Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

Author(s): Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay

Page 18

પર૫ |
બે વ્રણ અને તેઓના ભેદોના કથનપૂર્વક
પ્રતિશ્યાયના ચાર ભેદો
૫૪૩ ચિકિત્સા સૂચન ...
સાંનિપાતિક પ્રતિશ્યાયમાં વધુ વિશેષતા ... ૫૪૪ વાતિક, ઐત્તિક, કફજ તથા દ્રિદોષજ
તે સાંનિપાતિક પ્રતિશ્યાયની ચિકિત્સા . સંસ્કૃષ્ટ વ્રણનાં લક્ષણો
ત્રિદોષજ ઉપર્યુકત પ્રતિશ્યાયમાં વધુ ચિકિત્સા વ્રણને પાટો બાંધી જ રાખવો. .. ૫૩૦ | | પ્રતિશ્યાયની સામાન્ય પ્રાથમિક ચિકિત્સા ... ૫૪૫ * વ્રણ ઉપરના મધ્યમ બંધની પ્રશંસા
ઉપર્યુકત ચિકિત્સાથી ફાયદો ન થાય તો? .. વ્રણ પરના યોગ્ય બંધનથી થતા ફાયદા
પ્રતિશ્યાયને સાદો ઉપાય .. કયા વ્રણને બાંધવો નહિ? ...
૫૩૧ પિપ્પલીવર્ધમાન યોગથી કે ગુડાભયાના પ્રયોગથી વ્રણને શુદ્ધ કરનાર તથા રુઝવનાર કલ્ક..
પણ પ્રતિશ્યાય મટે .. વ્રણ–શોધન તથા રોપણ માટે સક્રિયા
પ્રતિશ્યાયને મટાડનાર પટેલ૫ત્ર ત્રિફલાયોગ તથા નિર્વાપણ પ્રયોગ...
પ્રતિશ્યાયને મટાડનાર સાદો પ્રયોગ . ૫૪૬ વ્રણને રુઝવનાર કલ્ક
ઉપર્યુકત પ્રતિશ્યાયની ચિકિત્સા નાના બાળકને વ્રણરોપણ તૈલ
હિતકારી છે .• • • પાકતા તથા પાકી ગયેલા વ્રણનું લક્ષણ
ઉઘાત-ચિકિસિત : અધ્યાય ૧૩ માં મર્મસ્થાનમાં થયેલ વ્રણની ઉપેક્ષા કરી આ ચિકિત્સા કરવી ...
ઉરોઘાતનાં નિદાન તથા ચાર ભેદો મર્મસ્થાનમાં નહિ થયેલ વ્રણની ચિકિત્સા...
ઉરોઘાત કે ઉરઃક્ષતનાં વિશેષ લક્ષણો ચીરેલા વ્રણ, પર લગાડવાનો લેપયોગ ... ૫૩૩
ઉરઘાત ચિકિત્સા વ્રણની ચામડીને સવર્ણ કરનારો લેપ ...
ત્રિદોષજ–સાંનિપાતિક ઉરોઘાતકની ચિકિત્સા વ્રણ ઝાયા પછી ત્યાં રૂંવાડાં ઉગાડવાને ઉપાય , શેફ ચિકિત્સિત : અધ્યાય ૧૪
૫૪૮ બાળકોની આઠ ફેલ્લીઓનાં નામે,
કૃમિ–ચિકિત્સિત: અધ્યાય ૧૫ મે
૫૫૨ રૂપ તથા ચિકિત્સા .. ઉપર્યુકત ફોલ્લીઓ કાચી હોય ત્યારે કરવાની ચિકિત્સા ૫૩૭
કૃમિઓની ચિકિત્સા–વિડંગધ્રુત... અસૃષિકાની ખાસ ચિકિત્સા .. - છે.
પેટના કૃમિરોગમાં પડ્યો અસંપિકા પરની રસક્રિયા તથા મર્દન ... : બહારના કૃમિઓમાં પથ્ય .. વેદનાયુકત અસૃષિકા પર કરવાનું ઉબટણ તથા લેપ
કમિના રોગી માટે ઔષધપકવ દૂધ અમૃતરૂપ છે લોહીથી ભરેલી અરુંષિકાને છેદી કરવાને લેપ પ૩૮ (પેટના) કૃમિઓના રોગીની બાહ્ય-ચિકિત્સા ઉપર કહેલી ચિકિત્સા નિષ્ફળ થાય તે રુધિરસ્ત્રાવણ મદાત્યય—ચિકિત્સિત : અધ્યાય ૧૬ મે
૫૫૪ અરકીલિકા રોગની નિદાનપૂર્વકની સંપ્રાપ્તિ...
મદિરાપાનથી થતા રોગો ... ઉપર કહેલી અરકીલિકાની ચિકિત્સા
પાનાત્યય રોગનું નિદાન અરકીલિકા અથવા હરકોઈ વચારોગનાં નિદાને ,
પાનવિભ્રમ તથા પાનાપક્રમ (મઘજ) રોગો અરકીલિકામાં પથ્ય ... યુકિતપૂર્વકના મદ્યપાનથી થતા ગુણો ...
૫૫૫ બાળકના ક્ષતની ચિકિત્સા ...
આટલા રોગમાં મદ્ય અમૃત જેવું જ છે. બાળકને થતી દાદર અને તેની ચિકિત્સા ...
અતિશય મદ્યપાન હાનિકારક છે. બાળક ભય પામી જાગી જાય તેનાં કારણ..
મદાત્મય રોગની સંપ્રાપ્તિ
૫૫૬ ઉપર્યુકત બાલગ્રહે સ્પર્શ કરેલાની નિશાની...
મદાત્મય રોગનું લક્ષણ દુ:સહની પૂજાને કાળ.
૫૪૧
વાયુજનિત મદાત્મયનાં લક્ષણો... બાળકને થતા રોગનાં બીજાં પણ બાહ્ય કારણો
પિત્તજનિત મદાત્મયનાં લક્ષણો...
૫૫૭ ઉપર્યુકત બાલરોગનિવારણ માટેના ઉપચારો
કફજનિત અને સાંનિપાતિક મદાત્મયનાં લક્ષણો એ ઉપચારોથી પણ તે બાળરોગ ન મટે તો?...
મદાત્મય રોગ લગભગ આમદોષથી થાય. આ અધ્યાયને ઉપસંહાર ... ..
લંઘનથી આમદોષ દૂર થતાં મદાત્યય મટે.. ૫૫૮ પ્રતિશ્યાય ચિકિત્સિત : અધ્યાય ૧૨ મો
મદાયમાં આમના અતિશેષણથી જ પ્રતિશ્યાયના નિદાનપૂર્વકની સંપ્રાપ્તિ
ઉપર્યુકત લક્ષણો થાય. • • કી.હ