________________
૧૧૨
ચતુર્વિશતિકા,
[ ૧૬ શ્રીશાન્તિ
टीका
या धत्ते गदाक्षं दृग-दृष्टिस्तस्यां पतितं च तदञ्जनं च तस्य कान्तिं च या धत्ते । गत વતી-પાસવતી છે ? પતિતાં-સ્વામિત જ્ઞના પન્ન –મહું અવારનું વર્તતા ગામોदलोलाश्च ते मुखरा-ध्वनन्तश्च उपरि पतनशीला-उपरिपातुका अलिनो-भ्रमरा यत्र પ સ. ૬૪ છે.
अन्वयः या गदा-अक्षं दृश्-पतित-अञ्जनस्य कान्ति च धत्ते, इह जनस्य पतितां (च) गतवती, यद्ફાસ કામો-સ્ટોસ્ટ-મુણ-૩ર-પાતુ- પન્ના, વારી’ પરિપાતુ.
શબ્દાર્થો ગરાસં ગદા અને જપ-માલાને.
૩પરિ=ઉપર. સુવા નેત્ર, દૃષ્ટિ.
v=પડવું. પતિત (વા પત્ત)=પડેલા.
શનિ =ભ્રમર, ભમરો. પતિતસનં પડેલ કાજલની.
ગામોરકુવોuપાતુશ્રી સુવાસને વિષે લંવાર્જિત (મૂળ તિ)=પ્રભાને.
પટ તેમજ ગુંજારવ કરનારા તથા વળી ઉપર જતવત (ધ )=પ્રાપ્ત કર્યું.
પડવાના સ્વભાવવાળા ભ્રમરો છે જેને વિષે એવા. સિતાં સ્વામિત્વને, સ્વામી પણાને.
પન્નઃ (મૂળ પ%) કમલ. સત્તા (દૂ૦ કન)=લેકના.
ચાલનં=જેનું આસન. મામ=સુવાસ, સુગંધ.
ઉો (મૂ૦ સ )=એ. મુવ=શબ્દાયમાન, ગુંજારવ કરનારા.
પરિપાતુ (પ૦ પા)=પરિપાલન કરો.
શ્લેકાર્થ કાલી દેવીને પ્રાર્થના
જે (દેવી) ગદા અને જપ-માલાને (હરતમાં) રાખે છે તથા નેત્રમાં પડેલા (અર્થાત્ આંજેલા) કાજલની કાન્તિને ધારણ કરે છે (અર્થાત જે કાજલસમાન શ્યામ છે) તેમજ વળી જેણે આ જગતમાં મનુષ્યનું સ્વામિત્વ પ્રાપ્ત કર્યું, તથા વળી સુવાસને વિષે આસક્ત તેમજ ( એથી કરીને તે ) ગુંજારવ કરનારા તથા વળી (એક એકના ) ઉપર પડવાના સ્વભાવવાળા એવા ભ્રમરો છે જેને વિષે એવું કમલ જેનું આસન છે, તે કાલી (દેવી) (હે મોક્ષાભિલાષી જ ! તમારું ) પરિપાલન કરે.”—૬૪
સ્પષ્ટીકરણ કાલી દેવીની સ્તુતિ પર વિચાર
આ દેવીનું સ્વરૂપ તો આપણે ૩૨મા પદ્યને સ્પષ્ટીકરણમાં જોઈ ગયા છીએ, એટલે એ સંબંધી ફરી ઉલ્લેખ કરવાનો બાકી રહેતો નથી. પરંતુ એકની એક દેવીની ફરીથી કેમ સ્તુતિ કરી એ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય છે. ફક્ત આ કવિરાજે તેમ કર્યું છે એમ નથી, પરંતુ તેમના પછી થયેલા શ્રીશોભન મુનીશ્વરે તેમજ મુનિ શ્રીમેરૂવિજય કવિરાજે તથા વળી ઉપાધ્યાય શ્રીયશવિજય કવીશ્વરે પણ તેમ કર્યું છે (આ વાતની તેમણે રચેલી સ્તુતિ-ચતુવેશ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
