Pradyumnakumara Cupai

Author(s): Kamalshekhar, Mahendra B Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 54

भूमिका
तेने कामज्वर लागु पड्यो. आ वात राजाराणीनां जाणवामां आवतां मंदारवतीना पिता पासे मागुं मोकला. दूते मंदारदेवना दरबारमां जई राजकुमार सुंदरसेननु चित्र बताव्यु तेने जोई राजकुमारी अने राजाराणी प्रसन्न थयां अने मार्ग कबूल्यु.
'कथासरित्सागर' मां 'कमलाकर अने हंसावलीनी कथा'मां पण युक्तिपूर्वक चित्र द्वारा अनुराग प्रकटाववानो वृत्तान्त आवे छे. आ कथानो टूक सार नीचे प्रमाणे छे' :
कोशलानगरीमां विमळाकर राजाने स्वरूपवान एवो कमळाकर नामे पुत्र हतो. तेना एक परिचित बंदीने वारंवार एक गाथा गातो जोई, ते विषे तेने पूछयुं त्यारे बंदीजन बोल्यो के " एकवार विदिशा नगरीनी राजकुंवरी हंसावलीनुं नृत्य अने रूप जोतां मने एम थयुं के आ कन्याने योग्य कमळाकर कुमार ज छे, तेथी ते आपने वरे ए माटे में युक्ति करी. नृत्य थई रह्या पछी हु राजमहेलना बारणा उपर गयो अने एक चित्र तैयार करी, तेनो पदो लटकावीने बधाने जणाव्युं के, 'जे कोई मारी साथे चित्र दोवानी स्पर्धा करवा इच्छतो होय तेणे कोई चित्र चीतवु' आखा गाममां कोईए पराक्रम बताव्यु नहि. एटले राजाए मने बोलाव्यो अने पोतानी पुत्रीना महेलमां चित्रकामनो मने अधिकारी निम्यो. पछी राजपुत्रीना महेलना ओरमां भींत पर में तमारु चित्र दोर्यु अने राजकुमारीने कोई पण उपाये तमागे परिचय आपवानो उपाय शोधावा लाग्यो.
.
त्यारपछी मारा मित्रनी साथे गुप्त संकेत करीने तेने शीखव्युं के 'तु' महेलमां जई गांडपणनो ढोंग करीने कमळाकरना गुण, राजकन्या तथा तेना भाईओ आगळ गाजे'. मारा मित्रे तेप्रमाणे त्यारे राजकुमारीए मने, “आ गांडो कोना गुणो गाय छे अने तमे कोनुं चित्र दोर्यु छे ?' एम पू. में तमारा खून गुणगान गायां तेी तेनुं मन प्रेमातुर भई गयुं. एवामां तेनो चाप त्यां आव्यो अने तेणे मने अने मारा मित्रने बहार काढी मूक्या. परंतु राजकन्याने तमारो विरह सालतां मने मंदिरे बोलावी वस्त्रोनी भेट आपी, तेमांना एक वस्त्रन भरेली कोरवां तमारे माटे एक गाथा लखेली जणाई. ए हुं वारंवार गाउ छु. - एम कही बंदीए गाथावाळु वस्त्र कमलाकरने बताव्यु अने तेथी ते पण प्रेमातुर थई गयो.
४७
कोई चित्रकार, नायकने नायिका प्रत्ये अनुराग प्रकटाववा माटे नहि, परंतु आकस्मिक तेज नायिका चित्रपट नायकने आपे, अने ते जोई नायक ते नायिका प्रत्ये कामातुर बने तेवी एक कथा पण 'कथासरित्सागर'नी 'मलयवर्तीनी कथा' मां निरूपाई छे. कथा टूकमां आ प्रमाणे छे":
१.
२.
विक्रमादित्य राजानी पासे नगरस्वामी नामनो एक फक्कड चितारो हतो. ते बब्बे दिवसे एक एक नवी स्त्रीनं चित्र चीतरीने राजाने आपतो. एक दिवस उत्सवने कारणे चित्र दोरायु नहि. राजाने चित्र अर्पण करवानो दिवस आव्यो त्यारे ते चिंतामां पड्यो एटलामां दूरदेशवासी एक पथिक तेनी पसे आवी चढ्यो अने ते नगरस्वामीने एक पोथी आपी चाल्यो गयो. पोथी खोलतां तेमां नगरस्वामीए लावण्यमयी स्त्रीनं चित्रपट जोयुं. आथी आनन्दित थई नगरस्वामीए ते दिवसे ते ज चित्र राजाने भेट धर्यु. चित्र जोतां ज राजा खूब विस्मय पाम्यो अने
" कथासरित्सागर " शशांकवती लंबक - तरंग ४थ गुज. भाषा. पृ. ९२६. 'कथासरित्सागर' - 'विषमशील लंबक ' -- तरंग ३जो-गुज. भाषां. पृ. १५३१.