________________
૭૮
ચતુર્વિશતિકા
[ ૧૧ શ્રીઝમાંસમ-કમાત્રા, સાન વિમતીતિ-ધરતિતિા ૪તી તતા મારા ચયાઃ મનુ प्यारूढा । सुषमं-सुखम् । तनुतात् । महाकाली देवता । अमा-देवास्तेषां सामन्ताકથિપતથતૈઃ સ્તુતા ! ૪૪
अन्वयः | મા ગુતિ-નિત-તમારા, વિઝ-ઘટા-ક્ષ-મૃત, ચલ-તત્ત-મારા, અણી -જા, अमर्त्य-सामन्त-नुता 'महाकाली' सुषमं तनुतात् ।
શબ્દાર્થ વિલિત (ધા વિ)=હરાવેલ.
| તત (ધા તત્ )=વિસ્તીર્ણ. તમ૪િ=તમાલ (વૃક્ષ).
સત્તતમાર=દેદીપ્યમાન તેમજ વિસ્તીર્ણ છે રિલિવિતતમારા કાન્તિ વડે પરાજિત કર્યું છે ! માલા જેની એવી. તમાલ વૃક્ષને જેણે એવી.
સ્થા રહેવું. ga વજ.
ચ=મનુષ્યના ઉપર આરોહણ કરનારી.
gષમ (મૂળ સુપ)=સુખને. દા–ઘંટ. મૃત (ઘ૦ )=ધારણ કરનાર,
માટી=મહાકાલી (દેવી). પfથઈથઇટાક્ષમૃઢવજ, ફળ, ઘંટ અને જપ- સમયે દેવ, અમર. માલાને ધારણ કરનારી.
સામન્ત અધિપતિ, નાયક. સત્ (ધ) દેદીપ્યમાન.
| સમર્થનામન્તનુતન સુરપતિઓ વડે સ્તુતિ કરાયેલી.
શ્લેકાર્થ મહાકાલી દેવીની સ્તુતિ–
જ (દેવીએ પિતાના) તેજ વડે તમાલ વૃક્ષને પરાજિત કર્યું છે (અર્થાત જે અતિશય શ્યામવણ છે), તથા વળી જે (પિતાના ચાર હાથમાં અનુક્રમે) વજ, ( બિજોરા પ્રમુખ) ફળ, ઘંટ અને જપ-માલાને ધારણ કરે છે તથા જેની માલા દેદીપ્યમાન તેમજ વિસ્તીર્ણ છે, તે, મનુષ્યના ઉપર આરૂઢ થનારી તેમજ સુર–પતિઓ વડે સ્તુતિ કરાયેલી એવી મહાકાલી (દેવી) (હે ભો! તમારા) સુખને વિસ્તાર કરો.”—૪૪
સ્પષ્ટીકરણ મહાકાલી દેવીનું સ્વરૂપ
અતિશય શ્યામવર્ણ અને શત્રુઓને મહાકાળરૂપ એવી જે દેવી તે મહાકાલી એમ એના નામ ઉપરથી સૂચિત થાય છે. આ પણ એક વિદ્યા–દેવી છે. એને ચાર હાથ છે. તે એક હાથમાં ૫-માલા, બીજા હાથમાં ફળ, ત્રીજા હાથમાં ઘટ અને ચોથા હાથમાં વા રાખે છે. એને માનવનું વાહન છે. આ હકીકતના ઉપસંહારરૂપ નીચલો શ્લોક વિચારવા જેવો છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
