Book Title: Kalpsutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
कल्पमञ्जरी
टीका
शाखा-शिखा-वलम्बिनः-तत्र-सालाः वृक्षविशेषाः, रसाला आम्राः, तमाली: वृक्षविशेषाः, तत्पमुखाः-तत्प्रभृतयो ये शाखिनोवृक्षास्तेषां याः शाखाः तासां याः शिखाः शिरःप्रदेशाः तदवलम्बिनः तदाश्रयिणः-तदधिष्ठायिनः सन्तः सहकार-सरस-मञ्जरी-रसाऽऽ-स्वादमादो-दश्चित-पञ्चमस्वरा:-सहकाराणाम् आम्राणां याः सरसाः रसयुक्ता मञ्जयः, तासां यो रसास्वादस्तेन यो मादा हर्षस्तेन उदश्चितः उद्गतः पञ्चमस्वरः स्वरविशेषो येषां तथाभूताः, अत एव-मुखरा:-शब्दं कुर्वन्तः, अनन्त-गुण-ग्राम-धाम-प्रभु-ललाम-यशो-गायकसूत-मागध-चारण-विडम्बिनः-अनन्ता-अन्तरहिता ये गुणाः-ज्ञानादयः तेषां यो ग्रामः-समूहः, तद्धाम यः प्रभुः वीरः तस्य यल्ललाम-शोभन यशः तद्गायकाः तद्गानकर्तारो ये सूताः वन्दिनः-स्तुतिपाठकाः, मागधा: वंशपरम्परावर्णकाः, चारणा: वन्दिविशेषाश्च, तद्विडम्बिनः-तत्सादृश्यं भजन्तः सन्तो मधुरं-मिष्टं परं-प्रकृष्टं कूजितुमारेभिरे=अव्यक्तं शब्दं कर्तुमारब्धवन्तः ।।सू०५५।।
तथा-साल, रसाल, तमाल आदि वृक्षों की चोटियों पर चढ़े हुए कोकिल आदि पक्षी आम्रों की सरस मंजरियों के रसास्वादन के आनन्द से निकले हुए पंचम स्वर में मुखरित हो उठे-शब्द करने लगे तथा अनन्त गुणों के आधार प्रभु के सुन्दर यश के गायक सूतों-बन्दी जनों मागधों-वंशपरम्परा का बखान करने वालों, तथा चारणों को भी मात करते हुए मधुर और उत्तम रूप से कूजने लगे ॥सू०५५।।। રંભનો દિવ્ય ધ્વનિ, પૃથ્વી ઉપરના લાકે સાંભળી શકે તે તીવ્ર અને ઉચ્ચ શ્રેણીને હતે. કિન્નર-ગંધ પિતાની ગાયનકળા અને નૃત્યો ઉચ્ચશ્રેણીના દેવેને બતાવી રહ્યાં હતાં. વિદ્યાધરે, પિતાના પહાડો પરની રાજધાનીને, શણગારી તેજોમય બનાવી રહ્યાં હતાં તે પોતાની પુત્રીઓને, તે સમારંભેના ઉત્સ માણવા, પ્રેરણા કરી રહ્યાં હતાં.
કોયલ-કેકિલા-પોપટ વિગેરે જાનવરો પણ કદી નહિ ભગવેલ એ આમ્રરસ પાઈ રહ્યાં હતાં. પ્રકૃતિ (કુદરત) પણ તૃષાયમાન થઈ રહી હોય તેમ જણાતું હતું. કારણ કે, ઝાડપાન પરના ફળે લચી રહ્યાં હતાં ને મિઠાશથી ભરચક બની રહ્યાં હતાં. જંગલના અને વનવગડાના પક્ષીઓને, ભગવાનના જન્મ સમયે, મિષ્ટ ભેજને આપવાના ઈરાદાથી, પ્રકૃતિએ કુદરતે પણ ફળ-ફૂળની આડે વગડે, રેલમછેલ કરી મૂકી હતી. અને આ ફળમાં બારેબાર સાકર ભરી દીધી હોય તેમ જણાતું.
આશ્રમંજરીના રસની મિઠાશથી, ધરાઈ ગયેલ કેયલો, પંચમ સ્વરથી, ગીત ગાઈ રહી હતી. ને જીવનની અનુપમ મજ, સર્વ પક્ષીઓ માણી રહ્યાં હતાં. (સૂ૦૫૫)
भगवज्जन्मकालवर्णनम्
કે, પૃથ્વી ફીના વાસીની પુત્રી હિ હોગાડપાન પર
॥९॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
