________________
વર્ધમાન મહાવીર બને છે માથું ઊંચકે છે. માના જીવનકાળ દરમિયાન દીક્ષા ન લેવાની પ્રતિજ્ઞામાંથી હવે તે મુકત થયા છે. આટલાં વર્ષો સુધી સંન્યાસાભિમુખ પતિનો અંતરંગ પરિચય યશોદા પામી ગઈ હોય એટલે એના તરફથી સંમતિ મળી પણ ગઈ હોય. જે હોય તે. પણ માતાપિતાના દેહાંત પછી વર્ધમાન પોતાના મોટા ભાઈ નંદીવર્ધન પાસે દીક્ષા લેવાની વાત મૂકે છે. પિતાના મૃત્યુ બાદ મોટા કુંવર તરીકે નંદીવર્ધનને જ બધો કારભાર સંભાળવાનો છે, વર્ધમાનની તો તેવી વૃત્તિ પણ નથી. છતાંય હજુ બે વર્ષ વધારે ગૃહસ્થજીવનમાં રહેવા મોટા ભાઈ આગ્રહ કરે છે, જેથી તે દરમિયાન માતાપિતાના દેવલોકવાસથી આખા કુટુંબ પર પડેલો ઘા રુઝાઈ જાય અને મહાવીરના ગૃહત્યાગથી પડનાર નવો જ કારમો ઘા વેઠવાની બધાંમાં શક્તિ આવી જાય.
અહીં પણ વર્ધમાનની નિરાગ્રહ વૃત્તિ જ પ્રગટ થાય છે. મોટા ભાઈના આગ્રહને એ વશ થાય છે, અને પોતાની દીક્ષાનો સમય બીજાં બે વર્ષ લંબાવે છે. આયુષ્યને ક્ષણભંગુર માનનારો અને વહેલી તકે સંચિત કર્મોનાં ફળ તપ દ્વારા ભોગવી લઈ કર્મનિ:શેષ થવા ઝંખતો વૈરાગ્યશીલ માણસ બીજાની ઇચ્છાને આટલી હદે આધીન થઈ જાય છે તે એમના વ્યકિતત્વનું એક અનોખું પાસું છે. અંદરની બેઠક તો મેરુ જેવી અચળ છે, બાહ્ય પરિસ્થિતિમાં વહેણો કે ઝંઝાવાતો અંદર સુધી પહોંચવા જ ના દે તેવી દુર્લધ્ય દીવાલો અંતસ્તલમાં રચાઈ ગઈ હોય એટલે પોતાના જીવનપથમાં કોઈ ખાસ ખલેલ પહોંચવાની સંભાવના જ ના હોય એટલે આવાં સમાધાન કરી લેવાનું ઔદાર્ય પ્રગટ થતું હોય તેમ બને. વર્ધમાનના આ વલણમાં આવાં વધુ મજબૂત વૈરાગ્યનાં લક્ષણો દેખાય છે, તદુપરાંત એમના “સ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંતવાળી નમ્રતાસૂચક ભૂમિકાના સંકેત પણ જણાય છે.
