________________
પાગલ થાય છે ને છેવટે તેમાં જ તેનું (શિકારી પકડવા જાળ પાથરે) પતન થાય છે. રૂપની પાછળ પાગલ થઈ પતંગિયા જે રીતે પોતાના જીવનનો વિનાશ કરે છે. તેમ મણીરથ રાજાએ, ગર્દભીલ રાજાએ, પ્રજાપતિ રાજાએ, ચંદ્રશેખર રાજાએ, મધુ રાજાએ, ચંડપ્રદ્યોત રાજાએ (એવા અનેકોએ) રૂપના કારણે અને મૈથુન સેવવાની અયોગ્ય ભાવનાથી પોતાના નામો અયોગ્ય રીતે ઇતિહાસના પાનામાં લખાવ્યા. આ રીતે તેઓની જીવન જીવવાની અયોગ્ય પદ્ધતિ જાહેર થઈ. અબ્રહ્મચારીની બુદ્ધિ વિકારવાળી હોય છે. વિકૃત બુદ્ધિના કારણે સારું હોય તો પણ તે ખરાબ જુએ. ખરાબમાં સારાની સ્થાપના કરે. માટે જ સમક્તિ
હોય તો તેનું ચાલ્યું જાય. (૯) કામવાસના પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓમાં આઠગણી જાગૃત હોય છે અને શાંત
પણ ઘણા સમયે થાય છે. (૧૦) શરીરમાં આહારથી રસ, રસથી લોહી, લોહીથી માંસ, માંસથી ચરબી,
ચરબીથી હાડકા, હાડકાથી મજ્જા અને મજ્જાથી વીર્ય (અથવા શુક્ર) બને છે. આ સાત ધાતથી (ઘણા પ્રયત્નથી) બનતું વીર્ય અબ્રહ્મના સેવનથી નાશ થાય છે. દરેક ધાતુને રૂપાંતર થતા સાત દિવસ લાગે છે. એટલે ૭x૭=૪૯
દિવસે બનેલું વીર્ય એક ક્ષણમાં નાશ થાય. (૧૧) વૈતરણી નદીના અસહ્ય દુઃખો પરભવે ભોગવવા પડે. સંજ્ઞા-આશ્રમઃ
મનુષ્ય જન્મ લે ત્યારે જરૂર ચાર સંજ્ઞામાંથી ત્રીજી મૈથુન સંજ્ઞા તેની સાથે જ હોય છે પણ તે સંજ્ઞાને નબળી શક્તિહીન બનાવવા માટે જ્ઞાની પુરુષોએ ચાર આશ્રમની વ્યવસ્થા કરી છે. તેમાં સર્વપ્રથમ “બ્રહ્મચર્યાશ્રમ” છે. આ સ્થાને જીવ પોતાની યોગ્યતાને વધારે છે. જીવન સંયમી-સંસ્કારી ઘડે છે. પછી જ ગૃહસ્થાશ્રમ'માં પગલા ભરે છે. ગૃહસ્થાશ્રમ સંસાર વધારનાર છે. તેમાંથી બચવા પૂર્વ કાળના સંસ્કાર જાગ્રત રાખીને એ જીવનને ચલાવે છે ત્યારે ત્રીજા ‘વાન પ્રસ્થાશ્રમ'માં પોતાના શુદ્ધ લક્ષને પ્રાપ્ત કરવા સફળ થાય છે. જેનો પાયો મજબુત તે મકાન દીર્ઘ ટકે. એ ન્યાયે જ્યારે આત્મા ચોથા “સંન્યાસાશ્રમમાં પ્રવેશે છે ત્યારે મનથી દ્રઢ બની જીવન ધન્ય કરવા પુરુષાર્થ કરે છે. માટે જ જીવનનો પ્રારંભ સમ્યજ્ઞાન સહિત બ્રહ્મચર્યથી થાય એ લાભદાઈ છે. શીલના પગથિયા ?
ધર્મહેતા () પ્રકરણ - સ્વોપ્રજ્ઞવૃત્તિ ગાથા ૩૭-૩૮ની અંદર શીલના પગથિયાની ચર્ચા બહુ દીર્ઘદ્રષ્ટિથી કરી છે.
૧૦૭
