________________
મુનિ સ્વસ્થ તો થયા. પણ પછી ૨ દિવસના રાજ્યને ભોગવવાની લાલચમાં
નરકે ગયા. માટે બ્રહ્મચારી નિરસ ભોજન કરે છે. ઉપસંહાર :
મનુષ્ય ભવમાં વિશેષ પુણ્ય બાંધી જીવ દેવગતિમાં જન્મ લે છે. પણ ત્યાંનું બાહ્ય સુખથી યુક્ત દીર્ઘ આયુષ્ય ભોગવી એ જીવ લગભગ એકેન્દ્રિયમાં કેમ જન્મે. જો એનો દીર્ઘ વિચાર કરવામાં આવે તો જવાબ સ્પષ્ટ છે, કે - સુખને ભોગવવાની પાછળ વિષયોમાં, રંગરાગમાં એ પોતાનું સંચિત કરેલું પુણ્ય ખર્ચી નાખે છે. નાનામાં નાનો પણ વિરતિ ધર્મ એના ઉદયમાં આવતો નથી. વિરતિ એ પુણ્યની બેન્ક છે. વિષયો એ ખર્ચાળ ખાતું છે. માટે જ વિષયો દુઃખદાઈ છે. એ વાત ભૂલના નહિ. યત્ર આસક્તિ તત્ર ઉત્પત્તિ.”
ભાગ્યવાન-પુણ્યવાન કે ભગવાન થવાના જેઓને પણ સ્વપ્ન હોય તેઓએ સર્વપ્રથમ વિષયોના ત્યાગી થવું જરૂરી છે. જ્યાં વિકાર છે ત્યાં ઘર્મ નથી. ધર્મ નિર્વિકારી જીવનમાં જ શોભે છે, ફળે છે.
“પ્રશ્ન વ્યાકરણ' સૂત્રમાં બ્રહ્મચર્યની ઓળખ કરાવવા ૩૨ ઉપમાઓ આપી છે.એ જ બતાડે છે, કે – એ વ્રત જગતમાં દીપક જેવું પ્રકાશ પાથરનારું, જીવનને અજવાળનારું છે. (જૂઓ પેજ ૧૧૮) બ્રહ્મચર્યની સાધનાથી આત્મામાં અનેક લબ્ધિઓ પ્રગટે છે. સ્વર્ગ, દેવલોકની ઋદ્ધિ, સમૃદ્ધિ અને દેવની વૈક્રિયલબ્ધિ જો પ્રાપ્ત કરવી હોય તો તે માટે બ્રહ્મચારી થવું આવશ્યક છે. મન શાંત હોય, મનમાં શુભ વિચારોનો આવાસ હોય તો અણિમા, મહિમા, ગરિમા, લધિમા, પ્રાપ્તિ, પ્રાકામ્ય, ઈશિત્વ અને વશિત્વ જેવી લબ્ધિઓ, પ્રાપ્ત કરવા માટે ભગીરથ પુરુષાર્થ કરવો પડતો નથી. એક બ્રહ્મચર્ય જીવનમાં આવી જાય તો બાકી બધી ઋદ્ધિ-સિદ્ધિ સહેલાઈથી પ્રાપ્ત થાય છે.
આમરાજાની સભામાં આચાર્ય બપ્પભટ્ટસૂરિ એક તરફ સ્વસ્થ અને સ્વાધ્યાય કરતા હતા જ્યારે બીજી તરફ રાજસભામાં નૃત્યાંગના નૃત્ય કરતી હતી. અચાનક રાજાને આચાર્યશ્રીના બ્રહ્મચર્યની પરીક્ષા કરવા ઈચ્છા થઈ. તરત રાતના રાજાએ નૃત્યાંગનાને પુરુષવેશે આચાર્યશ્રી પાસે જવા, તેઓને વિચલિત કરવા આજ્ઞા કરી.
નૃત્યાંગના માટે આ કાર્ય સહેલું હતું. જેનું રૂપ નિરખવા હજારો આંખો તરસતી હોય તે રૂપ આચાર્યશ્રીને અસ્થીર કરી દેશે તેવો રાજાને, નૃત્યાંગનાને વિશ્વાસ હતો. પણ આશ્ચર્ય થયું. જેઓને નાગકન્યા કે દેવાંગના વિચલીત કરવા અસમર્થ છે. તેઓને મૃત્યુલોકની સાધારણ સ્ત્રીઓ કેમ ચલિત કરી શકે ?
કારણ સ્પષ્ટ હતું, કે - સંયમી પુરુષો માટે તેઓમાં રહેલી વ્રત પાલનની ખુમારી અદ્વિતીય હોય છે.
૧૧૯
