकमां कथा आ प्रमाणे छे' :
सिंधदेशमा एक राजाने मोटी उमरे एक पुत्र थयो राजा ज्यारे मरणपथारीए हतो त्यारे तेणे प्रधानने बोलावीने पोताना आठ खजानानी आठ चावीओ सुप्रत करी अने कहयं के, 'ज्यारे राजकुमार उमरलायक थाय त्यारे प्रथम सात खजानानी चावी तेने आपजो. पण ज्यां सुधी ए पांच वर्ष सुधी बराबर राज न चलावे त्यां सुधी आठमा खजानानी चावी न आपता' प्रधाने ते वात कबूली अने राजाए प्राण छोड़या.
ज्यारे राजकुमार उम्मरलायक थयो त्यारे प्रधाने प्रथम सात खजानानी सात चावी तेने सुप्रत १. 'Folktales of Hindustan'-by Willian Cro.pke, C. S. जुओ :
Indian Antiquary' Vol XXI, p. 185