________________
ગણાય નહિં તેટલા માછલા આવ-જા કરે છે. પણ એ એકનેય ખાતો નથી. એની જગ્યાએ જો હું હોઉં તો ? એકને પણ છોડું નહિં. છોડાય જ કેમ ?
આ વિચાર - અશુભ ભાવો ભલે કાયા નાની છે પણ મનના કારણે માછલાને નરકત સુધી લઈ જાય છે. આ છે ભાવનું મૂલ્યાંકન !
જ્ઞાનીઓ કહે છે કે આત્માએ પરભાવ ને વિભાવદા ત્યજી સ્વભાવ દશામાં રાચવું, આનંદ પ્રાપ્ત કરવો જોઈએ. સ્વભાવ દશા એટલે સ્વના* ભાવમાં રહેવું. અર્થાત્ પર પદાર્થોમાંથી તેના આકર્ષણમાંથી મુક્ત થવું. આ વાત પણ ‘ભાવ’ની શક્તિનો પરિચય કરાવે છે.
રાવણ-મંદોદરી અને ભાવ :
એક દિવસ રાવણ-અષ્ટાપદ મહાતીર્થ ઉપર રાવણ વીણા વગાડતા હતા અને મંદોદરી તીર્થંકર પ્રભુના સન્મુખ નૃત્ય દ્વારા ભક્તિ કરતા હતા. અચાનક વીણાનો એક તાર તૂટી ગયો. તરત રાવણે પોતાના શરીરની નસ તેમાં જોઈન્ટ કરી ભાવવાહી નૃત્ય અખંડ રાખ્યું. આનું નામ ભાવ એકાગ્રતા. રાવણે આ રીતે ભાવોને સુરક્ષિત રાખવા ઉત્તમ કોટીનું કાર્ય કર્યું.
સગર ચક્રવર્તિના ૬૦ હજાર પુત્ર :
અષ્ટાપદ તીર્થ ઉપર રત્નમય પ્રતિમા ભરત મહારાજાએ પ્રતિષ્ઠિત કરી છે. ભવિષ્યમાં કોઈ મિથ્યામતિ-અધર્મી આત્મા આ પ્રતિમાના દર્શન કરી દુર્ગતિગામી થશે. તીર્થ-જિનમૂર્તિની સુરક્ષા જોખમાશે. તેથી તીર્થ રક્ષાના ભાવથી ચક્રીના ૬૦ હજાર પુત્રોએ તીર્થની ચોતરફ ખાઈ ખોદી. કંપિત થએલ નાગકુમારે પુત્રોને બાળી નાખ્યા. પણ તીર્થ ભક્તિનું અમરકામ આને પણ ઉત્તમ ભાવની સાક્ષી પૂરે છે. અનુમોદનાનું ફળ :
જીરણશેઠ ભગવાન મહાવીર સ્વામીને પોતાના ત્યાં (ગોચરી) પધારવા ૧ નહિં ૪-૪ મહિના સુધી રોજ વિનંતિ કરે છે. પણ અંતરાય કર્મનો ઉદય સમજો, જે દિવસે પ્રભુનું પારણું હતું તે દિવસે તેઓ સમયસર વિનંતિ કરવા ન ગયા. ફળ સ્વરૂપ પ્રભુ સ્વાભાવિક રીતે પારણા માટે નીકળ્યા ને પુરણ શેઠે વિનંતિ કરી તો તેઓને લાભ આપ્યો.
આકાશમાં થયેલો દુંદુભીના અવાજ સાંભળી જીરણ શેઠને ખ્યાલ આવ્યો કે, પ્રભુનું પારણું થયું. પણ તે વખતે તેઓએ ન ઈર્ષ્યા કરી કે પ્રભુને ઠપકો પણ મનથી ન આપ્યો. મનમાં જે ભાગ્યશાળીએ પ્રભુનું પારણું કરાવ્યું તેની અનુમોદના કરી અને પોતાને લાભ ન મળ્યો માટે ભાગ્યને દોષ આપ્યો. આમ પરિણામની ધારા વધતા ‘ભાવ’ના કારણે એ દેવગતિને પામ્યા.
⭑ આત્માના અનંતજ્ઞાન-દર્શનાદિ ગુણોમાં.
૧૫૭
