________________
ઐતિહાસિક પાર્શ્વભૂમિ દીવાદાંડીરૂપ બની શકે તેમ છે. આવા ધર્મવીરની જીવનગાથા શબ્દોમાં કેદ કરી શકાય જ નહીં કારણ કે એમાં જે કાંઈ જ્ઞાત હોય તે કરતાં અનેકગણું ક્ષેત્ર અજ્ઞાત જ હોય ! છતાંય કાળગંગાના કાંઠે ખેંચાઈ આવીને જે કાંઈ હાથ લાગી શકે તેમ છે, તેને મહાતીર્થ સમજી પવિત્ર થઈએ.
જૈન ધર્મ એ મહાવીરે સ્થાપેલો ધર્મ નથી. મહાવીરના જન્મ પહેલાં જ જૈન ધર્મ પ્રચલિત હતો. મહાવીરે તો જૈન ધર્મનું નવસંસ્કરણ કર્યું. મહાવીર પહેલાંની જૈનપ્રણાલીમાં મુખ્ય ચાર વ્રતો હતાં – અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય અને અપરિગ્રહ. મહાવીર એમાં બ્રહ્મચર્યને જોડી પંચમહાવ્રત પ્રબોધે છે. આ પાંચેય મહાવ્રતોને જીવનમાં સંક્રાંત કરી પરમ સૌમ્યને તીરે પોતાની જીવનનૌકા લાંગરનાર આ પરમવીરને કોટિશઃ પ્રણામ !
૨. ઐતિહાસિક પાર્શ્વભૂમિ
ભારતમાં ઈ. સ. પૂર્વે સાતમા સૈકાના અરસામાં ગંગા નદીને ઉત્તર કાંઠે લિચ્છવીઓનું એક પ્રતાપી ગણસત્તાક રાજ્ય અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. આજનો જે બિહાર પ્રદેશ તે વખતે તે મગધના રાજ્ય તરીકે ઓળખાતો. તેની રાજધાની વૈશાલીમાં હતી. એની દક્ષિણે ગંગા નદી અને ઉત્તરે હિમાલય આવેલો હતો. આ વૈશાલી હાલના પટણા શહેરથી ર૭ માઈલ ઉત્તરે આવેલું છે.
આજે આપણે સૌ વર્તમાન સંસદીય લોકશાહીને અત્યાર સુધીની સર્વોત્તમ રાજ્યપદ્ધતિ તરીકે મૂલવીએ છીએ, પરંતુ આ લોકશાહીનાં સારભૂત તત્ત્વો ભારતના આ પ્રાચીન ગણરાજ્ય -- ભ. સ. - ૨
