________________
૧૪
ભગવાન મહાવીર
તળેઉપર કરી મૂકે તેવું અહીં કશું જ નથી. અહીંનું ભીતર તો સ્વસ્થ છે, શાંત છે, નિસ્યંદિત છે.
મા કહી રહી છે, ‘‘ખેર, તારે ખાતર નહીં, તો મારે ખાતર. માતૃઋણ ચૂકવી દેવાની આ પળ ! કર્મનાં બંધનપાશ તોડવા છે, નવાં કર્મો ઊભાં નહીં કરવાની આગ હૃદયમાં છે. ‘વિવાહ' નામનું કર્મ જીવનમાં ઊભું કરી એનાથી અલિપ્ત રહેવાની કળા સાÛવાની છે. અઘરું છે, પણ પડકાર સામે આવીને ઊભો છે. ફરી ફરી માને પોતાની ભૂમિકા સમજાવી ચૂક્યા છે, પણ હવે પ્રત્યક્ષ ‘પોતાની ભૂમિકા' નથી, ‘માની ભૂમિકા' છે. વર્ધમાનનો વિવાહ–નિર્ણય માની ભૂમિ પર ઊગેલો છોડ હોય તેવું લાગે છે. ‘તું જીવે છે ત્યાં સુધી સંન્યાસ નહી લઉં' – આવું આશ્વાસન માને આપે છે.
અને વર્ધમાન પરણે છે. જોકે દિગમ્બરી જૈન પંથ તો એમ જ માને છે કે મહાવીરે સીધા બ્રહ્મચર્યાશ્રમમાંથી જ સંન્યાસદીક્ષા ધારણ કરી, પરંતુ શ્વેતામ્બર પંથ મુજબ મહાવીરના જીવનમાં ગૃહસ્થાશ્રમ છે. એમનાં પત્ની યશોદા વિશે કોઈ જ માહિતી ચાંયથી પણ મળતી નથી, પરિણામે જીવનની અત્યંત મહત્ત્વની ઘટના કાળગર્ભના પેટાળમાં દટાયેલી જ રહે છે. પૃથ્વી પરની કેટલીય ઘટનાઓ વણબોલી, વણકથી, વણસુણી માત્ર જીવી જઈને કાળસમુદ્રમાં ખોવાઈ જાય છે, તેમ યશોદાની ગાથા પણ કાળગંગામાં વહી ગઈ છે. બાકી મહાવીર સ્વામીની જીવનયાત્રા જાણવાને ચિત્ત જેટલું ઉત્સુક હોય, તેટલું જ યશોદાના અંતરંગને જાણવા-સમજવા આતુર હોય એ સ્વાભાવિક છે. બાર-બાર, પંદર-પંદર વર્ષ સુધી એક જીવતાજાગતા સોળે કળાએ ખીલી રહેલા ફૂલનું જેણે સતત સાન્નિધ્ય અનુભવ્યું હોય, અર્ધાંગના તરીકે જેણે પડખું સેવ્યું હોય તેવી
