________________
પૂર્વ પર્વની અપૂર્વ લીલા ખાસ કશું ન બન્યું હોય તેમ વર્ધમાને કહ્યું : ““ચાલો, દાવ પૂરો કરીએ.'
સાત વર્ષની ઉંમરના બાળકની નિર્ભયતા, વીરતા તથા સાહસનો આ પ્રથમ પરિચય, જે સર્વસાધારણ કરતાં કાંઈક સવિશેષ. આ વીરત્વની યાત્રા મહાવીરત્વ પામવાની મહાયાત્રામાં કેવી રીતે પરિણમે છે તે સાધકો માટેનો સંશોધનનો વિષય બની જાય છે. વીરત્વ, નીડરત્વ, સદા સર્વદા નિર્દોષ જ હોય છે, તેવું નથી. રાજા કંસ કે રાવણ કાંઈ ઓછા બહાદુર, નીડર કે પરાક્રમી નહોતા. વીરતા એ શક્તિ છે. શક્તિનો સદુપયોગ પણ થઈ શકે, દુરુપયોગ પણ થઈ શકે. અને શક્તિના સદુપયોગ-દુરુપયોગ કરનારા સજજનો-દુર્જનો તો આ પૃથ્વી પર અનેક થઈ ગયા છે. પણ મહાવીરની ખૂબી હોય તો એ છે કે એમણે શક્તિનો સદુપયોગ નહીં, શક્તિનું રૂપાંતર કર્યું અને વીરતા નામની શક્તિને જીવનના એક એવા ક્ષેત્રમાં લાવીને મૂકી દીધી, જ્યાંથી માનવતા નવી છલાંગો ભરી ઊંચી ઊઠી શકે. વીરતા દાખવીને માણસો ઉત્તમ માનવ બની શકે છે, પણ મહાવીરતા દાખવીને વર્ધમાને ઉત્તમોત્તમ માનવતાનો રાહ જગતને ચીંધ્યો. એમના વ્યક્તિત્વમાં રહેલી શક્તિને એમણે જીવનના વિધાયક ક્ષેત્રમાં સીંચી અને પરિણામે જગતને લાધ્યું એક અનુપમ, અખંડિત વ્યક્તિત્વ, જે પોતાના મૂળ સ્વરૂપમાં મહામેરુની જેમ અસ્થિર રહી જગત આખાને વીંટળાઈ વળે તેવો જ્ઞાનનો સાગર ફેલાવી દે છે. જૈન ધર્મનું મહાવીર દ્વારા થયેલું નવસંસ્કરણ એ આંતરિક શક્તિનો સ્કોટ માત્ર છે.
કેવળ શારીરિક પરાક્રમોની બાબતમાં જ નહીં, જ્ઞાનક્ષેત્રમાં પણ વર્ધમાન આવા જ એક આશાસ્પદ, તેજસ્વી અને અગ્રેસર હતા. કહેવાય છે કે નવ વર્ષની ઉંમરે તો એમણે વ્યાકરણ શીખી
