________________
સુ. ૪૮ ]
તુલનાત્મક દિગ્દર્શન
૧૯
ચેગ દ્વારા આકર્ષાયેલી કર્મ-વણા કષાયને લઇને જીવ
,
"
સાથે ભીના ચામડા ઉપર પડેલી ધૂળની જેમ ચાંટી જાય છે અને જીવાને ‘સંપરાય ' એટલે કે પરાભવ’ કરે છે. જેને જાયના ઉદય હિ હેાય એવા સંસારી આત્માને ચેગથી આકર્ષાયેલી કર્મ-વગણા, કષાયના ઉદય નહિ હોવાથી એ આત્માને સ્પર્શીને છૂટી પડી જાય છે. જેમ કે સૂકી ભીંત ઉપર લાગેલા લાકડાના ગાળા.
6 આસવ' • ને બદલે ‘આશ્રવ' શબ્દ પણ વપરાય છે. (૪૬) કર્મ-બંધના બે હેતુઓ છેઃ કષાય અને યાગ. (૪૯ ) કર્મ બંાય ત્યારે ચાર અંશનું નિર્માણ થાય છે : પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, રસ અને પ્રદેશ.
પ્રકૃતિ એટલે સ્વભાવ; સ્થિતિ એટલે કર્મને ટકવાની કાલ–મર્યાદા; રસ એટલે અનુભાગ—ચીકાશ; અને પ્રદેશ એટલે કનાં લિક યાને દળિયાં.
પ્રકૃતિ અને પ્રદેશનું નિર્માણુ ચેગને લીધે અને સ્થિતિ અને રસનું કષાયને લીધે થાય છે.
પ્રકૃતિબન્ધ એટલે સ્થિતિબન્ધ, રસમન્ય અને પ્રદેશખન્યના
સમુદાય.
( ૪૮ ) ક્રમના મુખ્ય બે પ્રકાર છે: ઘાતી અને અઘાતી.
ઘાતી કર્મ આત્માનાં જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને વીએ ળમૂ ગુણાને હાનિ પહોંચાડે છે જ્યારે અઘાતી કર્મ એના અન્ય ગુણેાને હાનિ કરે છે.
