________________
૧૮
જૈન દર્શનનું
[ સ. કર જીવને વિકાસ કાકાશ કરતાં વધારે હોઈ શકે નહિ. એવી રીતે એને સંકોચ અંગુઠા (આંગળા)ના અસંખ્યય ભાગ કરતાં અધિક ન હોઈ શકે.
(૪૩) પરમાણુઓની ભિન્ન ભિન્ન વર્ગણા છે અને એ પિકી કેટલીક સંસારી જીવ કામમાં લે છે.
વણા જાતજાતની છે. જેમ કે શરીર-વણ, ભાષા-વર્ગણ, મને-વર્ગણા, કર્મ-વર્ગણ ઈત્યાદિ.
સંસારી જીવ બલવા માટે ભાષા-વર્ગણ અને વિચાર કરવા માટે મને-વર્ગણ ગ્રહણ કરે છે.
કર્મ એ સંસારી જીવે ગ્રહણ કરેલી અને પિતાના પ્રદેશે સાથે મેળવી દીધેલી કર્મ-વર્ગણને સમૂહ છે. અનાદિ કાળથી દરેક સંસારી જીવના આઠ પ્રદેશો કર્મથી સર્વથા અલિપ્ત રહ્યા છે અને એટલા તે રહેશે જ.
(૪૪) કાયિક, વાચિક અને માનસિક પ્રવૃત્તિ તે “ગ છે અને એ પેગ તે “ આસવ' છે.
કાયિક રોગમાં શરીર-વર્ગણાનું, વાચિકમાં ભાષા-વર્ગણાનું અને માનસિકમાં મને-વર્ગણાનું જીવ આલંબન લે છે.
નાળાં વગેરેને મુખ દ્વારા જેમ જળાશયમાં જળ આવે છે તેમ ગ દ્વારા સંસારી જીવમાં કર્મ-વર્ગણ આવે છે.
(૪૫) સંસારી છો પકી કષાયથી યુક્ત જીવને સાંપાયિક આસ્રવ અને કષાયથી રહિત છને ઈર્યાપથિક આસવ હોય છે,
