________________
૩૬
ભગવાન મહાવીર
રાજકુમારી દાસીપણાને પામી હોય, તેના પગમાં લોઢાની બેડી નાંખેલી હોય; તેનું માથું બોડેલું હોય, તે ભૂખી અને વળી રડતી હોય; એનો એક પગ ઉંબરામાં અને બીજો બહાર રાખીને સૂપડાને એક ખૂણેથી અડદના બાકળા મને ભિક્ષામાં આપે, ત્યારે જ હું પારણાં કરીશ, નહીંતર ભૂખ્યો રહીશ.'
હવે આટલા બધા સંજોગો એક જ સ્થળે અને એક જ કાળે કેમ ભેળા થાય? અને તપોશ્રેષ્ઠની ઉગ્ર તપસ્યા લંબાય છે. વળી આવા નિર્ણયો તો મનોમન થાય, એ કાંઈ જાહેર તો હોય નહીં એટલે મુશ્કેલીનો છેડો હાથ જ ન આવે. દરરોજ ભિક્ષા સમયે ઘેરેઘેર ફરવાનું ચાલે. ઊંચનીચના ભેદ તો એમને કયાંથી હોય ? આખું નગર ખૂંદી વળે, પણ ભિક્ષા લીધા વિના જ પાછા ફરવાનું થાય. આમ કરતાં કરતાં ચાર મહિના વીતી ગયા. મહાવીર પ્રત્યે ભક્તિભાવ ધરાવનારા ગૃહસ્થો કલ્પના કરી કરીને જુદી જુદી ભિક્ષા ધરતા રહ્યા, પણ કોઈ રીતે એમની શરતો પાર પડતી નહોતી અને તપની પૂર્ણાહુતિ થતી નહોતી.
આ નગરનો રાજા શતાનિક અને રાણી મૃગાવતી. મૃગાવતીની બહેનને ચંપાનગરીના રાજા સાથે પરણાવેલી. શતાનિકે એક વાર ચંપાનગરી પર ચઢાઈ કરી, રાજ્યને ખેદાનમેદાન કરી મૂકયું. નાસભાગમાં રાણી એક ઊંટવાળાના હાથમાં આવી પડી, એની ખરાબ દાનતવર્તી જઈ રાણીએ આત્મહત્યા વહોરી લીધી. એના દાખલાથી સમજી જઈ ઊંટવાળાએ એની કુંવરી વસુમતી કૌશાંબીમાં ધનવાહ નામના શેઠને વેચી દીધી. વસુમતીએ પોતાનાં મૂળ નામ તથા કુળ છુપાવી રાખ્યાં. શેઠે એના શીતળ વ્યક્તિત્વથી પ્રસન્ન થઈ એનું નામ ‘ચંદના' રાખ્યું.
ધીમે ધીમે ચંદના યુવાવસ્થામાં આવી. મૂલા શેઠાણી યુવાન ચંદનાના સોળે કળાએ ખીલતા જતા રૂપથી ચિંતામાં પડી.
