________________
સંભળાવી અનિત્યાદિ ભાવના ભાવી સમાધિમરણ અપાવ્યું. બધાની સદ્દગતિ પણ થઈ પરંતુ જ્યારે આચાર્યનો પોતાનો વારો આવ્યો ત્યારે એ આત્મા ક્ષમાવાન થવાને બદલે ક્રોધી થયો અને નિયાણું કર્યું કે પૂર્વના વ્રત તપના પ્રભાવે રાજા, મંત્રી, નગરીને બાળનાર શક્તિશાળી દેવ થાઉં.
ટૂંકમાં ૫૦૦ મુનિને ભાવની વૃદ્ધિ કરનાર પોતે જ અશુભ ભાવથી અંતે પડ્યા ને નિયાણું કરી જન્મ વધારનાર બન્યા. આ છે ભાવનો મહિમા ! ભાવ અને ૧૨ (૧૬) ભાવના :
ભાવ એટલે વિચારો. વિચાર-શુભ ને અશુભ થાય છે. શુભ વિચારોને જગાડવા, સ્થાઈ કરવા માટે શાસ્ત્રોમાં ૧૨(૧૬) ભાવનાનો સાથ લેવા પ્રેરણા આપી છે. જે સ્થળે અશુભ વિચારોની વૃદ્ધિ થવાની શક્યતા છે, આત્માનું પતન થવાની શંકા છે. તે સ્થળે અશુભને શુભમાં પરિવર્તન કરવા માટે જીવ પાસે સમ્યજ્ઞાન સહિતની ૧૨(૧૬) ભાવના હોવી આવશ્યક છે. આ ભાવના દવાનું કામ કરે છે. ૧૨ ભાવના અર્થ આરાધક :
અર્થ
અનિત્ય
ધન, ધાન્ય, શરીરાદિ સર્વ પદાર્થો ક્ષણભંગુર છે. અશરણ તીવ્ર કર્મોદયથી કોઈ બચનાર નથી. શરણરૂપ નથી. સંસાર ચાર ગતિરૂપ સંસાર દુઃખનો ભંડાર છે.
એકત્વ
આ જીવ એકલો આવ્યો છે ને એકલો જવાનો છે.
ભાવના
સંવર
નિર્જરા
લોક
અન્યત્વ આ જીવથી શરીરાદિ સર્વ વસ્તુઓ પર છે.
મૃગાપુત્ર
અશ્િચ
આશ્રવ
આ શરીર ગમે તેટલું સ્વચ્છ કરો. અશુચિ-અપવિત્રનો ભંડાર છે. | સનતકુમારચક્રી પૂર્વ ભવમાં બાંધેલા કર્મ જ અત્યારે ઉદયમાં આવે છે. સમુદ્રપાલમુનિ પૂર્વ ભવમાં બાંધેલા કર્મો ૫૭ ભેદથી રોકી શકાય છે. | હરિકેશીમુનિ બાંધેલા કર્મો તપ આદિ ૧૨ પ્રકારથી ખપી જાય છે. | અર્જુનમાળી આ જગત અનાદિ અનંત છે. છ દ્રવ્યનો સમૂહ છે. બોધિદુર્લભ રત્નત્રયીની પ્રાપ્તિ અતિ દુર્લભ છે.
શિવરાજર્ષિ
ધર્મ
ધર્મ એજ ઉત્કૃષ્ટ મિત્ર છે, પરમ હિતકારી છે.
મૈત્રી
પ્રમોદ
કારુણ્ય
માધ્યસ્થ
આરાધક
--
ભરતચક્રી
અનાથીમુનિ
મલ્લિનાથ મિત્ર
નમિરાજર્ષિ
મોક્ષનું બીજ સમક્તિ છે. સમક્તિનું મૂળ જેમ તત્ત્વત્રયી ઉ૫૨ દ્રઢ શ્રદ્ધા છે. તે રીતે જીવનને આદર્શ બનાવનારી ચાર ભાવના છે.
—
ઋષભદેવ ૯૮ પુત્ર
ધર્મરૂચિ અણગાર
પ્રાણી માત્રના હિતનું ચિંતન કરવા રૂપે. - તીર્થંકરનો આત્મા. ગુણો-ગુણીજનો તરફ આદરબુદ્ધિ રૂપે. - કુરગડુ મુનિ. દુઃખથી પીડિત પ્રાણીઓના દુઃખને દૂર કરવાની પ્રવૃત્તિ રૂપે.
ઉપદેશ કે હિતશિક્ષાદિથી ન સમજે તેવા દુર્બુદ્ધિ લોકો તરફ ઉપેક્ષા રૂપે.
૧૫૪
