________________
* મેય - કપડું, જમીન વિ. મિટરથી માપીને ધંધો થાય. * પરિછેદ – હીરા, માણેક, મોતિની પરીક્ષા કરીને ધંધો થાય. ધનપ્રાપ્તિના સાધન : * મજુરી – શરીરથી શ્રમ કરી ધન મેળવાય. * દલાલી – પગે ચાલી, ધક્કા ખાઈ, બે પાર્ટી વચ્ચે કમિશન દ્વારા ધન મળે. * વ્યાપારી – વસ્તુની લે-વેચના ધંધા કરી ધન મેળવે.' * જ્ઞાનથી – પુસ્તકો લખી, ભણાવી, પ્રવચનો કે ટ્યુશનો કરી પુરસ્કારરૂપે ઘન.
આ ઉપરાંત ભીખ માંગવી, જુગાર રમવું, લૂટફાટ કરવી, નોકરી કરવી, ખેતી-વાડી-બગીચા દ્વારા, બીજાને ખુશ કરવા, નાટક, મદારીનો ખેલ વિ.. દ્વારા ધન પ્રાપ્તિ થાય.
લક્ષ્મી-ધનને એકેન્દ્રિય (વનસ્પતિ) સાથે પણ સરખાવતાં બતાડ્યું છે, કે –
(૧) સુગંધી મૂલ – જે જમીનમાં જ પડ્યું હોય છે, કોઈ કામ આવતું નથી. તેમ કેટલાક ધનવાન ધનને જમીનમાં જ છૂપાવે, રાખે છે. (૨) ચમેલીનું ઝાડ – જોવામાં ઘણું સુંદર છે પણ કાંઈ ફળ આપતું નથી. તેમ કૃપણ-કંજુસનું ઘન કાંઈ કામ ન આવે. (૩) કેળનું ઝાડ – એક જ વખત ફળ આપે છે, પણ તેનું બીજ નથી. તેમ ઉપભોગ-મોજશોખમાં વાપરેલી લક્ષ્મી પૂરી થાય પણ પછી કામ ન આવે. (૪) આંબાનું વૃક્ષ – સુંદર ફળ પણ આપે ને બીજની પરંપરા પણ આપે. દાનમાં વાપરેલી લક્ષ્મી પરંપરાએ વૃદ્ધિ પામે છે. ટૂંકમાં પ્રથમ બે લક્ષ્મીવાલા તેના દાસ બને છે ને ત્રીજો લક્ષ્મીપતિ જ્યારે ચોથો લક્ષ્મીનંદન બને છે. લક્ષ્મીને આશીર્વાદ રૂપ કરે છે.
આટલી પ્રાથમિક ચર્ચા કર્યા પછી મૂળ “દાન' ઉપર હવે નજરને સ્થિર કરીએ. કારણ આ બધા દાનનું મુખ્ય સાધન ધન છે. તે સંબંધિ ચર્ચા વિચારણા કરી. જેમ ધન શુદ્ધ નિતિવાન હોવું જોઈએ. એમ એ આપતી, મેળવતી, ભોગવતી કે જોતી વખતે માનવીના મન ઉપર કેવા પડઘા અસર થાય છે. તે પણ સમજવાનું જરૂરી હતું. હવે સર્વપ્રથમ દાનના પ્રકાર જાણી લઈએ. દાનના પ્રકાર :
દાનના મુખ્ય પાંચ ભેદ આવકાર્ય છે. તેમાં પ્રથમ બે ભેદ (પ્રકારો) આત્માને પરંપરાએ શાશ્વત સુખ મોક્ષ અપાવનારા છે. બાકીના ત્રણ ભેદ લગભગ સંસારના બાહ્ય સુખ જ દાતાને આપવા સમર્થ છે. આ ઉપરાંત જે દાન નથી છતાં દાનરૂપે સમજાય-મનાય છે. તે સંસારી જીવે સંસાર સાથે વ્યવહારમાં સાંકળી લીધા છે તેમ
E ધંધાના ૭ પ્રકાર – ગાંધી, ગીરવી, ગોધન, વ્યાજ, માલતાલ, દેશાવર, ક્રાવિક્રય.
કન્યાદાન, ચક્ષુદાન, શ્રમદાન આદિ.
૮૫
