________________
અભયદાન :
૧. મેઘરથ રાજા દયાળુ હતા. દેવે પરીક્ષા કરવા ક્રોંચપક્ષીનું રૂપ લઈ રાજા પાસે પારેવાને માગ્યું, પણ પક્ષી ન આપતાં રાજાએ પોતાની કાયા આપી. ૨. કુમારપાળ રાજાએ જીવદયા અભયદાનનું વિવિધ રીતે જીવનમાં કાર્ય કર્યું. (ઘોડાને પણ ગાળેલું પાણી પીવડાવ્યું હતું. ‘જૂ'ની હિંસા કરનારને દંડ અને ‘માર' શબ્દનો પ્રયોગ કરનારને શિક્ષા કરી હતી.)
૩.
૪.
૫.
૬.
૭.
૮.
ચોરને રાજાની રાણીએ ઉપદેશ આપી ચોરી ફરી ન કરવાનું કબુલ કરાવી રાજા દ્વારા અભય અપાવી ઉપકારનું કાર્ય કર્યું.
કુસુમપુર નગરના આર્યકેતુ વણિકે ઉંદરના જીવોને બચાવ્યા (અભયદાન આપ્યું) વણિક ચિંતામણી રત્ન અને સોનવર્ધન ગામના રાજા થયો.
પ્રિયગંથસૂરિજીએ યજ્ઞમાં હોમાવવામાં આવનાર બોકડાને વાસક્ષેપ નાખી બચાવ્યો. જૈન ધર્મની પ્રભાવના થઈ.
અવંતિ સુકુમાલ પૂર્વ ભવમાં પોતાની પ્રતિજ્ઞા પાળવા માટે એક માછલાને અભયદાન આપ્યું.
રાજા શ્રેણિકના પુત્ર મેઘકુમાર પૂર્વના હાથીના ભવમાં અઢી દિવસ સુધી એક પગ અદ્ધર રાખી સસલાને બચાવેલ હતો.
નેમિકુમાર ઉગ્રસેન રાજાના બારણા સુધી પરણવા ગયા. પણ પશુનો પોકાર સાંભળી પાછા ફરી પશુને અભયદાન આપ્યું.
મનથી અભયદાન ન આપ્યું :
૧.
કાળસૌરિક કસાઈને કુવામાં રાખી પ૦૦ પાડાને અભયદાન અપાવ્યું પણ કુવામાં બેઠા બેઠા કાળસૌરિકે મનથી પાડા મારીને પાપ બાંધ્યું.
દાન આપવાનો નિષેધ કર્યો :
૧.
સુશર્મપૂરમાં કુરંગ વણિક ઘણો દુ:ખી, દરિદ્ર હતો. પૂર્વભવમાં એક દિવસ મુનિ તેના દ્વારે રોગ નિવારણ માટે ઘી વહોરવા આવ્યા. તેને ના પાડી. આથી એ દાનાંતરાયના કારણે આ ભવમાં નિર્ધન ને ગરીબ થયો.
સારાંશ :
દાન - દરેક જીવ આપે છે, આપવું જોઈએ. ત્યાગી, જ્ઞાની, તપસ્વી મહાપુરૂષોએ સંસારનો ત્યાગ કર્યો હોવાથી એ દ્રવ્ય (લક્ષ્મી, ધન વિ.)નું દાન ભલે ન કરે પણ જ્ઞાનદાન (ભણે, ભણાવે, અનુમોદે. લખે, લખાવે વિ.) તેઓના જીવનમાં ઉત્તમ કોટીનું વણાયેલું છે. એનાથી જ્ઞાનદાન લેનાર આત્માનો આ ભવમાં ને બીજા
૯૪
