________________
સ્વસ્થાને સ્થિર કરતી તપોપૂત સાધના ૨૭ એમની વાત સમજાઈ પણ ખરી, પરંતુ ત્યારની એમની સાધકાવસ્થા જ એવી ઉત્કટ હતી કે એ અગાધ ઊંડાણમાં જ નિવસતા, બહાર આવવા માટે એમને મથવું પડતું. એટલે પોતાની આ અસહાયતા જોઈ છેવટે એમણે આશ્રમ છોડી, બાકીનો સાડા ત્રણ માસનો વર્ષાકાળ બીજે વિતાવવાનો નિર્ણય લઈ લીધો. પણ આ અનુભવના આધારે સત્યસંશોધકે પોતાના મનમાં પાંચ ગાંઠ વાળી લીધી. ૧. જે સ્થાને કોઈને અણગમો થાય ત્યાં કદી પણ ના રહેવું.
૨. જ્યાં રહેવું ત્યાં સદા ધ્યાનમગ્ન જ રહેવું, અને તેથી જગ્યા પણ તેને અનુકૂળ જ શોધવી. ૩. ત્યાં પણ પ્રાયઃ મૌનાવસ્થામાં જ રહેવું. ૪. કરપાત્રે ભોજન કરવું અને ૫. ગૃહસ્થની ખુશામત કરવી નહીં.
એ જ ગામને પાદરે ટેકરા પર શૂલપાણિ યક્ષનું એક મંદિર હતું. મહાવીરે ત્યાં વાસો કરવા દેવા ગામલોકોને વીનવ્યા. લોકોએ જણાવ્યું કે એ મંદિરમાં રાત્રિવાસ તો શું, સાયંકાળ પછી કોઈ ત્યાં રહી શકતું જ નથી. પૂજારી સુધ્ધાં રાતે ગામમાં પાછો ફરે છે, માટે તમને બીજું સ્થાન આપીએ. પણ મહાવીર તો નિર્ભયતાની મૂર્તિ એમની અહિંસા કોઈ ડરપોક કાયર માણસની તો અહિંસા નથી. સામે આવી ઊભેલા પડકારથી એ કેમ દૂર રહી શકે? એમણે તો એ મંદિરમાં જ વાસો કરવાનો નિર્ણય કર્યો.
દંતકથા તો એવી છે કે ગામલોકોની બેદરકારીને લીધે અકાળે મરી ગયેલો એક બળદ રાક્ષસ થઈને સૌને ભયભીત કરી સતાવતો હતો. ગમે તે હોય, સૂક્ષ્મ જગતના બધા જ જીવ કાંઈ સાત્ત્વિક કે દૈવી તો નથી હોતા, તેમાં આસુરી તત્ત્વો પણ ભ.મ. -૫
