________________
૫૪
જૈન દર્શનનું સિ. ૧૨૪ આ બંને પ્રકારના પરમાત્માઓ જૈનેના ઈશ્વરે છે અને એ દૃષ્ટિએ જેને “નિરીશ્વરવાદી” નથી.
(૧૨૫) ઘાતી કર્મનો ક્ષય થતાં મનુષ્ય જીવન્મુકા” મને છે,
(૧૬) મિહનીય કર્મનો સંપૂર્ણ ક્ષય થતાં વીતરાગતા અને ત્યાર બાદ અંતમુહૂર્તમાં જ્ઞાનાવરણને ક્ષય થતાં સર્વશતા પ્રગટે છે.
સર્વજ્ઞતા એટલે પદાર્થો અને ભાવેનું સાક્ષાત્ જ્ઞાન. આવું જ્ઞાન મીમાંસકના મતે કોઈને હેય નહિ એટલે કે કઈ સર્વજ્ઞ નથી, છે નહિ અને થશે નહિ.
અંતમુહૂર્ત એટલે નવ સમયથી માંડીને બે ઘડી યાને ૪૮ મિનિટમાં એક સમય ઓછો હોય ત્યાં સુધી વખત. સમય એ કાળને નાનામાં નાનો વિભાગ છે. આંખના એક પલકારામાં અસંખ્ય સમય પસાર થઈ જાય છે.
(૧૨૭) તીર્થકર ઉત્કૃષ્ટ પુણ્યશાળી સર્વજ્ઞ છે.
તીર્થકર સર્વજ્ઞ બન્યા બાદ ઉપદેશ આપે છે અને એ સાંભળીને એમના મુખ્ય શિષ્ય (ગણધરે) શા–આગમે રચે છે. તીર્થકર તીર્થ સ્થાપે છે–સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકા એમ ચતુર્વિધ સંઘની રોજના કરે છે
(૧૨૮) તીર્થકર અવતારી પુરુષ નથી.
