________________
પતનના પગથિયા :
(૧) સર્વપ્રથમ આંખ આમંત્રણ આપે. (૨) ચિત્તમાં વારંવાર સ્મરણ થાય. (૩) મેળવવા પ્રયત્ન કરે. (૪) ન મળે તેથી નિદ્રા-ઊંઘ બગડે. (૫) અનિદ્રાથી શરીરમાં વ્યાધિ-હાની થાય. (૬) અન્ય પ્રવૃત્તિમાં ઉદાસીનતા. (૭) શરમ-લજ્જા ત્યાગની ભાવના. (૮) ઉન્માદ પાગલપણું. (૯). કામાંધનાના કારણે વિવેકબુદ્ધિનો અભાવ. (૧૦) છેલ્લે મૃત્યુની પસંદગી. (૧૧) એકાંત (૧૨) અંધકાર (૧૩) અનુકૂળતા. એક જ જીવનમાં આ રીતે અબ્રહ્મના સેવનના વિચારો માત્રથી પતન થવું સંભવિત છે. શીલ-બ્રહ્મચર્યની વિરાધના :
૧. સ્ત્રી સંસર્ગ, ૨. રસીક આહાર, ૩. સુગંધીત શરીર, ૪. કોમળ શયા, ૫. શૃંગાર, ૬. મધુર શબ્દ શ્રવણ, ૭. ધન લાલચ, ૮. કુશીલ સંસર્ગ, ૯. સેવા, ૧૦. રાત્રીમાં પ્રવાસ. આવા કારણે શીયળ પાળવામાં વિઘ્ન આવે તે સંભવીત છે.
બ્રહ્મચારીએ પાંચ ઈન્દ્રિયો ઉપર કાબુ રાખવો જોઈએ. અન્યથા - સ્પર્શેન્દ્રિયના કારણે શરીરનો સ્પર્શ કરવાથી તે ભાન ભૂલાવે. રસનેન્દ્રિયના કારણે રસાસ્વાદનનો ચટકો લાગે તો બુદ્ધિ બગાડે. ધ્રાણેજિયના કારણે જ્યાં દુર્ગધની શક્યતા છે ત્યાં સુગંધિનો મતિભ્રમથી અનુભવ કરે. ચક્ષુરેન્દ્રિયના કારણે રૂપનું પાન કરતાં અતૃપ્ત થાય, પગથી માથા સુધી એકીટસે નિરખ્યા કરે અને શ્રોતેજિયના કારણે મનગમતાં શબ્દશ્રવણ કરી જીવન હોડમાં મૂકવા-સમર્પણ કરવા અથવા ફના થવા તૈયાર થાય. રૂપવાન સુવર્ણસુંદરી :
ભ. મલ્લિનાથ (મલ્લિકુમારી) સ્ત્રી લિંગથી તીર્થંકર થયા હતા. તેઓના અનોખા રૂપને નિહાળી ઘણાં રૂપઘેલા યુવરાજો તેઓની માંગણી કરવા આવતાં. તે અવસરે બધાને મલ્લિકમારી એક જ જવાબ આપતી કે - જેવું મારું રૂપ અને જેવું મારું ભોજન છે. તે જ રીતે બગીચામાં ઊભેલી સુવર્ણસુંદરીનું પણ રૂપ છે. ભોજન પણ મારી જેમ આરોગે છે. માટે ત્યાં જઈ તેના રૂપનું પાન કરી (મુખના ઢાંકણાને ખોલી ગંધનો અનુભવ) કરી આવો. ત્યાર બાદ આગળની વિચારણા થશે. - યુવરાજો બગીચામાં હોશભર્યા જાય છે. પણ સુંદરીના મુખનું દ્વાર (ઢાંકણું) ખોલતાં દુર્ગધથી મુંઝાઈ જાય છે અને એ વૈરાગ્યના સંદેશથી મલ્લિકુમારીએ ઘણાને ઘર્મના માર્ગે વાળ્યા. આ શરીર ગંદકીનો ગાડવો (ભંડાર) છે. કોણ એમાં આકર્ષાય? બહાચર્ય અને કષાયો :
કષાય - એટલે ક્રોધ, માન, માયા અને લોભ. આ સંસારમાં લોભી પુરુષો દ્રવ્ય (લક્ષ્મી)થી, કામી પુરુષો સ્ત્રીથી, રાજાઓ પૃથ્વીથી અને વિદ્વાનો સુભાષિત (શબ્દ)થી સંતોષ (તૃપ્ત) પામ્યા નથી. તૃપ્ત થવા માટે ધનને તૃણ સમાન, સ્ત્રીને
૧૧૪
