________________
જૈન દર્શનનું
[ સૂ૫૬ છતાં તેને એને ખ્યાલ ન રહે એવી ઘરમાં ઘોર નિદ્રા તે
સ્યાનદ્ધિ” છે. આ છેલા પ્રકારની નિદ્રામાં એ મનુષ્યને સ્વાભાવિક બળ કરતાં અનેકગણું બળ પ્રગટે છે.
(૫૭) અંતરાયના પાંચ પ્રકાર છેઃ દાનાન્તરાય, લાભાનરાય, ભેગાન્તરાય, ઉપભેગાન્તરાય અને વીર્યાન્તરાય.
આ પાંચ અંતરાય અનુક્રમે દાન દેવામાં, લાભ મેળવવામાં, ભેગ ભેગવવામાં, ઉપગ ભેગાવવામાં તેમ જ બળ વાપરવામાં વિનરૂપ છે.
જે વસ્તુ એક જ વાર ભેગવાય તેને “ગ” અને જે વારંવાર ભેગવી શકાય તેને “ઉપભેગ' કહે છે. દા. ત. જળ એ ભેગ છે અને આસન એ ઉપગ છે.
(૫૮) અઘાતી કર્મના મુખ્ય ચાર પ્રકાર છેઃ વેદનીય, નામ, ગોત્ર અને આયુષ્ય.
(૫૯) વેદનીયન બે ઉપપ્રકાર છે: સાત અને અસાત.
“સાત” એટલે સુખ અને “અસાત” એટલે દુઃખ. સાતવેદનીય સુખને અને અસાત–વેદનીય દુઃખને અનુભવ કરાવે છે.
(૬૦) નામ-કર્મના કર પ્રકારે છે.
એને ઉદય થતાં મનુષ્યાદિ ચાર ગતિ, એકેન્દ્રિયાદિ પાંચ જાતિ, ઔદારિકાદિ પાંચ શરીર, પાંચ પ્રકારનાં સિંહનન, પાંચ જાતનાં સંસ્થાન, પાંચ રંગ, પાંચ રસ, બે ગંધ, આઠ સ્પર્શ, બસ, સ્થાવર, તીર્થંકરનામ ઇત્યાદિ પ્રાપ્ત થાય છે.
૧. હાડકાંની રચના.
