________________
ભગવાન મહાવીર વિહરતાં હોય જ છે. પરંતુ મહાવીરને તો સઘળાં દુષ્ટ તત્ત્વોને સંક્રમી પેલે પાર જવું હતું, એટલે અટકવાનો કોઈ પ્રશ્ન જ નહોતો. સાંજ ઊતરે છે, રાતના ઓળા નીચે પૃથ્વી પર ઊતરે છે અને મહાવીર તો ધ્યાન-સાગરમાં તદાકાર થઈ જાય છે.
ધીરે ધીરે રાત જામતી જાય છે, અંધકાર વધુ ને વધુ ઘટ્ટ થતો જાય છે, નીરવ એકાન્ત છે. સ્વાભાવિક છે કે માણસનું ચિત્ત આવા સંજોગોમાં પ્રથમ ભયની લાગણી અનુભવે. એકાકી એકલતાનો પ્રથમ પ્રત્યાઘાત છે - ભય ! કૃષ્ણમૂર્તિ આ મનોદશાને Fear of Freedom પણ કહે છે. સાવ એકલો અને નિતાંત નિર્ધન્ય હોય છે ત્યારે ઘડીભર તો માનવી અંતરિયાળ સાવ એકલો હોય તેવી સ્તબ્ધ નિરાધારતા અનુભવે છે અને એના પરિણામે એ ભયભીત પણ થાય છે. પોતાના એકાકીપણાનો આ ડર એ જ કદાચ ભયોનો પણ ભય, ભયભૈરવ હશે, કોને ખબર ? પણ જે કોઈ ભય મહાવીર સ્વામી સામે એ રાત્રે ખડો થયો, છેવટે તેમણે એના પર વિજય મેળવ્યો અને ભયમુક્ત થયા. આ ભયમુક્તિની કૂખે એક અનોખો આત્મવિશ્વાસ પણ પેદા થયો, જેણે સાધકના અંતરને જીવનના નવા પંથનું આકર્ષણ અનેક ગણું વધારી મૂક્યું.
૬. કેવલ્યપ્રાપ્તિ
કાયા સાથે છાયા પાછળ પાછળ ચાલી આવતી હોય છે તેમ સાધનાની પાછળ પાછળ કેટલીક સિદ્ધિઓ પણ ચાલી આવતી હોય છે. મહાવીરમાં પણ આવી સિદ્ધિઓ હતી જ. જેમ કે, ત્રિકાળ જ્ઞાન. મનુષ્યની ત્રણેય કાળ એમની સામે ખુલ્લો થઈ
