________________
– ભાવધર્મ સુભાષિત -
तवतेणे वइतेणे स्वतेणे य जे नरे ।
आयार भावतेणे य कुब्बई देवकिब्बिसं ॥ અર્થ : જે મનુષ્ય તપનો ચોર, રૂપનો ચોર, આચારનો ચોર અને ભાવનો ચોર હોય છે તે ભવાંતરે કિલ્બિષિક (નિમ્ન કોટિનો) દેવ થાય છે.
भाव रहियं तु चरणं, बह पि अण्णायतवमिव असारं ।
भावजुयं पुण वियरई, अंतमुहुत्तेण निव्वाणं ॥
અર્થ : ભાવ વગરનું કઠોર ચારિત્ર પણ અજ્ઞાન તપની જેમ અસાર છે. || જ્યારે ભાવ સહિતનું ચારિત્ર આત્માને અંતમુહુર્તમાં મોક્ષપદ આપે છે.
दाने शीले तपस्येव, भावना मिलिता यदि ।
तदा मोक्ष सुखाकांक्षा, चिंतनीया जनैरिह ॥ અર્થઃ દાનધર્મ, શીલધર્મ અને તપધર્મમાં જ્યારે ભાવના ભળે છે. ત્યારે જ માનવીઓએ મોક્ષની આશા રાખવી.
सद्धर्मःवृक्षः शुभभाव नीर, सिलः फलेस्याद्कलोऽन्यथातु । भावः शुभोऽतः सुधिया विधेयो, हृदीच्छता धर्मफलं विशालम् ॥
અર્થ : દાન, શીલ, તપાદિ ઘર્મરૂપી વૃક્ષોને જો શુભભાવ રૂપી પાણી વડે સિંચન કરાયું હોય તો જ એ ફળ આપે છે, અન્યથા નિષ્ફળ જાય છે. માટે ધર્મના વિશાળ ફળને ઈચ્છતા બુદ્ધિમાને શુભ ભાવના ભાવવી.
भावस्यैकांगवीरस्य सानिध्याब्दहवः शिवम् ।
ययुनैकोऽपि दानायै र्भावहीनैर्धनैरपि ॥ અર્થ : ભાવ એકાંગવીર છે. (અજાતશત્રુ) તેની સહાયથી બહુજન શિવપદ વિવિધ ધર્મ પાલનથી પામ્યા છે. જ્યારે ભાવ વગરના દાન, શીલ તપથી એક પણ આત્મા શિવપદ પામ્યો નથી.
षटखंडराज्ये भरतो निमग्रस्तांबूलवक्तः सविभूषणश्च ।
आदर्शहर्ये जटिते सुरत्नैर्ज्ञानं सं लेभे वरभावतोऽत्र ॥ અર્થ : છ ખંડનો સ્વામી ભરતચક્રી રાજ્યમાં આસક્ત છે. મુખમાં તાંબૂલ છે. શરીર પર મૂલ્યવાન આભૂષણ છે. ભવન આરિસાથી યુક્ત છે. છતાંય ભાવથી વૈરાગી બની કેવળજ્ઞાન પામે છે.
૧૪૭
