________________
જૈન દર્શનનું
[ સૂ. ૧૫ શાળી વ્યક્તિઓને માટે અન્ય શાસ્ત્રો આ દ્વાદશાંગીને આધારે રચે છે. આ તમામ રચનાઓ “કેત્તર” શ્રત છે જ્યારે કાવ્ય, નાટક ઈત્યાદિ લૌકિક વિષયના ગ્રંથ રચાયા છે અને રચાય છે તે “લૌકિક શ્રુત છે.
(૧૬) શ્રુતના સમ્પક-કૃત અને મિથ્થામૃત એમ પણ બે પ્રકારે છે.
આ બંને પ્રકારના શ્રુતને બે રીતે વિચાર કરાય છે?
(અ) પ્રણેતા અને વિષયની દૃષ્ટિએ દ્વાદશાંગી વગેરે જૈન આગમે એ “સમ્ય–શ્રુત” છે, જ્યારે અજેનેએ રચેલાં શાસ્ત્રો મિથ્યા-શ્રુત' છે.
(આ) અધિકારીની દૃષ્ટિએ તે અમુક હદ સુધીનું સમ્યશ્રત મિથ્યાશ્રુતરૂપે પણ પરિણમે અને મિથ્યાશ્રુત સમ્ય-શ્રુત રૂપે પણ પરિણમે. કેઈ પણ શાસ્ત્ર કે ગ્રંથ એકાંતે સૌ કોઈને એક જ પ્રકારનું માર્ગદર્શન કરાવી શકે નહિ. એ તે અધિકારીની ગ્યતા અયોગ્યતા ઉપર અવલંબે છે. અધિકારીને સાચી દષ્ટિ સાંપડી હેય—એ સમ્યગ્દષ્ટિ હોય તે એ પ્રણેતા અને વિષયની દૃષ્ટિએ મિથ્યાશ્રુત ગણાતા શ્રુતથી પણ સભ્યશ્રુત જે જ લાભ ઉઠાવી શકે જ્યારે અધિકારીની દ્રષ્ટિ દેલવાળી હોય—એ મિથ્યાષ્ટિ હોય તે તેને ઉપર્યુક્ત દ્વાદશાંગીને અમુક ભાગ છેડીને બાકીને પણ મિથ્યાશ્રુતની ગરજ સારે. અધિકારી સમ્યગ્દષ્ટિ હોય અને એને પ્રણેતા તેમ જ વિષયની દૃષ્ટિએ સમ્ય-શ્રુત ગણાતા શ્રતને લાભ લેવાને પ્રસંગ મળે તે સુવર્ણ અને સુગંધના જે સુભગ સુયોગ સાંપડેલે ગણાય.
