________________
ધ્યાનની જેમ વેશ્યા (પરિણામ - વિચારોની ધારા) ને પણ વિષયોની સાથેના સંબંધને વિચારશું તો સમજાશે કે – શુકલ લેશ્યાદિ માનવીને ગુણમાં સમૃદ્ધ કરે છે. જ્યારે કૃષ્ણ લેશ્યાદિ માનવીને પતનની ખીણમાં પાડે છે. જેવી વેશ્યા તેવા તેના અધ્યવસાય, વર્ણ, રસ, સ્પર્શ વિ. હોય છે. માટે જ બ્રહ્મચારીના જીવનને એક આદર્શ જીવન કહ્યું છે. બહાચર્ય ને બહુમાન :
કરણ, કરાવણ, અનુમોદન સરીખા ફળ પાવે' એ પંક્તિ અનુસાર બ્રહ્મચર્ય પાળનાર, પળાવનાર, અનુમોદના કરનાર ભાવના કારણે સરીખા ફળને પામે છે.
માંડવના રાજા જયસિંહનો રણરંગ હાથી એક દિવસ મદિરાપાનના કારણે તોફાને ચડ્યો હતો. દેવઅધિષ્ઠીત વૃક્ષને પણ તેણે જમીન દોસ્ત કરી નાખ્યું. રાજા મૂંઝાયો, પટ્ટરાણીની ચતુર દાસીએ રાજભવનમાંથી મહામંત્રીશ્વર પેથડ શાહના તરફથી બ્રહ્મચર્યની ખુશાલીમાં પ્રાપ્ત થયેલ લાલ વસ્ત્ર રાજાને આપી હાથીને ઓઢાડવા કહ્યું. રાજાએ પ્રથમ હસવામાં વાત કાઢી નાખી. પણ અનુભવ તો કરી જોઈએ. એમ વિચારી તેમ કરાવ્યું ને જોત જોતામાં હાથી શુદ્ધિ ઉપર આવ્યો. તેના તોફાન બંધ થયા.
વસ્ત્રનો આવો પ્રભાવ જોઈ રાજા એક ક્ષણ વિચારમાં પડી ગયો. આ વસ્ત્ર મંત્રીશ્વર પેથડશાહના બ્રહ્મચારીના જીવનની અનુમોદના રૂપે આવેલું તે વાત યાદ આવી. કદમ્બા રાણીની ઈર્ષાના કારણે આજ વસ્ત્રના નિમિત્તે લીલાવતી રાણીની સાથે અન્યાય થયો તે પણ રાજાની સમજમાં આવી ગયું.
- સાહિત્યમાં સ્ત્રી કથા, રાજ કથા, ભક્ત કથા અને ભોજન કથાના વિભાગો જોવા મળે છે. ત્યાં પણ સ્ત્રી કથા કરવામાં લાલચુ થએલ આત્માને દુઃખની વૃદ્ધિ કરનારો ને અનર્થદંડના પાપને બાંધનારો ગણવામાં આવેલ છે. કથામાં વ્યથા ન જોઈએ, વૈરાગ્ય જોઈએ. કાલ્પનિક નવલકથાનો અંત પ્રશ્નાર્થ હોય છે. સત્ય ઘટનાનો અંત સત્ય સમજવા માટેનો હોય છે. સ્ત્રી ચરિત્ર બ્રહ્મા પણ પામી ન શકે એ વાત આપણને વિચારમાં મૂકી દે છે. નરક અને પરમાધામી :
નરકગતિમાં અસહ્ય દુઃખ આપનારા ૧૫ પરમાધામી જીવો (કોર્ટમાં જજ જે રીતે ફાંસીની સજા વિ. કરેલા કર્મ (કાય) અનુસાર ફટકારે તેમ) હોય છે. આ જીવે સંસારમાં ભાન ભૂલી જે અબ્રહ્મ આદિ કુકર્મ (કાર્યો કર્યા હોય તે દ્વારા નિકોચીત કર્મ બાંધ્યું હોય તે નરકે ગયેલા જીવોને યાદ કરાવી પાપનો બદલો વેદના (દુઃખો) આપી તેઓ લે છે. તેમાં રૂદ્ર નામના પરમાધામીઓ અસંયમી-અબ્રહ્મના સેવનને યાદ કરાવી લોઢાની પુતળીને તપાવીને તેની સાથે આલિંગન કરાવવા દ્વારા અસહ્ય વેદના આપે છે. તે વખતે દુઃખ ભોગવતાં નરકના જીવોને અહીંથી છૂટ્યા બાદ ફરી આવી અનુચિત્ત પ્રવૃત્તિ ન કરવાની ભાવના થાય છે.
૧૧૩
